جهت‌یابی با عوامل و نشانه‌های طبیعی
مناطق قطبي و مناطق صحراي گرم شني به هم شبيه هستند. تپه هاي برقي شبيه تپه هاي شني است. با اين تفاوت که تپه هاي برفي کمي کوچکتر و بي‌ثبات‌ترند.تپه هاي معمولي برفي بسيار شبيه اند به تپه هاي شني که موازي باد غالب هستند.Sastrugi بين چند اينچ تا 3 فوت ارتفاع دارد و هميشه نزديک به هم هستند. اينها براي جهت‌يابي در روزهاي ابري کاربرد دارند. در نزديکي قطب شمال جايي که قطب نما کار نميکند بسيار مفيد هستند. برف تازه را سوراخ کنيد تا جهت sastrugi را بفهميد.
سطح برف و يخ را بادهاي غالب پاک مي کنند.
فرسايش ناشي از يخ زدگي در شيبهاي جنوبي بيشتر است زيرا در شب سردتر و در روز گرمتر است. وقتي که باد قوي گرم قدرت ذوب کردن سريع تر برف ها را نسبت به خورشيد دارد. جهت باد خيلي مهم است. اما ممکن است در تعيين جهت دچار اشتباه شويم. در دامنه هاي جنوبي، گرماي خورشيد، سايه هاي ذوب شده برجاي مي گذارد. سايه هاي ذوب شده درختان و سنگها بر روي برف انباشته مي شود. اين پديده بخصوص در بهار ديده مي شود. جهت باد بسيار مهم است. زيرا يک باد گرم و شديد برف ها را زودتر از خورشيد آب مي کند، که اين پديده مي تواند شما را در جهت يابي گيج کند.
يخ زدگي دريا و جهت يابي
تکه هاي کوچک يخ صاف، مسافت احتمالي شما را از ساحل نشان مي دهد. اگر تکه هاي يخ مانند پازل نزديک هم هستند، نشان مي دهد که شما از خشکي خيلي دور نيستيد. اگر لبه هاي تکه هاي يخ تيز و برنده است، بيانگر نزديکي به ساحل مي باشد اما اگر قطعات يخ گرد و از هم دور هستند، نشان اين است که از ساحل دوريد.
جهت يابي توسط يخچالها
يخچالها با سنگها يا مانعي بزرگ، ميز يخچالي را تشکيل مي دهند. صخره هاي بزرگ از آب شدن يخ زيرشان ممانعت مي کند. بنابراين سنگ همچنان روي سطح يخ باقي مي ماند. سنگها يا موانع تدريجاً به عنوان محور قرار مي گيرند. پايه ها نشان دهنده جنوب هستند به دليل تابش خورشيد بيشترين مقدار ذوب را دارد و به سمت جنوب خم شده و حالت مي گيرد. بعد از مدتي اين پايه‌ها آب مي شود و خورشيد اين فرآيند را همچنان انجام مي دهد.
تأثيرات خورشيد و باد
فرسايش يخ در شيب هاي جنوبي به خاطر سرماي بيشتر در شب و گرماي بيشتر در روز چشمگيرتر است.
در نيمه ی گرمتر سال فرسايش در شيب هاي شمالي تپه ها نامحسوس تر است. در شيبهاي جنوبي گرماي خورشيد برروي توده هاي برفي، درختان، بوته ها و سنگها سايه‌هاي جذاب مي سازد.
توجه کنيد که جهت باد بسيار مهم است زيرا يک باد گرم و قوي برف را سريع تر از خورشيد ذوب مي کند.
تأثيرات خاص بادها
بادهاي صحرايي يا بياباني: همگي خشک و معمولاً همراه با ابر و باران است.
نواحي قطبي: اگر دماي باد گرم تر از محيط باشد جهت آب را نشان مي دهد. افت ناگهاني دما بدون تغيير جهت، امکان وجود يک کوه يخي شناور را نشان مي دهد.
روي زمين: براي پيدا کردن جهت حرکت مستقيم مي توان از باد غالب استفاده کرد. باد به همان سمتي که بايد بوزد مي‌وزد. بنابراين مواظب هرگونه تغيير دما، رطوبت و قدرتي که باعث تغيير جهت باد شود، باشيد.
در جنگل ها: به تغيير جهت ابرها دقت کنيد. مخصوصاً ابرهاي بلندي که توسط بادهاي غالب آورده مي شوند با نگاه به نوک درختان مي توانيد جهت باد را بفهميد.
اثرات خورشيد بر درختان:
معمولاً وزش باد، باعث کند شدن رشد درختان مي شود برعکس که خورشيد رشد شاخه ها و برگها را زياد مي کند. در نيم کره شمالي، قوس خورشيد به سمت جنوب است به همين دليل درختان جنوب بهتر و بيشتر رشد مي کنند وجود درختاني مثل: صنوبر سياه و سفيد، راش، بلوط، درختان آزاد، شاه بلوط هندي، افرا نروژي و درخت اقاقيا صحت اين مسئله را ثابت مي کنند. اين درختها در جنوب بيشتر ديده مي شود. (مطمئن باشيد که اين درختان درمعرض بادهاي شديد هستند.) به خاطر نوع تابش خورشيد، شاخه هاي جنوبي درختان افقي تر و شاخه هاي شمالي عمودي‌ترند درختان مثل کاج، سرو، صنوبر راست رشد مي کنند.بعضي انواع درختان نيز بدون نور خورشيد رشد مي کنند. خزه و گل سنگ در سايه بهتر رشد مي کنند و در مکانهاي مربوط عمرشان بيشتر است. در آمريکاي شمالي يک اصول کلي وجود دارد که تبخير در درختان و صخره هاي قسمت شمالي خيلي کمتر است. خزه در نور آفتاب خرمايي رنگ است و در مکانهاي سايه و مرطوب سبز يا طوسي رنگ. در نيم کره شمالي، معمولاً درختان برگ ريز در شيب هاي جنوبي تپه ها مي رويند و سراشيب‌هاي شمالي هميشه سبز است.
در کوههاي سنگي، کاجهاي انحناپذير در شيب جنوبي صنوبر انگلمان در شيب شمالي مي‌رويند.
کاکتوس هاي شبکه اي به سمت جنوب تمايل دارند. به خاطر درجه حرارت شمال، گلها و گياهان به سمت جنوب و شرق تمايل دارند. نوعي درخت با نام علمي سينوم لاکيناتوم وجود دارد که رشد برگ هايش به سمت خط شمال- جنوب است ودر نور آفتاب مي‌رويد.نشانه هايي که سرخپوستان به کار مي گيرند.
جهت رويش بعضي از درختان به سمت جنوب است زيرا به سمت خورشيد رشد مي کنند.
پوست بعضي درختان به سمت شمال تيره تر و خشن تر است. حلقه هاي تنه درخت به سمت شمال ضخيم تر از قسمت جنوبي هستند. زمين اطراف ريشه درختان به سمت جنوب سست تر و توخالي تر از قسمت جنوبي است پس زمين به سمت شمال سفت تر بوده.
جهت یابی به کمک صدا:
هنگام راه رفتن سر خود را به دنبال اين صدا به جهات مختلف بچرخانيد به محيط اطراف گوش کنيد: صداي نهر، رودخانه، ترافيک بزرگراه، باد ته دره ها يا امواج.
هنگام مه يا در شيب، در منطقه اي کوهستاني يا تپه اي، صداي فرياد يا صوت منعکس مي شود. 5 ثانيه طول مي کشد که صدا مسافت يک مايل (KM 6/1) را طي کند. از اين طريق موقعيت تقريبي خود را مي توانيد با گوش دادن به صداها تخمين بزنيد. از اين روش در کشتي‌ها هنگام مه استفاده شود. آنها از صداي زنگ، شليک تفنگ، آژير خطر، يا فرياد زدن استفاده مي کنند. هر ثانيه که از توليد تا بازگشت صدا بگذرد يعني صدا مسافتي حدود 560 فوت (170 متر) را از منبع صدا طي کرده است.
قايقرانان نيز مي توانند به صداي پرنده هاي دريايي يا امواج گوش کنند. وقتي صداي شکسته شدن امواج شنيده مي شود يعني به کناره ها يا خليج نزديک هستند.
جهت يابي بوسیله ی ابرها:
ابرها بعضي از عناصر خاص روي سطح زمين را منعکس مي کند.
روي زمين نزديک به آبهاي پوشيده از يخ ابرها تصوير آب آزاد را منعکس مي کند زيرا در اين جا آب تيره نسبت به مناطق يخ زده نور کمتري را منعکس مي کنند.
اين بازتاب به شکل نقطه اي سياه بر روي سطح زيرين ابر مي باشد. اين نقطه سياه درواقع اندازه آب موجود را نشان نمي دهد چون منطقه اي کوچک مي تواند بازتابي وسيع بر روي ابر از خود داشته باشد. اين اتفاق در مناطق قطب شمال رخ مي دهد که بخار موجود در هوا بر روي عمل انعکاس تأثير گذاشته و نقطه سياه روي ابر را بزرگتر مي کند به اين پديده «آب آسماني» مي گويند.
جريان درحال حرکت يخ و يا کوه يخ را از طريق درخشش آنها در هواي ابري تشخيص داد. يک تکه کوچک يخ گاهي منطقه بزرگي از «يخ هاي چشمک زن» را خلق مي کند.
روي زمين، ابرها آلودگي اندک شهرها را نشان مي دهند شهرهايي که زير خط افق هستند از فاصله 48 تا 80 کيلومتر ديده مي شوند.
در کشورهاي قطبي يا کشورهايي با کوه هاي برفي شکل کلي زمين در آسمان ابري منعکس ميشود. ازطريق آن مي توان زمين هاي برفي، آب هاي آزاد مناطق صخره اي، يخهاي تازه (رنگ سبز- آبي) و تکه زمين هاي گياهي که «برف صورتي» ناميده مي شوند يعني به رنگ متمايل به صورتي بازتاب داده مي شوند را تشخيص داد.
در مناطق پوشيده از گياه، تکه هاي يخي و زمين هاي برفي که رنگ آبي پولادي روي سطح زيرين ابرها بازتاب داده مي شوند.
در صحراهاي بدون ابر، «درخشش صحرا» وجود دارد، درخششي که ناشي از انعکاس گرماست.
به خاطر قدرت انعکاس ضعيف تر در مناطق پوشيده از گياه، آبادي هاي کويري ايجاد درخشش در صحرا مي کنند.
در صحرا فاصله شتربان از زمين تقريب 3 متر است و آبادي ها معمولاً با تپه هايي تا ارتفاع 305 متر محصور شده اند. شتربان گرد و غبار ايجاد شده توسط گرماي خورشيد را بر روي درختان آبادي از دور مي‌بينيد.
این روش‌ها خیلی قابل اطمینان نیستند. مثلاً «باد غالب» ممکن است حالت عادی را به طور قابل‌ملاحظه‌ای تغییر دهد و باعث تغییر و انحراف آن شود. همچنین در جنگل‌های انبوه -به دلیل عدم نفوذ و رسوخ آفتاب درون آنها برخی روش‌ها کارا نخواهند بود. اگر از علامت‌های طبیعی استفاده می‌کنید، برای تصمیم‌گیری، باید هر چند تا علامت مختلف را که می‌توانید پیدا کنید.
بسیاری از روش‌های زیر بر اساس آفتاب هستند: در نیمکره ی شمالی زمین، جهت رو به جنوب در معرض آفتاب بیشتری است. تابش خورشید رشد شاخه‌ها و برگها را زیاد می کند.
جهت‌یابی با خزه‌ها و گلسنگ‌ها:
سمت شمالی درختان و تخته‌سنگ‌ها، گلسنگ‌ها و خزه‌های بیشتری دارد؛ چرا که نمناک‌تر و مرطوب‌تر از سمت جنوبی آن‌هاست.
خزه در جایی رشد می کند که دارای سایه و آب زیادی باشد، محل‌های خنک و نمناک. تنه ی درختان در سمت شمالی سایه و رطوبت بیشتری دارد، و در نتیجه خزه‌ها معمولاً بیشتر در این سمت می‌رویند.
البته این روش همیشه نتیجه ی درست به ما نمی دهد.
نکات:
1-هرچند سمت شمالی در سایه ی بیشتری است، ولی لزوماً رطوبت سمت شمال بیشتر نیست؛ و برای رشد خزه‌ها رطوبت مهم‌تر از سایه است(جایی که رطوبت در آن‌جا بیشتر ماندگار است).
2-گاه ممکن است درختان و پوشش گیاهی مجاور طرف دیگر درخت را هم سایه کند.
3- در یک اقلیم بارانی(جنگل‌ها و بیشه‌های مرطوب) ممکن است همه طرف درخت نمناک باشد(یعنی خزه دور برخی درختان در همه‌طرف رشد کرده؛ البته معمولاً در جهت جنوب بیشتر رشد کرده‌است).
4-ممکن است باد مانع رشد خزه در طرف شمالی درخت شود. در مناطق خشک هم که اصلاً خزه‌ای وجود ندارد!
ضمناً در نظر داشته باشید که معمولاً خزه در جهت نور آفتاب(جنوب) خرمایی رنگ است و در مکان‌های سایه و مرطوب سبز یا طوسی رنگ.
جهت‌یابی با تنه ی درختان بریده شده:
اگر مقطع درخت بریده‌شده‌ای را نگاه کنید، تعدادی دایره ی هم مرکز را مشاهده خواهید کرد، که هر یک از آنها نشان یک سال عمر درخت می‌باشد. درختی که بطور دائم آفتاب به تنه‌اش بتابد، دایره‌های نشان دهنده عمر آن درخت در یک سمت به هم نزدیک‌تر شده و در سمت دیگر از هم دور خواهند بود. سمتی که فاصله خطوط حلقه‌های سنی درخت به هم نزدیک‌تر باشد سمت شمال را مشخص می کند، و سمتی که خطوط حلقه‌های سنی از هم فاصله بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان می دهد؛ به علت تابش زیاد آفتاب و رشد شدیدتر آن است.
جهت‌یابی به کمک گلها و گیاهان :
گیاهان، و گل‌های درختان تمایل دارند رو به آفتاب قرار بگیرند؛ یعنی جنوب یا شرق. برخی گیاهان برای جهت‌یابی اشتهار یافته‌اند. مثلاً در آمریکا گُلی وجود دارد که همیشه جهت‌گیری شمالی-جنوبی دارد (رشد برگهایش به سمت خط شمال- جنوب است) و آن را گیاه قطب‌نما یا(Compass Plant) و یا رُزینوید(Rosinweed) می‌خوانند. نام علمی آن سیلفیوم لاکینیاتوم (Silphium) (laciniatum) است، و مسافران اولیه ی این سرزمین از این گیاه برای جهت‌یابی استفاده می‌کرده‌اند.
اکالیپتوس استرالیایی هم گیاهی جهت‌یاب است. این گیاه که در سرزمین‌های گرم و خشک می‌روید، برگهایش رو به شمال یا جنوب است.
همچنین درختی به نام نخل رهنوردان یا (Traveler’s Palm) وجود دارد که محور شاخه‌هایش شرقی-غربی اند.
همان‌طور که گفته شد، این که کدام طرف شرق است و کدام طرف غرب، یا کدام یک از طرفین شمال یا جنوب است را می‌توان با توجه به سمت خورشید و ماه در آسمان یا روش‌های دیگر یافت -ماه و خورشید تقریباً در سمت جنوبی آسمان قرار دارند.
جهت‌یابی به کمک باد غالب
بادها را از جهتی که می‌وزند، نام‌گذاری می‌کنند مانند باد شمالی از شمال. هر منطقه‌ای باد غالب و برجسته‌ای دارد که در فصل خاص یا گاهی در تمام فصول حکمفرماست. باد غالب، باد خاصی است که وزش آن طولانی‌تر بوده و در جهت خاصی می‌وزد. با دانستن جهت بادهای غالب می‌توانید چهار جهت اصلی را تشخیص دهید.
معمولاً نام باد را از جهتی که وزیده‌است، نام‌گذاری می‌کنند. مثلاً باد شمال یعنی بادی که از شمال به سمت جنوب می‌وزد.
برای جهت‌یابی به کمک باد غالب:
۱-ابتدا باید جهت باد غالب منطقه را دانست. ۲-سپس باید در جایی که هستیم جهت باد غالب را تشخیص دهیم. برای نمونه، اگر بدانیم که در منطقهی ما باد غالب از شرق می‌وزد، و ضمناً جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم، طرف منشأ باد شرق خواهد بود؛ که با دانستن شرق، دیگر جهت‌های اصلی هم به سادگی یافته می‌شوند.
نکتهی اول: اگر جهت باد غالب منطقه‌تان را نمی‌دانید، اطلاعات زیر ممکن است کمک‌کار باشد:
در نواحی معتدل، باد غالب از غرب می‌وزد. (در هر دو نیم کره شمالی و جنوبی)
در نواحی گرمسیری، باد غالب بین مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی جریان دارد.
در نواحی استوایی، باد غالب معمولاً از سمت شرق می‌وزد.
نکتهی دوم: جهت باد غالب منطقه را تشخیص دهیم:
در هر منطقه‌ای باد غالب ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ مثل درجه حرارت، رطوبت و سرعت که در فصول مختلف تغییر می کند.
باد غالب بر رشد درختان و گیاهان، جهت جمع شدن برف‌های باد آورنده و در جهت علف‌های بلند تأثیرگذار است. در واقع باد غالب بیشترین تأثیر را بر روی جهت پوشش گیاهی، برف، ماسه یا دیگر اشیای روی سطح زمین دارد.
اگر گمان می‌کنید که بادی که در لحظه می‌وزد باد غالب منطقه است، می‌توانید به درختان در مسیر باد نگاه کنید. با نگاه به نوک درختان می‌توانید جهت باد را بفهمید.
می‌توانید به تغییر جهت ابرها دقت کنید؛ به‌ویژه ابرهای بلندی که توسط بادهای غالب آورده می‌شوند.
در روی دریا و اقیانوس‌ها بادهای غالب دارای ویژگی‌ها و ابرهای خاص خود هستند.
جهت یابی با ماسه و برف:
امواج ماسه در بیابان‌ها، و امواج پستی-بلندی‌های برف در مناطق قطبی جهت باد را نشان می‌دهند. البته گاه به خاطر آن‌که این موج‌ها خیلی کوچک‌اند و از چند سانتی‌متر تجاوز نمی‌کنند، برای یافتن باد غالب نمی‌توانند کمک‌کار باشند، زیرا می‌توانند با هر باد تند موضعی به سرعت تشکیل شوند.
در بیابان‌ها انواع مختلف تلماسه‌ها وجود دارند، که شکل آنها جهت باد غالب را نمایان می‌سازد؛ همچنین در مورد تل‌یخ‌های قطب در مناطقی که به شدت پوشیده از برف‌اند، باد غالب توده‌های برف را می‌راند و آنها را تبدیل به تل‌های برآمده‌ای می‌سازد. این تل‌ها از چند سانتی‌متر تا یک متر ارتفاع دارند، و موازی باد غالب تشکیل می‌شوند. در واقع برف از لحاظ فیزیکی شبیه ماسه عمل می کند.
جهت یابی با استفاده از نسیم
برخی مناطق الگوی حرکت جریان هوایشان نوسان بیشتری نسبت به جاهای دیگر دارد. مثلاً مردم کنار ساحل با نسیم دریا مأنوس‌اند. معمولاً بعدازظهرها نسیم مداومی از طرف دریا می‌وزد. در شب هم معمولاً جهت نسیم برعکس می شود و از خشکی به سمت دریا می‌وزد. نسیم مشابهی در دره‌ها و کوه‌ها می‌وزد،در روز نسیمی از دره به سمت بالای کوه وزیدن می‌گیرد؛ و در شب برعکس، نسیم از بالا به سمت دره می‌وزد. اگر مثلاً به کمک نقشه بدانیم که دریا یا کوه (یا ساحل یا دره) در کدام جهت‌مان است، می‌توانیم جهت‌های اصلی را بیابیم.
هوای گرم و سرد:
در نیمکره ی شمالی زمین هوایی که از شمال می‌آید معمولاً سردتر از هوایی است که از جنوب می‌آید(بادهای شمالی از بادهای جنوبی سردتر است.)
جهت‌یابی به کمک رودخانه‌ها:
بسیاری از رودها و نهرها در نیمکره ی شمالی زمین رو به جنوب سرازیرند، یعنی رو به استوا. این روند عمومی رودهاست، ولی همیشه درست نیست. مثلاً رود نیل که تماماً در نیمکره ی شمالی است- به سوی شمال جریان دارد و به مدیترانه می‌ریزد.
جهت‌یابی به کمک حیوانات و حشرات:
مورچه‌ها خاکِ لانه ی خود را به سمت جنوب یا شرق می‌ریزند. مورچه‌ها چنین می‌کنند تا در هنگام روز خاک ریزشان به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند، تا راحت‌تر کار خود را انجام دهند.
مورچه‌ها خانه‌های خود(مورتپه‌ها) را بر روی شیب‌های جنوب شرقی می‌سازند؛ زیرا خورشید در پاییز و زمستان بیشتر به این قسمت‌ها می‌تابد. آنها مورتپه‌های خود را نزدیک درختان و صخره‌های جنوبی و جنوب شرقی بنا می‌کنند اما باتوجه به تحقیقات به عمل آمده باد غالب می تواند کمک بیشتری کند.
اگر شما در کنار برکه یا دریاچه‌ای باشید که پرندگان، ماهیان یا دوزیستان در حال تولیدمثل هستند، در نظر داشته باشید که آنها معمولاً ترجیح می‌دهند در سمت غربی زاد و ولد (تولیدمثل و پرورش) نمایند.
دارکوب(شانه‌به‌سر) معمولاً حفره‌هایش را در سمت شرقی درخت حفر می کند.
سنجاب‌ها هم معمولاً در سوراخ‌های سمت شرقیِ درختان خانه و لانه می‌گزینند.
جهت يابي توسط بوها:
تشخيص بوها راهي براي جهت يابي است مردم پلي نزي همواره در قايق هايشان با خود خوک مي‌برند. زيرا خوکها نسبت به بوها بسيار حساس بوده و نزديک سرزمينهاي بودار تغيير رفتار ميدهند. بوي سينه دريا ما را به سمت خشکي هدايت ميکند. بوهاي تازه را روي دريا بهتر از خشکي ميتوان تشخيص داد زيرا که بوي نمک بر روي دريا مداومتر است. در صحرا هر بويي بيانگر حضور انسان است بهترين زمان صبح زود و عصرها مي باشد وقتي که جهت باد را مي توان تشخيص داد. بوها نزديک به سطح زمين قوي تر هستند اگر شيء ساطع بو روي زمين باشد.
مطالب مشابه :
اصفهان، شهر سازگار با اقلیم
رون اصفهان جهت شمال غربی در قدیم ارزیابی جهت و شدت باد غالب در تقسیم بندی
شناسایی معیارهای عام شکل گیری بافت های روستایی درایران بخش 2
و قوژد (خراسان) با توجه به جهت باد غالب و ، دهلر (كرمانشاه) و قلعه سفيد (اصفهان)). در
تجزیه و تحلیل سایت در طراحی (1)
به صورت گرافیکی می نویسیم که شیب غالب باد : جهت باد مثلا در محله ی دنارت اصفهان بوی
بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران
شدت جریان و جهت باد، عرض باد غالب باید در طراحی شهری بوده ، در اصفهان
اقلیم گرم و مرطوب(سواحل جنوبی)
استان اصفهان ارزيابي جهت و شدت باد غالب در تقسيم بلكه در سمتي باشند كه باد غالب
آشنایی با روستاهای اصفهان - تودشک
باد: باد غالب منطقه بادهای غربی است که در تابستان جهت شرقی و دورافتاده در سرراه اصفهان
جهت یابی
دانشگاه اصفهان. در واقع باد غالب بیشترین که شکل آنها جهت باد غالب را نمایان می
جهت‌یابی با عوامل و نشانه‌های طبیعی
اگر جهت باد غالب منطقه‌تان در واقع باد غالب بیشترین انجمن دانشگاه صنعتي اصفهان
برچسب :
جهت باد غالب در اصفهان