اموال ماشين آلات وتجهيزات ،استهلاک و تهي شدن

فصل 14 : اموال ماشين آلات وتجهيزات ،استهلاک و تهي شدن

اصطلاح اموال و ماشين آلات و تجهيزات ، تمام دارايي هاي مشهودي را در برمي گيرد که عمر مفيد آن ها بيش از يکسال است و در عمليات شرکت مورد استفاده قرار مي گيرند و به منظور فروش ، تحصيل نشده است . سه گروه فرعی ، اما عمده از این گونه دارایی بشرح زیر است :

1) زمين

2) ساختمان ، ماشين آلات تجهيزات و تأسيسات زمين

3) منابع طبيعي

چگونگي برخوردحسابرسان با حسابرسي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات :

هدف حسابرسان از رسیدگی به اموال ، ماشين آلات و تجهيزات تعيين موارد زير است :

1) کفايت سيستم کنترل داخلي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات

2) اعتبار اموال ، ماشين آلات و تجهيزات ثبت شده (وجود و مالکيت)

3) ثبت دفاتر بودن تمام اموال ، ماشين آلات و تجهيزات (کامل بودن)

4) صحت محاسبات رياضي مدارک اموال ، ماشين آلات و تجهيزات و جداول پشتوانه آن ها و انطباق مدارک مزبور با حساب های دفتر کل

5) درستي ارزشيابي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات

6)کفايت افشا و چگونگي ارايه اموال ، ماشين آلات و تجهيزات

تمايز حسابرسي اموال ، ماشين آلات وتجهيزات با حسابرسي دارايي هاي جاري :

سرمايه گذاري شرکت ها در اموال ، ماشين آلات و تجهيزات مبالغ بالايي از ارزش مجموع دارايي هاي شرکت را تشکيل مي دهد . اما مدت زماني که صرف بازبيني و اثبات آن ها مي شود بخش کوچکي از کل زمان براي حسابرسي را تشکيل مي دهد .

1) هريک از اقلام اموال ، ماشين آلات و تجهيزات ، داراي ارزش ريالي به نسبت بالايي است و تعداد معاملات مربوط به مانده این دارايي در ترازنامه به نسبت اندک مي باشد .

2) مانده حساب هاي اين نوع دارايي ها از سالي به سال بعد به ندرت تغييرمي کند . درحالیکه دارایی های جاری مانند حساب های دریافتنی ، نقد و بانک و... در طول هر سال گردش چند باره دارند .

3) تمايز ديگر بین حسابرسی دارایی های ثابت و حسابرسی دارایی های جاری ، اهميت انقطاع زماني معاملات پايان سال است و انقطاع معاملات مربوط به دارایی های جاری در پایان سال از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

سيستم کنترل داخلي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات :

هدف اصلي کنترل های داخلی مربوط به اموال ، ماشين آلات و تجهيزات ، کسب حداکثر بازده از هر يک ريال سرمايه گذاري شده در دارايي هاي ثابت است . هزينه هاي تعمير و نگهداري و استهلاک اين دارايي ها اقلام عمده صورت سود و زيان است .

بودجه ماشين آلات و تجهيزات :

حسابرسان مي توانند انتظار داشته باشند که بودجه اي را براي پيش بيني و کنترل خريد و برکناري ماشين آلات در شرکت های بزرگ ببينند . استفاده مفيد از بودجه ماشين آلات و تجهيزات مستلزم وجود مدارک قابل اطمينان درباره آن ها است . شناخت کامل انواع ، مقادیر و وضعیت تجهیزات موجود ، مبنایی اساسی است برای پیش بینی موارد جایگزینی ماشین آلات و تجهیزات یا افزودن بر آن ها و مراجعه به گزارش های حسابرسان داخلی نیز شیوه راحتی است برای حسابرسان مستقل تا خود را با دامنه و قابلیت اتکای کنترل های بودجه ای ماشین آلات و تجهیزات آشنا سازد .

ساير تدابير عمده کنترلي :

1) تهيه حساب معين جداگانه براي هر يک از اقلام اموال ، ماشين آلات و تجهیزات .

2) يک سيستم صدور مجوز که هرگونه تحصيل ماشين آلات و تجهیزات ، اعم از خريد و اجاره بلندمدت يا ساخت ، را مستلزم دريافت قبلي مجوز از مدیريت ارشد کند .

3) استقرار يک سيستم گزارشگري که مستلزم افشاء و تجزيه وتحليل به موقع انحرافات مخارج مصوب و مخارج واقعي باشد .

4) تدوين دستورالعمل کتبي درباره تمايز مخارج سرمايه اي و مخارج جاري .

5) برقراري سيستم خريد ماشين آلات و تجهیزات که تنها از طريق دايره خريد صورت گیرد و مستلزم رعایت روش هاي استاندارد دريافت ، بازرسي و پرداخت نيز باشد .

6) شمارش عيني دارايي ها در فواصل زماني متناوب ، به منظور اثبات وجود و محل استقرار و وضعيت تمام دارایی های ثبت شده در حساب ها و آشکارسازي هر گونه دارايي ثبت نشده .

7) استقرار سيستم برکناري دارايي ها ، شامل دستور برکناری با شماره های پیاپی که مستلزم ذکر دلیل برکناری و تصویب مقامات ذیصلاح شرکت باشد .

کاربرگ های حسابرسی :

کاربرگ اساسی اموال ، ماشين آلات و تجهیزات ، جدول خلاصه دارایی های ثابت است . این کاربرگ شامل مانده اول دوره ، افزایش و کاهش طی دوره و مانده پایان دوره می باشد . همچنین استهلاک انباشته ، روش استهلاک و ارزش دفتری نیز در آن نمایش داده می شود .

حسابرسي نخستين و حسابرسي هاي بعدي :

در حسابرسي نخستين از يک صاحب کار جديد ، مانده هاي ابتداي دوره مي تواند با مراجعه به کاربرگ هاي حسابرسان قبلي اثبات شود . چنانچه صاحب کار در سال های قبل توسط حسابرسان خوش نام حسابرسی شده باشد ، حسابرسان فعلی معمولاً رسیدگی های بیش از مرور تاریخچه اموال ، ماشين آلات و تجهیزات را به شکلی که در حساب ها منظور شده اند ، انجام نمی دهند .

درحسابرسي نخستين صاحب کاری که قبلاً توسط حسابرسان مستقل حسابرسی نشده است . تجزیه و تحلیل کامل اموال ، ماشين آلات و تجهیزات ، بهترین نحوه برخورد می باشد . حسابرسان با بررسي دقيق تمام اقلام بدهکار و بستانکار حساب اين دارايي ها از زمان تحصيل تاکنون می توانند از اعمال شدن يکنواخت روش هاي مناسب حسابداري براي ثبت اضافات و برکناري هاي اين گونه دارايي ها و تأمين ذخيره استهلاک کافي براي آن ها ، اطمينان يابند .

برنامه حسابرسي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات :

الف- سيستم کنترل داخلي اموال ، ماشين آلات و تجهیزات را ارزیابی کنید .

1- شناختی از سيستم کنترل داخلي اموال ، ماشين آلات و تجهیزات کسب کنید .

حسابرسان براي مطالعه سيستم کنترل داخلي اموال ، ماشين آلات و تجهیزات از نوشته ، نمودگر سيستم يا پرسش نامه کنترل داخلي استفاده مي کنند .

2- خطر کنترل را برآورد و آزمون هاي اضافي کنترل را طراحی کنید .

خطر کنترل مربوط به هر قلم صورت هاي مالي تنها زماني مي تواند کمتر از حداکثر برآورد شود که آزمون هاي به عمل آمده نشان دهنده کنترل هاي مربوط ، طراحي شده و به گونه ایی مؤثر اعمال می شود.

3- آزمون هاي اضافي کنترل ها را اجرا کنید .

هدف از آزمون کنترل های داخلی دارایی های ثابت ، تشخيص اعمال شدن يا نشدن کنترل هاي برقرار شده توسط صاحب کار بطور يکنواخت است .

4- خطر کنترل را دوباره برآورد و آزمون محتوا را طراحي کنید .

آخرين اقدام حسابرسان در ارزيابي سيستم کنترل داخلي برآورد دوباره خطر کنترل بر اساس نتايج آزمون کنترل ها است . میزان آزمون های محتوا را برآوردهای نهایی حسابرسان از احتمال خطر کنترل تعیین می کند .

ب- آزمون هاي محتواي مربوط به اموال ، ماشين آلات و تجهیزات و درآمد ها و هزينه هاي مربوط را اجرا کنید .

5- صورت ريز تغييرات اموال ، ماشين آلات و تجهیزات متعلق به صاحب کار را دريافت و با دفاتر کل و معين مغايرت گيري کنید.

حسابرسان مي توانند مانده ابتداي دوره اموال را با مراجعه به کاربرگ هاي سال قبل بازبيني کنند .

6- اضافات طی سال اموال ، ماشين آلات و تجهیزات را سندرسي کنید .

سندرسي يکي از مهمترين آزمون هاي محتواي دارايي ثابت است که برآورد حسابرسان از خطر کنترل مربوط به مخارج دارايي ثابت را تعيين مي کند .

7- خريد هاي عمده دارايي ثابت را ، از نزديک مشاهده و بازرسي کنید .

اين اقدام به حسابرسان کمک مي کند تا شناخت خوبي را از عمليات صاحب کار حفظ کنند و همچنين ثبت هاي حسابداري مربوط به اضافات و برکناري ها را بهتر تفسير نمايند .

8- هزينه هاي تعمير و نگهداري را ، تجزيه و تحليل کنید .

هدف اصلي حسابرسان از تجزيه و تحليل حساب هاي هزينه تعمير و نگهداري شناسايي اقلامي است که قاعدتاً بايد به حساب دارايي منظور شود .

9- وضعيت دارايي هايي که مورد استفاده روزمره نيست را بررسی و دلایل آن را پی جویی کنید .

زمين و ساختمان که در عمليات صاحب کار مورد استفاده قرار نمي گيرد بايد به طور کامل رسيدگي شود تا احتمال استفاده آتي از آن در عمليات شرکت مشخص گردد .

10- ذخیره استهلاک را آزمون کنید .

11- برکناري طي سال دارايي ها باز بيني کنید .

هدف اصلي شناسايي مواردي است که اين گونه دارايي ها بدون ثبت مناسب در اسناد و دفاتر حسابداري جايگزين شده ، فروش رفته يا کنار گذاشته شده است .

12- مالکيت قانوني اموال ، ماشين آلات و تجهیزات را اثبات کنید .

حسابرسان براي اثبات مالکيت به دنبال شواهدي چون سند مالکيت ، بيمه نامه ، برگه ماليات و... هستند .

13- درآمد اجاره حاصل از اموال ، ماشين آلات و تجهیزات صاحب کار را که به دیگران اجاره داده شده است ، بررسی کنید .

حسابرسان هنگام رسيدگي به درآمد اجاره زمين و ساختمان بهتر است نقشه محل را تهيه يا دريافت و از محل نيز بازديد کنند .

14- مفاد قراردادهاي اجاره بلندمدت دارايي های ثابت را ، اعم از اجاره داده و اجاره شده ، رسیدگی کنید .

15- روش هاي تحليلي را در مورد اموال ، ماشين آلات و تجهیزات اجرا کنید .

روندها و نسبت هاي خاص مورد استفاده براي تصميم گيري درباره منطقي بودن کليه مبالغ ثبت شده بابت اموال بسته به نوع و ماهيت عمليات صاحب کار متفاوت خواهد شد .

16- چگونگي ارايه در صورت هاي مالي و کفايت افشا مربوط به دارايي ثابت و درآمدها و هزينه های آن ها را ارزیابی کنید .

صورت هاي مالي يا يادداشت هاي همراه آن بايد مانده هرگروه عمده از دارايي هاي استهلاک پذير را نشان دهد .

علاوه بر اين ارايه مناسب و افشاي کافي اصول زير را منعکس مي کند :

· مباني ارزشيابي دارايي ها بايد به صراحت ذکر شود .

· دارايي هاي گرو گذاشته شده براي دريافت وام ها به روشني مشخص مي شود .

· دارايي هايي که مورد استفاده نيست بايد جداگانه در ترازنامه گزارش شود .

استهلاک :

بازبيني و اثبات استهلاک توسط حسابرسان تحت تأثير دو عامل است که در مورد اغلب هزينه هاي ديگر کاربرد ندارد :

· هزینه استهلاک برآوردی است .

· دومين ويژگي آن این است که هزینه استهلاک بر خلاف سایر هزینه ها در ارزیابی سیستم کنترل داخلی مورد بازبینی و اثبات قرار نگرفته است.

تعيين هزينه استهلاک سالانه مستلزم دو تصميم کاملاً دلخواه صاحب کار است :

اول : برآورد عمر مفيد اقتصادي هر گروه دارايي مختلف .

دوم : انتخاب يک روش از بين روش هاي متعدد استهلاک که هر يک به جواب متفاوتي خواهد انجاميد .

روش خط مستقيم و روش مانده نزولي بيشترين مورد استفاده را دارد و روش محاسبه مبتني بر تعداد توليد يا ساعت کار کمترين مورد استفاده را دارد . متداولترين روش شتاب دار ، روش هاي درصدي از مانده نزولي و مجموع سنوات است ، که هزینه سال اول بیشترین مبلغ است و به تدریج و با گذشت سال ها ، هزینه استهلاک کاهش می یابد .

سيستم شتابدار بازيابي بهاي تمام شده

سیستم شتاب دار بازیابی بهای تمام شده ، یک روش منظم استهلاک برای بهای تمام شده دارایی هاست . اين سيستم سرعت مستهلک شدن را به دو طريق افزايش مي دهد :

اول : تعيين دوره استهلاک که در طول آن دارایی ها باید مستهلک شود .

دوم : استفاده از اين سيستم مستلزم بهره گيري از نرخ هاي شتابدار استهلاک مانند روش مانده نزولي است . اين سيستم يک روش منظم استهلاک براي بهاي تمام شده دارايي ها است .

هدف هاي حسابرسان از حسابرسي استهلاک :

حسابرسان مبالغ و روش هاي استهلاک مورد استفاده را رسيدگي مي کنند تا پذيرفته شده بودن روش هاي مورد استفاده ، يکنواختي روش هاي مزبور ، درستي و دقت محاسبات لازم تحت هر روش را تعيين نمايند .

برنامه حسابرسي – هزينه استهلاک و استهلاک انباشته :

تکنيک هاي لازم براي آزمون ذخيره استهلاک منظور شده براي سال مورد رسيدگي و تجزيه و تحليل حساب استهلاک انباشته ، پس از هر مورد برنامه حسابرسي ارايه مي گردد :

1- سياست استهلاک شرکت را در دستورالعمل هاي آن یا هر دستورالعمل دیگر مديريت شرکت بررسي کنید .

· درباره نوبت های کار اضافی یا سایر شرایط مربوط به لزوم تولید بیش از حد عادی که ممکن است ، تعدیل نرخ های عادی استهلاک را سبب شود ، پرس و جو کنید .

· احتمال ضرورت شناسایی نابابی ناشی از نوآوری با پیشرفت های اقتصادی را با مدیریت شرکت مطرح کنید .

2- صورت تجزيه و تحليل استهلاک انباشته مربوط به هر گروه عمده دارايي ها را از صاحب کار دریافت یا خود تهیه کنید .

· مانده های ابتداي دوره را با کاربرگ های حسابرسی سال قبل مقایسه کنید .

· از مطابقت مجموع استهلاک انباشته ثبت شده در حساب های معین دارایی های ثابت با کنترل مربوط در دفتر کل اطمینان حاصل کنید .

3- ذخيره استهلاک را اثبات کنید .

· نرخ های استهلاک به کار گرفته شده در سال جاری را با نرخ های سال قبل مقایسه و هرگونه اختلاف را پی جویی کنید .

· محاسبات مربوط به استهلاک تعدادی از اقلام دارایی ها را آزمون و به حساب های معین مربوط ردیابی کنید .

· اقلام بستانکار حساب استهلاک انباشته در طی سال را با اقلام بدهکار شده در حساب های هزینه استهلاک مربوط ، مقایسه کنید .

4- کاهش استهلاک انباشته بابت دارايي هاي کنار گذاشته شده را بازيابي و اثبات کنید .

· کاهش ها را به کاربرگ تجزیه و تحلیل دارایی های کنار گذارده شده در طول سال ردیابی کنید .

· درستی میزان استهلاک انباشته را در تاریخ برکناری دارایی ها آزمون کنید .

5- آخرين گزارش تشخيص ماليات شرکت صاحب کار را از لحاظ استهلاک مورد بررسي قرار دهید .

6- بررسي هاي تحليلي را در مورد استهلاک اجرا کنید .

· نسبت هزینه استهلاک را به جمع دارایی های ثابت محاسبه و یا با نسبت سال قبل مقایسه کنید .

· نسبت استهلاک انباشته را به دارایی های مربوط محاسبه و با نسبت سال قبل آن مقایسه کنید .

آزمون ذخيره استهلاک :

آزمون کلي ذخيره استهلاک سال مستلزم اجراي موارد زير توسط حسابرسان می باشد :

1- فهرست مانده حساب دارايي ها را ، درابتداي دوره تهيه کنید .

2- دارايي هاي کاملاً مستهلک شده را ، از ليست کسر کنید .

3- نصف دارايي هاي اضافه شده در طول سال را به ليست اضافه کنید .

4- نصف دارايي هاي کنار گذارده شده طي سال به جز دارايي هاي کاملاً مستهلک شده را از ليست کسر کنید .

بازبيني و اثبات منابع طبيعي :

در حسابرسي شرکت هايي که دارايي هاي تهي شونده مانند ، ذخاير نفت و گاز ، جنگل و... دارند حسابرسان از همان الگوي ارزيابي هزينه استهلاک و استهلاک انباشته پيروي مي کنند . حسابرسان یکنواختی ثبت تهي شدن و انطباق آن با اصول پذیرفته شده حسابداری را تعیین می کنند و صحت ریاضی محاسبات انجام شده را توسط صاحب کار آزمون می نمایند .

بازبيني واثبات دارايي هاي نامشهود :

ويژگي تمام دارايي هاي نامشهود فقدان وجود عيني آن هاست . سرقفلی ، امتیاز ساخت ، علایم تجاری ، عمده ترین دارایی های نامشهود می باشند . از آن جایی که دارایی های نامشهود وجود عینی ندارند ، ارزش آن ها به حقوق مالکانه و مزایای اقتصادی آن ها بستگی دارد .

سرقفلي ، دارايي نامشهودي است ، که مبلغ آن مي تواند هنگفت ، اما منافع اقتصادي آن مورد ترديد باشد . حسابرسان باید منطقی بودن برنامه صاحب کار برای استهلاک دارایی های نامشهود را به عنوان بخشی از تجزیه و تحلیل دارایی های نامشهود بررسی کنند .

رسيدگي پيش از تاريخ ترازنامه به اموال ،ماشين آلات وتجهيزات :

بیشتر کارهای رسیدگی به اموال ، ماشین آلات و تجهیزات می تواند پیش از تاریخ ترازنامه انجام شود . در حسابرسي هاي نخستين صاحب کاران جديد ، کار وقت گير بررسي مدارک سال های قبل به منظور تعيين مانده هاي حساب هاي دارايي هاي ثابت در ابتداي سال جاري بايد قبل از پايان سال انجام گرفته باشد .

اطلاعات حسابرسي نشده بهاي جايگزيني :

بهاي جايگزيني برآوردي و قيمت هاي تعديل شده به خاطر تغيير سطح قيمت هاي بهاي تمام شده اموال يکي از اطلاعات اصلي مورد درخواست بود . کميته بورس و اوراق بهادار از شرکت هاي بزرگ خواسته بود که اطلاعات بهاي جايگزيني را بطور جداگانه در صورت هاي مالي مکمل ارايه کنند . برخی از شرکت ها اطلاعات بهای جایگزینی را در سه ستون 1- بهای تمام شده تاریخی 2- مبالغ به ریال ثابت 3- قیمت های جاری را در صورت سود و زیان ارائه کنند .

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

اموال ماشين آلات وتجهيزات ،استهلاک و تهي شدن

مطالب مشابه :

حسابرسی دارایی ها

حسابرسی دارایی ها

داراییهای ثابت مشهود و نامشهود- قسمت 2

اموال ماشين آلات وتجهيزات ،استهلاک و تهي شدن

حسابرسی دارایی ها

حسابداری میانه 1 - فصل نهم

نحوه محاسبه حسابداری استهلاک دارایی ها

دارایی های ثابت مشهود و نامشهود

ثبت حسابداری سرقت دارایی