داربست بندی

محمد امیر نیکجو ، امین ثنائی مقدم

چكيده

در صنایع مختلف جهت انجام فعالیتهای گوناگون از داربست استفاده می گردد. استفاده از این داربستها بخصوص در انجام پروژه های صنعتی نقشی کلیدی را ایفا می کند. این نقش به حدی پر رنگ است که انجام بسیاری از فعالیتها بدون وجود داربست غیر عملی می نماید. به دلیل همین اهمیت، همواره به صورت اختصاصی جهت امر داربست بندی از تیمهای سه تا پنج نفره استفاده می گردد که این افراد که به نام داربست بند خوانده میشوند، در کار خود مهارت بالایی دارند. با توجه به وسعت کاربرد داربست در صنایع مختلف، و نقش آن در بروز حوادث گوناگون؛ و با توجه به اهمیت بالایی که حوادث ناشی از کار در ارتفاع دارد، به نظر میرسد که به این موضوع کمتر پرداخته شده است. نگارنده امیدوار است که مقاله حاظر فتح البابی شود در جهت بحث بر روی این موضوع حساس تا شاهد آن باشیم که آمار حوادث موجود در این زمینه کاهش یابد.

کلمات کليدي: اسکافولد، داربست، ایمنی در داربست بندی، انواع داربست

مقدمه

عمل داربست بندی می تواند جهت کاربردهای گوناگونی انجام شود اما بیشترین دلیل برپایی داربست جهت انجام کار در ارتفاع می باشد. داربست بندی به دلیل اینکه زمینه ساز انجام کار در ارتفاع برای کارگران میباشد، می تواند زیمنه ساز بروز حوادث شغلی نیز که مربوط به کار در ارتفاع هستند می گردد. جهت انجام صحیح موارد ایمنی در امر داربست بندی می بایست به صورت ویژه به موارد ایمنی داربست بندی پرداخت و انجام صحیح موارد ایمنی در آن را به صورت جدی پیگیری نمود. با توجه به اهمیت موضوع امروزه جهت آموزش و بازدید از فعالیتهای مربوط به داربست بندی از افراد ویژه ای استفاده میشود. همچنین افراد برپاکننده می بایست آموزشهای کاملی را در این زمینه ببینند و از سطح تخصص خوبی برخوردار باشند.

با توجه به وسعت کاربرد داربست در صنایع مختلف، و نقش آن در بروز حوادث گوناگون؛ و با توجه به اهمیت بالایی که حوادث ناشی از کار در ارتفاع دارد، به نظر میرسد که به این موضوع کمتر پرداخته شده است. نگارنده امیدوار است که مقاله حاظر فتح البابی شود در جهت بحث بر روی این موضوع حساس تا شاهد آن باشیم که آمار حوادث موجود در این زمینه کاهش یابد.

داربست چیست؟

تجهیزاتی موقتی از جنس چوب یا فلز که برای دسترسی ایمن و آسان به محلهای کار بالاتر از 2 متر از آنها استفاده می شود. [1]

اصطلاحات رایج در داربست:

منظور از اسکافولد در تعاریف زیر همان داربست می باشد. برای بعضی از لغات معادل مناسب فارسی وجود ندارد.

بیس پلیت : پایه فلزی برای پخش و توزیع بار که زیر لوله های استاندارد به کار می رود (بین خاک ولوله استاندارد).

بای لنس : فاصله بین دو استاندارد مجاور در طول و رو به روی اسکافولد.

برد : چوبی نرم که برای دسترسی به سکوهای کاری و...بکار می روند این چوبها باید در مقابل آتش مقاوم باشند

بورد بیر اینترمدیت ترانزوم : لوله ایست که در فاصله بین ladder برای تقویت سکو های کار نصب می شود.

بریس : لوله های مهاری که به صورت اریب وضربدری بسته می شوند.و ساختمان داربست را محکم نگه می دارند.

باتلرز : لوله ای که خوب با بریس ها محکم شده و در مقابل اسکافولد برای تقویت آن به کار می رود.

کاستور : چرخ گردانیست با ابزار قفل کن که به پایه استاندارد بسته شده و برای حرکت داربست بکار می رود.

توی برد کلیپ : گیره نگه دارنده قرنیز.

کوپلر : بستی است که که برای اتصال وبستن دو لوله بهمدیگر در اسکافولد بکار می رود که به دو نوع هستند

حامل بار وغیر حامل بار.

گارد ریل : لوله ای است که از داخل داربست برای جلوگیری از سقوط افراد بسته میشود. (معمولا در ارتفاع 91 و47 سانتیمتری از کف محل کار)

هوپ آیرون : تسمه ای فلزی که به سر تخته اسکافولد می بندند که از جدا شدن وشکاف برداشتن تخته ها جلوگیری کند.

لجر : لوله ای افقی که به لوله استاندارد بسته میشود (به وسیله بستهای حامل بار) این لوله ها از خم شدن استاندارد جلوگیری می کند و مانند ساپورتی برای ترانزوم ها عمل می کنند همانند brace.

اکسز پلت فرم : سکوی ساخته شده از چوب که محل ورودی نردبان را تامین می نماید.

لیفت : مجموعه ای است از لجرها وترانزومها و تخته های حامل که یک سطح افقی برای اسکافولد را تامین می کنند.

نید ترانزوم : ترانزومی که از اسکافولد بیرون آمده باشد ... .

نود پوینت : محل اتصال ترانزوم، لجر واستانداردها به یکدیگر را گویند.

پانچئون : لوله ای عمودی که در پایین ترین انتهای خود با کوپلرها به لوله افقی وصل شده که بار را مستقیما به بیس پلیت و یا زمین نمی فرستد.

راکر : لوله حامل بار که به شکل اریب است و برای تقویت داربست بکار می رود.

اسکاف تگ : اتیکتی که در تمام راههای ورودی به داربست نصب میشود ونشان می دهد که اسکافولد در هفته گذشته مورد بررسی قرارگرفته است ودر دو رنگ سبزو قرمز می باشد (سبز داربست ایمن است) (قرمز داربست نا ایمن است).

اسلیو کوپلر : قطعه ای که دو لوله را به همدیگر وصل می نماید(همراه با مغزی چدنی یا فلز دیگر).

سول پلیت : تخته الوار کوتاه که زیر بیس پلیت نصب میشود وفشار وارده را توزیع می کند در زمینهای سست و شل کاربرد زیادی دارد.( بین زمین وبیس پلیت قرار می گیرد)

اسپیگات جوین پین : بستی که در آخر اسکافولد بسته میشود برای اتصال دو لوله داربست به یکدیگر.

استاندارد : لوله عمودی که برای انتقال بار به سطح زمین بکار می رود.

استوپ اند : گارد ریلی است که در انتهای اسکافولد برای جداکردن قسمت بدون تخته بکار می رود و نیز جلوگیری از سقوط افراد.

تای : لوله ای که برای بستن اسکافولد به یک لنگر بکار می رود.

تو برد : (قرنیز) تخته ای که در طول لبه سکو برای جلوگیری از سقوط ابزار واشیا به کار می رود.

ترانزوم : لوله ای که استاندارد بیرونی را به استاندارد درونی متصل می کند این لوله بین ledger قرار گرفته و سکوی کار را درست می کند.

یونیت بیم : به منظور ساخت شبکه ای از بیم های ترکیب شده به اسکافولد.

ورکینگ پلت فرم : محل کار.[2]

ابزار و تجهیزات

1- لوله های فولادی

بدون درز با قطر mm 48 مخصوص داربست بندی به طول cm 20 تا 6 متر و ضخامت mm 5/3 و وزن 3/21 كیلو گرم كه نوع بدون درز آن مناسب ترین لوله برای نصب داربست می باشد. هنگام استفاده باید دقت كرد لوله دارای شكلی سالم، صاف و تمیز باشد و آغشته به مواد چرب و روغنی، سیمان و گچ نباشد.

2- بست های فلزی

- بست فلزی چهار پیچه (فولادی): متداولترین مورد استفاده در نصب داربست به شمار می رود و دارای وزنی معادل 1650 گرم است كه قادر است وزنی معادل Kg 1200 را تحمل نماید و توسط چهار پیچ و مهره به لوله دیگر متصل می شود و زاویه ای كه پس از اتصال دو لوله تشكیل می دهد 90 درجه می باشد. طول این بست mm 100 از هر طرف است.

- بست فلزی چرخشی: این نوع بست از دو قسمت مركب تشكیل شده كه توسط پین فولادی به یكدیگر متصل می گردد. به طوریكه دو قسمت درگیر قابلیت چرخش 360 درجه نسبت به یكدیگر را دارند. لوله های داربست به صورت زاویه دار به هم متصل می شوند. برای اتصال لوله های گذری، ضربه ای، مورب و … از آن استفاده می گردد. این بست تحمل فشار 1000 كیلوگرم را دارد و وزن آن معادل gr 1700 می باشد.

- بست كمكی یا نگهدارنده: به منظور بالا بردن مقاومت بست ساده در برابر فشار بكار می رود و در زیر بست فلزی و مماس با آن قرار می گیرد. برای داربست هایی كه وزن بیشتری را بایستی تحمل كنند و همچنین داربستهایی كه به صورت معلق در ارتفاع نصب می گردند، از این نوع بست ها استفاده می گردد. دارای وزن 600 گرم بوده و مقاومت بست فلزی ساده را تا 2700 كیلوگرم افزایش می دهد ولی به تنهایی دارای مقاومت كمی می باشد.

- بست كلاهكی(مخصوص ایجاد سقف): از این نوع بست فقط در بالای لوله های ستون یا عمودی استفاده می شودو در واقع در داربست های مسقف یا داربست هایی كه نیاز به چادر در آنها وجود دارد استفاده می شود. وزن این نوع داربست با 860 گرم و توسط یك پیچ محكم می گردد. نوع دیگر این بست چرخشی و قابل تنظیم می باشد.

- بست زبانه ای یا پیوندی: جهت اتصال لوله های افقی مورد استفاده قرار می گیرد. در محل تماس این بست با لوله زائده های با قطر mm 14 طراحی شده كه در سوراخ لوله های افقی قرار می گیرد. و توسط واسطه یا مغزی درون لوله مقاومت كششی بسیار زیادی معادل 4500 كیلوگرم در نقطه اتصال دو لوله به هم ایجاد می نماید. دارای چهارپیچ و وزنی معادل 1650 گرم می باشد. سوراخهای ایجاد شده در دو سر لوله ها از لبه مقطع لوله تا مركز سوراخ 30 میلی متر قطر سوراخ mm 15 است.

3- مغزی

در هر نوع داربست كه بیش از 6 متر ارتفاع داشته باشد حتماً از این ابزار استفاده خواهد شد. مغزی رابط جهت تقویت استحكام لوله هایی كه روی هم قرار دارند استفاده می شوند. این ابزار دارای طول 120 میلیمتر و جنس آن از فولاد می باشد. و در انواع مقطع چهارگوش و دایره ساخته می شوند كه در وسط آن رینگ فولادی با ضخامت mm 6 و قطر دایره ای 5/47 میلیمتر نصب گردیده به طوریكه پس از قرار گرفتن درون دو لوله با حلقه (رینگ) مغزی كمتر از mm 5/2 از طرفین باشد تا مانع درگیری بست با لوله نگردد. مورد استفاده در لوله های عمودی به مراتب بیشتر از لوله های افقی دارد و وزن آن gr 800 می باشد.

4- كفشك یا پایه فولادی

در مكانهای كه محل نصب آن سطوح سیمانی، موزائیك و یا آسفالت باشند و همچنین در زمینهای شنی و یا خاكی استفاده می شود. همچنین برای استفاده كفشك روی سرامیك یا كاشی حتماً از لاستیك مخصوص و تخته همزمان استفاده می گردد تا در صورت سنگینی داربست آسیبی به كف سرامیك یا كاشی وارد نشود.

5- لنگر یا مهاربند داربست پیچی

وسیله ای قابل تنظیم كه توسط پیچ تغییرطول پیدا می كند و جهت اتصال و تكیه دادن داربست به ستون یا دیواره در نقاط مختلف داربست بكار می رود. وزن آن gr 1600 و دارای طول نهایی max 410 mm و كمترین طول min 218 mm می باشد. نوع دیگر آن درون لوله های عمودی قرار می گیرد و وزن آن gr 2850 و در مهار سقف بصورت عمودی بكار می رود.

6- چرخ های فولادی

برای داربست های سیار بكار می رود. چرخ ها در دو نوع داخل سالن یا خارج سالن ساخته شده كه روی گروه اول تغییراتی حاصل شده روكش چرخ از لاستیك مخصوص ساخته شده و وزن آن معادل 55/9 كیلو و تحمل 600 كیلو گرم وزن را دارد. نوع فولادی آن در خارج كارگاه مورد استفاده قرار می گیرد و تحمل نیروی معادل 1000 كیلوگرم را به تنهایی دارد و وزن تقریبی آن معادل 5700 كیلوگرم و در یك داربست 8 متری با احتساب وزن داربست 4 تن نیرو را تحمل می كند.

7- تخته زیر پا یا سطح كار

از جنس چوب به طول 2 متر و ضخامت 5 سانتی متر و عرض 25-20 سانتی متر که باید صاف و خشك و محكم باشد.

8- آچار دوسر رینگ

كروم وانادیم استاندارد. 22×21 دارای طول 28 سانتی متر كه جهت محكم نمودن پیچهای داربست بكار گرفته می شود. حداكثر نیروی مجاز جهت سفت كردن توسط این آچار 600 كیلوگرم یا نیروی بازوی كارگر می باشد.

9- گونیا – تراز – شیلنگ تراز و شاقول

10- طناب ایمنی (نجات)

كه در مجاورت داربست به ستون یا محلی جهت حفاظت افراد و نصب كمربند ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد و طول آن 20 متر می باشد.

11- كمربند ایمنی و كفش مخصوص

داربست كه دارای كف مخصوص كه الاستیسه زیاد دارد. ساق این نوع كفشها بلندتر از سایر كفش های ایمنی طراحی و ساخته می شود. این كفش مشابه كفش ایمنی می باشد كه به پای كارگر به هنگام عبور از روی لوله های دایره شكل اطمینان خاطر زیاد می بخشد و مانع از لغزش او می گردد.

12- شبكه های توری حفاظتی

در داربست های سبك و سنگین به كار می رود. از جنس نایلون – كتان – پلی استر تهیه می شود و درشتی بافت تار و پود به فاصله 1 سانتی متر از یكدیگر قرار دارند و اغلب به رنگ سبز بر روی نمای داربست و به منظور جلوگیری از سقوط اشیاء و ابزار و تكه های مصالح ساختمانی نصب می گردد. نصب این حفاظ ایمنی در داربست های ساختمانی، كنار گذرگاهها یا معابر عمومی الزامی است.[3]

انواع داربست

می توان از انواع داربست های موجود به داربست های صنعتی، داربست های ساختمانی، داربست های پیش ساخته اشاره کرد.

داربست های صنعتی

بسیار متنوع بوده و هر یك با دیگری كاملاً متفاوت می باشد اما از نظر ابعاد و شكل ظاهری به داربست های صنعتی سبك، سنگین، برج های دوقلو، بالكنی، معلق، گذرگاهی، سیار، قلعه ای و ترازویی معروف هستند. در صنعت و كارخانه ها از داربست های ساختمانی نیز استفاده می شود ابعاد در این داربست ها صرف نظر از ارتفاع كه متغیر است تفاوت دارد و بین 110 سانتی متر، 130سانتی متر، 150 سانتی متر، 180 سانتی متر، 190 سانتی متر برای فاصله پایه ها از یكدیگر محاسبه می گردد اما اختلاف ارتفاع هر طبقه یا كلاف از یكدیگر 180 سانتی متر خواهد بود. برای داربست های بزرگتر از این ابعاد سطح مقطع را دو برابر یا چهار برابر محاسبه و سپس اجرا می نمایند.

داربست های ساختمانی

این نوع داربست ها بر حسب عرض و ارتفاع نمای ساختمان بستگی دارد و به دو نوع داربست های نمای سبك و داربست های نمای سنگین تقسیم می شوند. ابعاد در این نوع داربست ها صرف نظر از ارتفاع كه متغیر است مشابه داربست های صنعتی بوده و این داربست ها در كنار خیابان ها و پیاده رو ها نصب می گردد.

داربست های پیش ساخته

این نوع داربست ها بمنظور تكمیل نمای ساختمان و برج های بلند مورد استفاده قرار می گیرد كه به آسانی قابل باز و بسته شدن می باشند كلیه قطعات آن پیش ساخته و استاندار می باشد كه توسط پین یا خار به یكدیگر متصل می شوند. گاهی از بست های فلزی در آنها استفاده می شود فاصله دهانه پایه ها از یكدیگر 105 × 180 سانتی متر و ارتفاع هر طبقه پیش ساخته 2 متر می باشد.[3]

خطرات داربست

مهمترین خطرات مربوط به داربست عبارتند از

1- سقوط از ارتفاع: زمانی که فرد از داربست بالا یا پایین می رود ومکانهایی که حفاظ مناسب نصب نشده است. برای پیشگیری از خطرات مربوط به سقوط افراد از سیستم (PFAS) (PERSONAL FALL ARREST SYSTEM جلوگیری از سقوط فرد( استفاده شود. حفاظها وموانع ایمنیTop rail/Mid rail/Guard rail دستگیره ونرده های بالایی ومیانی حتماً نصب شوند.

2- برخورد سر با اشیاء: برای پیشگیری از این خطر از کلاههای ایمنی به همراه چانه بند استفاده شود. در بالای محل کار تور ایمنی SAFETY NET نصب شود. از قرنیز TOE-BOARD برای لبه های محل کار استفاده کنید.

3- خطر برق گرفتگی: هنگام کار در ارتفاع و بالای داربست مراقب تجهیزات وخطوط انتقال برق باشید وحتماً فاصله ایمن را رعایت کنید.

4- ریزش داربست: برای پیشگیری از خطر ریزش وسقوط داربست حتما از متریال مناسب استفاده نمایید. مهار Brace را بکار ببرید و لوله های داربست را محکم وخوب ببندید. محل استقرار داربست سفت ومحکم باشد. داربست به سازه اصلی (ساختمان، استراکچر و..) بسته شود.

5- عدم تخته پوشی: در بکار بردن متریال داربست خست به خرج ندهید. کاملا سطح محل کار را با تخته مناسب بپوشانید. [1]

برپایی داربست و ایمنی مربوط به برپایی

‌نیروی انسانی

بر پا نمودن داربست دارای شرایط و دستورالعملهای خاص خود می باشد. شرایط و دستورالعملها شامل شرایط تجهیزات داربست بند، شرایط پرسنل و دستورالعمل ایمنی خاص داربست بند می باشد. كه با اجرای آن علاوه بر بر پا نمودن یك داربست مناسب، ایمنی اپراتور داربست بند و اپرتورهای خاص فعالیتی كه داربست برای آن بر پا شده است به طور كامل برقرار می شود.[3]

افراد داربست بند باید از نظر جسمانی و روانی دارای سلامتی كامل باشند. (با انجام معاینات قبل از استخدام و دوره ای می توان از این امر اطمینان حاصل نمود)

1- دارای بیماریهای صرع، سرگیجه، فشار خون و مشكلات تنفسی نباشد.

2- قدرت بالا روی از شیب های تند، عبور از گذرگاه های مرتفع را دارا باشد.

3- افراد باید دارای اعتماد به نفس كافی باشند.[3]

از موارد مهم در داربست بندی اینست که داربست بایستی توسط فرد ماهر ومجرب برپا و مرتب بازدید شود. از لوازم وتجهیزات مناسب برای کار استفاده شود. در نگهداری از بستها، لوله ها، رابط ها و...دقت کافی مبذول شود. هیچ قطعه از داربست نباید از بالا به پایین پرتاب شود. تمامی بستها، گیر ه ها برای دوام بیشتر بهتر است در یک ظرف محتوی روغن وگازوییل نگهداری شوند. از بکار بردن قطعات معیوب، شکسته وخم شده بشدت پرهیز شود. در هنگام کار بایستی داربست بند از آچار مناسب رینگی برای کار استفاده نماید.[1]، [4]

لوازم حفاظت فردی

شامل کفش ایمنی، کلاه، دستکش، لباس کار راحت (نه گشاد و نه تنگ)، کمربند ایمنی safety harness، چانه بند.

قبل از شروع کار تمامی افرادی که با داربست کار می کنند (داربست بند و...) باید در کلاسهای آموزشی شرکت نمایند و پس از گذراندن کلاس و قبولی در آزمون تئوری وعملی مجاز هستند که کار خود را شروع نمایند. برای افراد داربست بند کارت مخصوص صادر می شود که نشان میدهد این افراد دوره مربوطه را گذرانده و با رعایت کامل ایمنی مجاز بکار هستند. میبایست از بکار گیری افرادی که از ارتفاع میترسند وتجربه و دانش کافی را ندارند خودداری شود.[1]

چگونگی فونداسیون داربست

1- زمین زیر داربست باید مقاومت کافی داشته باشد وخاک آن نیز COMPACT شده باشد.

از BASE&SOLE PLATE برای زیر استاندارد ها استفاده شود.

2- موقعی که از sole plate برای زیر داربست استفاده میشود منطقه زیر هر کدام از استانداردها باید حدقل 1000 سانتیمتر مربع با حداقل قطر 220 میلیمتر باشد واگر از الوار به منظور sole plate استفاده میشود نباید قطر آن از 35 میلیمتر کمتر باشد.

3- در زمینهای نرم منطقه sole plate نباید از 1700 سانتی متر کمتر بوده وبرای sole plate های خاص این منطقه به 3400 سانتی متر مربع میرسد.

ابعاد soleplate 1- در زمین های سفت وسخت 500*225*35 میلیمتر.

1- در زمین های نرم 765*225*35 میلیمتر.

2- ابعاد استاندارد 1055*225*35 میلیمتر.

3- زیر sole plate نباید از بلوک، الوار شکسته، بشکه و غیره استفاده کرد.

4- در زمین های شیب دار باید به صورت پله ای زمین کنده شده و base &sole plate بکار رود.

5- Base plate باید زیر تمام استاندارد ها گذاشته شود.

6- Sole plate باید زیر تمام base plate ها گذاشته شود مگر سطح آهنی و بتنی سفت باشد.[2]

داربستهای معلق Suspended scaffold

درمورد داربستهای معلق میبایست نکات زیر را رعایت کنید

1- قبل از نصب، از محل کار بازدید کنید وبر اساس میزان بار وارده تجهیزات و وسایل لازم را برای کار آماده نمایید

2- حتما از افراد ماهر و با صلاحیت برای این کار استفاده نمایید.

3- از محکم بودن محل اتصال کابلها به ویژه محل اتصال کابل به داربست مطمئن شوید.

4- کابل بکار رفته در این داربستها حداقل باید 6 برابر وزن داربست مقاومت داشته باشد.

5- تمهیدات لازم برای جلوگیری از پیچ وتاب خوردن داربست در نظر گرفته شود.

6- از تجمع بار و وسایل بی مورد روی داربست خودداری کنید.

7- استفاده از سیستم PFAS برای جلوگیری از خطر سقوط افراد الزامی است.

8- مطمئن شوید که تمامی تجهیزات برقی، کابلهای برق والکتروموتورها سالم بوده وبه سیم ارت مجهز باشند.

9- از قرار دادن مواد آتش گیر وقابل اشتعال مانند بنزین روی داربست معلق خودداری کنید.

10- برای افزایش دامنه دسترسی در هنگام کار روی بشکه، چهار پایه، جعبه و... نایستید.

11- وزنه های تعادلی داربست معلق بایستی بیشتر از ماکزیمم وزن داربست باشد.

12- کابلها وسیم های مهاری داربست معلق را به جای محکمی مانند ستون اصلی ساختمان ببندید واز بستن به دور دودکش و... جدا خودداری کنید.

13- ترمز ایمنی داربست معلق راهمیشه قبل کار بازدید کنید.

14- سیستم PFAS باید به طناب نجات LIFE LINE بسته شود نه به داربست معلق.[1]، [4]

حرکت دادن داربست Moving scaffold

1- هنگام جابجایی داربستهای متحرک افراد نباید روی داربست باشند.

2- از صحت ودرستی چرخ ها وترمز داربست مطمئن شوید.

3- سطحی که داربست روی آن جابجا میشود صاف، محکم وعاری از برآمدگی و فرورفتگی باشد.

4- جکهای تعادلی OUT RIGGERS چرخ دار در طرفین داربست تعبیه شده باشد.

5- از قسمت پایین داربست هل دهید.[1]

اتصالات بین لو له ها

برای اتصال دو لو له در کنار یکدیگر از sleeve coupler استفاده میشود که حتما باید دارای مغزی داخل بوده و توسط پیچ و مهره کاملا سفت شود.

Ledger ها نباید بیش از 50 میلیمتر از کوپلر بیرون زدگی داشته باشند.

فاصله عمودی بین دو ledger ، 2متر است.

برای اتصال دو ledger از sleeve coupler استفاده میشود. توجه شود که از joint pin نباید استفاده نمود.

نکته: بستهای با زاویه قائم برای تحمل بار مناسب هستند و بستهای گردان برای تحمل بار مناسب نیستند.[2]

قرنیز toe –board

برای جلوگیری از سقوط اشیا واجسام در لبه platform نصب میشود که حداقل ارتفاع آن 150 mm می باشد. نکته:

حداکثر بیرون زدگی تخته کار 150mm و حداقل آن 50 mm می باشد.[2]

نردبان

1- حداکثر فاصله عمودی نردبان 9 متر است.

2- انتهای نردبان از سطح کار باید 1 متر بالاتر باشد.

3- نردبان از پایین و بالا کاملاً بسته و محکم شده باشد تا سر نخورد.

4- زاویه مناسب برای نردبان 75 درجه می باشد.

5- نردبانهای بلند باید در قسمت وسط توسط مهار محکم شوند.(نردبان تاب نیاورد)

6- نردبان آلومینیومی ونردبان چوبی بایستی سالم باشند.[2]

کد گذاری

تمامی متعلقات و اجزای داربست و مصالح خریداری شده برای نصب داربست باید کد رنگ داشته باشند که در صورت رویت هرگونه عیب به راحتی قابل شناسایی باشند این گونه موارد نباید استفاده شده و باید از سایت خارج گردند.[2]

مشخصات چوبها

1- گره های روی چوب در مجموع نباید بیشتر از 150 میلیمتر باشند.

2- پهنای گره ها در یک طرف نباید از 75 میلیمتر تجاوز نماید.

3- فاصله بین گروهی از گره ها،150 میلیمتر می باشد.

4- تخته چوب های استاندارد دارای 5/22 میلیمتر پهنا و 38 میلیمتر ضخامت هستند.

5- گره های لبه داربست نباید از 50 میلیمتر تجاوز نمایند.

6- تخته هایی که شکستگی و شکاف دارند نباید مورد استفاده قرار گیرند.

7- بریدگی، سوختگی، آلودگی به روغن وگازوییل ومیخ نباید در تخته باشد.

8- تخته ها نباید رنگ شوند.

9- تخته ها باید به صورت مربع مستطیل بریده شوند وسر آنها با تسمه فلزی بسته شده باشد.

انبار کردن اجزای داربست

1- لوله ها به صورت طولی انبار شوند.

2- بستها بر اساس نوع تفکیک وجداسازی شوند.

3- تخته ها نباید بیشتر از 20 عدد روی هم چیده شوند.

4- اجزای داربست نباید در هنگام نگهداری موقت مسیر جاده ها را ببندند.

5- تعداد و نوع ملحقات داربست در دفتری ثبت ونگهداری شود.

نکته: لوله، الوار وتخته ها نباید رنگ شوند فقط می توان از روکش گالوانیزه یا آستر روی استفاده نمود.[2]

خطر در هنگام داربست بندی

قبل از انجام عملیات لازم است آن دسته از تجهیزاتی كه متحرك و یا كاربرد روی آنها خطر آفرین است در حالت ایمنی قرار گیرد. این عمل شامل كلیه تجهیزاتی می شود كه دارای موتور الكتریكی، مكانیكی و سیستمهای پنوماتیك یا هیدرولیك و غیره می باشند. بنابراین اولین اقدام تعیین موقعیت ماشین و ایمن كردن آن مطابق دستورالعمل های موجود می باشد. پس از انجام ایمن سازی محیط كاری تحت بررسی قرار گرفته آماده سازی هائی نظیر برآورد دستورالعمل ایمن سازی محیط عبارتند از:

1- حذف عوامل آلاینده نظیر روان كارها توسط آب گرم یا خاك اره از محیط اطراف ماشین.

2- در صورت وجود مواد شیمیایی نیز حذف موادهای خطرناك الزامی است.

3- در هنگام کار متناسب با عوامل زیان آور محیط لازم است وسایل حفاظت فردی مناسب استفاده شود.

4- در صورتیكه محل كار شنی یا نرم است تخته یا كفشك را فراموش نكنید.

5- در صورتیكه كار در ارتفاع قرار دارد دقت بیشتری را می طلبد، مواظب خود باشید.

6- محل كار و محدوده فعالیت را توسط نوارهای هشدار دهنده آماده نمائید تا افراد دیگر وارد محوطه كار نشوند.

7- قبل از شروع كار بكار كلیه لوازم حفاظت فردی را كنترل و بند كفش و كلاه ایمنی را محكم كنید.

8- قرقره، قلاب و طناب انتقال تجهیزات را در نقطه ای نصب كنید كه افراد از كنار آن عبور نمی كنند.[3]

بازرسی از داربست

سوپروایزرها

سوپروایزر داربست بندی وظایف زیرین را اجرا خواهد کرد

2- مطمئن شود که به اندازه کافی وسایل ومتریال آماده شده و پیشرفت کار را سرعت بخشد.

3- بکار گیری و آموزش داربست بند ها.

4- آشنا کردن پیمانکاران با روشها ودستورالعملهای اجرایی و گوشزد کردن مسئولیتها.

5- همکاری وهماهنگی بین پیمانکاران در رابطه با مسائل داربست بندی.

6- راه اندازی سیستم scafftag .

7- ایجاد سیستم مدون در رابطه با تاریخ نصب، بازرسی، مجوز های لازم و...[1]، [4]

Scafftag چیست؟

برای این که کاربر بداند که داربست از لحاظ ایمنی مورد تایید است یا خیر از scafftag استفاده می کنند که در دو نوع قرمز وسبز رنگ می باشد. جنس آن در مقابل گرما، نور آفتاب، رطوبت و باران مقاوم است و توسط ماژیک های مخصوصی روی آن نوشته می شود.

Green scafftag داربست از لحاظ ایمنی مورد بررسی قرار می گیرد و اگر مشکلی نداشته باشد توسط ناظر داربست بندی به داربست آویزان می شود (در محل ورود افراد به داربست و باید کاملا مشخص باشد) Red scafftag اگر داربست از لحاظ ایمنی مورد تایید نباشد این تگ نصب میشود. کار کردن روی داربستی که red tag دارد مجاز نیست. بهتر است ابتدای محل ورود داربستی که تگ قرمز دارد با نوار خطر بسته شود. برای انجام پیشنهاد و بازرسی و ثبت نکات مهم ایمنی و ثبت نواقص و تاریخ بازدید از قسمت پشت green tag استفاده می کنند که به رنگ زرد می باشد.

بعد از شرایط بد جوی (باران، برف، طوفان و هرگونه تغییرات در ساختمان داربست) بازرسی از تمام اجزای داربست انجام میشود و تگ مناسب آن نصب میشود.[2]، [4]

بازرسی از داربست

1- قبل از نصب داربست.

2- هفته ای یکبار.

2- بعد از شرایط نامناسب جوی نظیر باد شدید.

3- بعد از صدمات وارده به داربست نظیر تصادف خودرو.

4- بعد از انجام تعمیرات واصلاحات.[1]

ایمنی در استفاده از داربست

همانطوریكه قبلاً گفته شد ایجاد داربست های فلزی بمنظور دستیابی افراد به یك محیط ایمن جهت انجام كار صورت می گیرد كه تأمین كننده نیازهای روحی روانی افراد در ارتفاعات و پرتگاههای خطرناك بوده و به آنان اطمینان خاطر فراوانی جهت انجام كار خواهد داد. بنابراین رعایت قوانین ایمنی در این حرفه بمراتب شدیدتر از سایر حرفه ها بایستی صورت گیرد و كلیه افرادی كه مسئولیت اجرای داربست های فلزی را بعهده دارند بایستی بیش از همه اقشار با ایمنی و قوانین آن آشنا شوند و در نتیجه تخصص خود نیز مهارت كافی داشته باشند و از سالم ترین افراد از نظر جسمی و روانی انتخاب شوند تا از عهده انجام كار در ارتفاع به خوبی بر آیند. برای آشنائی بیشتر كلیه افرادی كه به هر طریق ممكن با این شغل حساس درگیر هستند مطالبی به شرح زیر و بصورت خلاصه درج گردیده كه بكار بستن آنها لازم و ضروری می باشد.

1- قبل از اقدام به نصب هر نوع داربست بررسی و مطالعه كلیه جوانب محدوده عملیات از هر نظر الزامی است.

2- ایمن كردن محیط كار از قبیل قطع جریان برق، توقف ماشین آلات یا نصب كارت ایمنی روی تجهیز.

3- تبادل نظر با مشتری یا متقاضی برای آشنائی با فعالیتی كه برای آن داربست نیاز است.

4- انتخاب ابزار و وسایل سالم با توجه به نیاز تجهیزات هر داربست و انتقال آن به محل كار و به اندازه كافی.

5- نصب نوارهای هشداردهنده پیرامون محدوده عملیاتی و الصاق تابلوهای مخصوص داربست.

6- بررسی سطوحی كه پایه داربست روی آن نصب خواهد شد و در صورت نرم یا شنی بودن آن از تخته های استاندارد در زیر كفشك استفاده شود. در سطوحی كه بتونی یا موزائیك وجود دارد كفشك كافیست.

7- از انبار نمودن لوله، بست و سایر قطعات اضافی روی سطوح كاری بدون حفاظ خودداری نمائید.

8- در محل هائیكه آلوده به روغن، گیریس و چربی می باشند از خاك اره جهت جلوگیری از لیز خوردن استفاده نمائید.

9- جهت انتقال لوله به ارتفاع از بست فلزی كه به یكسر لوله متصل شده با استفاده از طناب، قرقره استفاده كنید.

10- سایر اتصال دهنده ها را توسط ظروف مخصوص و با استفاده از قرقره قلاب و طناب به بالا منتقل نمائید.

باز کردن داربست و ایمنی مربوط به آن

دستورالعمل پیاده کردن داربست

1- برای باز کردن داربست از بالاترین نقطه یعنی جائیکه کار پایان یافته صورت می گیرد.

2- هنگام باز کردن آرامش خود را حفظ کنید.

3- هنگام انتقال لوله و اتصالات به همان روشی عمل کنید که شروع نموده اید.

4- از پرتاب کردن ابزار داربست جداً خودداری نمائید.

5- در طول پیاده کردن کمربند ایمنی خود را کنترل نمائید.

6- در صورت نیاز اتصالات داربست را توسط ظرف مخصوص به پایین منتقل نمائید.

7- هر چند وقت یکبار طناب و قرقره قلاب را کنترل کنید.

8- در صورتیکه در نزدیکی محل کار برق فشار قوی وجود دارد فاصله را رعایت کنید.

9- مهار یا لنگر را از بالا به پایین باز کنید.

10- هنگام انتقال تجهیزات به پایین به گذرگاههای عابرین نوجه کنید.

11- معمولاً شب یا نیمه شب با توجه به نور کافی بهترین موقع باز کردن داربست در اماکن عمومی می باشد.

12- کلیه ابزار آلات و تخته ها را جداگانه به انبار منتقل کنید.

13- تخته ها را در مجاورت دستگاه حرارتی یا جریان برق قرار ندهید.

14- از روشن کردن آتش در نزدیکی انبار و یا داخل آن خودداری نمایید.[3]

15- بعد از استفاده بایستی تمامی بستها لوله ها و اجزا بررسی شوند.

16- لو له ها و بستهای معیوب کنار گذاشته شوند.

17- فیتینگها و بستها روغن کاری و سرویس شوند.

18- نردبانها از نظر آسیب احتمالی بررسی شوند.

19- نکات دیگر که توسط ناظر ارشد داربست بندی بررسی میشود در نظر گرفته شوند.

20- اسکافولد هر هفته توسط ناظر اسکافولد بررسی شود و نتیجه آن در دفتر ثبت شود.

21- هر نوع حادثه وآسیب به ساختمان داربست نظیر ریزش، کج شدگی، برخورد ماشین، کنده شدن کانال زیر پایه های داربست و... به داربست بند اطلاع داده شود.[1]

نتیجه گیری و پیشنهادات

با توجه به مواردی که در امر داربست بندی عنوان گردید، نگارنده امیدوار است که حساسیت این موضوع که رابطه مستقیمی با حوادث و ایمنی دارد، بر کارشناسان روشن شده باشد. با توجه به اینکه نگارنده در پروژه های صنعتی اشتغال داشته، به نظر میرسد در کشور ما به موضوع پر اهمیتی مانند داربست بندی کمتر بها داده میشود و میبایست به تربیت افراد متخصص در این زمینه مبادرت گردد و همچنین اجرای اصول دقیق داربست بندی توسط بازرسان تحت نظر باشد.

داربست بندی

مطالب مشابه :

ایمنی داربست

ایمنی داربست

ایمنی در داربست بندی

آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع

داربست بندی

آئین نامه ایمنی کار در ارتفاع

آيين‌نامه ايمني كار در ارتفاع قسمت 1

آیین نامه ایمنی کار در ارتفاع

سقوط مهندس ناظر به طبقه منفی 2

آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع