خلاصه کتاب نظریه های شفیع آبادی

شرح مختصری از کتاب:

کتاب " راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه ای و نظریه های انتخاب شغل" تألیف دکتر عبدا... شفیع آبادی است. این کتاب شامل دو قسمت و هیجده فصل می باشد، قسمت اول در برگیرنده هفت فصل است که مربوط به کلیات و اصول راهنمایی شغلی و حرفه ای می باشد، فصل اول مربوط به شناسایی راهنمایی شغلی و حرفه ای و فصل دوم به بررسی کاربرد اطلاعات شغلی و حرفه ای پرداخته است ، در فصل سوم مفهوم " کار" در راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه ای را بررسی کرده و فصل چهارم فصلی است که در آن راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه ای در مدارس توضیح داده شده است. در فصل پنجم طرح ریزی شغلی و حرفه ای و عوامل موثر در آن وجود دارد ، فصل ششم انتخاب شغل و مشکلات آن را بیان کرده است. فصل هفتم در مورد اشتغال موفقیت آمیز به کار مطالبی ذکر گردیده است.

در قسمت دوم کتاب نیز که شامل یازده فصل است از فصل هشتم تا فصل شانزدهم مربوط به نظریه های انتخاب شغل و حرفه میباشد که به ترتیب فصل هشتم در مورد تعریف کلی نظریه و ارزشیابی نظریه، فصل نهم مربوط به نظریه گینزبرگ، فصل دهم نظریه سوپر، فصل یازدهم نظریه رو، فصل دوازدهم نظریه هالند، فصل سیزدهم روش عوامل اجتماعی، فصل چهاردهم نظریه های تصمیم گیری، فصل پانزدهم نظریه روانکاوی و فصل شانزدهم روانشناسی انفرادی و انتخاب شغل می باشدکه این بخش توسط شفیع آبادی ارائه شده است.

در هر یک از این فصول ابتدا مفاهیم بنیادی نظریه ، تحقیقات انجام شده ، ارزشیابی و کاربرد هر نظریه به تفکیک بیان شده است و در فصل هفدهم یک سری پرسشنامه های شغلی و در فصل هیجدهم نیز خلاصهای از مشاغل مختلف بیان شده است.

در این نوشته نگارنده به تلخیص فصل نهم تا دوازدهم که مربوط به چهار نظریه مهم انتخاب شغل میباشد، پرداختهاست.

فصل نهم : نظریهی گینزبرگ

نظریه سیر تکاملی انتخاب شغل و حرفه توسط گینزبرگ مطرح شده است. گینزبرگ معتقد است انتخاب شغل نیز مثل رشد یک فرآیند است که قابل بازگشت نیست.

از دیدگاه او سیرتکاملی انتخاب شغل شامل 3 مرحله است :

1- مرحله رویایی(قبل از 11 سالگی): در این مرحله کودک از طریق همانندسازی با بزرگسالان بر احساسحقارت خود غلبه می کند و از طریق بازی رغبت خود را نسبت به مشاغل خاصی نشان می دهد.

از علائم مهم مرحله رویایی انکارواقعیات، عدم توجه به توانایی ها و استعدادها و نادیده گرفتن زمان میباشد( شفیع آبادی,120,1385).

2- مرحله آزمایشی(11 - 18سالگی): شامل چهار دوره است = الف)رغبت ب)صلاحیت ج)ارزش د)انتقال

3-مرحله واقع بینی(18 – 24 سالگی):این مرحله نیز شامل سه دوره است = الف)مکاشفه ب) تبلور ج)تعیین

به نظرگینزبرگ و همکارانش چهار عامل درانتخاب شغل مناسب دخالت دارند که عبارتند از : 1- بررسی و سنجش واقعیت2- تکامل مناسب رشد با توجه به زمان 3- توانایی فرد جهت به تعویق انداختن احساس لذت و خوشی 4- توانایی فرد به قبول و سازش با طرح ریزی شغلی(شفیع آبادی,125,1385).

گینزبرگ شخصیت افراد از نظر اشتغال را به دسته تقسیم می کند: 1- کارجو: که برای رسیدن به هدف های شغلی ، لذت آنی را به تأخیر می اندازند. 2- لذت جو: که برای رسیدن به لذت آنی هر شغلی را انتخاب می کنند.

تحقیقات انجام شده:

در رابطه با نظریه گینزبرگ تحقیقات زیادی صورت گرفته که از میان آن ها تحقیقات اسمال و دیویس نظریه گینزبرگ را تأیید و تیدمن و اوهارا نیز نظریه وی را جز در زمینه ترتیب سنی تأیید کرده اند. اما تحقیقات توکسی نظریه وی را رد کرده است.

ارزشیابی نظریه:

انتقادات وارد شده به نظریه گینزبرگ عبارتند از : تعاریف تاحدودی نامفهوم و گنگ – استفاده از روش مصاحبه به عنوان تنها روش مورد استفاده قرار گرفته – محدود بودن افراد مورد بررسی – توجه زیاد به ترجیح های شغلی – نداشتن داده های آماری – نداشتن آزمون

کاربرد نظریه:

مهمترین کاربرد این نظریه این است که مشاوران را با جریان انتخاب شغل و حرفه آشنا می سازد و نحوه تربیت و پرورش فرد را در هر مرحله تعیین می کند. کاربرد دیگر آن دادن اطلاعات کافی به کودکان در مرحله رویایی و نوجوان در مرحله آزمایشی و واقع بینی است.

فصل دهم : نظریهی سوپر

نظریه سوپر تحت تاثیر خویشتن پنداری و تحت عقاید بوهلر در زمینه رشد است. وی کاملترین نظریه را در زمینه انتخاب شغل ارائه کرده است. از نظر سوپر عوامل دخیل در مسیر تکاملی انتخاب شغل و حرفه به شرح زیر است : 1- عوامل نقشی 2- عوامل فردی 3- عوامل موقعیتی

به نظر سوپر خویشتن پنداری بر اثر تعامل بین انسان و عوامل محیطی رشد و نمو می نماید و تکامل می یابد. همچنین نظر دوستان و ارزشیابی و قضاوت دیگران موجب می گردد که فرد نقش خود را در قبال اطرافیان تعیین کند و به ایفای آن نقش بپردازد( شفیع آبادی ,133,1385).

به عقیده سوپر چهار مرحله در فرایند رشد و تکامل خویشتن پنداری تاثیر دارد : 1- مرحله مکاشفه 2- مرحله تشخیص 3- مرحله همانندسازی 4- مرحله ایفای نقش

از نظر سوپر اداراکات را می توان به دو نوع تقسیم کرد: 1- ادراکات و محسوسات اولیه ( جسمانی ) : که موجب ادامه زندگی می شوند. 2- ادراکات ثانویه : که پیچیده تر از ادراکات اولیه می باشند.

همچنین سوپر به فرایند بودن مسیرتکاملی انتخاب شغل و حرفه اعتقاد داشت و مراحل تکامل انتخاب شغل و حرفه را بدین شرح تقسیم نموده است : الف) مرحله رشد(تولد تا 14 سالگی) : که شامل این مراحل است = 1- رویایی 2- رغبت 3- صلاحیت ب) مرحله مکاشفه ( 15 تا 24 سالگی) : که شامل این مراحل است = 1- آزمایشی 2- انتقال 3- کوشش ج) مرحله ایجاد ( 25-44 سالگی ):که شامل این مراحل است = 1- کوشش 2- تثبیت د) مرحله ابقا(45-66 سالگی) ه)مرحله افول(65 سالگی به بالا) : که شامل این مراحل است = 1- تقلیل 2- بازنشستگی

فعالیت های تکاملی انتخاب شغل از نظر سوپر : 1- تبلور 2- تعیین 3- اجرا 4- تثبیت 5- تحکیم

تحقیقات انجام شده:

همه تحقیقات نظریه سوپر را تایید کرده اند جز کرایتز که آن را رد کرده است.

ارزشیابی نظریه:

انتقادهای واردشده برنظریه : 1- محدود بودن گروه مطالعه 2- بررسی مشاغل خاص 3- عدم اعتبار کافی برخی آزمون ها

کاربرد نظریه:

مهمترین کاربرد آن برای بررسی و حل مشکلات شغلی و حرفه ای مراجعان است.

فصل یازدهم : نظریهی رو

طبق نظر رو نیازهای افراد باهم متفاوت است و نیازها از تجارب زمان کودکی و عوامل ارثی ناشی می شود.

نظریه رو از سه قسمت تشکیل شده است: 1- نظریه مورفی 2- نظریه نیازهای مزلو 3- نظریه تاثیر عوامل ژنتیکی در تصمیم گیری ها

نظریه رو شامل دو سطح است : 1- سطح اول : تمام عبارات و جملات عمومی می باشد که انجام تحقیق و تجربه عملی درباره آن ها مشکل و گاهی محال است. 2- سطح دوم: که روش ها والگوهای توسعه و رشد توانایی ها و نیازهای اساسی و نحوه تاثیر تجربیات دوران کودکی مربوط می شود ، که این سطح تمایز بین نظریه رو با سایر نظریه های شخصیت می باشد.

3 فرضیه رو در مورد نیازها : 1- اگر نیازها ارضا شوند محرک ناآگاه نخواهند شد2- اگر به ندرت ارضا شوند از بین خواهند رفت 3- اگر پس از تاخیر طولانی ارضا شوند محرک ناآگاه می شوند.

برای اولین بار رو آزمون فرافکن گروهی و آزمون های توانایی را اجرا کرد. "رو" معتقد است انتخاب شغل با ویژگی های شخصیتی و نوع تربیت اولیه ارتباط غیرقابل انکاری دارد.

رو تفاوت بین افراد را در انتخاب شغل به دو نوع توجیه میکند: 1- افرادی که در انتخاب شغل به مردم علاقه مندند. 2- افرادی که در انتخاب شغل به اشیا علاقه مندند.

تحقیقات انجام شده:

تحقیقات کیناین و پی بل ، لوین ، برونکان و کرایتز نظریه رو را تأیید و تحقیقات گریگ و هیگن نظریه وی را رد می کند.

ارزشیابی نظریه:

1- به مشاوره شغلی توجه چندانی نکرده 2- هدف و روش مشخصی رابرای نظریه خود ارائه نکرده است.

کاربرد نظریه :

1- استفاده از رابطه مستقیم بین خصوصیات شخصیتی و انتخاب شغل 2- استفاده از رابطه مستقیم بین ارضای نیازها و انتخاب شغل

رو پس از آخرین تجدیدنظر در عقایدش دو عامل دیگر یعنی " اتفاق و تصادف " و "عوامل اقتصادی " را در انتخاب شغل موثر دانست.

فصل دوازدهم : نظریه هالند

هالند نظریه خود را برمبنای 2 اصل مهم استوار نموده است : 1- انتخاب شغل و حرفه با نوع شخصیت فرد بستگی دارد. 2- انتخاب شغل و حرفه رابطه ی مستقیمی با طرزتلقی و گرایش فرد دارد ( شفیعآبادی,157,1385).

به عقیده هالند بهترین روش پیش بینی شغل پرسش از فرد در مورد ترجیح های شغلی او است.

هالند شخصیت افراد را به شش نوع تقسیم نموده است : 1- نوع واقع بین 2- نوع معنوی 3- نوع اجتماعی 4- نوع قراردادی یا سنتی 5- نوع تهوری 6- نوع هنرمند

هالند معتقد است که شش نوع محیط شغلی نیز وجود دارد که هرکدام از انواع شخصیت به محیطی نیاز دارند که موافق با خصوصیات آن باشد.

هالند نوع شخصیت فرد را با سیاههی ترجیح شغلی اندازه گیری می کند.

خودشناسی به نظر هالند عبارت از توانایی فرد برای شناسایی استعدادهای بالقوه در محیط اجتماعی میباشد.

ارزشیابی نظریه:

انتقادهای واردشده به نظریه هالند عبارتند از اینکه چرا در نمونه تحقیق خود فقط از دانشجویان باهوش استفاده کرده است و اینکه چرا فقط شش نوع شخصیت را معرفی کرده است شاید برخی افراد در هیچ یک از این شش گروه قرار نگیرند.

ازجمله نکات مثبت نظریه می توان به ساده و روشن بودن و قابلیت تست پذیری آن اشاره کرد.

کاربرد نظریه:

1- ارائه اطلاعات شغلی و حرفه ای به ساده ترین صورت ممکن به طوری که عملا قابل استفاده و کاربرد باشد. 2- توصیف جریان انتخاب شغل و ارتباط آن با نوع شخصیت فرد 3- فراهم آوردن امکانات و فرصت هایی برای خودشناسی و شناخت نیازهای محیطی(شفیع آبادی,168,1385).

سخن آخر:

هرچند فصول نه تا دوازده کتاب دکترشفیع آبادی در اینجا به طورمختصر بیان شده اما امیدوارم که بهره کافی را از این نوشته ببرید.

برگرفته از : شفیع آبادی ، عبدا...(1385)، راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه ای و نظریه های انتخاب شغل ، تهران : رشد

نگارنده : نجمه سادات فاطمی/دانشجوی ارشد مشاوره شغلی/دانشگاه علامه طباطبائی/مربوط به درس روش تحقیق

خلاصه کتاب نظریه های شفیع آبادی

مطالب مشابه :

معرفی کتاب نظریه انتخاب نوشته ویلیام گلاسر

نظریه انتخاب ویلیام گلاسر

دانلود کتاب فارسی : نظریه انتخاب :روان شناسی نوین آزادی شخصی

دانلود کتاب

دانلود کتاب نظریه انتخاب

معرفی کتاب نظریه انتخاب نوشته ویلیام گلاسر

نظریه انتخاب ویلیام گلاسر

روش و نظریه در علوم سیاسی؛ نظریه انتخاب عقلانی

خلاصه کتاب نظریه های شفیع آبادی