شهرستان سیاهکل ودیلمان اسپلی
سیاهکل
اين شهر با موقعيت جلگه اي ، در فاصله 15 كيلومتري شهر لاهيجان واقع شده است و رودخانه كوچكي به نام شمرود از وسط آن عبور مي نمايد كه زيبايي خاصي به اين شهر بخشيده است. با توجه به موقعيت جغرافيايي داراي آب و هواي معتدل و مرطوب است كه آب و هواي خنك تر قسمت كوهپايه اي ، آن را تحت تاثير قرار مي دهد . نام اين شهر از دو كلمه (سي و كل ) تشكيل شده .كه (سي) به معني پاي كوه و (كل) به معني جايگاه است. كه به مرور زمان به سياهكل تغيير يافته است در حال حاضر اين شهرستان داراي دو بخش مركزي و ديلمان مي باشد . كه اين منطقه هم از نظر چشم انداز هاي طبيعي و هم از نظر تاريخي از نقاط ديدني استان گيلان به شمار مي رود. اين منطقه سرزمين قوم باستاني ديلم است. راه اصلي اين ييلاق ها از شهر سياهكل مي گذرد و پس از عبور از اين شهر در امتداد مسير شمرود تا ارتفاعات كوهستاني ديلمان پيش مي رود. طبيعت سر سبز و زيبا و خانه هاي بومي لته پوش (تخته سر) با مردمي خون گرم و مهمان نواز بر جاذبه هاي گردشگري اين منطقه مي افزايد
سياهكل داراي سابقه تاريخي درخشاني است ، ديلمان خواستگاه يكي از قدرتمند تر ين سلسله هاي حكومتي ايران به نام آل بويه است ، كه حتي توانستند بغداد را نيز به تصرف در آورند اين سرزمين كه بعنوان پناهگاه شيعيان مشهور بوده ، دانشمندان زيادي را نيز به جامعه ايراني تحويل داده است. كه هم اكنون تجانس خود را حفظ كرده اند. اقتصاد اين شهرستان بر پايه دامداري و كشاورزي است و عمده تر ين توليدات در اين زمينه : ميوه جات ، پرورش كرم ابريشم ، عسل مرغوب و محصولات جاليزي مي باشد كه در كنار آن توليدات سفال تزييني و دوخت لباسهاي محلي و معرق نيز رونق خاصي دارد
سياهكل، شهرستان سرسبزي است خفته در پاي قلة سركش درفك كه جنگلي انبوه همچون نگين انگشتري، آن را دربرگرفته است. اين منطقه با تاريخ پْرفراز و نشيبش، با تحولات فراواني روبه‌رو گرديده و هم‌اينك در جوار منطقه‌اي به نام « برفجان » رشد و گسترش يافته است. شهرستان سياهكل در ناحية شرقي استان گيلان واقع شده و از شمال و شمال‌شرقي به لاهيجان، از شرق به لنگرود، از جنوب‌شرقي به املش و رودسر، از جنوب به مازندران، از جنوب‌غربي به رودبار و از غرب به رشت محدود مي‌شود. همچنين قسمتي از رشته‌كوه البرز، ناحية بزرگي از جنوب اين منطقه را شامل مي‌گردد. مهم‌ترين رودخانه‌هاي جاري در آن، « شيمرود » و « خرارود » است. اين منطقه داراي دو ناحية عمدة جغرافياييِ جلگه‌اي و كوهستاني است. آب‌وهواي ناحية جلگه‌اي، مرطوب؛ و كوهستاني، نيمه‌مرطوب است. ميزان بارندگي در شهرستان سياهكل، حدود 1400-1000 ميلي‌متر مي‌باشد. دستبافت‌هاي پشمي و توليد سفال، از جمله صنايع دستي آنان است و مهم‌ترين محصولات اين ناحيه عبارتند از: برنج، جو، توتون، چاي، فندق، سيب‌زميني، گردو و مواد لبني
مهم‌ترين قسمت اين شهرستان كه داراي پيشينة تاريخي مي‌باشد « ديلمان » است و مهم‌ترين روستاي آن « اسپيلي » مي‌باشد. ديلمان در گذشته وسعت بسياري داشته و از يك‌طرف به مازندران و از طرف ديگر به قزوين محدود و در قرون چهارم و پنجم هجري‌قمري، مقر حكومت ديلميان بوده و گيلان يكي از ولايات آن محسوب مي‌شده است، امِا پس از انقراض خاندان آل‌بويه و تعرض سرداران محلّي، اين سرزمين وسيع كم‌كم كوچك شده، تا امروز كه يكي از بخش‌هاي گيلان به‌شمار مي‌آيد
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
سياهكل به جهت پيشينة پْررمزورازِ تاريخي‌اش، از آثار ديدني و تاريخي بسياري برخوردار مي‌باشد. قوميت اهالي شهرستان سياهكل، گيلك است و به زبان گيلكي با لهجة بيه‌پيش (شرق گيلان) و گويش ديلمي سخن مي‌گويند. مذهب رايج اين شهرستان، شيعة اثني‌عشري است.
هم‌اينك شهرستان سياهكل با وسعت 6/1048 كيلومترمربع، جمعيت 55752 نفر و 31 درصد شهرنشين، داراي 2 شهر سياهكل و ديلمان، 2 بخش مركزي و ديلمان، 5 دهستان پيركوه، ديلمان، توتكي، خرارود و مالفجان و 251 پارچه آبادي مي‌باشد. شهر سياهكل نيز بالغ بر 17 هزارنفر جمعيّت دارد. در سال 1309، شهرداري؛ در سال 1311، بخشداري و در اواخر سال 1376، فرمانداري در اين شهرستان دائر گرديده است
جاذبه های گردشگری و تاریخی
كوه درفك ، منطقه سرسبز ديلمان و اسپيلي ، آبشار لونك ، چشمه آب معدني لاريخاني ، منطقه آغوزي ، آبشار بابا ولي غار اسپهبدان ، تي تي كاروانسرا ، مناطق باستاني قلعه كوتي ، كوه پس و حسني محله ، قلعه كوتول شاه ، قلعه ديده باني روستاي گرماور ، حمام تاريخي ديلمان ، غار لو علي (زاگام ) ،پناهگاه سنگي گيلار كش و شلمان
دیلمان
حدود سال هاي 1965 تا 1971 م هيأتي ژاپني در منطقه ديلمان لاهيجان به حفاري پرداخت و در حسني محله ، قلعه كوتي ، نوروز محله ، لسلوكان ، ( رسول خان ) و تپه ي خرم رود ، كاوش هايي انجام داد . در گزارش حفريات هيأت باستان شناسي ژاپني آمده كه در ناحيه ديلمان ميان كوه هاي البرز، آنجا كه رودخانه ي " پل رود " جريان دارد، دهكده هاي كوچكي چون ديلمان ، ديارجان و امام ، جاي گرفته اند. اين ناحيه حوزه آبگيري ميان كوهستان است. سيماي طبيعت آن زيبا ، با موقعيت سوق الجيشي و نيز مهد حكومت سلسله آل بويه بود . آثار به جاي مانده دوره برنز و آهن در تمام اين ناحيه پراكنده است. در اين حفريات آثار زيادي از جنس مفرغ ، سفال ، اشياي زينتي و ظروف شيشه اي كشف شد و نتايج اين كاوش ها در كتاب چهار جلدي ديلمان ، به زبان انگليسي و ژاپني در سال هاي 1965 تا 1971 توسط دانشگاه توكيو منتشر گرديد
از مهم ترين اين آثار كه توجه بسياري را برانگيخت آثار و ظروف شيشه اي مربوط به عصر پارت و ساساني است. كاوشگران ژاپني معتقدند كشف اين آثار مؤيد اين نكته است كه زادگاه اشيايي كه در ژاپن كشف شده اند فلات ايران بوده است
"فوكايي " ارتباطات فرهنگي و مبادلات بازرگاني بين ژاپن و ايران در عصر پارت و ساساني را مطرح كرده و معتقد است بسياري از پياله هاي شيشه اي مدور كه در گيلان يافت شده ، پاسخگوي سؤالاتي چون محل ساخت پياله ي شيشه اي آرامگاه امپراتور آنكان و مشابه ديگر اشياي مهم مكشوفه در ژاپن نيز هست؛ مثل تكه هاي پياله ي شيشه اي ، تراش برجسته كه سال 1953 در جزيره " اكينوشيما " يافت. شد يا پياله اي شيشه اي با تراش هاي مدور كه در سال 1963 م از مقابر كاشيوا بارا در نارا ( قرن 5 ميلادي ) به دست آمده است
در سال 1340 هيأتي به سرپرستي محسن مقدم ، سال 1344 و سال هاي بعد به سرپرستي علي حاكمي ، سال 1353 به سرپرستي سيد محمود موسوي و سال 5-1374 به سرپرستي رضا صدر كبير در گيلان حفاري نمودند و آثار ارزشمندي را از خاك به دل موزه ها سپردند
اسپیلی
اسپیلی از روستاهای بخش دیلمان شهرستان سياهكل است. اسپیلی در ارتفاعی بالاتر از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و بسیار مطبوع می باشد. ترکیب کشتزار، جنگل و چمنزار چشم اندازهایی بسیار زیبا پدید آورده اسپيلي همواره مسکونی بوده است. امروزه در این منطقه اقوام دیلمی زندگی می کنند. اقوام دیلم ساکنان نخستین اند. زبان دیلمی در این منطقه رایج است. زبان دیلمی یکی از گویش های زبان گیلکی میباشد اما بدلیل پیشرفت تکنولوژی دیگر اثری از فرهنگ دیلمیان و آل بویه در آن منطقه باقی نمانده است . مردم اسپیلی شیعه مذهب اند . جاده اسپیلی به سیاهکل جاده‌ای صعب العبور میباشد به طوری که هم اکنون جهت انتقال مصالح ساختمانی دچار مشکل شده‌اند تا برسد به انتقال تجهیزات سنگین کارخانه سیمان. بسیاری از مردم دیلمان به علت تشابهات فرهنگی و نزدیک شدن به تهران موافق رفت و آمد از خورگام می‌باشند
گویش های محلی
زبان گیلکی، زبان مردم گیلان آميخته‌ای از ادامه زبان‌های باستان ایرانی شاخه غربی و زبان مردمان بومی منطقه، پيش از آخرين مهاجرت آرياييان به فلات ايران است. در این زبان بسیاری از ویژگی‌های زبان‌های باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان‌های پهلوی و پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است
زبان گيلکی، مشتمل بر چهار لهجه بيه‌پسی (گيلان غربی)، بيه‌پيشی (گيلان شرقی)، تبری (غرب مازندران) و ديلمي (مناطق کوهستانی جنوب گيلان) میباشد. البته مردم شمال غربی گيلان، به زبانی ديگر از خانواده زبان‌های حاشيه دريای خزر که زبان تالشی باشد تکلم می‌کنند
برخی از ساکنان کنونی شهرستان رودبار و کوهپایه‌های پیرامون آن را مهاجران کرد تشکیل می‌دهند و بدیهی است که گویش رایج آنها کردی است. همچنین در سالیان اخیر با مهاجرت مهاجرین ترک‌زبان که عمدتاً از استان اردبیل وارد استان گیلان شده‌اند زبان ترکی نیز در برخی شهرهای گیلان مانند تالش و بندر انزلی و حتی رشت رواج دارد. بنابر این زبان‌های اصلی گیلان گیلکی و تالشی و ديلمي میباشد
زبان گیلكی از گروه زبان های شمال غربی فلات ایران است كه خود شاخه ای از زبانی است كه به نام پهلوی اشكانی نام گرفته است و مردم سرزمین های پر وسعتی چون گیلان ، طبرستان (مازندران) قدیم) ، گرگان ، قزوین ، ری ، دامغان ، سمنان ، همدان ، آذربایجان و شاید لرستان و كردستان و … با آن یا لهجه ای از آن سخن می گفتند
زبان پهلوی تا قرن چهارم هجری مورد استفاده نویسندگان و شاعران این مناطق بود و شاعرانی چون : بندار رازی ، غلی فیروزه ، مسته مرد و باباطاهر همدانی با آن زبان شعر می سرودند. در این دوره نویسندگان فارسی دری برای تمایز زبان شمالی غربی از زبان دری آن زبان را پهلوی یا فهلوی و سروده های بدان را فهلویات نامیدند
«باباطاهر عریان پس از كمال‌الدین بندار رازی (درگذشته ۴۰ ﻫ .ق) كه به گویش دیلمی از زبان گیلکی ترانه می سروده است ، دومین سراینده ترانه به زبان محلی است.»ا
مطالب مشابه :
شهرستان سیاهکل ودیلمان اسپلی
تجهیزات سنگین کارخانه سیمان. شهرستان لامرد نابینایان تیم ملی فوتبال
برچسب :
تیم فوتبال کارخانه سیمان لامرد