بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن

بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن

(مورد مطالعه : دانش آموزان استان چهارمحال و بختياري)

حجت الله مرادي پردنجاني[1]

حميدرضا سعيد زاده[2]

چكيده

اين مقاله تحقيقي با عنوان" بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي اينترنت و ارايه راه کارهاي پيشگيرانه براي مقابله با آن" درصدد است تا ضمن مطالعه و بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي اينترنت، راه کارهاي پيشگيرانه اي براي مقابله با گرايشات دانش آموزان ارايه دهد. طرح تحقيقي آن از نوع توصيفي بوده که به روش پيمايشي و با هدفي کاربردي انجام گرفته است. براي اندازه گيري متغيرها نيز از دو پرسش نامه محقق ساخته که مبتني بر چارچوب نظري و تجربي تحقيق مي باشد، استفاده شده است. جامعه تحقيقي را کليه دانش آموزان مقطع متوسطه و پيش دانشگاهي استان چهارمحال و بختياري و همچنين کارشناسان تربيتي( کارشناسان نيروي انتظامي، مربيان پرورشي، مشاوران و دبيران) استان تشکيل مي دهد که از ميان دانش آموزان تعداد 378 نفر و از ميان کارشناسان نيز تعداد 230 نفر به صورتي تصادفي و با روش طبقه اي انتخاب شدند. داده هاي به دست آمده نيز با استفاده از روش هاي آماري توصيفي و استنباطي (آزمون آماري فريدمن) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. برخي از يافته هاي آن به شرح زير مي باشد: عواملي چون گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف و احساس تنهايي مهمترين علت در گرايش دانش آموزان به اينترنت مي باشد. در نظر گرفتن واحدهاي درسي در دوه هاي مختلف تحصيلي براي آشنايي دانش آموزان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود مهمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان براي ورد به فضاي مجازي اينترنت مي باشد.

واژگان کليدي: فضاي مجازي، اينترنت، دانش آموز، راه کارهاي پيشگيرانه.

مقدمه و طرح مساله تحقيق

حوزه دانش آموزي از مهمترين حوزه هاي مطالعاتي است که بايد توجه ويژه اي به آن داشت. مساله امنيت دانش آموزان همواره يکي از مهمترين چالش هاي نظام آموزشي و دستگاه هاي مسئول در برقراري نظم و امنيت به شمار مي آيد که گزارش هاي مرتبط با آن شاهدي براي اين ادعا مي باشد. در اينجا بايد به برخي از معضلاتي را که دانش آموزان مبتلا به آنها هستند، اشاره داشت، منجمله: مصرف مواد مخدر، برقراري روابط نامشروع، گرايش به جريان هاي نوظهور و آسيب هاي اجتماعي نوپديد و ساير معضلات ديگر، که مخل امنيت آنان مي باشد. توجه به امنيت دانش آموزان از يک سو و برنامه ريزي در جهت مصون نگه داشتن آنان از سوي ديگر در پرتو توجه ويژه به هر يک از مسايل فوق الذکر مي باشد( دفتر تحقيقات کاربردي استان چ و ب، 1389: 1). براي برنامه ريزي صحيح در عرصه دانش آموزي، تحقيق در زمينه هاي مرتبط و پيدا کردن راه حلي براي اين معضلات از اهميت بسزايي برخوردار است. مساله ورود به فضاي مجازي اينترنت از معضلات امنيتي مبتلا به دانش آموزان است که بايد به آن توجه نمود(دفتر تحقيقات کاربردي استان چ و ب، 1389: 8). با رشد روز افزون فناوري و رسانه هاي فرا ملي از جمله اينترنت، ماهواره و تلفن همراه و افزايش شمار استفاده کنندگان از اين رسانه هاي مدرن لزوم بررسي تاثير آن ها بر زندگي انسانها يکي از مقولات مهم به شمار مي آيد( شبانيان و شبانيان، 1389). اينترنت و استفاده نابجا از آن موجبات به وجود آمدن معضلاتي چون اعتياد اينترنتي، دوست يابي اينترتي و جرايم سايبري شده است(دفتر تحقيقات کاربردي استان چ و ب، 1389: 8). با پيچيده تر شدن روابط اجتماعي و افزايش روزافزون وسايل ارتباطي منجمله اينترنت موجب خارج شدن روابط افراد خانواده از حالت ساده چهره به چهره يا تلفني و تغيير شكل آن در قالب شكل گيري روابط پيچيده تري به طور غيرمستقيم شده است و از آنجا كه در اين گونه روابط طرفين به درستي نمي توانند هويت يكديگر را شناسايي كنند، همين امر زمينه جرايم و سوء استفاده هاي اينترنتي مي شود (برومند باستاني، 1383). آنچه که در اين ميان مي تواند آسيب هايي را به جامعه وارد کند، گرايش افراد جامعه به هر يک از اين آسيب هاست و قشر دانش آموز به جهت خصوصيات روانشناختي که دارد، از اثرپذيرترين گروه هاي جامعه به شمار مي آيند، چرا که طبق آمارهاي موجود حدود 20% جمعيت کل کشور را دانش آموزان تشکيل مي دهد(روابط عمومي وزارت آموزش و پرورش، 1389). بنابراين قبل از آنکه اقدامي در جهت جلوگيري و پيشگيري از گرايشات آنان در دام اين آسيب ها صورت پذيرد، بايد ميزان و علل گرايش به اين آسيب ها شناسايي تا مسئولين نظام آموزشي و نيروي انتظامي بتوانند نسبت به پيشگيري از ابتلاي دانش آموزان به اين آسيب ها اقدامات و راه کارهاي پيشگيرانه اي را ارايه دهند.

بر اين اساس در اين تحقيق به دنبال اين هستيم تا علل گرايش دانش آموزان استان چهارمحال و بختياري را به فضاي مجازي اينترنت را شناسايي تا در نهايت بتوانيم راه کارهاي پيشگيرانه اي براي مقابله با گرايش دانش آموزان در مواجهه با اين آسيب ارايه دهيم.

چارچوب نظري تحقيق

براي تبيين نظري "گرايش به اينترنت" به نظريه هاي يادگيري اجتماعي، نظريه کنترل اجتماعي، نظريه رفتاري، نظريه بيولوژيکي و نظريه سازه گرايي اجتماعي)" توجه شده است. از ديدگاه نظريه يادگيري اجتماعي، پديده هاي اجتماعي به طور عمده ناشي از تجاربي است که بر پايه يادگيري نيابتي و مشاهده رفتار ديگران و پيامدهاي آن شکل مي گيرد. در مرکز اين نظريه فرايند الگو سازي قرار دارد که در آن شخص رفتاري معرفتي و اجتماعي ديگران را با مشاهده، چه به طور تصادفي و چه آگاهانه ياد مي گيرد(ساعتچي، 1377: 99). بر اساس اين نظريه، وسايل ارتباطي جديد، الگوهاي ارتباطي جديدي به کاربران معرفي مي کنند و کاربران نيز با مشاهده اين الگوهاي جديد رفتاري را ياد مي گيرند.

بر اساس نظريه کنترل اجتماعي هيرشي، عاملي که باعث جلوگيري از رفتارهاي انحرافي نوجوانان و جوانان مي شود، پيوند اجتماعي است. به اعتقاد هيرشي، پيوندهاي اجتماعي داراي چهار عنصر اصلي دلبستگي، تعهد، مسئوليت و اعتقاد است. ضعف هر يک از چهار عنصر در فرد مي تواند موجب بروز رفتارهاي انحرافي او شود( اميدوار و صارمي، 1381: 56).

نظريه رفتاري بر پايه مطالعات بي. اف. اسکينر راجع به شرطي شدن عامل يا کنشگر است. بر اساس اين نظريه فرد براي دريافت پاداش وارد اينترنت مي شود. پاداش هايي که فرد از اين رفتار مي گيرد، فرار از واقعيت، رسيدن به عشق و سرگرمي هاي زياد است و چنانچه در زمان هاي آتي نيز به اين پاداش ها نياز داشته باشد، احتمالاً به اينترنت روي خواهد اورد. در نتيجه اين روند تقويت شده و چرخه همچنان ادامه پيدا مي کند(Duran, 2003: 2).

بر پايه نظريه بيولوژيکي، عوامل ارثي و مادرزادي و يا اختلالات شيميايي در مغز و فرارسانه ها، دلايل اصلي روي آوردن فرد به اعتيادند. از نظر اين ديدگاه، وجود برخي کروموزوم ها، هرمون ها و مواد زائد و يا فقدان مواد شيميايي لازم و مشخص و فرارسانه هايي که فعاليت مغز و ساير دستگاه هاي عصبي را تنظيم مي کنند، در بروز اعتياد در فرد موثرند(Ferriis, 2002: 3-2). از اين نظر روش هاي چندي وجود دارد که طي ان استفاده از اينترنت احتمالاً باعث تحريک اين فرايند عصبي- بيولوژيکي مي شود. روش هاي مورد نظر عبارتند از:

- تجربه بالقوه شديد قدرت، هيجان، خوشحالي، تحريک، تحقق اهداف و رضايت، که در نتيجه آن فرد قادر خواهد بود در يک لحظه پيرامون هر چيزي به منبع گسترده اطلاعات وصل شود.

- احساس مخاطره جويي، مانندشرط بندي، با ناشناخته ماندن چيزي که شايد اتصال بعدي به اينترنت بتواند ان را مشخص کند، همراه است. حال اين امر ناشناخته ممکن است کسب اطلاعات جديد، رفتن به اتاق چت، هرزه نگاري، سکس سايبر، خريد آن لاين و جز اين ها باشد.

- اثر خويشتن داري رضايت بخشي که گمنامي کاربرد در نت به وي مي دهد. اين امر باعث تسريع روند صميميت و پيوند اجتماعي مي شود که ظاهراً صداقت آن از ارتباط شفاهي بيشتر است و هم موجب مي شود که فرد دچار خواب و خيال شود.

- اثر هيپنوتيزم آور حرکات تصاوير روي صفحه مانيتور.

نظريه سازه گرايي اجتماعي با تلقي نسبي بودن تاثيرات تکنولوژي هاي ارتباطي به ويژه تلفن همراه اين تاثيرات را تابع زمينه، تفسير و فهمي مي داند که کاربران و افراد حاضر در حوزه ارتباط از آن به عمل مي آورند. ساخت هاي اجتماعي تعيين کننده معناي ارتباط به شمار مي آيند.

پيشينه پژوهش هاي انجام شده در رابطه با موضوع تحقيق

ضمن بررسي هاي به عمل آمده پيرامون موضوع تحقيق دريافتيم که تحقيقات بيشماري پيرامون موضوع انجام گرفته است که در ادامه برخي از مهمترين آنها را ارايه مي دهيم:

در سال 2005 چي هونگ و همکارانش در پي کشف متغيرهاي تاثيرگذار در اعتياد اينترنتي دانشجويان تايواني به اين نتيجه رسيدند که پسران بيشتر از دختران به اعتياد اينترنتي دچار هستند، عمده اعتياد آنها به بازي هاي اينترنتي است. همچنين سن دانشجويان پسر، پايه تحصيلي آنان با اعتياد اينترنتي آنان رابطه معني داري نشان مي دهد(Chi- Hung, 2005: 273-277).

در سال 1388 هاشمي و همکارانش تحقيقي با عنوان "بررسي اعتياد اينترنتي و تاثير آن بر رفتار نوجوانان" به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 380 نفر از دانش آموزان دبيرستان هاي منطقه يک شهر اراک بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي انتخاب شدند. داده هاي به دست آمده، پس از تکميل پرسش نامه با روش هاي همبستگي، رگرسيون و تحليل مسير و با استفاده از نرم افزار Spss تجزيه و تحليل شدند. نتايج حاکي از آن است که بين متغير تحصيلات و اعتياد اينترنتي همبستگي معني دار وجود دارد و بين متغير دينداري و اعتياد اينترنتي رابطه منفي و معني دار برقرار مي باشد. بنا بر يافته هاي تحقيق متغير مستقل روابط خانوادگي به عنوان يکي از عوامل تاثيرگذار بر اعتياد اينترنتي بيشترين تاثير را بر متغير وابسته دارد(هاشمي و همکاران، 1390: 43).

در سال 1389 ابراهيمي و همکارانش تحقيقي با عنوان "بررسي جامعه شناختي ميزان اعتياد به اينترنت و همبسته هاي اجتماعي آن( مطالعه موردي دانشجويان دانشگاه آزاد شهر بابل)" به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 385 نفر از دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي واحد بابل بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. داده هاي به دست آمده، پس از تکميل پرسش نامه با استفاده از نرم افزار Spss تجزيه و تحليل شدند. نتايج حاکي از آن است که براي مردان سن با چهار بعد(طول مدت زمان استفاده از اينترنت، نوع استفاده از اينترنت، احساس بيگانگي با خود و علاقه به اينترنت) رابطه معني دار دارد. سن زنان نيز با چهار بعد( ميزان متوسط ساعات استفاده از اينترنت در هفته، طول مدت زمان استفاده از اينترنت، نوع استفاده از اينترنت، احساس بيگانگي با خود و علاقه به اينترنت ) رابطه معني داري دارد(ابراهيمي و همکاران، 1390: 17).

در سال 1390 عليزاده و ايزدي تحقيقي با عنوان "بررسي عوامل موثر بر گرايش جوانان به چت در شهر بابل" به روش پيمايشي انجام دادند. نمونه مورد مطالعه ايشان 180 نفر از شهروندان شهر بابل که سن آنها بالاتر از 15 سال مي باشد، بودند که با شيوه نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. نتايج گوياي اين موضوع است که هرچه قدر گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف بيشتر باشد به همان ميزان گرايش به چت کردن نيز افزونتر مي شود. هرچه والدين در خصوص مباحث رايانه اي به ويژه چت کردن اطلاع چنداني نداشته باشند گرايش به چت کردن افزايش مي يابد. هرچه فرد براي تنوع گرايي ارزش بيشتري قايل شود به همان ميزان گرايش به چت کردن نيز افزايش مي يابد. ناشناس بودن و عدم کشف هويت فرد از سوي ديگران بر گرايش به چت کردن جوانان موثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است. هزينه پايين چت کردن بر گرايش به چت کردن جوانان موثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است و نهايتاً اينکه پايين بودن ريسک خطر گرفتاري در چت بر گرايش به چت کردن جوانان موثر و داراي همبستگي بالا و مثبتي است(عليزاده و ايزدي، 1390: 377).

سوالات تحقيق

1- علل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي اينترنت کدامند؟

1-1- علل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي اينترنت از ديدگاه دانش آموزان کدامند؟

2-1- علل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي اينترنت از ديدگاه کارشناسان کدامند؟

2- مهمترين راه کارهاي مقابله با گرايش دانش آموزان به اينترنت کدامند؟

1-2- مهمترين راه کارهاي مقابله با گرايش دانش آموزان به اينترنت از ديدگاه دانش آموزان کدامند؟

2-2- مهمترين راه کارهاي مقابله با گرايش دانش آموزان به اينترنت از ديدگاه کارشناسان کدامند؟

روش شناسي تحقيق

تحقيق حاضر نظر به اينکه به توسعه دانش کاربردي در زمينه گرايشات دانش آموزان به اينترنت ميپردازد از نوع کاربردي[3] و با توجه به اينکه هدف آن شناخت هرچه بيشتر وضعيت و ياري رساندن به فرآيند تصميم گيري در امر پيشگيري دانش آموزان از گرايش به به اينترنت ميباشد در زمره تحقيقات توصيفي و از آنجايي که به تجزيه و تحليل وضعيت، توصيف منظم و مدون موقعيت گرايشات دانش آموزان به به اينترنت در مقطع زماني حاضر و به صورت واقعي مي پردازد از نوع پيمايشي[4] به شمار مي آيد.

جامعه تحقيق حاضر را دو گروه از افراد زير تشکيل مي دهد:

1. کليه کارشناسان( مربيان پرورشي، مشاوران و دبيران)استان چهارمحال و بختياري که تعدا آنها برابر 3639 نفر مي باشد. نمونه مورد نياز کارشناسان با استفاده از روش طبقه اي[5]، انتخاب شد. در روش طبقه اي محقق جامعه تحقيق را به گروه‌هاي متجانس تقسيم‌بندي نمود و از هر گروه از افرادي که داراي ويژگي‌هاي مشابه هستند، نمونه‌اي انتخاب نمود.

2. کليه دانش آموزان دختر و پسر پايه سوم و پيش دانشگاهي استان چهارمحال و بختياري تشکيل مي دهد که در هر يک از آموزشگاه هاي استان به تحصيل مشغول هستند و تعداد آن ها برابر 24215 نفر مي باشد. نمونه مورد نياز دانش آموزان نيز با استفاده از روش طبقه اي انتخاب شده است.

براي تعيين حجم نمونه مورد نياز از هر دو گروه تحقيق از آماره مجذور کاي گرجسي و مورگان(1970) استفاده شده است. با انجام محاسبات مربوطه حجم نمونه مورد نياز به به ترتيب برابر 230 نفر کارشناس و 378 دانش آموز به دست آمده است. لازم به ذکر است که با توجه به تقسيم بندي که از سوي سازمان آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختياري انجام شده بود، مناطق آموزشي استان به سه دسته تقسيم بندي مي شوند:

1- برخوردار: شامل ناحيه 1 و 2، فارسان و بروجن؛

2- نيمه برخوردار: شامل بن، سامان، گندمان، لاران و بلداجي؛

3- محروم: شامل کوهرنگ، اردل، لردگان، خانميرزا، فلارد، کيار و ميانکوه.

بنابراين محقق سعي نمود تا از کليه مناطق مذکور نمونه هايي را به صورت تصادفي انتخاب نمايد.

براي براي اندازه گيري متغيرها و گردآوري داده هاي مورد نياز در اين تحقيق علاوه بر اطلاعات کتابخانه اي که به منظور دست يابي به پيشينه تحقيق انجام گرفت، در مرحله ميداني به منظور گردآوري داده هاي مورد نياز از پرسش نامه ويژه کارشناسان و دانش آموزان جهت تعيين عوامل موثر بر گرايش دانش آموزان به به اينترنت و ارايه راه کارهاي پيشگيرانه براي مقابله با آن استفاده خواهد شد. براي تدوين پرسش نامه ها و اينکه آيا از روايي کافي برخوردار هستند، يا نه؟، با نظر خواهي از متخصصان مربوطه پرسش نامه هاي نهايي تدوين و در نهايت روايي صوري و محتوايي پرسش نامه ها مورد تأييد آنان قرار گرفت. براي محاسبه پايايي پرسش نامه ها در اين پژوهش، از روش برآورد ضريب آلفاي کرونباخ[6] که يکي از روش هاي محاسبه پايايي و تعيين هماهنگي دروني ابزار اندازه گيري است، استفاده شده است، به اين معني که ابزار اندازه گيري در شرايط يکسان تا چه اندازه نتايج يکساني به دست ميدهد.

يافته هاي تحقيق

در اين پژوهش براي تجزيه و تحليل داده هاي تحقيق و استنتاج از آنها از شاخص هاي توصيفي (فراواني، درصد، شاخص هاي مرکزي و پراکندگي) و از آزمون فريدمن( تعيين نگرش ها و گرايش هاي دانش آموزان؛ تعيين عوامل موثر بر گرايش دانش آموزان از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان؛ راه کارهاي پيشنهادي از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان) استفاده شده است. لازم به ذکر است که در اين پژوهش تمامي محاسبات آماري با استفاده از نرم افزار آماري SPSSانجام شده است.

تحليل سوالات تحقيق

1- علل موثر در گرايش دانش آموزان به اينترنت کدامند؟

نتايج به دست آمده از تحليل مربوط به علل گرايش دانش آموزان به اينترنت مندرج در جدول 1 نشان مي دهد که از ديدگاه کارشناسان( مربيان پرورشي، مشاوران و دبيران استان) مهمترين علل موثر در گرايش دانش آموزان استان به اينترنت به ترتيب عبارتند از: 1. گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف 2. عدم آگاهي والدين 3. کم بودن هزينه 4. احساس تنهايي 5. تنوع گرايي 6. ريسک خطر کم به دليل ناشناس بودن و عدم کشف هويت فرد 7. اعتقادات مذهبي 8. طول مدت زمان استفاده از اينترنت و نوع استفاده از اينترنت. همانگونه که ملاحظه مي شود از ديدگاه کارشناسان گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف مهمترين علت در گرايش دانش آموزان به اينترنت مي باشد.

همچنين نتايج جدول نشان مي دهد که از ديدگاه دانش آموزان مهمترين علل موثر در گرايش آنان به اينترنت به ترتيب عبارتند از:

1. احساس تنهايي 2. طول مدت زمان استفاده و نوع استفاده از اينترنت 3. گرايش به دوست يابي هاي موقت 4. تنوع گرايي 5. اعتقادات مذهبي 6. کم بودن هزينه 7. ريسک خطر کم به دليل ناشناس بودن 8. عدم آگاهي والدين. همانگونه که ملاحظه مي شود از ديدگاه دانش آموزان احساس تنهايي مهمترين علت در گرايش آنان به اينترنت مي باشد و عدم آگاهي والدين کمترين علت در گرايش آنان به اينترنت مي باشد.

جدول 1: ميانگين رتبه عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به اينترنت از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان

کارشناسان	دانش آموزان
مهمرين عوامل به ترتيب	ميانگين رتبه	مهمرين عوامل به ترتيب	ميانگين رتبه
گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف	93/4	احساس تنهايي	97/4
عدم آگاهي والدين	91/4	طول مدت زمان استفاده و نوع استفاده از اينترنت	72/4
کم بودن هزينه	89/3	گرايش به دوست يابي هاي موقت	62/4
احساس تنهايي	67/4	تنوع گرايي	47/4
تنوع گرايي	48/4	اعتقادات مذهبي	36/4
ريسک خطر کم به دليل ناشناس بودن و عدم کشف هويت فرد	48/4	کم بودن هزينه	28/4
اعتقادات مذهبي	40/4	ريسک خطر کم به دليل ناشناس بودن	20/4
طول مدت زمان استفاده از اينترنت و نوع استفاده از اينترنت	23/4	عدم آگاهي والدين	38/4

علاوه بر اين نتايج جدول 2 نشان مي دهد که تفاوت معني داري ميان ديدگاه کارشناسان استان در خصوص عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به اينترنت وجود دارد. چرا که مقدار Sig برابر با(000/) شده است که نشان دهنده تفاوت در ديدگاه کارشناسان در خصوص عوامل موثر در گرايش به اينترنت مي باشد. همچنين نتايج جدول نشان مي دهد که تفاوت معني داري ميان ديدگاه دانش آموزان در خصوص عوامل موثر در گرايش آنان به اينترنت وجود دارد. چرا که مقدار Sig برابر با(000/) شده است که نشان دهنده وجود تفاوت در ديدگاه دانش آموزان در خصوص عوامل موثر در گرايش آنان به اينترنت مي باشد.

جدول 2: نتيجه آزمون معني داري در خصوص عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به اينترنت

از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان

نمونه ها	سطح معني داري(sig)	نتيجه
کارشناسان	000/	تفاوت در ديدگاه کارشناسان
دانش آموزان	000/	تفاوت در ديدگاه دانش آموزان

2- مهمترينراه کارهاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده نابجا از اينترنت کدامند؟

نتايج به دست آمده از تحليل مربوط به مهمترين راه کار هاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده نابجا از اينترنت مندرج در جدول 3 نشان مي دهد که از ديدگاه کارشناسان( مربيان پرورشي، مشاوران و دبيران استان) مهمترين راه کار هاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان استان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت به ترتيب اولويت عبارتند از:

1. در نظر گرفتن واحدهاي درسي در دوه هاي مختلف تحصيلي براي آشنايي با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود

2. استفاده از وسايلي زنگ دار براي نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يک کپي از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق دانش آموزان براي اين که به آن وفادار بماند.

3. در نظر گرفتن پاداشي در ازاي کاهش اتصال به اينترنت

4. کشاندن جوانان به محيط هاي انتخابي و جايگزين نمودن ليستي از انتخاب هاي صحيح

5. در نظر گرفتن نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني در توليد محتواي اينترنتي

6. آموزش والدين در مدارس از طريق انجمن اولياء و مربيان

7. برخورد سريع با دانش آموزان

همانگونه که ملاحظه مي شود از ديدگاه کارشناسان در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي راهنمايي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود مهمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد و برخورد سريع با دانش آموزان کمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد. همچنين نتايج نشان مي دهد که از ديدگاه دانش آموزان مهمترين راه کار هاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت به ترتيب اولويت عبارتند از:

1. در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي براي آشنايي با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود

2. آموزش والدين در مدارس از طريق انجمن اولياء و مربيان

3. کشاندن جوانان به محيط هاي انتخابي و جايگزين نمودن ليستي از انتخاب هاي صحيح

4. در نظر گرفتن پاداشي در ازاي کاهش اتصال به اينترنت

5. در نظر گرفتن نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني در توليد محتواي اينترنتي

6. استفاده از وسايلي زنگ دار براي نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يک کپي از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق دانش آموزان براي اين که به آن وفادار بماند

7. برخورد سريع با دانش آموزان

همانگونه که ملاحظه مي شود از ديدگاه دانش آموزان در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي راهنمايي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود مهمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد و برخورد سريع با دانش آموزان کمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد.

جدول 3: ميانگين رتبه راه کار هاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به اينترنت از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان

کارشناسان	دانش آموزان
مهمرين راه کارها به ترتيب	ميانگين رتبه	مهمرين راه کارها به ترتيب	ميانگين رتبه
در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي راهنمايي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود	98/4	در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي راهنمايي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود	22/4
استفاده از وسايلي زنگ دار براي نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يک کپي از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق دانش آموزان براي اين که به آن وفادار بماند	93/4	استفاده از وسايلي زنگ دار براي نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يک کپي از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق دانش آموزان براي اين که به آن وفادار بماند	11/4
در نظر گرفتن پاداشي در ازاي کاهش اتصال به اينترنت	12/4	آموزش والدين در مدارس از طريق انجمن اولياء و مربيان	08/4
کشاندن جوانان به محيط هاي انتخابي و جايگزين نمودن ليستي از انتخاب هاي صحيح	03/4	کشاندن جوانان به محيط هاي انتخابي و جايگزين نمودن ليستي از انتخاب هاي صحيح	93/3
در نظر گرفتن نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني در توليد محتواي اينترنتي	02/4	در نظر گرفتن پاداشي در ازاي کاهش اتصال به اينترنت	92/3
آموزش والدين در مدارس از طريق انجمن اولياء و مربيان	71/3	در نظر گرفتن نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني در توليد محتواي اينترنتي	90/3
برخورد سريع با دانش آموزان	21/3	برخورد سريع با دانش آموزان	84/3

علاوه بر اين نتايج جدول 4 نشان مي دهد که تفاوت معني داري ميان ديدگاه کارشناسان استان در خصوص راه کار هاي پيشنهادي براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت وجود دارد. چرا که مقدار Sig برابر با (000/) شده است که نشان دهنده وجود تفاوت در ديدگاه کارشناسان در خصوص راه کارهاي پيشنهادي براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد. همچنين نتايج نشان مي دهد که تفاوت معني داري ميان ديدگاه دانش آموزان استان در خصوص راه کار هاي پيشنهادي براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت وجود دارد. چرا که مقدار Sig برابر با(047/) شده است که نشان دهنده وجود تفاوت در ديدگاه دانش آموزان در خصوص راه کارهاي پيشنهادي براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد.

جدول 4: نتيجه آزمون معني داري در خصوص راه کار هاي پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به اينترنت

از ديدگاه کارشناسان و دانش آموزان

نمونه ها	سطح معني داري(sig)	نتيجه
کارشناسان	000/	تفاوت در ديدگاه کارشناسان
دانش آموزان	047/	تفاوت در ديدگاه دانش آموزان

بحث و نتيجه گيري تحقيق

همانگونه که نتايج نشان داد بيشتر استفاده دانش آموزان از اينترنت در جهت رشد و توسعه فرهنگي خود و کسب دانش و مهارت هاي جديد مي باشد بنابراين وظيفه نظام آموزشي است تا اين زمينه را براي دانش آموزان فراهم ساخته و تقويت نمايد. از ديدگاه کارشناسان گرايش به دوست يابي هاي موقت نظير توجه به جنس مخالف مهمترين علت در گرايش دانش آموزان به اينترنت مي باشد. ولي از ديدگاه دانش آموزان احساس تنهايي مهمترين علت در گرايش آنان به اينترنت مي باشد. از ديدگاه کارشناسان در نظر گرفتن واحدهاي درسي در دوه هاي مختلف تحصيلي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود مهمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد اما برخورد سريع با دانش آموزان راه کار نامناسبي براي مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد. علاوه بر اين از ديدگاه دانش آموزان نيز در نظر گرفتن واحد درسي در دوه هاي مختلف تحصيلي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود مهمترين راه کار پيشگيرانه براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد اما برخورد سريع با دانش آموزان راه کار پيشگيرانه نامناسبي براي مقابله با گرايش آنان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت مي باشد.

پيشنهادات تحقيق

با توجه به آنچه گفته شد، توصيه ها و پيشنهاد هاي زير به منظور مقابله با گرايشات دانش آموزان به آسيب هاي اجتماعي نوپديد قابل عرضه است. پيشنهادات ارايه شده با توجه به نتايج به دست آمده از تحقيق عبارتند از:

پيشنهادات کاربردي در رابطه با پيشگيري و مقابله با گرايش دانش آموزان به استفاده زياد و نابجا از اينترنت:

1. در نظر گرفتن واحد درسي در دوه تحصيلي راهنمايي براي آشنايي کودکان و نوجوانان با انواع جرم ها و روش هاي محافظت از خود.

2. آموزش والدين در مدارس از طريق انجمن اولياء و مربيان.

3. نظارت دائم پليس بر مراکز ارايه دهنده خدمات اينترنتي.

4. برگزاري اردوهاي ويژه اي براي درمان معتادان اينترنتي با امکانات ويژه، تشکيل جلسات مشاوره، کارگاه هاي درماني و تمرينات سخت مشابه با اردوگاه هاي نظامي بخشي از برنامه هاي مدارس.

5. استفاده از وسايلي زنگ دار براي نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب يک کپي از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق فرزندان براي اين که به آن وفادار بماند، مي تواند مفيد باشد.

6. بهتر است در ازاي کاهش اتصال به اينترنت براي او پاداشي در نظر بگيريد يا در صورت تخطي مجازاتش کنيد. اگر رايانه فرزندانتان در اتاق او يا در محل مجزا قرار دارد، انتقال آن به مکاني مثل آشپزخانه، اتاق ناهار خوري يا هر مکاني در منزل که براحتي بتوان رايانه را مشاهده کرد مي تواند به شما کمک کند، تهيه فهرستي از فعاليت هاي جايگزين مفيد است.

7. معاشرت اجتماعي بخش مهمي از زندگي سالم است. اکنون که دانش آموزان خش زيادي از اوقات خود را به دور از خانه مي گذرانند بهتر است معاشرت هاي اجتماعي از طريق گردهمايي، مجالس انجام پذيرد تا بدين ترتيب به اينترنت که دنيايي مجازي است پناه نياورده و در ان به دنبال ايجاد تعاملات اجتماعي نباشند.

8. جهت استفاده بهينه از اينترنت معلمان و دبيران از طريق تعاملات اينترنتي بتوانند ارتباط هايي درست و به جا با دانش آموزان داشته باشند تا از اين طريق استفاده هر چه بهتر و موثر تر از منابع علمي و تخصصي مربوط به هر رشته فراهم آيد.

9. با توجه به اين که فن آوري هاي نوين ارتباطي منجمله اينترنت، و چت هويت ملي و مذهبي دانش آموزان را کاهش مي دهد لذا پيشنهاد مي شود در توليد محتواي اينترنتي نظام ارزشي و انگاره هاي ملي و ديني مد نظر قرار گيرند.

10.استفاده از فن آوري هاي نوين ارتباطي منجمله اينترنت و چت در دانش آموزان آسيب شناسي شود.

11.با توجه به اين که تهديد هاي چت بيشتر از فرصت هاي آن است، لزوم ارتقاء و آگاهي والدين در اين زمينه از اصول و ضروريات است.

12.بايد در نهايت سعي شود شکاف نسلي به حداقل برسد و اين در سايه انعطاف پذيري بيشتر والدين است و نه جوانان.

13.جوانان بايد ارشاد شوند تا از مخفي چت کردن بپرهيزند و تا حد امکان چت کردن آنها با توجه به شرايط و زمينه هاي مناسب آن در خانواده صورت گيرد و جنبه آشکار به خود بگيرد.

14.بايد به جوانان فهماند که بين انواع محيط ها و خطراتي که مي توانند براي آنها داشته باشند، تفاوت قايل شوند و با احتياط عمل کنند.

15.تا حد ممکن جوانان را به محيط هاي انتخابي کشانند و در آنجا ليستي از انتخاب هاي صحيح و قابل جايزگزي را ارايه دهند.

16. از برخورد سريع و فوري با جوانان بپرهيزند.

منابع و ماخذ

- ابراهيمي، قربانعلي و همکاران،(1390). بررسي جامعه شناختي ميزان اعتياد به اينترنت و همبسته هاي اجتماعي آن( مطالعه موردي دانشجويان دانشگاه آزاد شهر بابل. مجموعه مقالات برگزيده همايش منطقه اي آسيب هاي اجتماعي نوپديد. دفتر تحقيقات کاربردي و معاونت اجتماعي نيروي اننتظامي استان مازندران: 17.

- اميدوار احمدعلي و صارمي، علي اکبر(1381). اعتياد به اينترنت: توصيف، سبب شناسي، پيشگيري، درمان و مقياس هاي سنجش اختلال اعتياد به اينترنت. مرکز مشاوره و خدمات روانشناختي پرديس. مشهد: انتشارات تمرين: 56.

- برومند باستاني(1383). جرائم کامپيوتري واينترنتي. تهران: انتشارات بهنامي.

- ساعتچي، محمود(1377). نظريه پردازان و نظريه ها در روانشناسي. تهران: انتشارات سخن: 99.

- شبانيان، محبوبه و شبانيان، شکوفه(1387). راه هاي صيانت از دانش آموزان در برابر تاثيرات منفي رسانه هاي نوين. مجموعه مقالات اولين همايش دانش آموز، پليس و امنيت اجتماعي. شهرکرد: فرماندهي نيروي انتظامي استان.

- رحماني، علي و خليلي، زهرا(1390). بررسي تاثير استفاده از فناوري هاي نوين ارتباطي (اينترنت، چت، بازي هاي رايانه اي) بر هويت فرهنگي نوجوانان گرگران. مجموعه مقالات برگزيده همايش منطقه اي آسيب هاي اجتماعي نوپديد. دفتر تحقيقات کاربردي و معاونت اجتماعي نيروي اننتظامي استان مازندران: 105.

- هاشمي، محمدرضا و همکاران(1390). بررسي اعتياد اينترنتي و تاثير آن بر رفتار نوچوانان. مجموعه مقالات برگزيده همايش منطقه اي آسيب هاي اجتماعي نوپديد. دفتر تحقيقات کاربردي و معاونت اجتماعي نيروي اننتظامي استان مازندران: 43.

- Chi- Hung(2005). Gender Difference and Related Factors Affecting online Gaming Addiction Amoung Taiwanese Adolescent. The Journal of Nervous and Mental Disease. 193(4) : 273-277

- Duran, Maria(2003). Internet Addiction Disorder. AllPSych Journal: 2.

- Ferriis, Jennifer(2002). Internet Addiction Disorder: Causes, Symptoms and Consecuenses. Psychology Virginia Tech, Jferris@ vt.edu: 3.

- Smith, M (2009). Communities in Cyberspace: London, Routledge :1-6.

[1] - عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرکرد و پژوهشگر دفتر تحقيقات کاربردي استان چهارمحال و بختياري([email protected])

[2] - کارشناس ارشد مديريت و رئيس دفتر تحقيقات کاربردي استان چهارمحال و بختياري

[3]. Applied Research

[4]. Survey Research

[5]. Stratified Sampling

[6]. Cronbachs Coefficient Alpha

بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن

مطالب مشابه :

خداشناسی از منظر قرآن کریم

معارفه دكتر اميدوار رضايي در دانشگاه استان چهار محال وبختياري

ورود به سیستم ثبت نام و اطلاع رسانی

عنوان رساله: دکتری

سایتهای دانشگاه ازاد

بررسي عوامل موثر در گرايش دانش آموزان به فضاي مجازي و راه کارهاي مقابله با آن

سالروز تاسیس واحد های دانشگاه آزاد اسلامی

واحدهای دانشگاه آزاد(2)