تمدن دریای اژه ای

ا آنکه تمدنهای مزبور درزمانهای مختلف از نزدیک با یکدیگرارتباط پیدا کرده و فعالانه بریکدیگرتأثیرگذارده بودند وهر یک ازاصالتی درخشان وخاص خود برخورداربودند
تمدن های سواحل و جزایر دریای اژه تقریباً همزمان با تمدنهای حوضه رودهای بین النهرین و مصر به ظهوررسیدند.

تمدن دریای اژه ای

با آنکه تمدنهای مزبور درزمانهای مختلف از نزدیک با یکدیگرارتباط پیدا کرده و فعالانه بریکدیگرتأثیرگذارده بودند وهر یک ازاصالتی درخشان وخاص خود برخورداربودند، لیکن تمدن اژه ای به عنوان پیشتاز نخستین تمدن حقیقتاً اروپایی (تمدن یونان) اهمیت ویژه ای دارد. جغرافیای منطقه محصور در دریای اژه، شدیداً با جغرافیای منطقه خاورنزدیک متفاوت است، همچنانکه آب و هوای این دو منطقه با هم تفاوت دارند. این منطقه در روزگار باستان عرصه رشد یک فرهنگ فعال دریا نوردی و بازرگانی بود، از قدرت متمرکز در آن اثری دیده نمی شد و مردمش شیوه زندگی آمیخته با شادی و لذت جویی، تندرستی و سرزندگی را دوست می داشتند. این سخن، مخصوصاً در مورد جزیره کِرت، یعنی مرکز باستانی تمدن اژه ای که نیرو های خلاقش ازآنجا ساطع می شدند صدق می کند.

دستیابی کنترل شده نیروها وعوامل بیگانه مخصوصاً تأثیرات تمدن مصروبین النهرین به کِرت، احتمالاً علت اصلی شکل گیری تمدنی بزرگ دراین جزیره بوده است.

فرهنگ کِرت بر فرهنگ سراسرجزایردریای اژه تأثیر گذاشت، و دگرگونیهای مختصری که این فرهنگ درسرزمین اصلی یونان وجزایر" سیکلاد " درشمال کِرت پیدا کرد، تشخیص داده شده است. به همین علت هنرجزیره کِرت را به نام مینوس پادشاه، هنرمینوسی، هنرسرزمین اصلی یونان را هنر هلاسی، و هنرجزایر بین کِرت و یونان را هنر سیکلادی نامیده اند. فرهنگ مربوط به میسن در سرزمین اصلی یونان ( یعنی فرهنگ میسنی) جزو فرهنگ هلاسی پسین (حدود1550-1100 ق.م) به شمارمی آید.

• دوره مینوسی پیشین

ما دوره مینوسی پیشین (دوره پیش از کاخها) راعمدتاً با تعدادی سفالینه وتکه های پراکنده چند مجسمه می شناسیم. از جمله می توان به سفالینه های بسیارسخت " موخلوس" (محلی که سفالینه ها در آن کشف شده اند) وهمچنین ظروف گلی دست ساخته مزین به طرحهای نقرشده هندسی اشاره کرد. برجسته ترین وشاید جالب ترین آفریده های هنراژه ای درعصرمفرغ پیشین، تعداد بسیارزیادی پیکره های کوچک اندام مرمرین ازجزایرسیکلاد است.

• دوره مینوسی میانه

دوره مینوسی میانه با تأسیس کاخهای" کهن" در حدود 2000 پیش ازمیلاد مشخص می شود. ساختمان سازی درکِرت، نه برمقابرومعابد تأکید دارد نه بردژها، بلکه به کاخهای مخصوص پادشاه وملتزمینش توجه داشت وشهرهای پادشاهی نیز گرداگردِ همین کاخها ساخته می شدند.

یکی از پیشرفتهای فنی مهم دراوایل دوره کاخهای کهن، ابداع چرخ کوزه گری بود که ساختن ظروفی با جداره های نازکتروشکلهای ظریفتررا ممکن ساخت و موجب پیدایش صنعتی پررونق گردید. هنرسفالگرمینوسی با ساختن سفالینه های معروف به پوست تخم مرغی به چنان درجه ای ازظرافت رسید که، حتی اگر فقط به ظرافت اسلوب سفال سازی توجه داشته باشیم، شایسته حد اعلای ستایش است.

• دوره مینوسی پسین

دوره کاخهای "جدید " درفاصله بین سالهای 1600 و 1500 پیش از میلاد که کاخهای نابود شده بازسازی شدند وعصر طلایی تمدن کِرت نخستین تمدن بزرگ مغرب زمین را پدید آورد، آغاز شد.

این کاخها که برای پادشاهان وخدمه ایشان بازسازی شدند بزرگ، راحت و زیبا بودند وپلکانها وحیاط های فراوان برای نمایشها، جشنها ومسابقات داشتند. بزرگترین کاخ ازمیان این کاخها کاخ " کنوسوس" می باشد.

نگاهی به تالاربارگاه ملکه با تالارستونها و روشنایی آن شیوه نمونه وارتزیین دیوارهای اتاقهای مهم کاخ کنوسوس را نشان می دهد.

یکی ازبه یاد ماندنی ترین پیکره های به دست آمده ازهنرکِرت، نقاشی دیواری " ساقی " است که بردیواره دروازه بیرونی کاخ کنوسوس نقش بسته است.

علاقه مینوسی ها به تحرک وسرزندگی طبیعت، که جلوه های آن درهنرتجسمی نقاشی دیواری ایشان دیده می شود، در کارهای سفالی ایشان نیزکه ازجمله ظریفترین سفالهای جهان به شمار می رود، به همان اندازه جلب توجه می کند.

مانند: کوزه با نقش هشت پا، خمره سه دسته با تزیین پاپیروس وگلدان دروگران.
تمدن دریای اژه ای

درهنر مینوسی، هیچ پیکره عظیمی ازخدایان، پادشاهان وهیولاها به گونه ای که درهنرمصروبین النهرین دیدیم وجود ندارد. پیکرههای کوچک ِ" الهه ماری" ، مانند پیکره به دست آمده ازکنوسوس، غالباً به قدری کوچکند که فقط به عنوان طلسم وبُت به کارمی آیند.

اینکه تمدن مینوسی در چه اوضاع و احوالی به پایان راه خود رسید، هنوز شدیداً مورد بحث است. مطابق یک تئوری، که ظاهراً هوادارانی هم پیدا کرده است کاخهای مینوسی حدود سال 1450 پیش ازمیلاد به دنبال فورانهای سیل گونه مواد آتش فشانی درجزیره " ترا " واقع در120 کیلومتری شمال کِرت، نابود شده اند. فاجعه زلزله، احتمالاً چنان کشتاری ازمردم کرد که میسنیها توانستند بی آنکه با مقاومت قابل توجهی روبرو شوند وارد جزیره شوند ودر کاخ کنوسوس رحل اقامت افکنند. از کاخ تعمیر شده درکنوسوس چنین برمی آید که میسنیها دست کم به مدت پنجاه سال وشاید بیشتربراین جزیره فرمان رانده اند.

• تمدن میسن

سرچشمه های فرهنگ میسنی، همانند پایان فرهنگ مینوسی،همچنان مورد بحث است. احتمال می رود که یونانیان اولیه، تقریباً همزمان با ساخته شدن کاخهای کهن در کِرت به سرزمین اصلی یونان کوچیده باشند، که این با آغازهزاره دوم پیش از میلاد مقارن است.

درهرصورت، قدرت میسنی مقارن روزگار فرخنده ساختمان کاخهای جدید در کِرت، درسرزمین یونان به روی کارآمد ودر 1500 پیش از میلاد، فرهنگ با شکوهِ جدیدی در یونان رونق داشت که 700 سال بعد هومر، مجبورشد آن را با صفت " سرشار از زر" توصیف کند. این امکان وجود دارد که میسنیها در این عصر جدید نه فقط با کرت بلکه با مصر نیز ارتباط داشته و درنخستین روزهای پادشاهی جدید با آن علیه " حتیها " متحد شده باشند وعلاقه میسنیها به طلا با گنجینه هایی که داشتند، احتمالاً حاصل خدمت مزدورانه شان درمصربوده است.

قهرمانان ونبردهای این آخرین سده های تمدن اژه ای، الهام بخش سنتی شدند که صدها سال بعد، هومردرنخستین منظومه های حماسی بزرگ اروپا یعنی " ایلیاد و اودیسه " آنهاراجاودانی ساخت.

یکی ازبه یاد ماندنی ترین پیکره های به دست آمده ازهنرکِرت، نقاشی دیواری " ساقی " است که بردیواره دروازه بیرونی کاخ کنوسوس نقش بسته است

با آنکه به نظرمیرسد میسن مرکزفرهنگی سرزمین یونان بوده باشد، بقایای کاخهای بزرگ دیگری در وافیو، پولوس ، اورخومنوس، آرن و اخیراً در ایولکوس کشف شده است. سالم مانده ترین و گیراترین بقایای فرهنگ میسنی، آثاری هستند که ازکاخهای مستحکم " تیرونز" و " میسن " به دست آمدند.

ارگ تیرونز در فاصله پانزده کیلومتری میسن که هردواحتمالاً بارها تحت حاکمیت فرمانروای واحدی بوده اند، در نزد هومربه " تیرونزصد دیوار" ودرنزد مردمان روزگار باستان به زادگاه هرکول، قهرمان پرقدرتِ افسانه ای شهرت داشت.

نقاشیهای دیواری، حکاکیها، ودست کم پیکره های عظیم ساختمانی در میسن (دروازه شیران) ازعبوسی این کاخهای دژمانند می کاست.

فرهنگ طلایی میسن، شاهکارهای پرارزشی چون جامهای مشهور " وافیو" از خود به یادگار نهاد.

درگلدان جنگاوران صفی از سربازان میسنی دیده می شود که ازلحاظ لباس، ریخت ظاهروریش شان تفاوت چشمگیری با گونه های کِرتی که درهنرمینوسی دیده ایم دارند. این، موجب قوی تر شدن استدلال کسانی می شود که می گویند نژاد میسنی ها از پایه با نژاد مینوسی ها فرق دارد وایشان سازندگان اصلی تمدن خویشند.

تمدن دریای اژه ای

تمدن دریای اژه ای

مطالب مشابه :

وسایلی برای تزئین جهاز عروس

تمدن دریای اژه ای

حرم امام حسین(ع) چگونه ساخته شد؟

بررسی نور ، رنگ ، آب از دیدگاه عرفان در معماری اسلامی

عجایب هفتگانه ایران

هنر در ایران باستان