انواع روش های جهت یابی

اگر طوری بایستیم که دست راست ما به طرف محل طلوع خورشید (شرق)ودست چپ ما به طرف محل غروب خورشید (غرب)قرار گیرد روبه رو جهت شمال وپشت سرجهت جنوب خواهد بود با این روش جهت را می توان به طور تقریبی به دست آورد.

2-با استفاده از حرکت ظاهری خورشید:

درنیمکره شمالی زمین ،درزمان ظهرشرعی خورشید درجهت جنوب است وسایه ی اجسام به طرف شمال می افتد.

3-جهت یابی با ساعت مچی عقربه دار در نیم کره ی شمالی:

در این روش به چند نکته بایدتوجه شود.

1-ساعت باید کار کند ووقت نشان داده شده باید دقیق باشد.

2-ساعت را باید به ساعت محلی تبدیل کنیم یعنی چون ساعت با توجه به ساعت رسمی است باید آن را به ساعت رسمی تبدیل کنیم وبه اندازه هر 300کیلومتر فاصله با سمنان که ساعت رسمی با توجه با این شهر است مناطقی که درشرق این شهر قرار دارند 10 دقیقه سا عت را به جلو بکشن ومناطقی که درغرب این شهر قرار دارند 10 دقیقه ساعت را به عقب بکشند مثلا فاصله زنجان با سمنان 600کیلومتر است پس ماباید درحدود 20دقیقه ساعت را درجهت یابی به عقب بکشیم .

3-عقربه کوچک ساعت شمار به سمت خورشید نشانه روی می شود به طوری که سایه عقربه ساعت شمار دقیقا زیر خودش قرار می گیرد.

4-نیمسازی بین عقربه کوچک ساعت شمار وعدد 12 ساعت قرار می دهیم که خط تقسیم این زاویه نشان دهنده محور شمال به جنوب است.

جهت یابی ازطریق ساعت دیجیتالی :می توانیددراین روش در روی کاغذ ساعت عقربه داربا توجه به زمان نشان داده بکشید وهمانند ساعت مچی عقربه دار شمال وجنوب راپیدا کنید.

4-جهت یابی با سایه چوب (شاخص)

شاخص ،چوب یا میله ای نسبتا صاف است که به طورعمودی در زمینی مسطح وهموار وافقی فروشده است.

نوک (انتهای )سایه ی شاخص روی زمین را {مثلابا یک سنگ } علامتگذاری می کنیم.مدتی (مثلا20الی30دقیقه بعد یابیشتر)صبرمی کنیم تا نوک سایه چندسانتیمترجابه جا شود.حال محل جدید سایه شاخص (که تغییر مکان داده است)را علامتگذاری می کنیم .حال اگراین دونقطه را با خطی به هم وصل کنیم ،جهت شرق –غرب رامشخص می کند.نقطه علامتگذاری اول سمت غرب،ونقطه دوم سمت شرق را نشان می دهد.یعنی اگرطوری بایستیم که پای چپ مان را روی نقطه اول وپای راستمان را روی نقطه ی دوم بگذاریم ،روبروی ما شمال رانشان می دهد،وروبه خورشید(پشت سرمان)جنوب است.

هرچه ازاستوا دورتر شویم ازدقت پاسخ دراین روش کاسته می شود یعنی درمناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از 60درجه )استفاده ازآن توصیه نمی شود.

5-قطب نما:

اگر قطب نما نداشته باشیم می توانیم با سوزن ،چوب پنبه، کاغذ،پارچه ابریشمی یا پنبه ای ویا حتی چاقو،وآهن ربا درصورت وجود داشتن ومقداری آب درکاسه یا آب جمع شده درچاله قطب نمای ساده بسازیم .به این شکل که نوک سوزن را دریک جهت به آهن ربا یا به موهای خود می کشیم بع چوب پنبه یا کاغذ را داخل ذآب می گذاریم بعد سوزن مغناطیسی شده را روی کاغذ یا چوب پنبه داخل آب قرا می دهیم که نوک سوزن به سمت شمال می چرخد.(مثلا با30بار مالش دادن سوزن به آهنربا ازطرف خودتان به سمت بیرون،سوزن به اندازه کافی خاصیت آهنربایی پیدا می کند.همچنین مالش سرسوزن ازپایین به بالابرپارچه ابریشمی باعث می شود که سرسوزن نقطه شمال را نشان دهد) باروش های دیگر هم می توان سوزن را مغناطیسی کرد.مثلا می توان سوزن را با باطری مغناطیسی کنیدبه این گونه که سیمی را دور سوزن بپیچانید وبرای چند دقیقه سرسیم را یه ته باتری وصل کنید ،سوزن حالت مغناطیسی پیدا می کند.

به دلیل کشش سطحی آب نمی توان سوزن را به تنهایی روی سطح آب قرار دادتا شناور بماند برا این کار همانطور که گفتیم می توانیم سوزن را روی کاغذ یا چوب پنبه قرار دهیم اگر کاغذ روی آب بماند که بهتر ،واگر کاغز درآب فرو رود احتمالا سوزن درروی آب می ماند.اگر سوزن را با گریس یا روغنی غیر قابل حل درآب چرب کنید (مثلا با مالش سوزن به موهای خود سوزن را چرب نمایید)کارآسانتر خواهدشد.چرب بودن سوزن باعث می شود که که سوزن روی سطح آب شناور بماند.

6-قبله نما

7- جهت یابی به وسیله محراب مساجد که به طرف قبله است .درنمازخانه ها هم معمولا جهت قبله ها مشخص شده است. در ایران جهت قبله معمولا به سمت جنوب غربی است.ازطریق سایه درهنگام ظهر هم می شود جهت قبله را تشخیص داد جون درهنگام ضهرشرعی جهت سایه به سمت شمال می شود که برعکس این سایه جهت جنوب را نشان می دهد که باتوجه به پیداکردن شمال وجنوب جغرافیایی جهت جنوب غربی را هم می توانیم درمنطقه خودمان پیدا کنیم.

8-جهت یابی با قبرستان های مسلمانان :

مسلمانان مرده را در قبر روی دست راست ،به سمت قبله می خوابانن. پس اگر شما طوری ایستاده باشی که نوشته سنگ قبر را به درستی می خوانید ،سمت چپ تان قبله است. وقبرها در کشورهای اسلامی تقریبا در امتداد شرقی –غربی بوده بالای قبر رو به مغرب است.

10- ترک دیوارهای کاه گلی معمولا به قسمت جنوب وجنوب غربی بیشتر است.

11--جهت یابی بادرختان :ترک درختان در جنگل ها معمولا به طرف جنوب و جنوب غربی بیشتر است.قسمتی که به سمت شمال است معمولا صاف است. ازآن جا که سمت شمالی درختان درمعرض تابش آفتاب کمترقرار می گیرد درختان دراین قسمت شاخ برگ کمتری دارند.

به دلیل اینکه آفتاب بیشتر ازسمت جنوب می تابد ،قسمت درختانی که به سمت جنوب هستند بهتر وبیشتر رشد می کنند.

پوست درختان قدیمی درسمت روبه آفتاب (جنوب )معمولا نازکتر است.

پوست بعضی ازدرختان که به سمت شمال هستند تیره وخشن هستند.

12-جهت یابی باتنه درختان بریده شده :اگر مقطع درخت بریده شده ای را نگاه کنید،تعداد دایره های هم مرکزی را مشاهده خواهید کرد،که هریک ازآنها نشان دهنده ی عمردرخت می باشد.درختی که به طزوردائم آفتاب به تنه اش بتابد،دایره های نشان دهنده عمرآن درخت دریک سمت به هم نزدیک تر شده ودرسمت دیگر ازهم دورخواهند بود.سمتی که فاصله خطوط حلقه های سنی درخت به هم نزدیکتر باشند سمت شمال را نشان می دهد.وسمتی که خطوط حلقه های سنی ازهم فاصله ی بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان می دهد؛به علت تابش زیاد آفتاب ورشد شدیدترآن.(لازم به ذکراست که درنیمکره جنوبی عکس این وضعیت است.)

13-جهت یابی باخزه ها وگلسنگ ها:معمولاسمت شمالی درختان وتخته سنگ ها،گلسنگ ها وخزه های بیشتری دارد ؛چرا که نمناک ترومرطوب تر ازسمت جنوبی آنها است.

ضمنا درنظر داشته باشیدکه معمولا خزه درجهت نورآفتاب (جنوب)خرمایی رنگ است ودر مکان های سایه ومرطوب سبزیا طوسی رنگ.

14- جهت یابی به کمک حیوانات وحشرات:

مورچه ها خاک لانه هایشان رابه سمت جنوب یاشرق می ریزند . تا هنگام روز به عنوان سایه بانی برایشان عمل کند.تا راحت تر کار کنند.

اگرشما درکناربرکه یا دریاچه ای باشید که پرندگان ،ماهیان یا دوزیستان درحال تولید مثل هستند،درنظرداشته باشید که آن ها معمولا ترجیح می دهند درسمت غربی زاد و ولد نمایند.

دارکوب(شانه به سر)معمولا حفره هایش رادرسمت شرقی درخت حفرمی کند.

سنجاب ها هم معمولا درسوراخ های سمت شرقی درختان لانه می گزینند.

15- جهت یابی به وسیله ستاره صلیبی :

این روش جهت یابی فقط درنیمکره جنوبی مورداستفاده قرار می گیرد.اگرصورت فلکی صلیب جنوبی امتداد ستاره 1و2را5/4برابر ادامه دهیم که به سمت جنوب است وبه ستاره سهیل منتهی می شود وجهت جنوب جغرافیایی ازاین طریق پیدا می شود.

16- جهت یابی به وسیله مجموعه ستارگان(دب اکبر)

صورت فلکی دب اکبر شامل هفت ستاره است که به شکل ملاقه یا علامت سوال (؟) مانند قرار گرفته که درزبان ترکی منطقه ما به یدّی قارداش(هفت برادر) هم معروف است که چهار ستاره ی ستاره ی آن تشکیل یک ذوزنقه را می دهند وسه ستاره ی دیگر مانند یک دنباله در ادامه ی ذوزنقه قرار گرفته اند. هر گاه دو ستاره ای که لبه ی بیرونی ملاقه را تشکیل می دهند(دو ستاره ی قاعده ی کوچک ذوزنقه ،لبه ی پیاله ی ملاقه ،محلی که آب از آنجا می ریزد )را{با خطی فرضی}به هم وصل کنیم و5برابر فاصله ی میان دو ستاره به سمت جلو ادامه دهیم به ستاره ی ثابتی درآسمان می رسیم که جزء دب اصغر است که ستاره قطبی یا جدّی نام دارد که تقریبا نسبت به ستاره های اطراف خود نورانی است.

17جهت یابی ازطریق خوشه پروین :

دسته ای ازستاره ها حدود 10تا15عددبه شکل خوشه انگور،دریک جا مجتمع هستند که به آن مجموعه خوشه پروین می گویند .این ستارگان مانند خورشید ازشرق به سمت غرب درحرکتند،ولی درهمه حال دم آنها به طرف شرق می باشد.

18-جهت یابی ازطریق ستارگان بادبادکی:

حدود هفت یا هشت ستاره درآسمان وجود دارد که به شکل بادبادک یا علامت سوءال می باشند.این ستارگان نیزازشرق به سمت غرب حرکت می کنند ودرهرحال دنباله بادبادکی آنها به طرف جنوب است.

19-جهت یابی به وسیله صورت فلکی ذات الکرسی که شبیه حروف انگلیسی دابیلیو( W )وام( M )هستند.که کاسیوپیا هم نامیده می شوند.

دربعضی شب ها صورت فلکی دب اکبر معلوم نیست دراین صورت بوسیله ستارگان ذات الکرسی که مقابل دب اکبر است می توانیم قطب شمال را پیدا کنیم .چون تقریبا راس زاویه آن روبه ستاره قطبی است.

20-جهت یابی ازطریق کهکشان راه شیری:که اوایل شب به سمت جنوب غربی است وهرچه به آخرشب نزدیک می شویم به سمت غرب منحرف می شود.

21-جهتیابی به کمک گل ها وگیاهان:گیاهان وگل های درختان تمایل دارند که روبه آفتاب قرار بگیرند؛یعنی جنوب یا شرق.

برخی گیاهان برای جهت یابی اشتهار یافته اند.مثلا درآمریکا گلی وجوددارد که همیشه جهت گیری شمالی جنوبی دارد(رشد برگهایش به سمت خطشمال –جنوب است)وآن را گیاه قطب نما می خوانند. ومسافرین اولیه این سرزمین ازاین گیاه برا جهت یابی استفاده می کردند.

اکالیپتوس استرالیایی هم گیاهی جهت یاب است .این گیاه که درسرزمین های گرم وخشک می روید ،برگ هایش روبه شمال وجنوب است.

دربیابان ها کاکتوس ها بیشتر به سمت جنوب خم می شوند.

22-جهت یابی به کمک رودخانه ها:بسیاری از روده ونهرها درنیمکره شمالی زمین رو به جنوب سرازیرند،یعنی روبه استوا،این روند عمومی رودها است اما همیشه درست نیست .مثلل رود نیل درنیم کره شمالی زمین قرار دارد ولی به سوی شمال جریان دارد.وبه دریای مدیترانه می ریزد.

انواع روش های جهت یابی

مطالب مشابه :

قاتل دوره گرد(سرب‌ و روي زنجان)

جريانهاي اقيانوسي

آشنایی با روستای سعید آباد زنجان ( بخش چهارم)

مطالعات جغرافیایی

زنجان

سیستم های جوی ، وزش ها و دما جزيره كيش

انواع روش های جهت یابی

آب و هوای قزوین

روبان بزرگ در لبه ی منظومه شمسی: آیا معما حل شده است؟