شهرستان پیرانشهر

شهرستان پیرانشهر یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر پیرانشهر است. گردکشانه دیگر شهر آن است.روستاهای پسوه، شین اباد، دربکه و جلدیان از گردکشانه بیشتر جمعیت دارند اما به صورت رسمی هنوز شهر نشده اند. ا ن از ن ً د ان است. ظ ت فرگی و ی دن، ء ن می.

به گفته متخصصین تنها راه نجات دریاچه ارومیه آبهای رود ارس و شهرستان پیرانشهر است

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:

بخش‌ها

شهرها

شهر پیرانشهر
شهر گردکشانه

دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی

دهستان‌های بخش لاجان

آثار باستانی

آثار عصر مس در شهرستان پیرانشهر:

آثار هزاره سوم پیش از میلاد در شهرستان پیرانشهر:

تپه گرد مورو

آثار هزاره اول پیش از میلاد در شهرستان پیرانشهر‏ :

آثار دوران پیش از اسلام در شهرستان پیرانشهر:

آثار دوران پس از اسلام در شهرستان پیرانشهر:

آثار دوره اشکانیان در شهرستان پیرانشهر:

آثار دوره ساسانیان در شهرستان پیرانشهر:

قلعه‌های تاریخی شهرستان پیرانشهر:

پیرانشهر یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان پیرانشهر در شمالغربی ایران است.پیرانشهر تا 50 سال قبل یک شهر کاملاً ترک نشین بود.

پیرانشهر به دلیل داشتن سنگهای گرانیت دارای شهرت جهانی است. ذخایر شناخته شده سنگ‌های گرانیت این شهر چهار میلیون تن برآورد می‌شود که به لحاظ تنوع رنگ و طرح استحکام در ایران و جهان منحصر بفرد است. سینیتهای سبز پیرانشهر در نوع خود در دنیا منحصر به فرد هستند و یک توده کوچک مشابه آن در کشور ایتالیا وجود دارد به طوری‌ که در موزه ایتالیا نگهداری می‌شود. شهرستان پیرانشهر پس از منطقه لرستان به عنوان دومین منطقه دارای معادن سنگ گرانیت کشور شناخته شده‌است.

شهر پیرانشهر به دلیل داشتن ‪ ۶۰۰‬میلی متر بارندگی در سال از زیباترین و سرسبزترین شهرهای کشور بشمار می‌رود.این شهر بدلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیت جمهوری اسلامی با کشور عراق و دیگر کشورهای حوزه دریای مدیترانه، یکی از بزرگ‌ترین مراکز تجارت خارجی در جمهوری اسلامی ایران است.

شهر پیرانشهر هر چند فاقد نقطه صفر مرزی بوده ولی واقع شدن در نزدیک نوار مرزی، پیرانشهر را در وضعیتی ویژه قرارداده‌است که همواره مورد توجه دولت‌های مختلف در طول تاریخ بوده‌است یعنی باتوجه به جایگاهی که پیرانشهر در مرز ایران و عراق داشته، یک موقعیت سوق الجیشی و استراتژیک مهم تلقی می‌شده‌است و به همین دلیل از دیرباز نیز یکی از پایگاه‌های مهم در کشور ایران بوده‌است.پیرانشهر دارای یک فرودگاه نظامی نیز هست

این شهر در منطقه‌ای کوه پایه‌ای (کوههای زاگرس) قرار گرفته از شمال غربی با سیاه کوه (ارتفاع: ح 450، 3 متر) و از جنوب غربی با کوه شیخان (ارتفاع: ح 051، 3 متر) احاطه شده‌است.رود زیبای لاون (لاوین) در مشرق شهر جریان دارد.

آب و هوای پیرانشهر سرد با تابستانی معتدل می‌باشد

پیرانشهر گواهینامه بین المللی شهر سالم را به عنوان پاکترین و سالمترین شهر ایران و یکی از هزار شهر پاک و سالم جهان دریافت کرده‌است.

در حوزه شهرستان پیرانشهر تعداد 113 تپه تاریخی تو سط کارشناسان نمایندگی میراث فرهنگی این شهرستان شناسایی و به ثبت سازمان رسیده‌است که این امر حاکی از تاریخی بودن منطقه و شکل گیری و وجود تمدنهای نیرومند ودرخشان قبل از اسلام مانند تمدن ماننا، پارسوا، اورارتو، مادها، زاموا و تمدن اسلامی می‌باشد.

در منطقه‌ي كاوش‌شده تپه‌ي لاوين که در حاشيه‌ي رودخانه‌ي زاب‌ كوچك قرار دارد و حدود دو هكتار وسعت دارد آثار معماري با خشت و چنيه، داده‌هاي سفالي، استخوان حيواني، ابزارهاي سنگي، سردوك و اشياي تزييني در آن به‌دست آمده‌است.

پیرانشهر یک شهر بزرگ تجاری و اقتصادی است دارای مجتمع‌های تجاری زیاده بوده که دراین زمینه نیز گردشگران زیادی را به خود جذب کرده‌است روزانه پنج هزار مسافر و گردشگر وارد پيرانشهر مي شوند

زبان رایج در این شهر کردی است. مردم این شهر به زبان کردی, لهجه سورانی و زیرلهجه مکریانی تکلم می‌نمایند ولی در مدارس و دانشگاهها به زبان رسمی کشور ایران (فارسی) تحصیل می‌کنند. اما توضیح درس به زبان مادری است.

نرخ رشد جمعیت پیرانشهر سالانه ۱٫۸ درصد است و بیشترین میانگین نرخ رشد جمعیت استان آذربایجان غربی مربوط به پیرانشهر است جمعیت شهر پیرانشهر بین فاصله سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۹۰ به بیشتر از حد مضاعف (دو برابر) رسیده‌است و این روند رشد جمعیت ادامه دارد.

شهر پیرانشهر یک شهر مهاجرپذیر میباشد.اکثر مهاجران از شهرهای دیگر استان به ویژه شهر نقده به این شهر مهاجرت کرده‌اند. به طوری که ۲۵۰۰ نفر نقده‌ای در پیرانشهر توطن گزیده‌اند و رغبتی هم به بازگشت به شهر خودشان نشان نمی‌دهند.البته به نظر برخی تعداد آنها بیشتر از این می‌باشد. پیرانشهر کمترین نرخ بیکاری را در استان آذربایجان غربی دارد

مردم پیرانشهر هم بعنوان بخشی از جامعه ایرانی پس از آنکه با شور تمام در برابر حملات سپاهیان اسلام مقاومت به خرج دادند با حفظ بسیاری از سنن به دین اسلام گرویدند. اکنون بیشتر مردم امروزی ساکن پیرانشهر حدود ۹۳/۹۹ درصد مسلمان و سنی مذهب شافعی می‌باشند. مسلمان شیعه مذهب و سایر ادیان به ندرت در آن یافت می‌شود.

یکی از هزار شهر پاک و سالم در جهان

در همایش بزرگ شهر سالم که با حضور نماینده سازمان بهداشت جهانی در استان اصفهان برگزار شد ۲۰۹ شهر از کشورهای منطقه مدیترانه شرقی جهت انتخاب به عنوان هزار شهر سالم جهان نام نویسی کرده بودند و از کشور ایران هم سه شهر پیرانشهر، نور و طوس معرفی شده بودند که شهر پیرانشهر توانست به عنوان یکی از هزار شهر سالم جهان از کشور ایران انتخاب شود.

پیشینهٔ تاریخی

آثار به جا مانده در این شهر، نشان دهنده وجود مدنیت و فرهنگ و جامعه پویا دراین منطقه بوده‌است و حداقل به طور وضوح شاهد حیات اجتماعی از ۶ هزار سال پیش به این سو در این منطقه بوده‌است.

آثار برجای مانده از دژهای صخره‌ای در دهستان منگور غربی از توابع شهرستان پیرانشهر، دیرینگی‌این منطقه را به هزارهٔ ۲ق‌م می‌رساند. بررسی بقایای دژ مسکونی (قلات شـاه) که بـر فراز کـوه‌لندی شیخان, یکی‌از بلندیهـای شهرستان پیـرانشهر واقع شـده‌است، آشکار می‌سازد که نخستین سنگ بنای این دژ عظیم و شگفت‌آور در اوایل هزارهٔ نخست ق‌م به‌وسیلهٔ اقوام محلی پایه‌گذاری شده، و سپس در دورهٔ مادها توسعه یافته‌است.در سدهٔ ۹ق‌م شهرستان پیرانشهر کنونی در قلمرو دولت ماننا قرار داشت. سرمین ماننا به سبب وضع نظامی خود و همسایگی با دولتهای بزرگ اورارتو و آشور بارها در کشمکشهای میان آن دو قدرت دست به دست گشت؛ چنان‌که سارگن دوم در لشکرکشی هشتم خود به ماننا و اورارتو از مناطقی که امروزه پیرانشهر و پسوه خوانده می‌شوند، به دژ ماننایی «سینی هینو»، واقع بر سر راه پسوه ـ پیرانشهر، رسید.

برخی از محققان، نام پسوهٔ امروزی را برگرفته از «پارسوآ» که در اقصای غربی خاک ماد قرار داشته‌است، می‌دانند. احتمالاً شهر بَسْوی که یاقوت حموی در سدهٔ ۷ق آن را در نزدیکی خان خاصبک و در زمرهٔ شهرهای آذربایجان یاد کرده، و حمدالله مستوفی در سدهٔ ۸ق آن را یکی از ۴ شهرِ تومانِ مراغه برشمرده، همان پسوهٔ امروزی باشد. به گزارش همو بسوی شهری با حقوق دیوانی ۲۵ هزار دینار بوده، و در آن غله و انگور و اندک میوه‌ای به عمل می‌آمده‌است. ظاهراً خان خاصبکی که یاقوت حموی همانجا بسوی را در نزدیکی آن یاد کرده‌است، همان پیرانشهر امروزی باشد.

اتحادیة بلباس

بِلْباس اتحادیه ای مرکب از چند طایفة بزرگ کرد در شمال غربی ایران و شمال شرقی عراق که حکام آن با عنوان موروثی (مَزِن) شناخته می شدند. در دویست سال اخیر، هر یک از اعضای این اتحادیه ، از آن جدا شده و در مناطقی اسکان یافته اند که بعدها به نام آنان خوانده شده است .

طوایف پیران، مامِش و منگور از اعضای عمدة آن به شمار می آمده و در اطراف رودخانة لاوین ، در بخش علیای رودزاب در ‌شهرستان ‌پیرانشهر‌ اقامت داشته اند. بدلیسی در شرفنامه بلباس را بلباسی ضبط کرده و در شمار طوایف روژکی آورده که شامل ده طایفه بوده است .

به نظر می رسد که اتحادیة بلباس پیوسته از جمعیت و ثروت فراوان برخوردار بوده باشد، چنانکه با وجود روبرو شدن با قتل عامهای مکرر، جمعیت آن را در نیمة نخست قرن سیزدهم قریب بیست هزار خانوار نوشته اند، اما در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه (1264ـ1313) جمعیت آن تا حدود 800 ، 2 خانوار کاهش یافته بوده است.

طبق آمار تقریبی ، جمعیت چادرنشینان بلباسِ ایران در دهة چهل هجری شمسی ، قریب 100 ، 3 خانوار بود.این جمعیت در سالهای اخیر بشدت کاهش یافته و به کمتر از هزار خانوار رسیده است .جمعیت طوایف مستقل بلباس تا حدود 780خانوار کاهش یافته است.

پیشینه . بلباسها به اقتضای شیوة زندگی خود، غالباً با همسایگان کرد و ترک ، در جنگ و ستیز بوده اند، و همین مناسبات از آنان چهره ای خشن و ماجراجو ترسیم کرده است.دامنة حملات طوایف بلباس از اعماق کردستان تا شهرهای ارومیه و مراغه کشیده می شد؛ به همین دلیل ، یکی از وظایف مهم حکومتهای محلی مراغه وارومیه ، ممانعت از حملة آنان بوده است . صرف نظر ازشیوة زندگانی طوایف بلباس ، تعدیات کمرشکن حکام محلی آذربایجان نیز این طوایف را به ستیزه جویی بیشتر سوق می داد.

این اتحادیه از قرن دهم ، پیوسته در منازعات محلی کردستان حضور داشته است . به نوشتة بدلیسی، قدرت طوایف بلباسی به حدی بود که سلطان سلیمان قانونی ، خلیفة عثمانی ، جز با جلب رضایت سران برخی طوایف از جمله بلباس ، نتوانست بر سرزمین بدلیس دست یابد.

در این قرن ، بلباسها تحت امر حکومتهای موروثی خود قرار داشتند. برخی از رؤسای آنان در فاصلة اواسط قرن دهم تا اوایل قرن یازدهم ، شیخ امیر بلباسی و پسرانش ابراهیم بیگ و قاسم بیگ ، علاءالدین آغای بلباسی ، شاه حسین آقا مهردار و پسرش قاسم بیگ بوده اند. بعضی از بزرگان بلباسی نیز از امرای دولت صفویه به شمار می آمده اند، چنانکه ابراهیم بیگ بلباسی سالها سرحددار سیستان و حاکم بخشی از بلوچستان بود با اینهمه آنها پیوسته از جمله عوامل پیچیدگی مناسبات مرزی ایران و عثمانی به شمار می رفتند، و بزرگان بلباس هرگاه از دولت ایران روگردان می شدند، به دولت عثمانی پناه می بردند و دولت عثمانی نیز با استفاده از ادعاهای آنان ،اراضی ایشان را جزو قلمرو و مردم آن را از اتباع خود قلمداد می کرد (نظام السلطنه مافی ،همزمان با سلطنت حسین صفوی ، حسن پاشا وزیر عثمانی ، در حمایت از کردهای بابان ، بر بلباسهای ایران تاخت و آنها را درهم شکست.

در آغاز سلطنت نادرشاه ، طوایف بلباس به بخشی از متصرفات حکومت موروثی ارومیه حمله بردند، اما سرانجام از قوای نادرشاه شکست خوردند (افشارمحمودلو این مردم از زمان استقرارطوایف افشار و جوانشیر در ارومیه و مراغه ، حتی تا دورة استقرار قاجاریه ، اغلب به جنگ و ستیز با افشارهای ارومیه و طایفة مقدم از طوایف جوانشیر مراغه و حکام آنان مشغول بوده اند. این جنگها قریب سیصد سال طول کشید و کشتارها، ویرانیها و غارتهای گسترده ای به بار آورد. در 1176، طوایف بلباس از تمکین در برابر کریمخان زند که آذربایجان را در تصرف داشت ، خودداری نمودند، تا اینکه فتحعلی خان افشار ارشلو، حاکم وقت ارومیه ، آنان را شکست داد و علاوه بر کشتن صدها تن و اسیر کردن سه هزار تن از آنان ، پنجاه هزار رأس گوسفند و بیست هزار رأس اسب به غنیمت برد

در سالهای پایانی قرن دوازدهم ، حکومت بلباسها بر عهدة باپیرآقا منگور بود. وی به اتفاق هزار نفر از مردان و جوانان بلباس ، در مهمانی احمدخان مقدم ، حاکم مراغه ، به نیرنگ کشته شد (افشارمحمودلو، جانشین وی قره نی آقا منگور سرکردة طوایف مامَش و از رؤسای اردوی امامقلی خان افشار، حاکم ارومیه ، بود که بسیاری از جنگجویان بلباس را در جنگ با امامقلی خان به کشتن داد

رؤسای طوایف بلباس ظاهراً از همین سالهاست که اعتبار بیشتری کسب می کنند و نامشان در منابع تاریخی بیشتر به چشم می خورد. یکی از فصول برجستة تاریخ طوایف بلباس ، شرکت بخش اعظمی از آنان در شورش شیخ عبیدالله شَمزینی ، رهبر طریقت نقشبندیه ، در1297 است . فرمانده این شورش ، حمزه آقای منگور، سالها با حکومت محلی آذربایجان در جنگ بود. در نتیجة این شورش ، صدهانفر از بلباسها کشته شدند و هزاران نفر به خاک عثمانی گریختند. حمزه آقای منگور نیز، پس از شکست شورش در 1298، با دسیسه ای که امیر نظام گروسی ترتیب داده بود، همراه گروهی از بزرگان بلباس ، کشته شد.

در صفر 1333، جنگجویانی از طوایف بلباس و سایر طوایف کرد ایران همراه با نظامیان عثمانی ، شهرهای میاندوآب و مراغه را تصرف کردند و پس از خروج ارتش روسیه وارد شهر تبریز شدند. چندروز بعد، ارتش روسیه به سوی تبریز بازگشت و پس از جنگ خونین با نیروهای مشترک کرد و ترک ، شهر تبریز را دوباره به تصرف خوددرآورد.

قدرت و نفوذ حکام بلباس ، که تا اوایل قرن سیزدهم کم و بیش پا بر جا بود، پس از آن رو به تلاشی و تجزیه نهاد. کاهش قدرت حکام بلباس و همچنین تجزیة طوایف تا سالهای متأخر نیز ادامه داشت . هنگام تشکیل جمهوری خودمختار مهاباد در 1325ش ، طوایف معروف بلباس همگی مستقل از یکدیگر و مخالف یکدیگر و از درون دچار تفرقه و تجزیه شده بودند.

در سالهای قیمومت بریتانیا بر عراق ، گروهی از جنگجویان بلباس ، در شمار ارتش محلی بریتانیا بودند و در جنگ با بعضی طوایف شورشی کُرد، شرکت می کردند.

کارخانه قند

این کارخانه درسال ۱۳۴۷ توسط شرکت بلژیکی اوکماس و از طریق وزارت صنایع در ۵ کیلومتری جاده پیرانشهر-نقده واقع در استان آذربایجان غربی احداث شد، و طی سالهای فعالیت خود، با استفاده از توانمندی‌های موجود از ظرفیت ۱۰۰۰ تن به ۲۵۰۰ تن چغندر در روز توسعه یافته‌است. محصول تولیدی این واحد ۳۰٬۰۰۰ تن شکر سفید و ۳ میلیون لیتر الکل طبی و ۱۵٬۰۰۰ تن تفاله خشک در سال می‌باشد. کارخانه قند پیرانشهر با جذب ۳۶۵ هزار تن چغندرقند، مقام دوم بیشترین چغندر تحویلی را در کشور کسب کرده است

برخی از محلات پیرانشهر

محله‌ها و معابر اصلی شهر پیرانشهر
پارک بزرگ شهر، خیابان خمینی، کهنه‌خانا، بازار سیگارفروشان، کمربندی، شهرک فرهنگیان ۱ و ۲ و ۳ و ۴، قدس، پاداش، کوی کارکنان دولتA، B، c، شهرک منگوری، کوی شهید عبدالهی، ایثارگران، باغ رمضان، زرگتن، محله مسجدجامع قدیم، کوی نور، کوی جیژنی، منطقه شریعتی، محله مسجد حاج شفیع، پشت آشیانه شهرداری، بالاشهر، قبرستان زرگتن و قیزقپان، حمدی میرزای، مام خلیل، منطقه پیران، منطقه منگور، شین آباد، انتظاری، آزادگان، هواشناسی، دلارآباد، نیروگاه، طه زاده، گراو، پشت فرمانداری، آزادگان، چهایارنبی، روبروی کارگاه سیدبرایم، کوی قپان، سیدقطب غربی، منطقه سیداباد، مام کریم، منطقه 32 متری و کشاورز

محله‌ها و معابر اصلی شهر پیرانشهر

پارک بزرگ شهر، خیابان خمینی، کهنه‌خانا، بازار سیگارفروشان، کمربندی، شهرک فرهنگیان ۱ و ۲ و ۳ و ۴، قدس، پاداش، کوی کارکنان دولتA، B، c، شهرک منگوری، کوی شهید عبدالهی، ایثارگران، باغ رمضان، زرگتن، محله مسجدجامع قدیم، کوی نور، کوی جیژنی، منطقه شریعتی، محله مسجد حاج شفیع، پشت آشیانه شهرداری، بالاشهر، قبرستان زرگتن و قیزقپان، حمدی میرزای، مام خلیل، منطقه پیران، منطقه منگور، شین آباد، انتظاری، آزادگان، هواشناسی، دلارآباد، نیروگاه، طه زاده، گراو، پشت فرمانداری، آزادگان، چهایارنبی، روبروی کارگاه سیدبرایم، کوی قپان، سیدقطب غربی، منطقه سیداباد، مام کریم، منطقه 32 متری و کشاورز

مساجد شیعیان

پیرانشهر دارای دو مسجد مخصوص شیعیان به نام‌های مسجد امام حسین و مسجد صاحب الزمان است که در مراسم‌های مذهبی مورد استفادهٔ شعیان ساکن در پیرانشهر مانند نیروهای نظامی و انتظامی و کارمندان غیر بومی شیعه مذهب آفرادی که محل کارشان در پیرانشهر است قرار می‌گیرد. مسجد صاحب الزمان فقط در ایام محرم باز می‌شود.

به دلیل موقعیت سوق الجیشی خاص منطقه (نزدیکی به مرز) پادگانهایی در پیرانشهر مانند پادگان جلدیان پادگان پیرانشهر و پادگان بزرگ پسوه احداث شده‌است.

شهر دارای دو بافت معماری قدیم و جدید است. بافت قدیمی شهر که در دامنه کوه جای دارد دارای ساختمانهایی از گل و خشت است و بافت جدید شهر که در دشت واقع است ساختمانهایی امروزی دارد. دو محله کهنه خانه و زرگتن که امروزه از محله‌های قدیمی شهر محسوب می‌شوند در گذشته دو آبادی بوده‌اند.

بازارچه مرزی پیرانشهر با مسافت پنج کیلومتری از خاک عراق، دارای بازارچه رسمی مرزی به نام حاج عمران می‌باشد. صادرات و واردات بازرگانی از طریق این بازارچه به عنوان یکی از بزرگترین منبع درآمد استان و شهرستان می‌باشد.

بازارهاي موجود در شهرستان اجناس شامل دام زنده ، فرآورده هاي دامي ، پوشاك ، فرش ، صنايع دستي ، لوازم خانگي ، خشكبار ، خواربار ، حبوبات ، غلات و كفش و ارزاق در اين بازارها عرضه مي شود قدمت اين بازارها 70 سال مي باشد . پر رونق ترين فصل بازار ، فصل پائيز و كم رونق ترين فصل بازار فصل زمستان مي باشد و بيشتر اين بازارها در روز پنج شنبه برگزار مي شود . مالكيت زمين بازار تحت اختيار بخش دولتي مي باشد . حجم معاملات اين بازار حدود چهارصد ميليون تومان در روز مي باشد

از رویدادهای مهم این منطقه در دهه‌های اخیر، اشغال آن در جنگ جهانی اول، توسط نیروهای عثمانی است. عثمانیها با تحریک عشایر کرد منطقه بر ضد حکومت مرکزی، به تثبیت وضع خود پرداختند، اما با شکست نیروهای متحدین در جنگ، عثمانیها به ناچار مناطق اشغالی ایران را تخلیه کردند.همچنین استقرار واحدهایی از لشکر ارومیه در این شهر پس از شهریور ۱۳۲۰ در جریان هجوم ارتش شوروی به ایران بود

http://www.picity.ir/

http://www.piranshahr-ag.ir/

http://www.piranshahr.com/articles.php?article_id=10

http://helgorid.blogfa.com/

«پیرانشهر» که شش دهه‌ی پیش روستایی کوچک بود و «خانه» نامیده می‌شد، به خاطر واقع‌شدن در مسیر راه‌های ارتباطی و موقعیت مناسب اقتصادی به سرعت پیشرفت کرد و به شهری بزرگ تبدیل شد که به خاطر حضور ایل «پیران» در آن، پیرانشهر خوانده شد. از دیگر ایل‌های کوچنده به این شهر می‌توان به ایل‌های مامش، منگور و صوفیانلو اشاره کرد.

آنچنان که از آثار یافت‌شده از دژهای صخره‌ای دهستان منگور غربی برمی‌آید، پیشینه‌ی زندگی در پیرانشهر به هزاره‌ی دوم پیش از میلاد می‌رسد.

پیرانشهر در ناحیه‌ای کوهستانی قرار دارد که از آن بلندی‌های برف‌گیر، رودهای پرآبی سرچشمه می‌گیرد که زاب کوچک مهم‌ترین این رودهاست.

در پیرانشهر زیبایی طبیعت و معماریِ درخور، یکدیگر را تکمیل کرده‌اند و جلوه‌ی زیبایی به سیمای شهر بخشیده‌اند.

گفتنی است مردم پیرانشهر در کنار زبان ملی – پارسی- به کردی سورانی سخن می‌گویند.

گردشگاه طبیعی پردانان، سواحل رودخانه‌های زاب، بادین آباد، عرصه‌های جنگلی، آبشارها، تپه‌های باستانی و زادبوم‌های عشایری از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی پیرانشهر به شمار می‌آید.

(مسعود لقمان)

شهرستان پیرانشهر با دارا بودن طبیعت سرسبز، رودخا نه های دایمی و پر آب ، جنگلهای کوهستانی، کوههای مرتفع و پر برف ، بازارچه های مرزی ، روستا های پر جاذبه و آثار تاریخی دیدنی از نقاط پر جاذبه استان برای ایرانگردان و جها نگر د ا ن می باشد . طبیعت سر سبز و زیبای پیرانشهر معرفی جاذبه های گردشگری

شهرستان پیرانشهر، واقع دراستان آذربایجانغربی و در فاصله ۱۲۹ کلیومتری جنوب شهرستان ارومیه مانند سایر شهرهای کشورعزیزمان سرزنده تر از سالهای قبل چهره خود را برای استقبال از مهمانان عزیز آذین بندی کرده است . این شهرستان با دارا بودن جاذبه های فراوان گردشگری یکی از قطبهای گردشگری استان محسوب شده و همه ساله با آغاز فصل بهار شاهد مسافرت جمع کثیری از هموطنان ایرانی به این شهرستان می باشیم . شهرستان پیرانشهر با دارا بودن طبیعت سرسبز، رودخا نه های دایمی و پر آب ، جنگلهای کوهستانی، کوههای مرتفع و پر برف ، بازارچه های تجاری متعدد، مرز رسمی و مهم حاج عمران، روستا های پر جاذبه و آثار تاریخی دیدنی از نقاط پر جاذبه استان برای ایرانگردان و جها نگر د ا ن است . این خطه از سرزمین پهناور ایران با داشتن مردمانی خون گرم و میهمان نواز و مناطق خوش آب و هوا و بازارچه مرزی مانند نگینی بر انگشتر استان می درخشد . از اهم جاذبه های گردشگری این شهرستان می توان به موارد زیر اشاره کرد :

آبشار خرپاپ: کوهها و جنگلها و دره ها و رودهای منطقه پیرانشهر دست در دست هم داده اند تا با به نقش کشیدن تابلوهایی زیبا و بی بدیل از طبیعت ، تحسین هر بیننده ای را از این نقاش توانا برانگیزند . یکی از این مناظرزیبا و بی نظیر آبشار خروشان و پر آب خرپاپ است که در میان جنگلهای سر سبز پردانان جاری می باشد . . یکی از این مناظرزیبا و بی نظیر آبشار خروشان و پر آب خرپاپ است که در میان جنگلهای سر سبز پردانان جاری می باشد.

جنگلهای سرسبز و خوش آب و هوای پردانان: این جنگلها در ۲۲ کیلومتری جنوب پیرانشهر و بر سر راه جاده پیرانشهر به سردشت واقع گردیده است که جاری بودن رودخانه دایمی و خروشان پردانان که یکی از سرچشمه های اصلی رود زاب کوچک است بر زیبایی آن دوچندان افزوده است.این جنگلها که تا برفهای دایمی کوههای مرزی ایران و عراق امتداد دارند توجه هر طبیعت گردی را به سوی خود جلب میکند.

کوه مرتفع قندیل علاقه به ورزشهای کوهنوردی و صخره نوردی و اکوتوریسم هر ساله در فصول بهار و تابستان تعداد زیادی از علاقمندان به این ورزشها و تفریحات را به کوههای مرتفع و دره های سرسبز پیرانشهر می کشاند . مناطقی مانند : دوله نی ، بادین آوی ، حاجی برایم ، آوخوارده ، دالاوان ، قلات شای ، کانی زرد ، زیوکه و . . . همه ساله مورد هجوم علاقمندان به طبیعت و کوهنوردان قرار میگیرد.

توریسم روستایی شهرستا ن پیرانشهر با داشتن طبیعت فرحبخش و کم نظیر خود دارای روستا های زیبایی می باشد که در صورت معرفی و برنامه ریزی می تواند به تنهایی سهم عمده ای در جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته باشد . از جمله این روستاها می توان به روستاهای کهنه لاجان ، پردانان ، خورنج، آوخوارده ، زیوکه و دهها روستای دیگر اشاره کرد . سرزمین سنگهای افسانه ای روستای خورنج روستای خورنج در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی پیرانشهر و بر سر راه پیرانشهر به مهاباد واقع گردیده است . در مجاور این روستا ، منطقه ای پوشیده از سنگهای عظیم الجثه قرار دارد که به طور شگفت انگیزی بر روی هم انباشته شده اند . تو گویی دست معماری توانا این سنگها را این چنین با ظرافت تراش داده تا باغ وحشی سنگی درست کند .

تپه های تاریخی پیرانشهر در حوزه شهرستان پیرانشهر تعداد ۱۱۳ تپه تاریخی تو سط کارشناسان نمایندگی میراث فرهنگی این شهرستان شناسایی و به ثبت سازمان رسیده است که این امر حاکی از تاریخی بودن منطقه و شکل گیری و وجود تمدنهای نیرومند ودرخشان قبل از اسلام مانند تمدن ماننا ، پارسوا ، اورارتو ، مادها ، زاموا و تمدن اسلامی می باشد . در این میان تپه هایی وجود دارند که با داشتن جاذبه های خاص تاریخی بسیار مورد بازدید علاقمندان به تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم واقع می گردند که می توان به موارد زیر اشاره کرد – قلعه شین آوا ( هزاره اول ق.م ) قلعه موت آوا ( ۲۵۰۰ ق.م ) قلعه شای ( ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ ق.م ) قلعه جلدیان ( ۵۰۰۰ تا ۵۵۰۰ ق.م ) قلعه پسوه ( پیش از تاریخ ) کتیبه برده مافوره ( روستای لیک بن )داشان قلعه ( ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ ق.م )

نمایی از پارک لاوان

منطقه عملیاتی حاجی عمران شهرستان پیرانشهر در طول هشت سال دفاع مقدس ، در خط مقدم جبهه حق علیه باطل شاهد رشادتها و جان فشانیهای جوانان سلحشور این مرز و بوم بوده و یاد و خاطره آنها را برای همیشه گرامی خواهد داشت .در رابطه با این مورد هر ساله کاروانهای زیادی از بسیجیان و عاشفان انقلاب در قالب کاروان راهیان نور از مناطق عملیاتی این شهرستان دیدن کرده و یاد وخاطره شهدا را زنده می کنند .

بازارچه مرزی پیرانشهر

یکی از مهمترین جاذبه های پیرانشهر بازارچه مرزی این شهر است که در امتداد خیابان امام واقع است و بیشترین مسافران هم به نیت بازدید و خرید از این بازارچه به این شهر مسافرت می کنند ، خرید از بازارچه به دلیل مرزی بودن و پایین بودن قیمت ها و تنوع مارکها بسیار مورد خانواده ها و گردشگران می باشد .

و همچنین شهرستان پیرانشهر دارای مجتمع های تجاری زیاده بوده که دراین زمینه نیز گردشگران زیادی را به خود جذب کرده است .

نقشه های مربوط به شهرستان پیرانشهر

http://www.iranvillage.ir

شهرستان پيرانشهر - استان آذربايجان غربي
salix22.blogfa.com
www.siavash206.blogfa.com

mohamadvazdemah.blogfa.com/

xorinj.blogfa.com