پيشرفت هاي طب در تاريخ تمدن اسلامي

پس از ظهور اسلام و گسترش آن در کشورهاي خاور ميانه از جمله ايران ، درحاليکه در کشورهاي اروپايي به ندرت افراد با سواد يافت مي شوند مسلمانان تحول عظيمي در علوم طبيعي و طب بوجود آوردند . نخستين بار داروخانه بوسيله مسلمانان ايجاد شد وآنها بودند که نخستين مدرسه داروشناسي را بنيان گذاري کردند . طبيبان مسلمان به شست وشو مخصوصاً هنگام تب و به هنگام بخار اهميت فراواني مي دادند . در درمان آبله و سرخک پيشرفت هاي زيادي داشتند . بيهوشي به وسيله استنشاق را در برخي کارهاي جراحي به کار مي بردند و از مخدرات براي ايجاد خواب عميق استفاده مي کردند . نام سي و چهار بيمارستان را که در اين دوران در قلمرو اسلام فعال بوده است مي دانيم که ظاهراً همگي به شيوه انجمن علمي و بيمارستان ايراني جندي شاپور پديد آمده است .

اولين بيمارستاني که از آن خبر داريم در بغداد در دوران هارون الرشيد بوجود آمد . سپس در قرن دهم ميلادي ‍پنج بيمارستان ديگر ايجاد شد . بزرگتر از همه بيمارستان هاي قلمرو اسلام ، بيمارستاني بود که درسال ۸۸ هجري در دمشق بنيان نهاده شد . در سال ۳۶۸ هجري بيست و چهار طبيب در آنجا مشغول به کار بودند . بيمارستانها مهمترين جاي تدريس طب بودند . هيچکس حق طبابت نداشت مگر در امتحاني که به اين منظور ترتيب داده مي شد شرکت مي کرد و از دولت اجازه مي گرفت .

داروساز ، مسلماني و شکسته بند تابع نظاماتي بودند که دولت براي مراقبت اعمال آنها وضع کرده بود . علي بن عيسي ، وزير و طبيعي دان ، گروهي از طبيبان موظف را برگماشته بود که در شهرهاي مختلف بگردند و بيماران را علاج کنند و هم طبيباني بودند که همه روزه به زندانها سرکشيده ، زندانيان بيمار را معالجه مي کردند . از مبتلايان به امراض روحي مراقبت خاص به عمل مي آمد و معالجه ايشان با رأفت و انسانيت انجام مي شد . تنها در شهر بغداد در سال ۳۱۹ هجري ، هشتصد و شصت طبيب مجاز بودند .

از همان روزها ، واژه فارسي بيمارستان در تمام دنياي اسلام مصطلح گرديد . اغلب اين بيمارستانها در ايران ، مراکش و سوريه بودند . در قاهره اولين بيمارستان در سال ۸۷۲ ميلادي توسط بن لادن تأسيس شد و تا قرن پانزدهم هنوز باقي بود و چندين بيمارستان ديگر نيز پس از آن برپا گرديد . تاريخچه هاي اسلامي راجع به زمان ساختمان و تاسيس اين بيمارستانها به تفصيل سخن گفته و نه فقط بودجه بيمارستان بلکه حقوق پزشکان ، مستخدمين و غيره را ذکر کرده است . بايد دانست که جراحان حاذق به دانشجويان آموزش مي دادند ، جلسات سخنراني داشتند ازآنها آزمون به عمل مي آوردند و سپس گواهي نامه به آن ها داده مي شد .

داروسازان ، دندانسازها و عموم پزشکان تحت نظر بهداري کل بودند . از هر پزشک که مي خواست شروع به کار کند امتحان مخصوصي به عمل مي آمد و ترتيباتي نيز براي تعليمات عملي آنها داده مي شد . هر بيمارستان به ۲ قسمت تقسيم شده بود . قسمت مخصوص معالجه زنان و قسمت ديگر مخصوص مردان بود ، اغذيه و داروهاي هر يک نيز جدا و مخصوص به خودبود . در بعضي از بيمارستانها کتابخانه اي وجود داشت . بعضي از پزشکان ابتدا نزد پزشک حاذق ديگري که اغلب پدر يا اقوامشان بود شاگرد مي شدند و عده اي به شهرهاي دوردست مسافرت مي کردند تا در مجلس درس پزشک معروفي حضور يابند .

در اسپانيا ، پزشکي در قادس باغي جهت گياه شناسي بنا کرد و در آن گياهان طبي کمياب که تخم آنها را در مسافرت هاي خود جمع آوري کرده بود مي کاشت . همه اينها نشانه علاقه مسلمانان به علم و دانش اندوزي در عهدي است که ظلمت جهل بسياري از کشورهاي جهان بخصوص اروپا را در برگرفته است و سالها پس از اين تاريخ ، ترجمه کتب علمي عرب و اسلامي به صورت لاتين در اروپا منتشر شد .

پيشرفت هاي طب در تاريخ تمدن اسلامي

مطالب مشابه :

ميرزا حسن رشدي (کانون آذربایجان شناسی دانشگاه تبريز)

ابوريحان بيروني؛ بنيان‌گذار مطالعات تطبيقي

ميرزا حسن رشديه پایه گذار مدارس نوین ایران

مدارس قديمي تبريز

آموزش پناه گیری کودکان در زمان زلزله

مدرسه ملی ناصری خلخال

پيشرفت هاي طب در تاريخ تمدن اسلامي