شهر بابک -میمند
یشتر مورخین بنای شهربابک را به بابک پدر
اردشیر ساسانی نسبت می دهند . ولی اینکه از قبل نیز ابادی در این ملک بوده
یا نه اطلاع دقیقی در دست نیست .
احمدعلی وزیری صاحب تاریخ کرمان می
نویسد: ((…چون محل نشو و نمای اردشیر، شهر بابک کرمان بوده و به این جهت
در ابادانی این مملکت سعی بلیغ میفرمود3.)) و در جایی دیگردرکتاب جغرافیای
کرمان اورده است: ((…شهربابک از ابنیه بابک پدر مادر اردشیر بابکان است .که
اول پادشاه طبقه ساسانیان بود و ملوک الطوایف رابرانداخت.درزمان ملوک
الطوایف که اردوان پسرنرسی ازطبقه اشکانی دردارابجرد سلطنت داشت ، این شهر
رابنانهاده ودارالحکومه قرار داد. و در اینجا دختر خود را به ساسان بداد و
اردشیر متولد شد. واین شهر از همه شهرهای کرمان اقدم است.))
آنچه از مجموع اظهار نظر تاریخ نویسان بر می اید ، اوج عمران و ابادانی شهربابک دردوران حکومت ساسانیان بوده و اسامی قنوات ، دهات و روستاها مانند مهرگرد٬شمشیرگرد٬روزبه آباد٬بوذرجمهر ٬ کوشک مردان٬ و کوشک برزی و دیگر نامهایی که از دوران باستان به یادگار مانده و همه نامهای وزراء و سلاطین ایرانی دوران ساسانی را بر خود دارند و همچنین می توان به آثار و آتشکده ها و قصرهایی که در اطراف شهر باقی مانده اشاره کرد . نیز حکایت از همان زمان دارند . حتی اظهار نظر شواهد محلی نیز با نظر تاریخ نویسان هماهنگی دارد. مثلا درجنوب شهر بابک گود لشکر کش را محل جنگ معروف اردشیر ساسانی و اردوان پنجم میدانندکه به شکست اردوان میانجامد و باعث ایجاد سلسله ساسانی می گردد. اثار دیگری نیز وجود دارد که عمران و ابادانی این ولایت را به قبل از ساسانیان میرساند.از جمله روستای میمند ، معبد اوستا در کوه پیش اوستا و اتشکده اذربغ در کهتوکرهاو…
این شهر در زمان ظهور حضرت زرتشت شهری اباد بوده ودارای اتشکده بزرگ و مشهوری بوده است که اتش اتشکده یزد را از این اتشکده که بر روی تل خاکستر کنونی قرار داشته برده اند.خصوصاْ که بابک سمت روحانی هم در دین زرتشت داشته و از این تاریخ یعنی دوران حکومت بابک ٬ شهربابک مرکز دارالحکومتی ساسانی قرار گرفت و رونقی بسزا یافت و چون شاهان ساسانی پس از آبادانی هر شهری نام خود را بر آن می نهادند از این پس شهربابک بدین نام خوانده شد که هنوز هم باقی است .
در تاریخ مروج الذهب نوشته شده ، قباد پدرانوشیروان پس از کناره گیری از سلطنت برای عبادت به اتشکده شهربابک رفت و دو حکیم بزرگوار بنام بوذرجمهر و بزرگمهر برای دیدار او به شهربابک امدند ودو مزرعه بنامهای مهرجرد و بوذرجمهر و نیز دو قلعه (کوشک) مستحکم در دو طرف راه کرمان به فارس که در ان زمان از شهربابک میگذشته ، ساختند که در حال حاضر بنام کوشک مردان و کوشک بُرزی از اثار ان دو قلعه یاد میشود.
به استناد نوشته استاد باستانی پاریزی و شواهد دیگر: ((…اینکه سلسله ساسانیان شهربابکی بوده اند و ساسان رئیس قبیله ای از عشایر منطقه "خور" شهربابک یعنی مزرعه "مرائ خبر" بوده و پسرش بابک وقتی به صدارت میرسد ، در مرحله اول بر دو منطقه یزدو کرمان تسلط پیدا میکند و چون زادگاه پدرش ساسان موبد عشایر ، مرائ خبر بود ، در همان بدو ریاستش این شهر را که امروز شهربابک است و در حمله اسکندر مقدونی ویران شده بود ، مرمت میکند و از ان زمان است که شهر سمنکان ویران شده و بنام بابک نامگذاری وبه شهربابک مشهور گردیده است.))
به هر حال اثار و شواهد و دلائل ، حاکی از انست که سابقه تاریخی این شهر حتی به قبل از دوره ساسانیان نیز رسانیده شده است. و بنا به قولی این شهر نامش سمنکان بوده که فردوسی نیز از ان یاد کرده و مادر سهراب را دختر پادشاه سمنکان دانسته است. تا حدودی می توان گفت که مطالب فوق از صحت برخوردار باشند زیرا دو عامل اصلی باعث از بین رفتن این اثار ارزشمند با توجه به وضعیت اقلیمی منطقه در شهربابک گردیده است :
الف ) هجوم اجانب قبل از اسلام و قبل از ساسانیان مانند حمله اسکندر مقدونی و بعد از اسلام هم مغول ، بنی امیه ، بنی عباس ، محمود افغان و . . .
ب) حوادث جوی مانند زلزله ها و بارانهای سیل آسا و طوفانهای سهمگین به واسطه آبرفتی بودن منطقه و . . .
و اما در مورد نام و وجه تسمیه شهربابک
چنانکه گذشت چون حکومت شهربابک به بابک سپرده شده و وی به آبادانی آن همت گماشت نام خود را بر آن نهاد و شهربابک خوانده شد که امروز بسیاری از مورخین و محققان این نکته را تائید می کنند . مثلاْ علی اکبر دهخدا در لغت نامه خود می نویسد : شهربابک شهری است که به بابک پدر اردشیر مؤسس سلسله سلاطین ساسانی منسوب است و از توابع کرمان شمرده شده و هنوز باقی است . و یا حمدالله مستوفی در کتاب نزهةالقلوب خود می نویسد : شهربابک منسوب به بابــک جد مادری اردشیر بابکان بوده از اقا لیم سیمّ بوده و از شیراز تا شهربابک شصت و هفت فرسنگ است .
موقعیت شهربابک در دوران حکومت ساسانی
تا شود شاد شیده از بهرام شهربابک به شیده دادتمام
این بیت نظامی بیانگر شهرت و آوازه پر رونق شهربابک در آن زمان بوده است . شهری نیکو ٬ پر رونق و زیبا ٬ اما در اینجا این سؤال مطرح است که چرا شهربابک در موقعیت حکومتی آن زمان قابل توجه و اهمیت بوده و چرا بابک به حکومت آن منسوب شد؟
در این مورد باید بگوئیم که مادر بابک از خاندانهای قدرتمند حکومتی آن زمان بوده و شهربابک هم منطقه ای بود در مجاورت فارس مرکز حکومتی آن زمان و در گذرگاه و محل عبور فارس به کرمان و سیستان که در این گذرگاه منطقه ای آبادتر و کوتاهتر از شهربابک به فارس نبود ٬ بنا براین نرسی به سبب این موقعیت حکومت شهربابک را به بابک داد تا هم موقعیت خود را مستحکم کند و هم سرحدات و متصرفات خود را ایمن سازد ٬ زیرا بابک دارای موقعیت خوبی در میان روحانیون زرتشتی بود و پس از بابک نیز پسرش اردشیر از شهربابک به توسعه متصرفات خود پرداخت و کرمان را متصرف شد . با توجه به آنچه گفته شد شهربابک در روزگار ساسانی دارای موقعیت ویژه ارتباطی و تجاری در سرحدات فارس به کرمان و سیستان بود که علاوه بر اینها محل ییلاقی و شکارگاهی مناسب برای اعیان و شاهزادگان محسوب می شد . چنانکه بهرام گور پادشاه معروف ساسانی شکار گاهی در حوالی شهربابک داشته و امروزه در مجاور روستای استبرق محلی معروف به گود بهرام داریم که معروف است و بهرام در مجاورت همین منطقه یعنی سرحدات فارس و در قطروئیه که امروز از توابع نی ریز است دژی بزرگ داشته و امروز هم بقایای آن بنام قلعه بهرام معروف است .
جاذبه‌های گردشگری
- غار ایوب (بزرگ‌ترین غار آذرینایران)
- عمارت موسی خانی واقع در بخش پایین شهر با معماری اصیل ایرانی
- قلعه سنگی مرج واقع در نزدیک روستای مرج
- مسجد شهر کهنه
- قلعه مهرجرد
- شکارگاه دهج با بیش از ۸۵۰ نوع جاندار نادر.
- روستای تاریخی میمند
- آتشکده آذربغ در آبادی «کهتو کرها» نزدیک آبادی آذربغ در ۲۵ کیلومتری مرکز شهر
- عمارت والی
- آتشکده فیروزی
غار ایوب شهربابک
تاریخ، خستگی خود را با خمیازه بزرگ ترین غار آذرین ایران به شیوه‌ای زیبا در حواشی شهر دهج از توابع شهربابک به نمایش گذاشته است. در همسایگی شهر دهج از توابع شهر بابک "غار ایوب"، خسته از گذر زمان در دل کوه چنان خستگی از تن می‌زداید که بزرگ‌ترین دهانه را با 50 متر طول و 40 متر ارتفاع به نمایش گذارده است.
ایوب نام کوهی است در جنوب شرقی شهر"دهج" باارتفاع 3200 متر از توابع شهرستان شهربابک که در شمار رشته کوههای مرکزی ایران قرار دارد. در پایین کوه که نقطه آغازین صعود به غار است، سنگ بسیار بزرگی خودنمایی میکند که به سنگ بارانداز معروف است. نقل است که مسافران بار خود را کنار این سنگ می‌گذارند و برای صعود در غار استراحت میکنند.در گوشه‌ای از دیواره شرقی و از سقف، شریان باریکی از آب سال‌های سال است که دست نوازشش را بر سینه سخت سنگ ساییده و از آن صخره‌ای لعل با ظرافتی بی نظیر به نمایش گذارده است. در پای دیوار حوضچه‌ای کوچک قرار گرفته است که تنها آب خنک و گوارای آن که طنین صدای چکه‌هایش در سکوت محض غار نت زندگی را سر می‌دهد، می‌تواند موجبات تجدید قوای مسافران خسته را فراهم آورد. کمی بالاتر و در سمت حوضچه جایگاهی هموار و صاف قرار دارد که در مرکز آن چاله‌ای هاونگ گونه که به «هاونگ آرزو» مشهور است دیر سالی است نجوای آمال خسته دلان را می‌شنود. و کمی بالاتر جایی است که "بچه مهتابی" می‌نامند، مردمان دیار شهربابک معتقدند شب‌های جمعه تعدادی کودک که به بچه مهتابی معروفند در این مکان قرآن تلاوت میکنند. کمی آن طرف‌تر از جایگاه بچه مهتابی‌ها جایی گود وجود دارد که شبیه به ردپای انسانی با فیزیک بدنی قوی است، مردم، این محل را به عنوان گذرگاه حضرت یعقوب (ع) می‌دانند که سالانه بیش از شش هزار زائر را به سوی خود فرا می‌خواند. مردم ردپای موجود در غار را به حضرت ایوب منتسب می دانند. ساختار سنگ شناسی این کوه از نوع داسیت - آندزیت مربوط به عهد پلیو - پلیستوسن از دوره های زمین شناسی است که این نوع جنس سنگ بیانگر آذرین بودن آنهااست.
غار
به سبب پدید آمدنش در یک منطقه با کانیهای آتش فشانی فاقد هر نوع غارسنگ
است. اما به جبران این کمبود، فرسایش بر سطح صخرههای اطراف غار چنان عمل
کرده که زیباترین نقشهای فرسایشی را روی دیوارهها پدید آورده است. دیگر
ویژگی غار برخورداری از وسیعترین دهانه و بلندترین سقف در بین غارهای
شناخته شده ایران است. از دیگر ویژگیهای آن تراوش یک ماده آلی است که به
آن مومیایی گفته میشود. این ماده در سقف و بعضی از دیوارهای غار دیده
میشود و مانند چکنده از سقف آویزان است. در روزگار باستان این ماده ارزنده
مانند طلا در مالکیت انحصاری شاهان بوده و از آن برای بهبود شکستگی
استخوانها و بعضی دیگر از درمانها استفاده میکردهاند
عمارت موسی خانی
یکی از بناهای تاریخی به جا مانده از دوره قاجاریه است که با مساحتی بالغ بر هفت هزار متر مربع در 2 طبقه با زیربنای 2300متر مربع ساخته شده است این عمارت با شکوه با 60اتاق کوچک وبزرگ در دو بخش ساخته شده .بخش اصلی ساختمان در سمت شمال( زمستانی) ٬غرب (چهار فصل ) و جنوب (تابستانی ) با حیاط آجر فرش و حوض 5*18 متری در در وسط با سنگ های مخصوص لبه دار فرش شده است.
اتاقهای اصلی اغلب در ابعاد 7*4 در دو طبقه بنا شده است و در هر جهت 4 اتاق دارد . اتاق های بخش جنوبی (تابستانی ) رو به دو سو باز می شوند . از شمال به حیاط اصلی و از جنوب به باغ وسیع و پر از درخت با حوض پر از آب ٬ در بخش شرقی اتاق بزرگی است بنام هشتی یا شاه نشین که تقریباْ 50متر وسعت دارد و در بخش غربی بادگیر بلندی احداث شده که در تابستان تمام ساختمان را خنک نگاه می دارد . در بخش شمالی نیز دو بادگیر کوچک در دو طرف هشتی قرار دارد که در گذشته بعنوان سنگر از آنها استفاده می شده . قسمت شاه نشین ساختمان تماماْ گچبری شده و دیوارهای حیاط اصلی نیز دارای گچبری بر زمینه ای کاهگلی است و قلابهایی در آن تعبیه شده که احتمالاْ در مواقع لزوم به کمک آنها روی تمام حیاط را چادر می کشیدند . بخش دوم عمارت باغی است وسیع که دیوارهایی به ارتفاع هشت متر آن را در برگرفته و در قسمت جنوبی ساختمان حوض وسیع 250متری بوده که بخشی از آشپزخانه را دور می زده . مصالح عمارت خشت خام و آجر می باشد.
بهشت کویر جوز
در فاصله بیش از یک هزار و سیصد کیلومتری تهران بندرعباس فقط روستای خوش آب و هوا و زیبای جوزم است که با رودخانه ای به طول 20 کیلومتر وانبوهی از درختان بید ،گردو و سپیدار تبریزی چشم انداز زیبایی ایجاد کرده و از مناطق ییلاقی شهربابک محسوب می گردد . و همیشه پذیرای مسافران نوروزی میباشد که از مناطق شمالی و تهران عازم بندر عباس می باشنددر فاصله 20 کیلومتری غرب همین روستا در منطقه دهج غاری زیبا به نام غار ایوب با مساحت حدود 30000 متر مربع د رمنطقه کوهستانی و خوش آب و هوا قرار دارد . این غار در نوع خود منحصر به فرد بوده و همیشه در فصل یهار و تابستان پذیرای گردشگران می باشد .
وجود
چشمه سارها و رودخانه های مشجر اکثر مناطق کوهستانی و حاشیه روخانه هــای
فصلــی و پس از آن قرار داشتن دشت شنی به وسعت 30 کیلومتر مربع در منطقه
بنه یکه که در فصل بهار پر از سبزه و گل می باشد خستگی مسافران را در مسیر
جاده های شهربابک از تن بیرون می کند
.همچنین آتشفشان عظیم آبدر که قله مساهیم را با ارتفاع 3443 متر بوجــود آورده یکی دیگـــر از جا ذبه های گردشگری شهربابک می باشد . این آتشفشان با دهانه 30*20 کیلومتر چهار روستای مشجر و آباد رزگله ٬امروئیـــه ٬ آبدر و آبدر میان را در خود جای داده و منظره طبیعی بسیار زیبایی را با انبوه درختان سرسبز و باغات میوه بوجود آورده . رودخانه آبدر معمولا در بهمــن ما ه هر سال جاری و تا تیرماه جاری می باشد . فاصله این منطقه ( روستای آبدر ) از مرکز شهرستان 25 کیلومتر می باشد و جاده فرعی آسفالته آن از جاده اصلی تهران – بندر عباس در منطقه شهربابک جدا می شود
میمند
میمند
روستایی صخره‌ای با دو هزار سال قدمت است اگرچه از اولین سکونتگاههای بشری
و از مواریث باستانی بوده اما همچنان روح زندگی در آن جریان دارد و تصویری
از سازگاری طبیعت سخت و انسان در دل کوه نمایان است.در ۳۸ کیلومتری شمال
شرقی شهرستان شهر بابک در استان کرمان، روستایی تاریخی قرار دارد که از
چندین هزار سال پیش تاکنون، در دل کوه، استوار مانده و با معماری
منحصربفردی که دارد، منظره زیبایی را در این منطقه در برابر دیدگان تداعی
کرده است.
این روستا، از اولین سکونتگاههای بشری در ایران به حساب آمده
که در طول تاریخ چند هزار ساله خود، هرگز دستخوش تحولات کالبدی و اجتماعی
نشده است.
امروز و با گذشت چندین هزار سال از عمر این روستای صخره ای
هنوز کسی به درستی نمی داند، انگیزه ساکنان آن از ساخت این مجموعه چه بوده
است کارشناسان و پژوهشگران بر این باورند که هسته های اولیه روستای میمند
متعلق به زمانی است که ایرانیان مهر پرست بوده اند؛ مهرپرستان به پایداری،
استقامت و زوال ناپذیری کوه ها معتقد بودند و بر اساس همین اعتقاد، خانه
های خود را نیز در دل کوه می کندند.
عده
ای از محققین نیز معتقدند که مهر پرستان از غار هایی که با دست در دل کوه
می کنده اند فقط برای عبادت و دفن مردگان استفاده می کردند و بعد از مدتی
بنا به اضطرار ناشی از آب و هوا سکونت گزیده اند.
اما هر چه که بوده، به
جای گذاشتن اثری با این معماری خارق العاده بدون استفاده از خشت و آجر و
ملاط آن هم در دورانی که حداقل امکانات وجود نداشته، مورد حیرت است. در بین
آثار تاریخی و میراثی، میمند به عنوان یک منظر فرهنگی مطرح است که پهنه و
اطلاعات وسیعی را شامل شده است.
این روستا سه دوره
زندگی را در خود جای داده؛ مردم میمند چهار ماه اول سال در دشت های پایین
میمند، چهار ماه دوم را در آبادی های اطراف و باغات و چهار ماه سوم را در
خانه های دستکنده این روستا ساکن هستند.
این منطقه مسکونی تاریخی،
دارای 406 کوچه و یا به اصطلاح محلی "کیچه" است. هر کوچه تعدادی خانه وجود
دارد که شامل یک یا چند اتاق و حتی اصطبل است. چیز جالبی که هست همه کوچه
ها یک ساختار ندارند و اندازه و تعداد اتاقها با هم متفاوت است. جالبتر
آنکه داخل اتاقها محلهای شبیه آنچه که طاقچه نامیده می شود، برای نگهداری
ظروف و رختخواب و لباس و سایر وسایل خانه در نظر گرفته شده است
درجه
حرارت این اتاقها هم حدود ۵ درجه با بیرون متفاوت است؛ درتابستان هوای
داخل اتاق از بیرون خنکتر و در زمستان گرمتر است. یکی از بخشهای مورد توجه
در این روستا حمام است که رختکن، خزانه و کوره هایی برای گرم کردن آب دارد.
از
نکات عجیب در این حمام آن است که سوراخی در بالای صحن و رختکن قرار دارد
که سنگی مرمر بر روی آن گذاشته اند که نور را در حمام منعکس می‌کرده است و
به عنوان منبع نور نقش ایفا می کرده است.
در این روستای چند هزار ساله مسجدی نیز وجود دارد که همچون سایر اجزای این مجموعه از معماری بی نظیری برخوردار است.
شکل
مسجد میمند مدور و نامنظم است و در آن، طاقچه، محراب و منبر سنگی ایجاد
شده و جالب اینکه علاوه بر این در طرفین ورودی و در بدنه دیوار، طاقچه هایی
برای قرار دادن کفش وجود دارد.
ما
معماری شگفت انگیز و بی نظیر این روستا تنها جاذبه میمند برای
بازدیدکنندگان نیست در کنار این، آب و هوای معتدل کوهستانی که در این منطقه
هست نیز می تواند بر لذتِ بودن در کنار این مجموعه بیافزاید.
روستای میمند، در مرز مشترک دشت و کوهستان قرار دارد که این دشت درگذشته پوشیده از درختان‌پسته و بادام وحشی بوده‌است.
کمی
نزدیکتر به روستای‌میمند نیز درختان توت و شاه‌توت به وفور یافت می شود
که با شکوفه دادن در بهار، منظره زیبایی را در این خطه از پهناورترین استان
کشور به وجود خواهد آورد.
ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص
هستند و در زبان و گویش آنها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می شود.
مردم این روستا باهمان خونگرمی و مهمان نوازی که خاص کویرنشینان است همچون
گذشته آماده پذیرایی از میهمانان نوروزی هستند.
ازوبلاک روستای میمند
قلعه مهرجردشهربابک
در شمال غربی مهرجرد قلعه بزرگی با 5 برج دیده بانی در اطراف 3 برج در قسمت جنوبی و 2 برج در قسمت شمالی وجود دارد.درب ورودی قلعه در قسمت جنوبی آن می باشد داخل این بنای عظیم کوچه های پیچ در پیچی به عرض حدودا یک متر با خانه هایی حجره مانند و کوچک در سه طبقه ساخته شده است و مجموعا فضای متراکمی دارد.در داخل هر کدام از این حجره ها چند عدد خمره یا به زبان محلی تپو وجود دارد که در گذشته برای نگهداری گندم و غلات از آنها استفاده می شده در زمانهای بسیار دور مردم برای حفظ جان و مال خود از دزدان در داخل این قلعه زندگی می کردند، دیوار دور قلعه در زمانهای نه چندان دور دارای کنگره هایی بود که به آنها تیرکش می گفتند و دور تا دور قلعه دارای خندق بوده است، دزدان و راهزنان در داخل قلعه جمع می شدند و چون قلعه دارای این تیرکش ها و برج و بارو بوده کسی نمی توانسته به آنها آسیبی برساند و هر بار تعداد زیادی سرباز برای تصرف قلعه کشته می شده تا دزدان تسلیم می شدند برای همین والی وقت دستور به تخریب کنگره های بالای برجها را می دهد و حدودا یک متر و نیم از بالای دیوارها و برج ها را تخریب می کنند اما به احترام کدخدای محله برج بالای سر در را دست نزده باقی می گذارند.یکی از سالخوردگان محله درباره این قلعه می گوید در زمانهای گذشته یک نفر به نام قلعه بان را در این قلعه می گذاشتند و به او حقوق می دادند تا از گندم های داخل قلعه مراقبت کند همچنین او می گوید در زمان قدیم ما در این قلعه به مکتب می رفتیم و من تا کلاس دوم در اینجا درس خوانده ام و بالای برج سمت راست درب ورودی قلعه اذان می گفتیم اما مدت زیادی است که دیگر از این قلعه هیچ استفاده ای نمی کنند و متروکه شده است.
لازم به ذکر است که این اثر با ارزش و تاریخی رو به ویرانی است و باید توجه بیشتری به آن شود .در کنار قلعه مهرجرد آب انباری نیز با 3 بادگیر به همان نام "آب انبار قلعه" وجود دارد که هنوز دارای آب است و از آن استفاده می شود این آب انبار دارای 16 پله است.
مسجد و حسینیه شهر کهنه
مسجد و حسینیه شهر کهنه در یکی از کوچه های قدیمی شهربابک قرار دارد و با توجه به شواهد و قراین این بنا را می توان از ابنیه دوره صفویه محسوب کرد. صحن این مسجد دارای پلان چهارگوش می باشد که در بخش میانی هر یک از اضلاع آن یک صفه بزرگ در وسط، دو صفه کوچک در طرفین قرار دارد. پوشش سقف تمامی قسمتها به صورت گنبدی و با آجر ساخته شده است. تزئینات بکار رفته در بنا را می توان به دو گروه آجرکاری و گچ بری تقسیم کرد. آجرکاری تنها در قسمت شرقی بام و تزئینات مقرنس گچی در بخش سر در ورودی و محراب وجود دارد.
آتشکده آذزبغ
در 30 کیلومتری شهرستان بابک واقع در استان کرمان ویرانه یکی از مهمترین آتشکده‌های ایران با نام آذربغ به‌چشم می‌خورد. این اثر تاریخی با اینکه آبستن حوادث تاریخی بسیاری بوده اما هم‌اکنون در گستره بیابانی وسیع تبدیل به ویرانهای شده که ره به جایی ندارد.
"آذربغ" در جاده انار ـ شهربابک و در روستای خالی از سکنه "کهتو کرها" قرار دارد. اثری شاخص که به‌دلیل بی‌توجهی و نبود رسیدگی به ویرانهای پریشان در بیابانی فراخ تبدیل گشته است. کارشناسان میراث‌فرهنگی معتقدند آسیب‌دیدگی آتشکده متعلق به سال‌های گذشته است. تامین اعتبار و به‌دنبال آن اقدامات حفاظتی تنها راهکار حفظ این اثر تاریخی محسوب میشود
آتشکده آذربغ در دوران پیدایش زرتشت و پادشاهان کیامنشی وجود
داشته که پس از تخریب آن به دست اسکندر مقدونی، بابک پسر ساسان مرائی خوری
چهارده سال زیر نظر اشکانیان این بنا را بازسازی میکند. گزیده‌ای کوتاه از
تفسیر نام پرستشگاه (آذربغ) از گذشته و امروز که به نام (گنبد میر قطب
الدین حیدر) که به لهجه توده مردم کنگ و ندیک به گنبد سیدحیدر مشهور است.
این مکان در دهکده کهتوکردها (کهتوکرها) وجود دارد.
در شرق این آتشکده و در رودخانه کنگ روستایی به نام آذربغ وجود دارد که امروزه به آدرباغ مشهور است
گفته میشود در دوران آخرین پادشاه صفویه که افغان‌ها به سرکردگی محمود افغان به ایران یورش آوردند و پس از 7 سال فرمانروایی در ایران وقتی که نیروهای افغانی می‌خواستند از شهربابک خارج شوند جنگی سخت میان نیروهای افاغنه با سلحشوران شهربابکی در می‌گیرد که دامنه آن جنگ تا دهکده خور ادامه پیدا میکند و بیشتر نیروهای افغانی در سرزمین شهربابک کشته می‌شوند و دژ نامی بهنوییه تخریب میشود و آتشکده آذربغ به توپ بسته میشود.
در این میان فرمانروای وقت شهربابک به نام میرقطب الدین حیدر که گویی از
سادات برگزیده کارمانیان بوده با پسرانش کشته و در محلی که آتشکده وجود
دارد مدفون می‌شوند. سنگ‌های شکسته شده مزار سادات در مسجد کهتوکرها گواه
این حادثه تاریخی است.
دریاچه نمک
منطقه مرتعی مخرگه در 30 کیلومتری جنوب شهربابک قرار دارد .
مخرگه از کلمه مخ به معنای خرما گرفته شده است و طبق تعریف قدیمی های منطقه
در این ناحیه خرما کشت می شده است ، هرچند دراین مقطع زمانی باورکردنش
مشکل است ، اما پیدا کردن چوبها و پوسته های درخت خرما می تواندشاهد واقعیت
این ادعا باشد . مخرگه در گذشته ، سه رشته قنات شمالی ، غربی و شرقی
داشته و هنوز آثار این رشته قنوات درمنطقه پابرجاست و همچین وجود یک قلعه
قدیمی که اکنون چیزی از آن به جا نمانده است و مشخص نیست از آن چه دورانی
است و چه زمانی و به چه علت تخریب شده است . این آثار به جا مانده نشان
دهنده این است مخرگه ازآبادانی بسیاری برخوردار بوده وازتاریخی حکایت می
کند که ما اطلاعات چندانی ازآن نداریم . آب چاههای منطقه مخرگه به علت
مجاورت با دریاچه نمکی شور می باشد . منبع آب شیرین منطقه رودخانه حبیب اله
خانی می باشد که فقط درزمان بارندگی جریان می یابد و درهمه فصول سال خشک
می باشد . اما زیبایی این رودخانه به این است در هر فصلی از سال با کندن سی
سانتیمتر گودال ، آبی شیرین و بس زلال بیرون می آید ، این قسمت از رودخانه
که به ریزآب مشهور است درمنطقه چاه کالی قرار دارد و آب آن در تابستان گرم
منطقه ، سرد و گوارا می باشد .
مهمترین عارضه طبیعی این منطقه دریاچه نمک مخرگه است که در نوع خود کم نظیر است و گاها" با نام دریاچه چاه زنگار از آن یاد می شود . این عارضه طبیعی زیبا در سه کیلومتری جنوب شرقی مخرگه قراردارد ومساحتی بیش از 15 کیلومترمربع دارد و منبع تغذیه آن مسیل ها و رودخانه هایی است که فقط در زمان بارندگی جریان می یابند و از کوههای چاه پوزه ، چاه معدن ،چشمه انجیر ، چاه گز ، چاه خشک ، پیرقوچان ، هفت کوه و تپه ماهورهای منطقه سرچشمه می گیرند . این دریاچه زیبا در حوزه آبگیر اصفهان - سیرجان قرار گرفته است و با جهت شمال غربی به دشت سه چاه و ریگ سفید ودرانتها ازسمت کویرمروست از محدوده شهرستان خارج می شود ونیزدرجهت جنوب شرقی به کویر نمک سیرجان مرتبط می گردد . ازدیگر مناطق دیدنی مخرگه غار پسته و غار بریم که به بوکن بریم مشهوراست می باشند
مسیر دسترسی به این منطقه حرکت به سمت جنوب کارخانه آجر گودغلامعلی و یاجنوب گودلشکرکش می باشد
.هرگز بدون همراه داشتن راهنمای آشنا به این محل به این منطقه وارد نشوید
چون موجب سردرگمی در میان باتلاقها خواهید شد و خیلی ها دراین منطقه به علت
شناختی که از این منطقه نداشتند جانشان را ازدست داده اند
روستای پیش استا
روستای باستانی و زیبای پیش استا در 50 کیلومتری شمال شرقی شهربابک ،در مسیرجاده میمند به ریسه قرار دارد ، از نظر اقلیمی آب وهوای آن سرد و کوهستانی است . از نظرطبیعی پوشش گیاهی درختان بادام کوهی زیبایی خاصی به منطقه داده است . رودخانه پیش استا ازکوههای مشکان ، کلیلان ، درخونی و دربنه سرچشمه می گیرد و در فصلهایی که بارندگی درحد نرمال باشد درتمام فصول سال جریانی دائمی دارد ودر جهت شرقی بعداز عبوراز روستاهای مرج و پاقلعه به دشت رفسنجان سراریز می شود . کوه استا در مجاورت روستا و کوههای کدگو در جنوب روستا قراردارند .
مهمترین
اثرتاریخی وشگفت انگیز روستا ، خانه های دستکند به شکل روستای باستانی
میمند ، درکوه استا می باشد . معبد استا واقع درهمین خانه ها ودر شمال
روستاقرارداردو طبق گواهی برخی تاریخ شناسان محل و مکان ، نیایش گران و
موبدان و هیربدان زرتشتی بعداز زرتشت بوده است ، این نام را بدین وسیله
براین کوه و معبدنهادند که برای همیشه اوستا را درخاطره ها و اذهان زنده
نگه دارد .
اوستا کهن ترین نوشته ایرانیان وکتاب دینی زرتشتیان بر دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود ، پس از آنکه اسکندر شهر استخر را به آتش کشید کتاب اوستا در آتش سوخت . درزمان ساسانیان ارشیربابکان دستور داد کتاب اوستای پراکنده را جمع آوری و مرتب سازند.
در باب کلمه اوستا آن را با لفظ های استا ، وستا ، انستا وغیره خوانده اند ، چنانچه درکتاب شاهنامه ، فردوسی از کلمه استا بهره گرفته است ، چون:
بشدهیربد زندو استا بدست به پیش جهاندار یزدان پرست
در داخل معبدکوه استا ، دو اتاق در دوسمت ورودی قراردارد و اتاق بزرگتر که احتمالا" محل روشن نگاه داشتن آتش بوده در انتهای ورودی قراردارد، از ویژگی های این اتاق وجودکنده کاری محراب گونه ای درانتهای اتاق وهمچنین حفره های کنده شده زیادی که در دیوارهای اتاق به فاصله حداکثر سی سانتیمترازیکدیگر می باشند . احتمالا" کنده کاری محراب گونه محل نگهداری آتشدان بوده و حفره های ایجاد شده محل قراردادن مشعل ها می باشند . در ایران باستان مذهب زرتشتی رایج بوده و آتشدان ظرفی که آتش را در آن نگهداری می کردند در اتاق درونی آتشکده قرارمی دادند تا موبد آتشکده آن را از هرگونه آلودگی و ناپاکی مصون دارد
درکوه استا در دو سمت آتشکده چندین خانه دستکندوجود دارد که به علت تعداد کم آنها نمی تواند بیانگر این موضوع باشد که مردم روستا در این خانه ها زندگی می کردند ، شاید به علت نزدیکی این خانه ها به معبد ، محل زندگی موبدان آتشکده بوده است . محل قدیمی زندگی مردم ، نقطه فعلی روستا می تواند باشد که طبق تعریف قدیمی های منطقه چون روستا در جلو کوه استاقراردارد به پیش استا معروف گردیده است وبعضی دیگر براین باورند ، قدمت روستا به قبل از اوستا برمی گردد وبدینوسیله آنرا پیش استا نامیده اند . همچنین اهالی روستا ، منطقه کدگو که درجنوب روستا ودر مجاور رودخانه پیش استا قراردارد را دارای قدمتی طولانی می دانند .
دیگر منظره طبیعی زیبای روستای پیش استا ، آبشار فصلی کوه استا است . در زمانی که بارندگی در منطقه زیاد باشد این آبشار واقعا" زیباو تماشایی است .
روستای
پیش استا به علت برخورداری از منابع طبیعی و تاریخی به همراه روستای های
مجاورش همچون روستای تاریخی مرج و پاقلعه ، روستای زیبای سرخان و روستای
پلکانی و زیبای ریسه می توانندبه عنوان مناطق گردشکری وتوریستی در سطح
منطقه شناسایی و معرفی شوند.
برگرفته از kalutekariman.persianblog.ir
مطالب مشابه :
شهر بابک -میمند
ارتفاع هشت متر آن را در برگرفته و در قسمت جنوبی ساختمان حوض وسیع 250متری پلان چهارگوش می
برچسب :
پلان 250متری