دو بیت حافظ

با محمّد روی چمنهای صحن بیرونی مصلا نشسته‏بودم، با پلاستیکهای کتابی که دور-و-برمان پخش-و-پلا بود. نقل قول جالبی کرد محمّد از «انسان کامل» شهید مطهّری و بعد، تطبیقی جالبتر میان شهادت حضرت علی – علیه‏السّلام – با این دو بیت حافظ:

دوش وقت سحر از غصّه نجاتم دادند
و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند [...]

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی
آن شب قدر که این تازه براتم دادند

***
امیرالمؤمنین در واپسین دقائق عمر خود، به‏اصحاب و اهل‏بیتش که ناراحت و گریان بودند، می‏فرماید: «و الله ما فجأنی من الموتِ واردٌ کرهتهُ و لا طالعٌ انکرته ؛ و ما کنت إلا کقاربٍ ورد ، و طالبٍ وجد.» (از نامۀ بیست‏وسوّم نهج‏البلاغه)
«به‏خدا که با مردن چیزی به‏سروقت من نیامد که آن‏را نپسندم، و نه چیزی پدید گردد که آن‏را نشناسم، بلکه چون جویندۀ آب به‏شب‏هنگام بودم که ناگهان به‏آب رسد، یا خواهانی که آنچه را خواهان‏ست بیابد.» (ترجمۀ مرحوم دکتر شهیدی)

عرب به‏دلیل زندگی قبیله‏ای مبتنی بر دامداری خود، مرتبا ً به‏دنبال چاه و آب می‏گشت. معمولا ً این جستجو در روز انجام می‏شد؛ ولی گاهی که تشنگی بسیار سنگین بود و بر قبیله یا احشام فشار می‏آورد، در شب هم به‏جستجوی آب می‏رفتند. به‏کسی که شبانه به‏جستجوی آب می‏رفت، «قارب» می‏گفتند. حضرت علی خود را در گشتن به‏دنبال شهادت و رسیدن به‏آن، همانند قاربی می‏داند که در تاریکی شب، چاه آبی به‏دست می‏آورد. (رک به: انسان کامل، صص 116 و 117)

در دو بیت حافظ، کلماتی هست که آنها را به‏زیبائی با این واقعۀ تاریخی تطبیق می‏دهد: شب قدر، نیمۀ شب،وقت سحر، مبارک‏سحر، آب حیات، تازه‏برات! کنار هم قرار گرفتن این واژه‏ها، قاربی را به‏یاد می‏آورد که نیمه‏شب (شب قدر) به‏دنبال آب برای یافتن حیاتی جاودانی و رهائی از مرگ‏ست، و دست آخر، سحرگاه آن‏را می‏یابد!

پ.ن.: از نوشتن این مطلب، این منظور را نداشتم که حافظ غزلش را به‏مناسبت آن شب سروده؛ صرفا ً تطابق و تناسب زیبای میانشان جلب توجّه می‏کرد.

دو بیت حافظ

مطالب مشابه :

تک بیت های زیبای حافظ

چند شعر عاشقانه از سعدی و حافظ

دو بیت حافظ

غزل بی نهایت زیبای حافظ بزرگ