اقدام پژوهی

باتوجه به اینکه روش تحقیق اقدام پژوهی در سطح جهان به ویژه در محافل علمی ایران روش جدید است ابتدا به تاریخچه آن می پردازیم

*تاریخچه:

لوین (Kurt, Lewin; 1947) اولین کسی بود که با بیان این عقیده که((تحقیق نتواند فایده عملی داشته باشد تحقیق نا کافی است،زمینه لازم را برای تحقیق عمل نگر یا اقدام پژوهی فراهم ساخت.)) به نظر او هدف اصلی تحقیق تنها درک و تفسیر رویدادها نیست بلکه تغیر آنها نیز هست. تحقیق عمل نگر ابزاری نیرومند برای تغیر و بهبود رویدادها در سطح محلی است. یکى از محققان در معرفى این روش مى نویسد: متخصصان پژوهشى، روش هاى پژوهشى را به دو دسته بزرگ کمّى و کیفى تقسیم کرده اند. یافته هاى پژوهش هاى کمّى حاصل مطالعات نظام دار و قانونمندى است که به شیوه کل از جزء به دست مى آیند. اما یافته هاى پژوهش هاى کیفى، حاصل مطالعات و بررسى هاى فارغ از قانون هاى تغییرناپذیرى است که به شیوه جزء به کل به دست مى آیند. انجام دادن پژوهش کیفى نوعى چالش است که نتایج آن به صورت مجموعه اى به هم پیوسته و ناشى از خلّاقیت و سخت کوشى پژوهشگر به دست مى آید. در زمینه تاریخچه کاربرد این روش پژوهش نیز چنین آمده است: توجه به پژوهش هاى کیفى، در برابر پژوهش هاى کمّى، روز به روز فزونى گرفته است. این توجه، جان تازه اى به روش تحقیق در عمل دمیده و از دهه 70 میلادى به بعد جاى ویژه خود را به دست آورده است

*تعریف:

تعاریف گوناگونی از اقدام پژوهی بیان شده است که در اینجا به چند مورد به اختصار اشاره می کنیم.

 کمیز و مک تگارت:با پیوند دو اصطلاح ((اقدام)) و ((پژوهش)) چهره اصلی این روش نمایان می شود.آزمون نظر حین عمل مانند وسیله ای است برای بهبودکار و ابزاری برای ارتقای سطح دانش.

 اقدام پژوهی فرآیند جستجوی منظم مشارکتی برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین و کوشش در جهت کاهش یا رفع آن است

 اقدام پژوهی نوعی تحقیق است که توسط خود افراد درگیر در یک مسئله و برای حل یا کاهش آن انجام می گیرد.عمل محور اساسی در این نوع تحقیق است به این معنا که شخص یا افراد عمل خود را در حین کار یا فعالیت مورد پژوهش قرار می دهند

در این روش هم پژوهشگر درگیر موضوع مورد پژوهش است و هم موضوع پژوهش مربوط به عمل فعلی پژوهشگر است. در این روش پژوهندگان سعی می کنند وضعیت نامطلوب یا نامعین را به وضعیت مطلوب یا معین تغییر دهند. هدف از این کار بهسازی امور و اثر بخش کردن آن است.

*ویژگی های اقدام پژوهی:

اقدام پژوهی در مقایسه با سایر روش های تحقیق ویژگی هایی دارد که آن را از سایر روش های تحقیق متمایز می کند البته این تفاوت به این معنا نیست که میان این روش و دیگر روش های تحقیق مرزهای کامل وجود دارد بلکه این تفاوت ها بیشتر گویای هدف هایی است که این نوع تحقیق به دنبال آن است.

1) پژوهش توسط دست اندر کاران: در اقدام پژوهی خود شخص،و در اکثر موارد،همکاران وی و دیگر افراد ذی ربط برای حل مسائل خود و بهبود آن اقدام به پژوهش می کنند.

2) تاکید برعمل:در این پژوهش تاکید بر این است که عمل شخص در محیط کار مورد بررسی قرار می گیرد و نتیجه این بررسی به اصلاح و تغییر عمل یا کار شخص و افراد منجر می شود.بنابراین،اگر پژوهشی به کار و عمل فعلی شخص یا افراد مربوط نشود و نتیجه آن در عمل ملاحظه نشود پژوهش در عمل محسوب نخواهد شد.

3) مشارکتی است: با توجه به اینکه خود دست اند کاران برای حل مسائل شغلی یا سازمانی شان به پژوهش می پردازند و از نظر و پیشنهاد های سایر همکاران بهره می گیرند نوعی پژوهش مشارکتی است

4) خود ارزیاب است: تغییر هایی که در فرآیند پژوهش صورت می گیرد همواره توسط خود پژوهشگران مورد ارزیابی قرار می گیرد. به سخن دیگر چگونگی پیشرفت کار و حتی نتیجه تغییر و اصلاح موقتی را که شخص یا افراد در حین کار اعمال می کنند خود آنان ارزیابی می کنند تا موثر یا ناموثر بودن آن را دریابند

5) مبتنی بر ارزش هاست: افراد درگیر در این پژوهش در برابر موضوع نوعی احساس درونی و تعلق خاطر دارند.آنچه افراد را به سوی این نوع تحقیق سوق می دهد نوعی احساس تعهد و نیاز با ایجاد تغییر و تحول در کار خود است.

6) غیر رسمی است: چون هدف از این کار حل مسائل کاری و در بسیاری موارد مسائل شغلی حات ویژه و خاص دارد بنابراین کار به صورت غیر رسمی و بدون توجه به مراتب گوناگون رسمی صورت میگیرد. کار پژوهشگر به مانند کار مد کار اجتماعی یا مشاور است.

7) روش تحقیق ساده: این روش پیچیدگی های برخی از روش های تحقیق علمی مانند تعیین متغیرها،نمونه آماری،روش های تجزیه و تحلیل آماری ،تعریف های عملیاتی و... را ندارد.

8) تعمیم پذیری یافته ها: گرچه در این روش نیز تلاش بر این است تا ضمن حل مسئله های گوناگون بر دانش خود و دیگران بیفزاییم، بر عکس پژوهش های رسمی و علمی تعمیم پذیر بون یا نبودن این روش چندان مورد نظر نیست. چراکه هدف حل مسئله در موقعیتی خاص و توسط شخص و افراد خاص است. حال ممکن است ل مسئله در موارد مشابه دیگر نیز صدق بکند

9) پژوهش شخصی است: محور اساسی پژوهش در عمل را ضمیر((من)) یا ((ما)) تشکیل می دهد.پژوهنده عمل همواره از خود می پرسد:((چگونه می توانم عمل خود را اصلاح کنم)) بنابراین موضوعی که به من و ما در محیط کار ارتباط نداشته باشد،موضوع پژوهش در عمل نخواهد بود

*وجوه اشتراک اقدام پژوهی با پژوهش علمی:

1) نظام مند بودن:این روش نیز مانند هر روش تحقیق دیگری دارای نظام است. دراین روش نیز پژوهنده عمل لازم است مراحلی را طی کندتا سرانجام به تغیر و اصلاح امور بپردازد.

2) بیان مسئله: در این روش نیز باید مسئله مورد نظر پژوهنده به طور مشخص بیان شود.تشخیص و بیان مسئله از جمله ویژگی های این روش ،مثل هر روش تحقیق دیگری است

3) پرسش مشخص: مثل هر روش تحقیق دیگری لازم است پژوهنده دقیقا مشخص کند به دنبال پاسخ گفتن به چه پرسشی است.

4) اطلاعات مدون: در این روش نیز راه حل ها باتوجه به اطلاعات جمع آوری شده و مدون صورت می گیرد

5) انتقادی بودن: در تمام مراحا اقدام پژوهی پژوهنده تلاش می کند اقدام های انجام گرفته را مورد نقد و تفسیر قرار دهد.انتقاد اساس هر تحقیق و بررسی است. به مدد نقد و برسی است که به مجهول ها و راه حل ها دست می یابیم.در هر مرحله از اقدام پژوهی ،پژوهنده از خود می پرسد"آیا این کار من مناسب و درست است؟"

6) کنترل نظام مند: در تمام مراحل تحقیق،پژوهنده سعی می کند کار های خود را مورد ارزیابی قرار دهد.به سخن دیگر در این روش نیز پژوهنده همواره می کوشد به راه های علمی گوناگون بر فرایند امور نظارت و کنترل داشته باشد.این کنترل و نظارت به مدد نقد و تامل کردن کامل می شود.

7) تولید دانش: در این روش نیز اگر اصلاح و تغییر مورد نظر مطلوب و مناسب باشد، بر دانش خود پژوهنده و همکاران و افراد دیگر افزوده می شود. و مجموعه این دانش ها سبب افزایش دانش ها در موارد گوناگون می شود .حتی با جمع آوری و پیوند این دانش ها می توان نظریه پردازی کرد.

*اهداف اقدام پژوهی:

در اقدام پژوهى، هدف پى بردن به روابط پدیده ها و یا ـ به اصطلاح ـ متغیرها نیست، بلکه بررسى موضوعاتى است که فرد در محیط کار و در حیطه شغلش با آنها درگیر است و مى خواهد پاسخشان را به صورت علمى و از راه پژوهش بیابد. پس ایجاد تغییر، تعدیل یا اصلاح در وضعیت موجود هدف عمده در این پژوهش است. سه هدف عمده را مى توان براى اقدام پژوهى یادآور شد:

1. تربیت معلمان پژوهشگر;

2. پیشبرد هدف هاى مدرسه;

3. بناکردن فرهنگ حرفه اى در میان معلمان

ایزاک (Stephen Isaac) در خصوص هدف از روش تحقیق اقدام پژوهى مى نویسد: گسترش مهارت ها یا رویکردهاى جدید و حل مسائل با استفاده از کاربرد مستقیم روش ها و مهارت ها در مراکز آموزشى و یا محیط هاى واقعى و شغلى، و به دست آوردن اطلاعات براى استفاده در کلاس هاى درس محلى و دادن آموزش ضمن خدمت به معلمانى که درگیر تدریس هستند.

*اهمیت و ضرورت اقدام پژوهی:

1) مناسب ترین راه برای حل مسئله است : بسیاری از دست اندر کاران از جمله معلمان و دیگر کارکنان آموزشی درگیر مسئله از این راه می توانند بسیاری از مسائل مربوط به کلاس و مدرسه را کاهش داده یا حل کنند.

2) نوعی آموزش حین خدمت است: افراد درگیر در پژوهش،مثل معلمان و مدیران در حین پژوهش به مهارت ها و دانش هایی دست می یابند که قبلا با آن آشنا نبودند.

3) نوآوری و دانش افزایی: چون در این روش به دنبال حل مسئله هستیم،احتمال اینکه به نوآوری هایی هم دست یابیم بیشتر است به سخن دیگر ضمن جستجوی راه های مناسب برای حل مسئله، این امکان نیز وجود دارد که پژوهنده به راه های نو و خلاقانه دست یابد

4) اصلاح وضع نامطلوب: هدف اساسی در این روش اصلاح وضع نامطلوب و کاهش مسائل است.

5) دوری از نخبه گرایی: در این روش همه دست اندرکاران وارد عرصه پژوهش می شوند و پژوهش از انحصار افراد کارشناس و نخبه بیرون می آید پژوهش عمومی می شود.

6) پاسخ گویی علمی: چون گستره ی وسیعی از افراد درگیر پژوهش می شوند،پاسخگویی به مسائل موجود صورت علمی پیدا می کند.عوام زدگی و راه حل های غیر منطقی جای خود را به راه حل های منطقط و علمی می دهد

7) نزدیکی نظر و عمل: چون در این روش هدف نهایی بهبود و اصلاح عمل است و هر عملی نیز بر بنیاد نظری انجام می گیرد، در این رویکرد بیش از دیگر روش ها فاصله نظر و عمل کم می شود.

*گستره اقدام پژوهى:

«اقدام پژوهى» مى تواند در همه عرصه هاى زندگى حرفه اى، یعنى هر جا که تربیت و آموزشى جریان دارد، کاربرد داشته باشد. بنابراین، متخصصان شاغل در خدمات بهداشتى، امور رفاهى، آموزش و پرورش، و حتى خدمات پلیسى و نظامى و نیز متخصصان شاغل در سایر سازمان هاى مذهبى، فرهنگى، و اجتماعى مى توانند از اقدام پژوهى بهره بگیرند. درباره گستره اقدام پژوهى باید گفت: تحقیق عمل نگر ممکن است تقریباً در تمام موقعیت هایى که مسئله اى براى افراد پیش مى آورد، مانند: یک کلاس، بیمارستان، صنعت، زندان و از این قبیل به کار گرفته شود تا مسئله پیش آمده را حل کند. این روش ممکن است توسط یک معلم، گروهى از معلمان یک مدرسه، تعدادى از معلمان و پژوهشگران، و همکارى معلمان و تعدادى از استادان دانشگاه انجام شود. تحقیق عمل نگر (اقدام پژوهى) در حوزه هاى زیر بیشتر مورد استفاده قرار مى گیرد:  روش هاى تدریس: براى مثال، جایگزین کردن روش سنتى با روش اکتشافى;  راهبردهاى تدریس: براى مثال، اتخاذ یک روش یکپارچه براى یادگیرى;  روش هاى ارزشیابى;  نگرش ها و ارزش ها;  رشد حرفه اى و مداوم معلمان: براى مثال، بهبود مهارت هاى تدریس، توسعه روش هاى جدید یادگیرى، افزایش قدرت تحلیل و بالابردن خودآگاهى معلمان

*مراحل اقدام پژوهی:

اقدام پژوهی به عنوان جستجوی نظام مند برای کشف مجهول یا حل مسئله مراحلی دارد. باتوجه به نوع و هدف پژوهش و نیز علایق و سلیقه های پژوهشگر،مراحل پژوهش در عین تبعیت از منطق علمی و عقلی می تواند صورت های متفاوتی پیدا کند.برای نمونه بسیاری از پژوهش های رسمی و دانشگاهی که معمولا خطی و تمام مراحل از پیش تعیین شده است مراحل اقدام پژوهی در عین پیروی از مراحل خاص دارای انعطاف بیشتری است. درباره ی مراحل اقدام پژوهی محققان طبقه بندی متفاوتی دارند،از بررسی این طبقه بندی ها می توان نتیجه گرفت که اقدام پژوهی دارای 3مرحله عمده است:

 تشخیص: مسئله ای را تشخیص می دهد

 تغییر: تلاش می کند وضع نا مطلوب را تغییر دهد.

 ارزیابی: این تغییر را ارزیابی می کند که اگر پاسخ مثبت بود کار را ادامه می دهد و در غیر اینصورت به راه های دیگری می اندیشد. این 3 مرحله عمده را برخی به 9مرحله تقسیم کرده اند.مراحل اقدام پژوهی مراحل کاملا خطی و پلکانی نیست اما چون این روش نیز منظم و هدفمند است پس لازم است مراحلی را در اقدام پژوهی در نظر گرفت:

1) مشخص کردن موضوع و عنوان پژووهش:

نخستین گام در هر پژوهش تعیین موضوع یا زمینه تحقیق است. لازم است پژوهشگر مشخص کند که: آیا موضوع مورد توجه وی با شغلش ارتباط دارد؟ آیا موضوع قابل بررسی و تحقیق است؟ برخی مواقع پژوهشگر موضوعی را انتخاب می کند که به دلیل وسیع بودن موضوع یا مشکل بودن گرد آوری اطلاعات و... امکان پژوهش بعید به نظر می رسد. موضوعی که اتخاب می کنید معمولا یا مورد علاقه ی شماست یا مربوط به مسئله ای است که حین کار برای شما پیش آمده است و می خواهید آن را برطرف کنید در کل موضوع تحقیق باید دارای ویژگی های زیر باشد:

 مورد علاقه ی شما باشد: اگر موضوعی مورد علاقه ی پژوهشگر باشد با انگیزه بیشتری آن را دنبال می کند  پژوهش پذیر باشد:برخی از موضوع ها به علل گوناگون پژوهش پذیر نیستند.

 دارای اهمیت باشد:باید موضوعی را مورد مطالعه قرار داد که به نوعی با شغل و علاقه ما ارتباط داشته و نتیجه آن احتمالا برای دیگران هم شایان توجه و تامل باشد.

 در توان پژوهشگر باشد:موضوع پژوهش باید با توانایی های علمی،امکانات و شرایط خاص پژوهشگر همخوانی داشته باشد

 منابع اطلاعاتی کافی در اختیار باشد: اساس پژوهش را اطلاعات تشکیل می دهد،اگر امکان گردآوری اطلاعات کافی برای محقق نباشد کار پژوهنده سخت خواهد شد.

2) توصیف وضعیت موجود و تشخیص مسئله:

اقدام پژوهی درباره ی وضعیتی است که در آن قرار داریم یعنی اینجا و اکنون بنابر این برای مشخص کردن مسئله مورد نظر خود که به دنبال بهبود و اصلاح آن هستیم باید وضعیت فعلی را به روشنی توصیف کنیم. در این مرحله پژوهنده سعی می کند وضعیت کلاس یا مدرسه خود را که مسئله یا وضع نامطلوب در آن احساس شده است توصیف کند: مدرسه کجا قرار دارد؟ دخترانه است یا پسرانه؟ چند دانش آموز دارد؟ دو نوبته است یا تک نوبته؟ در چه کلاسی پژوهش صورت می گیرد؟ در چه درسی؟ درباره کدام دانش آموزان؟ و... پس از شرح وبسط محیط مورد نظر مسئله خود را مطرح می کند.این مسئله در حقیقت موضوعی است که پژوهنده احساس می کند یا حدس می زند اگر تغییری در آن به وجود آیدوضع مورد نظر بهتر می شود.معمولا در اقدام پژوهی مسئله به صورت یک جمله پرسشی مطرح می شود مانند

 چگونه می توانم وضعیت املایی دانش آموزان را بهبود بخشم؟

 چگونه می توانم علاقه دانش آموزان را به درسx افزایش دهم؟

 چگونه می توانم رابطه خود را با همکاران در مدرسه بهبود بخشم؟

 چگونه می توانم روش تدریس خود را در درسx اصلاح کنم؟

3) گردآوری اطلاعات(شواهد1)

با استفاده از منابع گوناگون می توانیم به رخداد ها و مسائل اطراف خود پی بریم این منابع متعدد ند؛از احساس و مشاهده ما گرفته تا اسناد و مدارک موجود.پس برای اینکه تصویر روشنی از واقعیت ها و رخدادهایی که در محیط کار ما می گذرد ادعای منطقی داشته باشیم لازم است شواهد منطقی در اختیار داشته باشیم.این اطالعات در اکثر مواقع موجود هستند،و ما باید آن ها را جمع آوری کنیم. همه ی اطلاعاتی که جمع اوری می شود شواهد لازم برای اثبات یا رد چیزی نیستند.ممکن است داده های زیادی را در این مرحله جمع آوری کنیم که همه آن ها نمی توانند مفید باشند.که آنها در در 2گروه طبقه بندی می کنیم:

1)داده های ضروری

2) داده های غیر ضروری •

داده ها باید مطابق با پرسش تحقیق باشد. • .داده هایی را که جمع آوری می کنیم باید به دنبال توصیف وضع موجود باشند نه برای اثبات رابطه ی بین 2 متغیر x,y . • داده هایی که جمع آوری می کنیم باید مربوط به رفتار خود ما و دیگران باشد. برای کسب اطلاعات از منابع زیر می توان استفاده کرد:

 همکاران خود،مدیر و دیگر کارکنان مدرسه  والدین دانش آموزان  خود دانش آموزان  استادان و افراد متخصص دیگر  کتاب ها،مجلات،روزنامه ها،دایرة المعارف ها  اطلاعات حاصل از مصاحبه ها،پرسش نامه ها،مشاهده ها  بازدید از کلاس ها و مدارس دیگر  رایانه و اینترنت

4) تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها:

پس از آنکه به کمک داده ها تصویر روشنی از وضعیت موجود به دست آوردیم؛ لازم است این داده ها را تجزیه و تحلیل کنیم،تا زمینه و امکان راه حل ها و اقدام های مناسب فراهم شود.تفسیر سبب می شود تا فهم جامع و روشن از معانی و مفاهیم پیدا کنیم.در اقدام پژوهی ضمن استفاده از داده های کمی ،بیشتر از داده های کیفی و الگوهای آن استفاده می شود.داده های کیفی واقعیت ها را به مد واژه ها و نه ارقام و اعداد توصیف می کنند.تفسیر همین داده های کیفی را نیز می توان به صورت های گوناگون عرضه کرد.که در اینجا به یک الگو از استرلینگر که به الگوی 6پرسش معروف است اشاره ای کوتاه می کنیم: الگوی 6پرسش: در این الگو پژوهشگر تلاش می کند داده هایی را که جمع آوری کرده است طی این 6پرسش عرضه کند تا بر این اساس نتیجه گیری از داده ها به عمل آید.

 چرا؟ : علت ها و هدف ها چیستند؟

 چگونه؟ : اعمال و رویدادها چگونه روی می دهند؟ تصمیم ها چگونه اتخاذ می شوند؟ و ...

 چه کسی؟ : چه کسی درگیر این مسئله است؟چه کسی رفتار دوستانه دارد؟ و...

چه چیزی؟ : مسائل عمده،فعالیت ها، چه هستند؟ چه چیزی دارای ارزشاست؟ و....

 چه موقع؟ : چه موقه هایی این اتفاق ها روی می دهد؟ چه موقع می توان آن ها را مشاهده کرد؟

 کجا؟ : کجا زندگی می کنند؟ کجا درس می خوانند؟ کجا کار می کنند؟ کجا با هم روابط دارند؟

تمام این ها به یک موقعیت مربوط نیستند.پرسش هایی که پژوهندگان انتخاب می کنند بستگی به علل بروز مشکل و هدف تحقیق دارد.پاسخ های که به این پرسش ها داده می شود باید به دقت ثبت و خلاصه ای از آن را روی یک نمودار عرضه شود تا مشارکت کنندگان در پژوهش بتوانند با همکاری یکدیگر آن را مشاهده و تفسیر کنند ودر نتیجه گیری و دادن راه حل پیشنهادی از آن بهره بگیرند.

5) انتخاب راه جدید به صورت موقت:

پس از آنکه وضعیت موجود پژوهش را خوب توصیف کردیم و جوانب گوناگون آن را به کمک داده های جمع آوری شده به تصویر کشیدیم و به طور کلی مسئله مورد نظر و جوانب ان را کاملاً برای خود و دیگران روشن کردیم نوبت انتخاب راه جدید به صورت موقت فرا می رسد. در این مرحله تلاش می کنیم به کمک اطلاعاتی که جمع آوری کرده ایم و خردورزی هایی که کرده ایم چند راه اولیه مناسب در نظر بگیریم و این راه ها را بررسی و سبک، سنگین کنیم و از میان آن ها یک راه را به عنوان راه مناسب انتخاب کنیم. در این مرحله نیز ضمن ملاحظات جوانب اخلاقی و امکان اجرای انتخاب شده ،لازم است نظر اصلاحی و انتقادی یاران و همکاران خود را جویا شد و پس از اظهار نظر و احتمالاً تغییر در جوانب راه انتخابی به اجرای آن اقدام کنیم.

6) اجرای طرح جدید و نظارت بر آن:

پس از آنکه راه جدید کاملاً طراحی و آماده شد آن را به اجرا می گذاریم. در این مرحله تلاش می کنیم مطابق با ویژگی های تدوین شده و پیش بینی های عملی،کار را پیش ببریم.در اجرا نیز مشاهده،اندیشه و عمل سه رکن اساسی خواهد بود. در این مرحله می کوشیم از همان آغاز بر چگونگی پیشرفت کار،به طور روزانه نظارت و دقت داشته باشیم.این کار سبب می شود ضمن مراعات پیش بینی های انجام گرفته در صورت لزوم تغییر های لازم رادر عمل به وجود آوریم.

7) گردآوری اطلاعات(شواهد2)

برای اینکه درباره ی عمل یا تغییر جدیدمان داوری کنیم نیاز به شواهد داریم؛این شواهد باید مبتنی بر اطلاعات منظم و منطقی باشد. در این مرحله نیز باید مشخص کنیم که چه نوع داده ایی را لازم داریم. این داده ها و شواهد باید معیار ها و شاخص هایی باشند بر این ادعا که در کارمان اصلاح به وجود آمده است.این شواهد باید مورد تایید افراد متخصص و صاحب نظر و همکاران منقد در خصوص مسئله و هدف های مورد نظر در تحقیق ما باشد. پس لازم است پس از اجرای طرح پیش بینی شده و حتی حین اجرای طرح،اسناد و مدارکی جمع آوری کنید تا بتوانیم ادعای خود را اثبات کنیم.

8) ارزش یابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن:

در این مرحله نیز داده های جمع آوری شده را مثل مرحله سوم تفسیر و تحلیل می کنیم. از خود می پرسیم:  این داده ها نشانگر چه رخدادها و تغییراتی هستند؟  آیا پیشرفتی را نشان می دهد؟ به چه دلیل؟ (شواهد می آوریم)  پیشرفت ها در چه زمینه ها و یا مواردی بوده است؟ (شواهد می آوریم)  درباره ی این تغییر ها و رخدادها به چه نتایجی می رسیم؟ چرا؟ (شواهد می آوریم) با این پرسش ها و پرسش های دیگر از این نوع می کوشیم تا نتیجه اقدام جدید را به کمک شواهد منطقی ارزیابی کنیم.اگر نتیجه مثبت بود این اقدام را به عنوان یک تغییر یا راه جدید ادامه می دهیم و در غیر اینصورت به راه یا راه های دیگر می اندیشیم و راه دیگری را برای عمل و اجرا پیدا می کنیم

9) تجدید نظر و دادن گزارش نهایی:

پس اعتبار یابی یا اعتبار بخشی کار خود اصلاحات لازم و نهایی را در عمل پیشنهادی انجام می دهیم و به عنوان سندی علمی آن را آماده می کنیم. پس از این مرحله ممکن است آن را به مسئولان ذی ربط تحویل دهیم یا در همایشی ارائه دهیم یا در جایی منتشر کنیم. انتشار یافته ها آخرین مرحله پژوهش در عمل است.

*گزارش نویسی:

برعکس گزارش پژوهش های متداول ضرورتی ندارد که اقدام پژوهی نیز از ساختار از پیش تعیین شده تبعیت کند،حتی گزارشگر می تواند نتایج کار خود را به صورت داستان یا نوشته ای داستان گونه و نقلی و توصیفی بیان کند.اما در هر صورت باید نکاتی را مراعات کنند به طور کلی در تدوین گزارش 4 مرحله را باید در نظر داشت:

1. مطالب مقدماتی:

شامل قسمت های زیر می شود:  صفحه عنوان:در این صفحه ابتدا عنوان پژوهش،سپس نام نویسنده یا پژوهشگر و همکاران اصلی وی،سال تدوین گزارش و محل جغرافیایی آن ذکر می شود  چکیده: باید در برگیرنده ی خلاصه ای از اجزا و یافته های تحقیق باشد که هدف از این کار آگاهی یافتن سریع خواننده از محتوای گزارش است  تشکر و قدر دانی: در این قسمت پژوهشگر از افراد و سازمان هایی که وی را در کلیه ی مراحل تحقیق یاری کرده اند تشکر و قدر دانی می کند.

2. محتوای مطالب یا متن گزارش: در این قسمت کلیه مراحل تحقیق را از اول تا نتیجه گیری نهایی و ضمن فصل بندی چندگانه مشخص می کنیم.

3. پیوست ها: در این مرحله نیز پژوهشگر اگر نمودار ها یا جداولی داشته است می آورد. واگر جدول ها یا شکل ها را از جایی گرفته است در زیر آن ها منبع اصلی را ذکر می کند

4. منابع: در این قسمت منابعی را که در کلیه مراحل تحقیق از آن ها استفاده کرده است می آورد.

اقدام پژوهی

مطالب مشابه :

نمونه هایی از اقدام پژوهی