چگونه با سرمایه کم یک کسب وکار راه اندازی کنیم

همه فعالیت‌های کارآفرین نیاز به سرمایه دارد. درست است که سرمایه در طول حیات فعالیت اقتصادی نیاز است، ولی کارآفرین تازه‌کار، در آغاز کار، در بدست آوردن سرمایه با مشکلات بیشتری روبه‌رو است. کارآفرینان برای تأمین سرمایه جهت راه‌اندازی کسب‌ و کار معمولا از دو منبع زیر استفاده می‌کنند:

وجوه درونی
وجوه بیرونی

در سال‌های اولیه راه‌اندازی هر فعالیت نو پا، کارآفرینان اغلب نیازهای مالی خود را از طریق وجوه درونی تأمین می‌کنند، از جمله سود فروش دارایی‌ها، کاهش سرمایه در گردش، تمدید مدت زمان پرداخت و حساب‌های دریافتی.

یعنی تمام سود حاصل مجدداً در فعالیت کارآفرینانه سرمایه‌گذاری می‌شود، حتی سرمایه‌گذاران بیرونی نیز در سال‌های اول انتظار دریافت سود ندارند.

منبع کلی دیگر جهت تأمین سرمایه، وجوه بیرونی (وام و فروش سهام...) است.

در کشورهای صنعتی معمولاً بانک‌ها یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای شرکت در پیاده‌سازی طرح‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند. برای مثال در زمینه طراحی نرم‌افزار، افراد خلاق، می‌توانند با ایجاد یک شرکت کوچک و کم‌هزینه با عقد قرارداد با یک شرکت بزرگ و قبول بخشی از فعالیت‌های طراحی و تحقیقاتی آن‌ها سرمایه اولیه خود را تهیه و روز به روز در کنار همان شرکت فعالیت خود را توسعه دهند و همزمان نیز بازارهای تازه‌ای بیابند، اما در کشور ما چطور؟

باید بپذیریم که موانع و مشکلات در کشور ما در مقایسه با کشورهای صنعتی به مراتب بیشتر است. ولی از سوی دیگر رقابت هم به مراتب پایین‌تر است و فرصت‌های جدید بیشتر.

در کشور ما افراد برای تأمین سرمایه جهت راه‌اندازی یک بنگاه اقتصادی می‌توانند از چندین روش استفاده کنند.

روش اول: آهسته و پیوسته، یعنی شروع از یک شرکت بسیار کوچک که معمولاً فقط در طراحی مهندسی و انجام کارهای پروژه‌ای فعال است و سپس به مرور زمان ایجاد سرمایه مورد نیاز برای کارهای بزرگ‌تر.

روش دوم: شروع به فعالیت تجاری و ایجاد سرمایه برای فعالیت صنعتی و تولیدی در همان رشته تجاری است.

روش سوم: یعنی جذب شریک و سرمایه‌گذار، این روش شاید نزدیک‌ترین روش به الگوهای جهانی باشد یعنی سرمایه‌گذار در کنار مجری قرار بگیرد تا فعالیت صنعتی را پایه‌گذاری کرده و توسعه دهند.

سرمایه سرمایه‌گذار مال امروز است، ولی قابلیت‌های شما مال فردا

اما به طور کلی برای تهیه سرمایه ابتدایی جهت راه‌اندازی یک کسب‌ و کار، به غیر از استفاده از سود انباشته، یا وام و سهام منابع دیگری وجود دارند که عبارتند از:

1- سرمایه نزدیکان، دوستان و اقوام (Love money)
2- فرشتگان نجات کسب‌ و کار (Business Angels)
3- تهیه‌کنندگان و مشتریان (Suppliers and Customers)
4- موسسات وام ‌دهنده (Lending Institutions)
5- سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر (Venture Capitalists)
6- بانک‌های تجاری (Merchant Banks)
7- موسسات مالی تخصصی (Special Financial institutions)
8- عرضه سهام
9- کمک‌های دولتی

خانواده، دوستان و اقوام

بعد از کارآفرین، خانواده و دوستان متداول‌ترین منبع سرمایه برای فعالیت کارآفرینانه نو پایند. احتمال سرمایه‌گذاری این افراد به دلیل روابطشان با کارآفرین بسیار زیاد است. این گروه مبلغ‌ اندکی از وجوه دارایی خود را به فعالیت کارآفرینانه نو پا اختصاص می‌دهند.
به منظور پیشگیری از امکان مشکلات آتی، کارآفرین باید جنبه‌های مثبت و منفی و ماهیت خطرپذیری‌‌های فرصت سرمایه‌گذاری را به اعضای خانواده و دوستان نشان دهد تا در صورت بروز مشکل، تأثیرات منفی حاصل در روابط خانوادگی و دوستی به حداقل برسد. نکته‌ای که در کاستن مشکلات آینده کمک می‌کند، حفظ کامل مناسبات تجاری است. هر وام یا سرمایه‌گذاری از جانب خانواده یا دوستان باید به اندازه‌ سرمایه‌گذاری غریبه، جدی تلقی شود.

فرشتگان نجات کسب‌ و کار

تمام سرمایه‌گذاران از منابع رسمی مانند شرکت‌های خصوصی و دولتی نیستند. بسیاری از افراد پولدار به دنبال موقعیت‌های مناسب هستند. آن‌ها به نام فرشته‌های سرمایه‌گذاری یا سرمایه‌گذاران غیررسمی معروف می‌باشند. این افراد بخش مهمی از سرمایه در دسترس را دارا می‌باشند.
ویلیام ای. وتزل یک محقق بنام در زمینه خطرپذیری‌ سرمایه‌گذاری غیررسمی این نوع سرمایه‌گذاران را به عنوان کسانی تعریف می‌کند که خودشان پول به دست آورده‌اند و حالا به تازه‌واردین قول حمایت مالی می‌دهند.

تهیه‌کنندگان و مشتریان

موسسات وام دهنده

موسسات وام‌دهنده، موسساتی غیر از بانک‌ها هستند که حاضرند در قبال پذیرفتن وثیقه به مشتریان خود وام دهند، مثل موسسات مالی اعتباری و... در کشورمان.

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر

اساساً سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر، سرمایه‌ای است که برای تأمین مالی یک شرکت نو پا به کار می‌رود. این صنعت (صنعت سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر) تنها به تاسیس شرکت‌های نوآور کمک می‌کند و در کشورهای توسعه‌یافته سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر به عنوان منبعی برای توسعه کارآفرینی نهادینه شده است. امروزه همه صاحبنظران اقتصادی و کارآفرینی معتقدند سرمایه‌‌گذاران مخاطره‌پذیر یکی از حلقه‌های اصلی و عوامل کلیدی رشد و پیشرفت خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی هستند.

اهمیت سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر به این علت است که آن‌ها تأمین کننده ارزشمندی برای شرکت‌های نو پا می‌باشند و درک عمومی بر این است که تعداد سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر یک شاخص نوآوری محسوب می‌شوند.

سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر سرمایه‌گذاری نمی‌کنند تا یک سود فوری ببرند بلکه آن‌ها شرکت را حمایت می‌کنند تا ارزش سرمایه‌شان بالا رود. بنابراین آن‌ها علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) نوآور هستند که رشد سریعی داشته باشند.

بانک‌های تجاری (Merchant Banks)

هنگامی که وثیقه موجود باشد، بانک‌های تجاری پرکاربردترین منبع وجوه کوتاه‌مدت برای کارآفرین هستند. وجوه از راه وام فراهم می‌شود و در نتیجه به نوعی ضمانت مشهود یا وثیقه (یعنی دارایی ارزشمند) نیاز دارند.

وام‌ها و تسهیلات بانک‌ها تحت عناوین مختلف عقود اسلامی به متقاضیان پرداخت می‌شود که اکثراً شامل موارد ذیل می‌باشد.

1- قرض‌الحسنه: بانک‌ها در موارد زیر مبادرت به اعطای قرض‌الحسنه می‌نمایند:

تأمین وسایل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار جهت کسانی که فاقد اینگونه امکانات می‌باشند.
کمک به افزایش تولید با تأکید بر تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی
رفع احتیاجات ضروری

2- مضاربه:
قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده‌دار تأمین سرمایه (نقدی) می‌گردد. با قید اینکه طرف دیگر (عامل) با آن تجارت کرده و در سود حاصله شریک می‌باشد. نسبت سود بر اساس توافق طرفین بوده و حداکثر مدت قرارداد یک سال است.

3- مشارکت مدنی:مشارکت مدنی عبارت است از درآمیختن سهم‌الشرکه نقدی و غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی متعدد به نحو مشاع به منظور «انتفاع» طبق قرارداد.
در اینگونه مشارکت اشخاص ملزم به رعایت شرایط بانک می‌باشند که پس از آن موضوع و مدت شراکت حق نظارت بانک بر مصرف و بازگشت سرمایه و نوع و میزان وثیقه نیز تعیین می‌گردد.
در موارد ذیل می‌توانید از عقد مشارکت مدنی استفاده نمایید.

1- تولید و فروش محصول 2- واردات ماشین‌آلات، مواد اولیه و ابزار کار
3- واردات کالا به قصد فروش 4- صادرات کالا 5- بازرگانی داخلی

4- مشارکت حقوقییعنی تأمین قسمتی از سرمایه شرکت‌های سهامی جدید یا خرید قسمتی از سهام شرکت‌های سهامی موجود.
اقدام به مشارکت حقوقی توسط بانک‌ها برای کمک به توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی صورت می‌گیرد که از طریق تأمین سرمایه لازم برای اجرای طرح‌های تولیدی که به شکل شرکت‌های سهامی تأسیس می‌گردند یا خرید سهام شرکت‌های سهامی موجود صورت می‌گیرد.

5- سرمایه‌گذاری مستقیم:این سرمایه‌گذاری عبارتست از تأمین سرمایه لازم جهت اجرای طرح‌های تولیدی و طرح‌های عمرانی انتفاعی توسط بانک‌ها.
انجام این قبیل سرمایه‌گذاری‌ها از طریق تشکیل شرکت‌های سهامی، مجاز است و بانک‌ها تنها %40 سرمایه لازم برای اجرای طرح را تأمین خواهند کرد و بقیه از سوی واحدهای تولیدی پرداخت می‌شود.

6- فروش اقساطی:عبارتست از واگذاری عین بهای معلوم به غیر، به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سررسید یا سررسیدهای معینی دریافت گردد، بانک وسایل و لوازم مورد نیاز واحدهای تولیدی و صنعتی را تهیه و وجه آن را به اقساط دریافت می‌دارد. تمامی تسهیلات تحت شرایط خاصی انجام می‌پذیرد و نظارت بانک بر فروشنده همواره وجود داشته و میزان سود خالص از این امر به وسیله سامانه بانکی تعیین می‌گردد.

7- اجاره به شرط تملیک:اجاره به شرط تملیک عقد اجاره‌ای است که در آن شرط شود مستأجر در پایان مدت اجاره و در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد، عین مستأجره را مالک گردد.

8- سلف:
منظور از معامله سلف در هیأت بانکی آن است که بانک محصولات تولیدی اعم از (صنعتی، معدنی و کشاورزی) یک واحد تولیدی را قبل از تولید به طور نقدی پیش‌خرید می‌کند.

9- جعاله:
عبارت است از التزام شخص (جاعل) یا کارفرما با ادای مبلغ یا اجرت معلوم جعل در مقابل انجام عملی معین، طبق قرارداد. طرفی که عمل را انجام می‌دهد، عامل یا پیمانکار نامیده می‌شود.
جعاله از جمله تسهیلات کوتاه‌مدت اعتباری برای گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی است.

10- مزارعه:
یکی از تسهیلات اعتباری برای رفع نیازهای مالی کوتاه‌مدت در بخش کشاورزی می‌باشد. مزارعه قراردادی است بین صاحب زمین و کشاورز که به موجب آن کشاورز، زمین را کشت می‌نماید و محصول به سهم معینی که مورد توافق طرفین قرار گرفته، بین آنان تقسیم می‌شود.

11- مساقات:مساقات یعنی اینکه شخص درختان خویش را به دیگری دهد تا وی آن‌ها را آبیاری و اصلاح و حفاظت و حراست نماید و محصول بین آن‌ها مشترک باشد.

12- خرید دین:از جمله تسهیلات اعطایی کوتاه‌مدت جهت تأمین نیازهای مالی واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی می‌باشد و سررسید این نوع تسهیلات نمی‌تواند از یک سال تجاوز نماید.
خرید دین تسهیلاتی است که به موجب آن بانک سفته یا براتی را که ناشی از معامله نسیه تجاری باشد، خریداری کند.

13- ضمان:ضمان (ضمانت) عبارتست از اینکه شخص، مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده می‌گیرد. انواع ضمانت‌نامه‌های بانکی به شرح ذیل می‌باشند:

ضمانت نامه شرکت در مناقصه
حسن انجام کار
ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت
ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان
ضمانت‌نامه گمرکی
ضمانت‌نامه تعهد پرداخت
ضمانت‌نامه متفرقه

غالباً کارآفرین فاقد سوابق کاری، دارایی و سایر عوامل لازم جهت کسب وام بانک تجاری است. در این صورت هنگامی که نتواند وام منظم از بانک تجاری دریافت کند، باید به سراغ وام تضمینی اداره رسیدگی به امور شرکت‌های کوچک برود. در این وام اداره رسیدگی به امور شرکت‌های کوچک تضمین می‌کند که 80 درصد از مبلغی را که به شرکت کارآفرین قرض داده شده، در صورتی که شرکت قادر به پرداخت نباشد، بپردازد. با این تضمین بانک می‌تواند با وام موافقت کند.

مؤسسات مالی تخصصی (Special Financial institutions)

عرضه سهام

فروش سهام یکی از راه‌های تأمین سرمایه است، به نحوی که مالک اصلی شرکت هیچ التزام قانونی جهت بازپرداخت وجه یا بهره به آن ندارد. بنابراین استفاده از وجوه حاصل از فروش سهام احتیاج به بازپرداخت مثل آنچه در وام گرفتن است، ندارد، بلکه ملزم به تقسیم مالکیت و منافع حاصل با منبع تأمین وجه است.

کمک‌های دولتی

و اما گاهی اوقات کارآفرین از کمک مالی دولت برای توسعه و عملی کردن ایده نوآورانه خود استفاده می‌کند مثلاً «تکفا» که برنامه کمک‌هایی است که از سوی دولت به شرکت‌های کوچک در حوزه فنی IT طراحی شده است و یا مراکزی با عنوان مراکز رشد، مسئولیت حمایت از کارآفرینان را بر عهده دارند.

هر یک از منابع فوق به فراخور شرایط، خطرپذیری‌ سرمایه‌گذاری و چرخه عمر کسب‌ و کار، مورد استفاده شرکت‌ها قرار می‌گیرند. به عنوان مثال با توجه به سه عامل میزان خطرپذیری‌ سرمایه‌گذاری، مراحل رشد و توسعه یک شرکت کارآفرین می‌توان نمودار زیر را ترسیم نمود:

همانگونه که در شکل فوق مشاهده می‌کنید، این نمودار از دو بعد تشکیل شده است که عبارتند از خطرپذیری‌ سرمایه‌گذاری بر روی محور عمودی که شامل دو طیف زیاد و کم می‌باشد و مراحل رشد و توسعه شرکت‌های کارآفرین بر روی محور افقی که مشتمل بر چهار مرحله است. این چهار مرحله به ترتیب عبارتند از: مرحله تغذیه، مرحله تأسیس، مرحله اولیه و مرحله تثبیت. در داخل نمودار نیز روش‌های مختلف تأمین مالی با توجه به میزان خطرپذیری‌ و مرحله‌ای از رشد شرکت که شرکت مورد نظر شما در آن قرار دارد، نمایش داده شده است. به عنوان مثال هنگامی که شرکت شما در اولین مرحله تشکیل خود قرار دارد خطرپذیری‌ سرمایه‌گذاری در کسب‌ و کار مورد نظر شما، بالاست، لذا برای تأمین مالی آن باید از سرمایه شخصی، دوستان و اقوام استفاده نمایید. زیرا معمولاً کسی جز این دسته از افراد به خوبی شما و توانایی‌هایتان را نمی‌شناسد و حاضر به پذیرش چنین شرایطی با چنین خطرپذیری‌ نخواهند بود. اما زمانی که شرکت شما، اولین مرحله خود یعنی مرحله تغذیه را با حمایت‌های مالی خود و اقوام و دوستان نزدیک با موفقیت پشت سر گذاشت و وارد مرحله دوم یعنی مرحله تأسیس شد اگر همانطور که در نمودار نشان داده شده، از خطرپذیری‌ آن نیز تا حدی کم شده باشد، اولین افرادی که شما برای جلب حمایت‌های مادی می‌توانید به سراغ آن‌ها بروید، فرشتگان کسب‌ و کار خواهند بود. به عبارت دیگر تنها این گروه هستند که به کمک شما می‌آیند. این سلسله مراتب به ترتیب ادامه خواهد داشت تا مرحله آخر یعنی مرحله تثبیت که تنها اگر خطرپذیری‌ شرکت در این مرحله در کمترین حد خود باشد و به اندازه کافی درآمد و دارایی داشته باشید می‌توانید روی حمایت‌های مالی بانک‌های تجاری حساب کنید.

همچنین اگر مراحل شکل‌گیری یک ایده کارآفرینانه را از مرحله شکل‌گیری تا تبدیل آن ایده به عمل و تأسیس یک کسب‌ و کار سودآور را به هفت مرحله کلی، تقسیم نماییم، نمودار ذیل، گویای روش‌های مناسب تأمین مالی در هر یک از این هفت مرحله می‌باشد.

این نمودار متشکل از دو بعد «درآمد» بر روی محور عمودی و «زمان» بر روی محور افقی خواهد بود، این تقسیم‌بندی همانگونه که گفته شد یکی دیگر از انواع تقسیم‌بندی‌ها است. به عنوان مثال اگر در مرحله اول یعنی شکل‌گیری ایده باشیم باید از سرمایه‌گذاری‌های شخصی استفاده کنیم و زمانی که در مرحله تولید آزمایشی قرار داریم و درآمد هنوز منفی است، یعنی کماکان فقط هزینه داریم، می‌توان از حمایت‌های فرشتگان کسب‌ و کار برخوردار شد، به همین ترتیب تا مرحله آخر یعنی بلوغ که در آن مرحله می‌توان از راهبرد‌های مختلفی همچون تملک یا عرضه اولیه سهام شرکت به عموم استفاده نمود.

چگونه با سرمایه کم یک کسب وکار راه اندازی کنیم

مطالب مشابه :

با سرمایه کم کسب و کار کنیم!

با سرمایه کم، کسب و کار کنیم!