برج جهان نما

زمان به پايان رسيد، برج جهان‌نما تعديل نشد

تاريخي که اين روزها از آن به عنوان اول فوريه 2010، آخرين مهلتي که يونسکو براي تعديل برج جهان‌نما اصفهان داده بود، رسيد. اما هنوز يک طبقه برج جهان‌نما کوتاه نشده و معلوم نيست که چه سرنوشتي در انتظار ميدان نقش جهان است. ماندن در فهرست ميراث جهاني و يا رفتن به فهرست ميراث در خطر.؟

برج جهان‌نما هنگام تعديل سه طبقه‌اي که انجام شد

درست همان تاريخي که اين روزها از آن به عنوان اول فوريه 2010، آخرين مهلتي که يونسکو براي تعديل برج جهان‌نما اصفهان داده بود، ياد مي‌شد. اول فوريه آمد و مهلت هم به پايان رسيد اما هنوز يک طبقه برج جهان‌نما کوتاه نشده و معلوم نيست که چه سرنوشتي در انتظار ميدان نقش جهان است. ماندن در فهرست ميراث جهاني و يا رفتن به فهرست ميراث در خطر.؟

طبق قطعنامه يونسکو و آخرين توافقات صورت گرفته ميان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري با مرکز ميراث جهاني، دولت ايران تا اول فوريه سال 2010 زمان داشته تا باقي‌مانده برج جهان‌نما را که از سال 1380 تا کنون يکي از بحث‌انگيز‌ترين اخبار مربوط به ميراث فرهنگي بوده را تعديل کند و به اين وسيله ميدان نقش جهان از خطر پيوستن به ميراث در خطر نجات پيدا کند. اما اين زمان امروز به پايان رسيد و برج جهان‌نما، با يک طبقه اضافي، هنوز هم در دادگاه يونسکو متخلف بوده و مي‌تواند سرنوشت شومي براي ميدان نقش جهان رقم بزند.

تعديل برج جهان‌نما نخستين‌بار در زمستان 1384 آغاز شد. درست زماني که مرکز ميراث جهاني طي قطعنامه‌اي آخرين اخطارهاي خود را به دولت ايران جهت شکستن شاخ جهان‌نما داده بود. در آن زمان سازمان ميراث فرهنگي اعلام کرد که تعديل برج جهان‌نما با تخريب برج فوقاني كه 40 روز به طول مي‌انجامد، از 8 بهمن ماه سال 1384برابر با 28 ژانويه آغاز شد.

تصوير شماره 1 : برج جهان نما واقع در ميدان دروازه دولت اصفهان

داستان برج جهان نما در سال 1374 با پيشنهاد يك طرح توسط شهرداري در کميسيون ماده 5 قانون تاسيس شوراي عالي شهرسازي معماري آغاز شد. نقطه اي که برج جهان نما در آن واقع شده است در طرح تفصيلي فضاي سبز عنوان شده بود و در طرحي که به کميسيون ماده 5 در تاريخ 26/9/74 داده شد خواسته شده بود تا کاربري اين نقطه از فضاي سبز به کاربري ديگري تغيير يابد.

پيش از اين پيشنهاد کاروانسراي تحديد درست در محلي واقع شده بود که امروز برج جهان‌نما روي آن ساخته شده است. اين کاروانسرا به دليل واقع شدن در طرح تفصيلي، هنگام ساخت و سازهاي فضاي سبز از بين مي‌رفت و به همين علت زماني که شهرداري به کميسيون ماده 5 پيشنهاد تغيير کاربري فضاي سبز به مجموعه‌اي فرهنگي، اداري و خدماتي را داد، اعضاي اين کميسيون با خوش‌خيالي به اين که کاروانسرا در اين مجموعه فرهنگي سالم مي‌ماند و استفاده مي‌شود با اين طرح موافقت مي‌کنند. اما کسي از ساخت مجتمع غول‌پيکر برج جهان‌نما خبر نداشت.

اما کميسيون ماده 5 به همين ساده‌گي با طرح شهرداري موافقت نکرد و در مصوبه خود بندي اضافه کرد که طي نامه‌ شماره 8535/5 مورخ 23/9/7 شهرداري اصفهان در کميسيون ماده 5 مطرح و کاربري محل مشخص شده بر روي نقشه پيوست واقع در ميدان امام حسين (ع) به عنوان خدمات فرهنگي، تجاري و اداري مورد تصويب قرار گرفت، بديهي است طرح مربوطه و تعيين کاربري هاي مختلف و تفکيک آن پس از مراحل بررسي و شناسايي به تصويب کميسيون ماده 5 خواهد رسيد.

اين درست همان نقطه آغاز اختلاف‌هاست. به گفته مسئولان وقت سازمان ميراث فرهنگي، شهرداري طرح خود را به کميسيون ارائه نمي‌کند و در اواخر سال 1375 با تخريب کاروانسراي تحديد ساخت و ساز برج جهان نما آغاز مي شود. در سال 1376 يکي از کارشناسان سازمان ميراث فرهنگي نسبت به تخريب کاروانسراي تحديد اعتراض مي‌کند و همانجا اعلام مي‌شود که ارتفاع ساختمان تازه‌ساز نبايد بيش از 12 متر باشد.

از ابتداي امر برخي مديران کشوري نيز از جمله رياست مسکن استان اصفهان، خطاب به شهرداري وقت اصفهان مي نويسد: «ساختمان در حال ساخت موسوم به جهان نما بدون اخذ مجوز از کميسيون ماده 5 است.» همچنين سرپرست سازمان مسکن استان اصفهان نيز خطاب به معاونت عمراني استانداري اصفهان اعلام مي کند که در صدور پروانه ساختماني، نظر کميسيون ماده 5 در جلسه مورخ 26/9/74 لحاظ نشده و اين موضوع موجب لطمه به آثار تاريخي اصفهان شده است.

در پي اين موضوع سيد محمد بهشتي رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي با ارسال نامه‌اي در تاريخ 23/10/77 به سيد جعفر موسوي، استاندار وقت اصفهان موارد قانوني تخلف شهرداري را تذکر مي‌دهد. او در اين نامه ياد آور مي‌شود که حريم ميدان نقش جهان در حفاظت سازمان ميراث فرهنگي است و هرگونه تخلف در محدوده اين ميدان يا حريم مصوب آن برابر ماده 558 لغايت 569 از کتاب پنجم قانون اسلامي جرم محسوب شده و پيگرد قانوني به همراه دارد.

در تاريخ 4 تا 11 ژولاي 2002 (مردادماه سال 81) گروهي از متصديان برنامه ريزي شهري فرانسه به همراه کارشناساني از ايکوموس ( انجمن بين المللي سايت ها و بنا هاي تاريخي) از طرف کميته ميراث جهاني (WHC )، از محل ميدان نقش جهان و شهر اصفهان بازديد مي‌كنند. اين گروه در پايان اين سفر اعلام مي‌کنند که شهر اصفهان نيازمند يک برنامه‌ريزي شهري جامع همراه با کنترل ارتفاع ساختمان‌ها است.

اين گروه پس از بازديد از ميدان نقش‌جهان و برج جهان‌نما اظهار داشتند که ميدان نقش‌جهان را نمي‌توان منفرد و مجزا از اطراف آن ديد و آنچه که در قالب بافت تاريخي اصفهان مانند کمربندي دور تا دور ميدان نقش‌جهان را در بر گرفته موضو عي است که بايد مورد توجه قرار گيرد. اين گروه در پايان به منظور حفاظت از ميدان نقش جهان، راي به تخريب 4 طبقه از برج جهان نما داد.

پيش از برگزاري بيست و هفتمين جلسه اجلاس جهاني يونسکو، ساخت و ساز در برج جهان‌نما به دستور دادگستري اصفهان متوقف شد و آينده برج‌جهان نما به راي شوراي فني گذاشته شد. شوراي فني نقشه‌ها را بررسي و با توجه به ضوابط ميراث فرهنگي و نظر به سرمايه گذاري‌هاي انجام شده راي خود را اعلام کرد. در اين راي، ارتفاع برج جهان نما از سمت ميدان شهرداري 16/8 متر و از نيمه غربي 32/16 متر تعيين شد. اين راي در تاريخ 6/3/82 به شهرداري اعلام شد.

کميته ميراث جهاني در بيست و هفتمين جلسه خود در پاريس موضوع جهان‌نما را مورد بررسي قرار مي‌دهد و نتيجه اين جلسه به صورت مکتوب توسط «فرانسيسکو باندارين»، مدير مرکز ميراث جهاني براي احمد جلالي نماينده دايم ايران در يونسکو ارسال مي‌شود. در اين نامه آمده است: « بر اساس راي نهايي اين کميته دولت ايران تا اول فوريه 2004 مهلت دارد تا آخرين گزارشات در مورد وضعيت حفاظتي ميدان نقش جهان را به مرکز جهاني يونسکو ارسال کند تا در اجلاس 2004 يونسکو بر اساس گزارشات ارسالي درمورد ميدان نقش جهان تصميم‌گيري شود.» همچنين سازمان جهاني يونسکو ضمن اظهار نگراني از احداث ساختمان جهان نما در حريم ميدان امام، تهديد مي کند که ميدان امام – نقش جهان – را در فهرست ميراث در خطر قرار خواهد داد.

با اين اخطار پيگيري‌ها و نامه‌نگاري‌ها آغاز مي‌شود و بالاخره در جلسه‌اي، آن‌هم با عالي‌ترين مقامات استاني و سازمان ميراث فرهنگي موافقت مي‌شود که ارتفاع برج جهان نما در نيمه شرقي و از سمت خيابان چهارباغ تا 24/12 متر و از نيمه غربي از سمت ميدان دروازه دولت و شهرداري تا 48/24 متر کاهش يابد.

در بيست و هشتمين اجلاس يونسکو در شهر سوشو چين موضوع جهان‌نما يک بار ديگر مورد بررسي کميته مرکز جهاني يونسکو قرار گرفت. در اين اجلاس با توجه به فعاليت‌هاي انجام گرفته توسط سازمان ميراث فرهنگي کشور و اتفاق نظر مديران عالي رتبه نظام جمهوري اسلامي ايران بر تعديل برج جهان‌نما؛ يکبار ديگر به ايران فرصت داده شد تا آخرين گزارشات روند رو به تعديل برج جهان‌نما را تا اول فوريه 2005 ( 13 بهمن 1383 ) به مرکز جهاني يونسکو ارسال کند تا درباره ميدان نقش جهان تصميم‌گيري شود.

از آنجايي که شهرداري اعتنايي به قطعنامه‌هاي مرکز ميراث جهاني نداشت، پس از پايان مهلت يونسکو سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري کشور شکايت کيفري خود را از شهرداري و شرکت سامان گستر تقديم دادگستري اصفهان مي‌کند. اين اقدام سازمان ميراث فرهنگي باعث مي‌شود تا مرکز ميراث جهاني يونسکو تحويل آخرين مدارک روند روبه تعديل برج جهان‌نما را به تاخير اندازد.

کشمکش‌ها ادامه پيدا مي‌کند و بالاخره يونسکو در قطعنامه‌اي ديگر اعلام مي‌کند که دولت ايران تنها تا اول فوريه سال 2006 فرصت تعديل برج جهان‌نما را داد که البته قبل از اين تاريخ، نخستين گام براي تعديل اين بناي نوساز اصفهان آغاز مي‌شود. طبق اخبار منتشر شده يونسکو در آن زمان اعلام مي‌کند که اگر ميدان نقش جهان همچنان در فهرست ميراث جهاني باقي بماند ايران مي‌تواند باقي آثار تاريخي اين شهر همچون مسجد جامع، بازار، چهارباغ و زاينده رود را نيز در امتداد نقش جهان در اين فهرست ثبت كند. در غير اين صورت براي هر كدام از اين بناها بايد يك پرونده جداگانه به يونسكو ارائه شود.

در کنار تمام اقدامات ياد شده، برج جهان‌نما زمان تعديل به حدود 50 متر رسيده بود. شهرداري اصفهان در تمام اين مدت بدون توجه به مصوبات و قطعنامه‌ها ساخت و ساز را در اين برج ادامه داده بود. اما به هر حال تعديل آغاز شد و امروز پرسش باقي‌مانده اين است که چرا اين برج هنوز کامل تعديل نشده است.؟

پيش از اين رئيس سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري اصفهان از انجام تعاملات لازم براي تعديل باقي‌مانده طبقات مورد انتقاد يونسکو در برج جهان‌نما خبر داد. تنها يک طبقه ديگر تا رسيدن به خواست يونسکو باقي‌مانده بود و اين در مقابل آن سه طبقه‌اي که کوتاه شد هيچ است. اما زمان به پايان رسيد و اين طبقه کوتاه نشد. حالا بايد دوباره منتظر بود تا کارشناسان يونسکو که احتمالا تا 10 روز ديگر به اين ساختمان و وضعيت آن سرکشي مي‌کنند بيايند و نظرشان را بدهند

برج جهان نما

مطالب مشابه :

کلیاتی در مورد آیسان

گزارشی از عملیات ساخت بزرگترین مرکز خرید ایران(آیسان تبریز)

برج جهان نما

شستشوی نمای سنگی و شیشه

برج نخیل از شرکت وودز

برج هزاره ۳ و اصول و ضوابط طراحی نما واقع دربزرگراه همت، جنب پل شیخ بهایی

لیست شرکت های اجرای نمای ساختمان فهرست شرکت های طراح و مجری نمای ساختمان در تهران کرج اصفهان مشهد