روش تحقیق در تاریخ

افزايش روحيه تحقيق وتفكر

در ساختار آموزشي درست ، دانش آموزان روح علمي پيدا مي كنند. استاد مطهري مي فرمايند :

((روح علمي يعني روح حقيقت جويي، اول انسان بايد عالم باشد ، مواد خام را فراهم كند وبعد عقل تجزيه و تحليل نمايد ))

پس در نظام آموزشي صحيح ، دانش آموزان در دوبعد پرورش مي يابند .يعني مدرسه مكاني است كه در آن زمينه هاي مورد نياز براي فرا گيري دانش و تحقيق كردن دانش آموزان فراهم است . همچنين نحوه ارتباط معلم با دانش آموزان نيز طوري است كه عقل دانش آموزان پرورش مي يابد.

مگر مي شود بدون پرورش روح تحقيق در دانش آموزان ، در دنياي امروز زندگي كرد و نسبت به آماده سازي و تربيت نسل آينده براي زندگي فردا گام موثري برداشت ؟

واقعيت اين است كه ديگر نمي توان حرف از سربلندي ملتي زد كه اهل تحقيق نيست و مي خواهد تنها با اطلاع رساني صرف به رشد و شكوفايي رسيد. مگر ممكن است تحقيق نكرد و بتوان با اين تغيير و تحولات امروز پيش رفت و بتوان كشوري را اداره كرد. بنابراين ، تمام موانع موجود بر سر راه دانش آموزان و معلمان براي تحقيق در نظام آموزشي فعلي ، در نظام آموزشي صحيح وجود ندارد.

در نظام آموزشي صحيح بايد زمينه هايي كه لازم است محقق بتواند به طور اصولي به كار تحقيقاتي ادامه دهد فراهم گردد. در واقع ، نظام آموزشي صحيح براي اينكه محقق بتواند با عشق و علاقه اهداف خود را دنبال كند ، بايد علاوه بر جايگاه ارزشي اجتماعي ، امكانات زير را نيز در اختيار داشته باشد:

الف- مكان تحقيق

ب-زمان يا فرصت تحقيق

ج-امكانات تحقيق

د-مربي و راهنماي تحقيق

امكان تحقيق بايستي به راحتي در دسترس محقق باشد. بنابراين ، در نظام آموزشي صحيح ، مدارس به عنوان يك مكان تحقيق براي معلمان و دانش آموزان تجهيز و آماده شده اند. يعني وقتي معلم و دانش آموزان در نزديك مدرسه زندگي مي كنند آنجا مكان خوبي براي تحقيق اين عريران است.

در نظام آموزشي فعلي يكي ديگر از موانع براي انجام تحقيق توسط معلمان و دانش آموزان نبود زمان كافي يا فرصت تحقيق در مدارس است . درواقع در نظام آموزشيفعلي براي معلمان و دانش آموزان زمان و فرصت فكر كردن و تحقيق كردن منظور نشده است.ولي ،در نظام آموزشي صحيح ساعاتي از برنامه هفتگي دانش آموزان ومعلمان به اين منظور اختصاص داده مي شود. در واقع ، اين ساعات در اختيار خودشان است تا در اين فرصت ها بتواند به تحقيق و پزوهش بپردازند و ازآنجايي كه تعداد دانش آموزان و معلمان يك محيط آموزشي محدود است و معلمان و دانش آموزان به طور كامل از ساعت هشت صبح الي چهار بعداز ظهر در محيط آموزشي هستند ، دانش آموزان و معلمان از توانايي هايي يكديگر اطلاع كامل دارند و هر كدام از وجود يكديگر بهره مي برند.

وقتي مردم و اوليا ء نقش روش فراگيري از طريق تحقيقات دانش آموزان در آشكار شدن و شكوفا شدن خلاقيتها و توانايي هاي آنها را در علوم اjتجربي و نيز بهبود امور اجتماعي مدرسه و محل مشاهده مي نمايند، ترغيب مي شوند تا حداكثر امكانات خود را جهت شكوفايي مدارس بكار گيرند.در واقع در نظام آموزشي صحيح ، وجود بستر سالم وموفقي براي همكاري اولياء با مدارس ، سرعت تهيه امكانات لازم براي انجام فعاليتهاي تحقيقاتي در مدارس را افزايش مي دهد.

يكي ديگر از موانع ايجاد روح تحقيق در دانش آموزان ، نداشتن معلم محقق در نظام آموزشي فعلي است . در نظام آموزشي صحيح ، براي رفع اين مشكل به يك بسيج عمومي ( براي تربيت و به كار گيري معلمان محققق و تشويق و توسعه روحيه تحقيق در معلمان فعلي ) احتياج است. زيرا در اين بعد ، ضعف جامعه ما عميق بوده و بسنده نمودن به تعداد اندك محقق موجود در دستگاه آموزش و پرورش فعلي نمي تواند كار ساز باشد.

ايجاد زمينه براي تحقيق معلمان نمي تواند بطور سريع ضعفهاي عميق موجود را برطرف نمايد. پس بايد علاوه بر فراهم كردن امكانات تحقيق براي معلمان از تمام نيروهاي متخصص ايران نيز استفاده نمود. چون محققيني در سراسر جامعه پخش هستند، مي توانيم از اين عزيزان بخواهيم ضمن معرفي موضوع تحقيقاتي تجربه عملي خود را در اختيار معلمان بگذارند و تمام موضوعات تحقيقاتي بنام خود اين افراد ثبت گردد .

در اين صورت ، در زمان كوتاهتري در نظام آموزشي درست مي توان مشكل راحل نمود. بنابراين ، در نظام آموزشي درست براي شروع فعاليتهاي پ‍‍‍‍‍‍‍زوهشي مي توان از تمام افرادي كه مرتبه كارشناسي ارشد به بالا و حداقل يك تجربه موفق در امر تحقيق دارند، استفاده كرد. اين عزيزان مسئوليت پيدا مي كنند كه براي هر رشته و هر مقطع تحصيلي ، موضوع تحقيقاتي مناسب تهيه كنند و به همكاران خود معرفي نمايندو همچنين درآموزش روش هاي تحقيق و نز در انتقال تجربيات تحقيقات خود به ديگر معلمان نقش اساسي ايفا كنند.

در اين صورت، مي توان اميد داشت در زمان كوتاهي ، معلمان با روش تحقيق آشنا شوند و از تعداد زيادي موضوعات تحقيقاتي مطلع باشند. در چنين شرايطي است كه موضوعات تحقيقي پيرامون مسائل و مشكلات محلي ، در مورد علوم اجتماعي و موضوعات تحقيق علمي در رشته هاي مختلف توسط دانش آموزان و معلمان ارائه مي گردد. تحت چنين شرايطي ، هر دانش آموزقبل از پايان دوره دبيرستان ، ميزان علاقه اش به رشته هاي مختلف را مي داند و مي توان اميد داشت كه فرزندان اين كشور موضوعات تحقيقاتي مورد نياز جامعه را شناخته وقادر باشند تواناييهاي خود را براي رفع اين نيازها نشان دهند.

در نهايت از آنجايي كه ميزان علاقه دانش آموزان به رشته هاي مختلف مشخص مي گردد ، مي توان اميد داشت كه گزينش دانشجو به صورت واقعي بر اساس علايق و توانايي ها صورت گيرد . يعني ، وقتي دانش آموزان به يك يا دو رشته علاقه بيشتري نشان مي دهند، با استفاده از سوابق كاري و تحقيقاتي و نظر كارشناسي معلمان كه در پرونده هر دانش آموز ثبت گرديده ا ست ، مي توان گزينش دانشجو نمود.

در چنين شرليطي ، مردم ما مي توانند اميد داشته باشند كه تعداد كثيري از دانش آموزان دوره متوسطه با تحقيق آشنا مي شوند و لذت تحقيق كردن را مي چشند . در اين صورت، قطعاعقب ماندگي در بعد تحقيقاتي در حداقل زمان جبران مي شود.

گروه تاريخ استان 20/8/1388

مقدمه:

به طور كلي بايد گفت كه الگو و ماهيت تحقيق علمي در علوم انساني ، تربيتي و رواني ، از علوم مادي و فيزيكي گرفته شده است و هدف آن ايجاد نظريه و اصول آن يا بررسي صحت و سقم اين دو است . بنابراين ، قوانين و اصول تحقيق و ز تحقيقي در علوم انساني ، تربيتي و رواني ، كماكان همان قوانين و اصولي است كه در علوم مادي و فيزيكي رعايت مي شود و تنها تفاوت فاحش اين دو آن است كه ، در تحقيقات علوم انساني ، تربيتي و رواني ، آزمودني يا آنچه كه تحقيق راجع به آن صورت مي گيرد ، موجود جاندار (انسان) يا ارزشها و نگرش هاي اين موجود است اين امر سبب بروز بعد جديدي در تحقيق شده است و محققان علوم انساني و تربيتي و رواني رامي سازدكه اصل هايي، غير از اصول جاري در تحقيقات علوم مادي و فيزيكي را رعايت كنند.

اگر كمي عميق بينديشيم ، در مي يابيم كه كليد رشد وترقي چشمگير دنياي غرب در جهات مختلف علمي ، تحقيقات و بررسيهاي مستند و دقيق آن قوم بوده است. آنان از طريق كشف دانش نو و حقايق ، نه تنها از نادانيها و سرگرداني هاي خود كاسته اند ، بلكه اين امر آنان درپيش بيني هاي مستدل تر ،چيره تر و در انجام امور ، مجهزتر و دريافتن مواد كيفيت بهتر ، موفقتر ساخته است.

در حوزه آموزش وپرورش ، ما از تحقيق در امر درك و شناخت بهتر فرد ، درك و شناخت بهتر روال آموزش و يادگيري وخلاصه،جهت يافتن شرايطي كه در اين روال (آموزش و يادگيري ) به بهترين وجه به ثمر مي رسد ،استفاده مي كنيم.

· تعريف نظريه

لازم است قبل از تعريف تحقيق به تعريف نظريه بپردازيم :

(( نظريه مجموعه اي است از تعريف ها و پيشنهادها ي تعدادي متغير بهم پيوسته، كه همه اين تعريفها و پيشنهادها بعد منظم و مدوني از وقايع و پديده ها يي را كه در اثر همبستگي ها وتداخل اين متغيرها وجود مي آيد ، ارائه مي دهد.))

براي توضيح بيشتر و درك بهتر ، مي توان تعريف فوق را به اجزاءكوچكتر به شرح زير تقسيم كرد:

1-نظريه مجموعه اي از پيشنهادها درباره تعدادي متغير به هم پيوسته و تعريف و تعيين شده است . در اين جزء از تعريف نظريه ، منظور از متغيرهاي به هم پيوسته ،آن دسته از عواملي است كه بر يكديگر اثر مي گذارد. براي درك بهتر مطلب مي توان ساده زير را مطرح كرد: (( اگر باران ببارد،هوا خنك مي شود.))

كه در اينجا باريدن و خنك شدن هوا دو متغير به پيوسته اند.

2- نظريه با مشخص كردن نوع به هم پيوستگي متغيرها ي تعريف و تعيين شده ، بعدي منظم و مدون از وقايع وپديده هايي كه توسط اين متغيرها حاصل يا توصيف مي شود ، ارائه مي دهد.

3- نظريه ،چگونگي وقوع وقايع و پديده هارا توضيح مي دهد. اين توضيح از راه شناسايي ارتباط متغيرها با هم و تشخيص نوع ارتباط صورت مي گيرد. به اين ترتيب ، محقق قادر مي شود كه متغير هاي معيني را از طريق ذمتغير هاي ديگر پيش بيني كند. براي مثال ،نظريه اي در مورد موفقيت يا عدم آن در مدرسه ممكن است شامل متغير هاي مانند هوش ، استعداد كلامي ، استعداد حسابي ، هيجان ، طبقه اجتماعي و انگيزه باشد.

· تعريف تحقيق

تحقيق عبارت است از :

((يك عمل منظم كه در نتيجه آن پاسخ هايي براي سوال هاي مورد نظر ومورد نظر و مطرح شده در موضوع تحقيق به دست مي آيد.))

اين چنين پاسخ ها ممكن است كلي وذهني ، نظير يافته ها ي تحقيقات بنيادي يا بر عكس قابل لمس وويژه مانند يافته هاي تحقيقات كاربردي باشد كه در هر حال محقق سعي دارد حقايقي را آشكار كند و بر اساس تعبير و تفسير اين حقايق به دانشي نو دست يابد.

در تعريف فوق به دو نوع اصلي و اساسي از تحقيق اشاره شده است . بنابراين براي درك بهتر مطلب لازم است به توضيح و تعريف آن دو تحقيق مي پردازيم.

تحقيق بنيادي

هدف اين نوع پژوهش ، توسعه وگسترش نظريه ها ( دانش نو ) از طريق كشف ويژگي هاي عمومي و مشترك يا اصول كلي است. نظير تحقيقاتي كه در مورد زبانهاي مختلف موجود در جهان انجام داد و نتيجه گرفت كه اين زبان ها داراي ويژگي هاي عمومي مشتركي مانند سازمان و تركيب هاي دستوري كما كان مشابه اند و از طريق كشف اين ويژگيهاي عمومي بود كه نظريه خود را راجع به زيستي بودن روال رشد زبان عنوان كرد.

دراين نوع تحقيقات به علت تعميم نتايج و يافته ها، روش نمونه گيري دقيق ، اساس كار است. محققان در اين پژوهش توجه زيادي به استفاده يا كاربرد نتايج در مسائل واقعي زندگي يا به مسائل خارج از حوزه مورد علاقه خودشان ندارند. معمولا اين پژوهش توسط روانشناسان و در موقعيت هاي آزمايشگاهي و اغلب بر روي حيوانات صورت مي گيرد.

تحقيق كاربردي

اين پژوهش بسياري از ويژگي ها پژوهشهاي بنيادي را دارا است. مانند اصول مربوط به روش هاي گزينش نمونه و اسنتباطها و تعميمها از نتايج و يافته ها در مورد جمعيتي كه نمونه از آن انتخاب شده است. اما در اينجا هدف پژوهش در جهت رشد و بهتر كردن يك محصول يا روال يك فعاليت و خلاصه آزمودن مفاهيم نظري در موقعيت هاي واقعي و زنده است.

بيشتر تحقيقات ما در آموزش وپرورش از نوع كاربردي مي باشد و هدف آنها آزمودن نظريه هاي تربيتي در مورد چگونگي رفتار دانش آموزان در يك موقعيت آموزشي ويژه است.

· تعريف فرض وانواع آن

در تحقيقات علمي ، فرض عبارت است از يك بيانيه حدسي يا يك پيشنهاد آزمايشي و احتمالي درباره چگونگي روابط بين چند متغير به زباني ساده مي توان گفت كه تركيب و ساختمان يك بيانيه فرضي بدين گونه است:

((اگر چنين و چنين رخ دهد ، چنان و چنان نتيجه خواهد شد. ))

انواع فرض : 1- فرض تحقيق 2-فرض صفر

فرض تحقيق عبارت است از يك تصور ذهني ، حدسي يا احتمالي كه محقق در مورد نتايج ويژه تحقيق ، پيش از آزمايش و تجربه ، پيش بيني مي كند و يا موقتا قبول مي نمايد. البته محقق آگاه ومتعهد همواره در نظر دارد كه هدف او آزمودن و آزمايش كردن فرض تحقيق است نه اثبات. در فرض تحقيق ، ميان عملكرد دو يا چند متغير تفاوت وجود دارد.

فرض صفر، پوچ و يا آماري ، هدفي جزء رد فرض تحقيق ندارد. اين فرض صريحا منكر وجود تفاوت رابطه ويا اثر بين دو يا چند متغير است. اين فرض گوياي آن است كه هر نوع تفاوت رابطه يا اثر صرفا نتيجه وقايه اتفاقي يا خطاها و اشتباهات آماري و نمونه گيري است.در فرض صفر ميان عملكرد دو ياچند متغير تفاوت وجود ندارد.

· ويژگي هاي تحقيق علمي

1- افزايشي بودن

در تحقيق ، محقق در پي جمع آوري اطلاعات جديد يا بكار بردن اطلاعات موجود از منابع دست اول براي كشف حقيقت و دانش نو است.

2-تجربي بودن

يكي از خصوصيتهاي بارز تحقيق علمي ، وجود امكان آزمايش علمي و عيني فرض هاي ذهني و مطرح شده در طرح تحقيق در مقابل واقعيت ها است. تحقيق عبارت از يك دسته فعاليت هاي منظم كه ئر جهت حل يك مشكل صورت مي گيرد و اين مشكل معمولا از نوع يافتن چگونگي روابط ميان دو يا چند متغير است.

3-نظم داشتن

ممكن است بعضي مواقع فعاليتهاي تحقيقي به نظر غير منظم برسد، اما يادآور مي شود كه يكي از وگي هاي برجسته در عمليات تحقيقي ، استفاده از روش

4-تعميم پذيري

محقق در تحقيق غير از تاكيد برثبوت نظريه هاي اساسي ، در كشف اصول عمده و عمومي كه براي پيش بيني وقايع مفيد است نيز تاكيد دارد و سعي مي نمايد كيفيات گروه مورد نظر را ، از كيفيات گروه نمونه مورد تحقق و بررسي استنباط كند.

5-تخصص طلبي

در انجام فعاليت هاي تحقيقي نياز به تخصص است محقق بايد آنچه را كه درباره موضوع تحقيق شناخته شده است، بداند و مطالب وابسته و نزديك به موضوع تحقيق را بخوبي مطالعه كند و از روش هاي لازم براي تجزيه و تحليل موضوع تحقيق ونتايج حاصل از آن آگاه باشد.

6-دقت و صحت در مشاهده وتوصيف

در تحقيق مشاهده و توصيف دقيق و صحيح ، از اركان اساسي است.

7-صبر طلبي

داشتن صبر و شكيبايي در فعاليتهاي تحقيقي براي محقق از ضروريات است. محقق بايد آگاه باشد كه در مراحل انجام تحقيق احتمال ياس و نوميدي زياد است و فقط صبر، مددوامت و مقاومت امكان موفقيت اورا زياد مي كند.

8-جرات طلبي

در بعضي مواقع انجام و اجراي يك فعاليت تحقيقي احتياج به جرات وجسارت دارد. زيرا كه هميشه نتايج حاصل از تحقيق مورد قبول همگان نيست و مخالفتهايي را به وجود مي آورد . اين ويژگي تحقيق علمي به عبارت ديگر نشان دهنده وسعت دامنه فعاليت هاي پژوهش علمي نيز است.

· بيان موضوع تحقيق

دو اصل كه مي تواند محقق را درتنظيم و بيان علمي موضوع تحقيق خود ياري دهد، :

1-موضوع تحقيق يابد شامل توضيح واضح و روشني ازآنچه كه پژوهشگر واقعا قصد تعيين آن را دارد ، باشد.

2-موضوع تحقيق بايد دامنه اي محدود داشته باشد و تا آنجا كه ممكن است فقط يك مساله يا مشكل را به عنوان موضوع تحقيق مطرح كند.

اشتباهات رايج در تنظيم موضوع تحقيق

اشتباهاتي را كه ذيلا به ذكر آنها مي پردازيم ، در انجام فعاليتهاي تحقيقي بسيار رايج است. اشاره اين نوع اشتباهات ، در واقع هشداري به پژوهشگران براي احتراز از آنها است.

1-جمع آوري اطلاعات بدون داشتن يك طرح و قصد مشخص و به اين اميد كه عاقبت از اين اطلاعات ، موضوع مفيد و جالب بدست خواهد آمد يا مطلبي تحقيقي از آنها نتيجه خواهد شد.

2-داشتن هدف تحقيقي كلي و مبهم كه محقق را ناگزير به تعبير و تفسير ذهني و كلي از نتايج تحقيق مي كند و اين امر موجب بي اعتباري يافته ها مي گردد.

3-به عهده گرفتن يك طرح پژوهشي ، بدون اينكه فرد مطالعه اي از نوشته ها و پژوهش هاي موجود در زمينه مورد تحقيق داشته باشد.

4-عدم تشخيص محدوديت هاي تحقيق و چگونگي تاثير آنها برنتايج تحقيق .

فهرستي از زمينه هاي موجود در آموزش و پرورش كه براي اانتخاب موضوع تحقيق مفيد است.

انتخاب موضوع تحقيق امري كاملا شخصي است و ارجح است كه موضوع انتخابي ، مورد علاقه محقق باشد. اما از آنجا كه آگاهي به عناوين تحقيقي در زمينه آموزش و پرورش نيز مي تواند تا حد ثمر بخشي پژوهشگران تازه كار را ياري كند، اين عناوين ذيلا آورده مي شود:

الف)زمينه هاي عمومي آموزش

1.آموزش با استفاده از كتاب هاي مختلف خودآموز

2.آموزش از طريق كامپيوتر

ب)زمينه هاي آموزشي خاص

1.يادگيري فوق برنامه

2.باز آموزي در حين خدمت

3.آموزش كودكان استثنايي

4.برنامه هاي ديداري –شنيداري

ج)زمينه هاي وابسته به آموزش

1.رابطه بين غيبت دانش آموزان و موفقيت هاي تحصيلي

2. روحيه معلم ، رضايت شغلي

3.مطالعه تاريخي يك موسسه آموزشي يا يك برنامه آموزشي

روش هاي تحقيق

1.تحقيق تاريخي

2.تحقيق توصيفي

3.تحقيق تداومي و مقطعي

4.تحقيق موردي و زمينه اي

5.تحقيق همبستگي يا همخواني

6.تحقيق علي يا پس وقوع

7.تحقيق تجربي تحقيقي

8.تحقيق نيمه تجربي

9. تحقيق عملي (آموزش وپرورش)

تحقيق تاريخي

تحقيق تاريخي، از آن دست از تحقيقاتي است كه بر موضوعي معين كه در گذشته ودر يك مقطع زماني مشخص اتفاق افتاده است ، صورت مي گيرد. از آنجا كه در فاصله دو زمان مشخص در گذشته ،رويدادهايي به وقوع پيوسته و ابزاري تكميل گشته است. بنابراين تلاش محقق در روش تاريخي بر آن است كه حقايق گذشته را، از طريق جمع آوري اطلاعات ، ارزشيابي و بررسي صحت وسقم اين اطلاعات ، ارزشيابي و بررسي صحت وسقم اين اطلاعات ، تركيب دلايل مستدل و تجزيه وتحليل آنها به صورتي منظم وعيني ارائه كند ونتايج پژوهشي قابل دفاعي را در ارتباط با فرض يا فرض هاي ويژه تحقيق تيجه بگيرد.

براي مثال ((بررسي تاريخي تعليم و تربيت در دوره صفوي )) را در نظر بگيريد،در اينجا محقق مي تواند هدفي مانند ((آشنايي با چگونگي تعليم و تربيت در دوره صفوي ))و همچنين سوالهايي مانند:

((آيا اساس تعليم وتربيت دوره صفوي بر پايه اعتقادات مذهبي استوار بوده است)) و ((تا چه اندازه شاهان صفوي به اين اعتقادات ايمان داشته اند))را در طرح تحقيقي خود عنوان كند.

بنابراين ، با توجه به اين هدف و سوال ها محقق بايد اطلاعات مستدل و معتبري در اين زمينه جمع آورد تا بتواند نتايجي مرتبط با اين هدف و سوالها چه در رد و چه در قبول آنها ارائه دهد. درباره علمي بودن يا غير علمي بودن روش تحقيق تاريخي ، نظريات مختلفي ارائه شده كه ذيلا ، چند نمونه از آن مي آيد.

الف) نظرات مخالف

1- با توجه به اينكه يكي از ويزگي هاي علم قابليت پيش بيني آن است، محققان تاريخي اغلب نمي توانند بر اساس وقايع گذشته ، تعميم ها يا پيش بيني ها را براي آينده نتيجه بگيرند. زيرا وقايع و حوادث گذشته ، اغلب بدون برنامه حاصل شده اند يا آن چنان كه در برنامه بوده است صورت نيافته اند. همچنين عوامل غير قابل كنترل فراواني در وقوع آنها دخالت داشته و گاهي نفوذيك يا چند عامل در بروز حادثه اي اثر بسيار مهمي داشته است ، به صورتي كه در تحقيق تاريخي ، تكرار همان نمونه ها و الگوها با همان عوامل در اغلب موارد غير ممكن است.

2- محققان تاريخي در بيشتر موارد بر گزارشها و مشاهدات كساني هستند كه مي توان در صلاحيت آنان يا به حقيقت گزارش آنان شك كرد.

3- محقق تاريخي اغلب در تشخيص حقايقردچار ابهام است و درست مثل فردي عمل مي كند كه مي خواهد قسمتهاي مختلف ماكتي را كه تكه هايي از آن گم شده است سر هم كند لذا به ناچار درصد پر كردن جاي خالي اين واقعيتها از طريق استنتاج و استنباطي هاي ذهني از حوادث گذشته بر مي آيد.

4- حوادث تاريخي در محيطي بسته مانند آزمايشگاه صورت نمي گيرد. بنابراين محقق تاريخي قادر نيست شرايط مشاهده شده را كنترل كند يا متغيرهاب عامل حادثه را دستكاري نمايد.

ب)نظرات موافق

1-محقق تاريخي محدوديت هاي موضوع مورد مطالعه و تحقيق خود را تعيين و شناسايي مي كند ، فرض هايا سوالهاي را مطرح مي نمايد كه بايد براي آنها پاسخهايي مناسب فراهم كند.اطلاعات لازم را جمع آوري و تجزيه و تحليل مي كند و به آزمودن فرض هاي خود مي پردازد و از آنها نتايجي به دست مي آورد كه تا اندازه اي قابل تعميم است. بنابراين و با توجه به مراحل منظم و علمي فوق الذكر ، مي توان ادعا كرد كه اين دست از فعاليتها تا اندازه اي جنبه علمي دارد.

2--محقق تاريخي براي رسيدنبه نتايج گاهي اصولي از احتمالات را بكار مي بندد كه شبيه به همين اصول را پژوهشگران علوم فيزيكي نيز مورد استفاده قرار مي دهند.

3-اين واقعيت كه محقق تاريخي نمي تواند متغيرهاي بازيگر در موقعيت واقعه را مستقيما كنترل كند ، كاملا واضح و روشن است . اما بايد توجه داشت كه اين محدوديت در بيشتر تحقيقات علوم رفتاري ، به ويژژه در تحقيقات غير آزمايشگاهي مانند پژوهشهاي جامعه شناسي ، روانشناسي اجتماعي و اقتصاد نيز كم وبيش وجود دارد.

ويژگي هاي تحقيق تاريخي

1-پژوهش تاريخي به اطلاعات بستگي دارد كه توسط ديگران جمع آوري يا مشاهده شده است . بنابراين ، اولين وظيفه محقق تاريخي بررسي در مورد درستي ، اعتبار و معني ذار بودن اين اطلاعات است.

2-اطلاعات مورد نياز در پژوهش تاريخي را ميتوان از دو منبع يا ماخذ به خلاصه زير به دست آورد:

الف) منابع دست اول مانند:

1- اسناد و مداركي كه توسط ناظران واقعي واقعه ضبط و نوشته شده اند به استناد بر متون موجود و تحقيقات مربوط .

2- بقايايي كه از فرد يا گروه به جا مانده است مانند : فسيلها ، اسكلتها، ابزارها، لباسها ، ساختمانها ، تصاوير و نقاشي ها ، سكه ها و مانند آنها

3- گواهي شفاهي فرد ناظر در جريان وقوع حادثه . معمولا كسب اين اطلاعات از طريق مصاحبه شخصي صورت مي گيرد.

ب)منابع دست دوم :

منابع دست دوم گزارشهايي است كه گزارشگرآن ناظر عيني واقعه نبوده و امكان دارد گزارش مذكور بر اساس مصاحبهاي با مشاهده كننده واقعي حادثه تهيه و تنظيم شده باشد يا گزارشگر ، گزارش اين فرد را مطالعه كرده است.براي مثال ، اطلاعات موجود در كتابهاي درسي تاريخ يا كتابهاي اطلاعات عمومي كه بارها نويسندگان از قول نويسندگان گزارش داده اند در زمره منابع دست دوم است. معمولا ، محققان تاريخي هنگامي از منابع دست دوم استفاده مي كنند كه اطلاعات دست اول موجود نباشد.

3-در تحقيقات تاريخي محقق از طريق دو نوع نقد اساسي به خلاصه زير اطلاعات به دست آمده را ارزشيابي مي كند:

الف.نقد ظاهري يا خارجي از اطلاعات كه اين سوال را مطرح مي كند:

((آيا اين سند و مدرك يا شئئ باقيمانده و اصل است ؟))

ب. نقد دروني يا داخلي از اطلاعات كه سوال مي كند:

((اگر چه اين سند و مدرك يا شئئ باقيمانده واقعي و اصيل است ولي آيا تصويري واقعي ازواقعه را ارائه مي دهد؟ ))

در اينجا مساله ارزشيابي و بررسي بر صحت اصالت مدرك به دست آمده صرف كار نيست بلكه چگونگي انگيزه ها و تعصبات و محدوديت ها ي گزارشگر مطرح مي شود ، زيرا كه همين چند مورد اخير ممكن است سبب غلو گزارشگر يا ناديده انگاشتن يك اطلاع خاص گردد. ذكر اين نكته ضروري است كه همين ارزشيابي هاي انتقادي از اطلاعات است كه اگر دقيق و درست انجام گيرد تحقيقات تاريخي را در نوع خود مستدل و قابل اعتماد و با ارزش مي سازد.

تحقيق عملي (در آموزش وپرورش)

براي مثال ، هدف محقق در اين دست از تحقيقات در آموزش و پرورش ، بهتر كردن كار و كارآيي در مدرسه و كلاس درس و در موقعيت محلي است . در واقع هدف از انجام اين دست از تحقيقات ، بوجود آوردن و ارائه مهارتها يا ارائه روش هاي جديدي است كه بتواند ما را در حل مشكلاتي مستقيم يا غير مستقيم با كلاس درس يا هر موقعيت زنده و واقعي كه به مدرسه ارتباط دارد ، كمك كند.

در اين مورد ، نمونه هايي به خلاصه زير مي توان عنوان كرد:

1. ايجاد برنامه آموزشي حين خدمت براي مشاوران تا آنان را در هدايت و راهنمايي شاگردان دير آموز كمك كند.

2. آزمايش روش جديدي از آموزش كه دانش آموزان را به رشته هاي حرفه اي و فني علاقه مند نمايند.

ويژگي هاي تحقيق عملي ( در آموزش وپرورش)

1. در اين پژوهشها ، محقق با موقعيت هاي واقعي و با دنياي كار عملاو مستقيما سو كار دارد. در اين صورت آزمودنيها شاگردان كلاس ،كاركنان و مربيانمدرسه يا افرادي خواهند بود كه معلم با آنان در تماس دائم است.

2. از ديگرخصايص اين پژوهش فراهم كردن چهار چوبي منظم و عيني و انشا روش جديدي است كه در حل مسائل و مشكلات آموزش وپرورش ، بر روش ذهني و بي نظم معمول فعلي ارجح باشد.

امتياز اين خصوصيت، تجربي شدن و علمي كردن روال تصميم گيريهاي آموزشي است كه برا ساس مشاهدات واقعي و اطلاعات عيني از رفتارو موقعيت هاي ملموس اجتماعي استوار مي گردد. نه بر اساس اطلاعات ذهني يا عقايد و نظرات منجمد حاصل از تجارب غير علمي گذشته يك فرد يا يك گروه اين خصوصيت در واقع نويدي است بر نواوري و آفرينندگي در حرفه معلمي.

3-قابليت انعطاف و انطباق اين نوع پژوهش و امكان ايجاد تغيير در طول زمان تجربه در پژوهش و نيز فدا كردن كنترل بخاطر تاثير پذيري و حساسيت تجربه از ويژگي هاي ديگر اين تحقيق است.

4-مهمترين ضعف اين روش تحقيق ، به علت ويژگي ها چون (( هدف موقعيتي و محلي )) ، ((ناچيز بودن كنترل متغيرهاي ناخواسته ))كم بودن قابليت تعميم آن است.

مراحل مختلف تنظيم تحقيق عملي ( در آموزش و پرورش)

1. موضوع تحقيق را تعيين و تعريف نماييد . به عنوان مثال بايد در اين مرحله قادر باشيد تا به سوالي مانند (( آن چيست كه به بهبود و ايجاد مهارت يا راه حلي جديد نياز دارد؟ )) پاسخ دهيد.

2. سابقه موضوع تحقيق را مطالعه كنيد. در اين مرحله بايد دريابيد كه آيا (( ديگران چنين مسائلي را داشته اند يا احتمالا چگونه به هدفهاي مشابهي دست يافته اند ؟ ))

3. سوالها يا فرض هاي تحقيق را واضح و قابل آزمايش بيان كنيد.

4. مراحل اجراي پژوهش و شرايط آن را تعيين و تنظيم كنيد. در اين مرحله بايد قادر باشيد به سوالي مانند((چه فعاليتهايي است كه بايد انجام گيرد تا هدفهاي تحقيق تامين شود ؟ )) پاسخ دهيد.

5. معيار هاي ارزشيابي ، فنون اندازه گيري و ساير راههايي را كه در به دست آوردن اطلاعات مورد نياز مفيدند تهيه يا توليد كنيد.

6. اطلاعات به دست آمده را تجزيه وتحليل كنيد و نتايج را ارزشيابي و تعبير و تفسير نماييد و سپس گزارش جامع از آنها را ارائه دهيد.

طرز تهيه و نوشتن رساله يا پايان نامه تحصيلي

مقدمه:

براي نوشتن يك رساله تحقيقي در قالب يا چهار چوب علمي ، محقق ناگزير است اصولي را رعايت كند تا هم كار رساله نويسي براي او آسان شود و هم مطالعه آن براي ديگران به گونه اي ثمر بخش امكان پذير گردد.اين اصول عبارت است از :

1. اصول تنظيم و تدوين مطالب در پايان نامه

2. اصول نوشتن مطالب در پايان نامه

3. اصول استفاده از منابع و ماخذ در پايان نامه

اصول تنظيم وتدوين مطالب در پايان نامه (تحقيق )

معمولا يك رساله علمي داراي فصل ها و قسمتها يي به خلاصه زير است:

1. صفحه عنوان

2. پيشگفتار ، تشكر و قدر داني

3. فهرست مطالب

4. فهرست جداول

5. فهرست شكل ها

6. فصل اول .طرح تحقيق

7. فصل دوم . سابقه موضوع تحقيق

8. فصل سوم. روش تحقيق

9. فصل چهارم. يافته هاي تحقيق

10. فصل پنجم .تجزيه و تحليل هاي تحقيق

11. فصل ششم . خلاصه تحقيق و پيشنهادها

12. فهرست منابع و ماخذ

13. پيوست

صفحه عنوان يا روي جلد پايان نامه (تحقيق )

اولين صفحه از پايان نامه يا گاهي روي جلد آن ، مشتمل بر اطلاعاتي به خلاصه زير است :

الف) عنوان رساله

ب) نام كامل استاد راهنما

ج) نام كامل محقق يا محققان

د) نوع مدرك قبلي محقق يا محققان و نام موسسه (دانشگاه) در سطح دانش آموزي (نام آموزشگاه )

ه) نام موسسه يا دانشگاهي كه رساله به آن تقديم مي گردد.

و) نوع مدركي يا دوره اي كه رساله (تحقيق ) نوشته شده است.

ز) تاريخ ارائه رساله

اگر اطلاعات فوق بر روي جلد نوشته مي شود ، بايد آن را با حروف درشت نوشت. اما اگر اين اطلاعات در صفحه اول قرار مي گيرد مي توان آن را مشابه خطوط متن نوشت. براي داشتن تصويري روشن توجه شما را به نمونه زير جلب مي كنيم :

بررسي تاريخ تعليم وتربيت در دوره صفوي

به راهنمايي:

استاد عزت اله نادري

محققان

......... ..........

تقديم به :

سازمان آموزش وپرورش استان...................... براي شركت در جشنواره خوارزمي

پيشگفتار ، تشكر و قدرداني

صفحه هاي پيشگفتار و تشكر و قدر داني از صفحه هاي لازم وضروري رساله نيست، اما گاهي وجود آنها مناسب به نظر مي رسد پيشگفتار معمولا شامل اطلاعات مختصر و مفيدي از هدف، دامنه و وسعت تحقيق است كه قبل از مطالعه كامل رساله ، به خواننده تصويري كلي و اضح از مطالب مندرج در رساله را مي دهد. در بعضي موارد محقق در خاتمه پيشگفتار از فرد يا افراد يا موسساتي كه او را در انجام تحقيقش كمك و راهنمايي كرده اند، تششكر و قدر داني مي كند.

برخي محققان ترجيح مي دهند كه صفحه اي جدا و پيش از پيشگفتار براي اين كار منظور دارند ،ولي شايد افزايش حجم تشكرات و تعارفات رساله ، زياد پسنديده نباشد. بنابراين ، اگر محقق قصد دارد اين چنين سپاس و تشكري را در رساله يا پاين نامه خود بگنجاند ، توصيه مي شود كه در اين باره چه در صفحه اي جدا و چه در خاتمه و دنباله پيشگفتار ، مختصري ساده قناعت كند.

فهرست مطالب

فهرست مطالب كه ممكن است يك يا چند صفحه را در بر گيرد در رساله حائز اهميت است . يكي از هدفهاي فهرست مطالب را مي توان دادن ديد يا آگاهي از تمام مطالب مندرج در رساله به خواننده دانست.

بدين معني كه خواننده با اين ديد يا آگاهي سطحي از مطالب ، قادر خواهد بود به سرعت و دقت و سادگي ، هر قسمت مورد علاقه از رساله پيدا كند. محقق در نوشتن فهرست مطالب ، ملزم به رعايت نكاتي در مورد جاي دهي بخش هاي اصلي و فرعي است تا خواننده را در دست يابي به مفاهيمي كه با هم ارتباط دارد ، راهنمايي كند.

همان گونه كه در نمونه شماره (2)ملاحظه مي شود فاصله ابتداي كلمات تشكر ، پيشگفتار ، فهرست ها ، فصل ها و پيوست از سمت راست كناري صفحه كاغذ يكي است . همچنين فاصله ابتداي كلمات عنوان فصلها و عنوان هاي اصلي در هر فصل از سمت راست كناري صفحه كاغذ يكسان و كمي جلوتر نسبت به داخل صفحه نوشته شده اندو تمام عنوان هاي فرعي نيز در هر فصل ، كمي جلوتر از عنوان هاي اصلي ( نسبت به داخل صفحه و به يك فاصله از سمت راست كناري كاغذ ) منظور شده است .

نمونه شماره 2

عنوان صفحه

تشكر و قدر داني………………………………………………………………………………………..……………….الف

پيشگفتار……………………………………………………………………………………………………………………. ب

فهرست مطالب………………………………………………………………………………………………………………د

فهرست جدول ها…………………………………………………………………………………………………………..و

فهرست شكلها……………………………………………………………………………………………………………..ح

فصل اول- طرح تحقيق 1………………………………………………………………………………………………..

مقدمه

تعريف موضوع تحقيق

هدف هاي كلي و آرماني تحقيق

هدفها ، سوالها يا فرض هاي ويژه تحقيق

روش انجام تحقيق

اهميت موضوع تحقيق

تحقيقاتي كه تاكنون در ايران در اين زمينه انجام شده است

محدوديت هاي تحقيق

1.محدوديتهاي كه خارج از كنترل محقق است

2.محدوديت هايي كه محقق در كنترل و نظارت بر آنها دخالت دارد

تعريف واژه هاو اصطلاحات

خلاصه اي از ساير فصلها

فصل دوم-سابقه موضوع تحقيق ........................................................................12

مقدمه

......

.......

فصل سوم –روش تحقيق..............................................................................45

مقدمه

روش گزينش نمونه

روش تهيه و اجراي پرسشنامه

روش آماري

فصل چهارم-يافته هاي تحقيق........................................................................52

مقدمه

جدولها

فصل پنجم- تجزيه و تحليل يافته ها .................................................................80

فصل ششم – خلاصه تحقيق وپيشنهادها................................................................91

خلاصه

پيشنهادها

فهرست منابع.............................................................................................97

پيوست....................................................................................................100

لازم مي دانيم از موارد فوق فصل ششم را مورد بررسي قرار دهيم.

فصل ششم- خلاصه تحقيق و پيشنهادها

اين فصل مشتمل بر دو قسمت اصلي يكي خلاصه تحقيق و ديگري پيشنهادها كه ذيلا توضيح داده ميشود:

خلاصه تحقيق:

تهيه وتنظيم خلاصه رساله، شايد يكي از مشكلترين بخش هاي رساله نويسي باشد و اغلب محققان تازه كار ، در نوشتن خلاصه بر اساس اطلاعات و يافته هاي محدود تحقيق خود اشتباها تعميم هاي كلي و مبالغه آميزي را نتيجه مي گيرند و بدين وسيله بي اعتماد يخوانندگان را نسبت به فعاليتهاي تحقيقي سبب مي گردند. يك خلاصه مناسب تركيبي از دو نوع اطلاعات است.

1. .اطلاعات و يافته هايي كه محقق از طريق تحقيق جاري خويش به دست آورده است.

2. اطلاعات و يافته هاييي كه محقق از طريق مطالعه تحقيقات و نوشته هاي ديگران جمع آوري كرده است.

در نوشتن خلاصه پايان نامه رعايت نكات ذيل حائز اهميت است . اين نكات عبارت است از :

1.ارائه يافته ها و نتايج برجسته و جالب به صورتي منظم

2.استفاده از يافته هاي تحقيق جاري براي تاييد يا رد فرضهاي تحقيق

3.استفاده از مطالب مندرج در فصل سابقه موضوع تحقيق در رد يا تاييد تحقيق

پيشنهادها

تحقيقاتي كه در زمينه هاي مختلف ، از جمله آموزش وپرورش صورت ميگيرد ، لزوما بايد پيشنهادهاي همراه باشد به ويژه در آموزش وپرورش كه اين پيشنهادها براي تغيير يا تاييد برنامه هاي آموزشي به كار ميرود . به اين لحاظ ، هر تحقيق در زمينه يعني به صورت برنامه هاي آموزشي ، جنبه كاربردي دارد.هاي آموزشي ، به هر حال برپيشرفت و تكامل يا غناي آموزش وپرورش ناظر است ودر ابعاد عملي آن ، يعني به صورت برنامه هاي آموزشي ، جنبه كاربردي مي يابد.

همچنين محقق با توجه به برخوردهايش با مسائل و مشكلات متعدد در مراحل تحقيق وپي بردن به ناآگاهيها و سرگرداني هاي موجود ذدر زمينه موضوع تحقيق ، مي تواند عنوان ها يا موضوع هاي تحقيقي ديگري را در خاتمه پيشنهادها ، ارائه كند . اين عمل خود منبع بسيار مفيدي خواهد شد تا محققاني كه در انتخاب موضوع تحقيق دچار اشكالند ، راهنمايي شوند.

فهرست منابع

فهرست منابع پايان نامه ها را به گونه هاي مختلفي تنظيم مي كنند ، بهترين روشي كه مورد قبول همگان است روش ا. پي.ا است در اين روش ، تمام منابع و ماخذ از قبيل كتابها، مقاله ها، مجله ها ، رساله هاي چاپ شده و چاپ نشده را به ترتيب حروف الفباي نام فاميل نويسنده يا مترجم و به صورت درهم از نظر نوع آنها ، نوشته مي شود.براي مثال ، به نمونه هاي زير كه در موارد مختلف از نظر نوع مرجع و چگونگي طرز نوشتن آنها تنظيم شده است ، توجه كنيد.

مرجع مورد استفاده ، كتاب است.

.نبوي ، بهروز ، مقدمه اي بر روش تحقيق در علوم اجتماعي ، (چاپ چهارم )تهران : انتشارات فروردين ، 1355

مرجع مورد استفاده مقاله چاپ شده در مجله است

سيف نراقي ، مريم و نادري ، عزت اله (( اختلالات ياد گيري )) ، تهران : جزوه چاپ نشده دانشكده توانبخشي ،1356

پيوست

پيوست رساله معمولا مشتمل بر مطالب و مداركي مهمي است كه اگر چه كمك چنداني در درك و فهم خواننده از رساله نمي كند، ولي آگاهي او از آنها لازم به نظر مي رسد. براي مثال مي توان نسخه هاي از نامه هايي را براي انجام تحقيق به افراد يا موسسات مختلف نوشته شده است.يا نمونه اي پرسشنامه ها ، آزمونها و ساير وسايل جمع آوري اطلاعات را نام برد كه هريك از آنها را مي توان در پيوستهاي جداگانه اي قرار دادو به پيوستها نيز شماره هايي تعلق داد.

از محاسن پيوست در رساله مي توان دو نكته زير را عنوان كرد:

1.وجود پيوست در رساله كمك موثري به محققان مبتدي در زمينه تهيه و تنظيم پرسشنامه يا وسيله اي مشابه براي جمع آوري اطلاعات است.

2.وجود پيوست در رساله، به محققاني كه قصد تكرار يك تحقق را دارند و مي خواهند به بررسي تغييرات خاص در طول زمان و با وسيله اي يكنواخت بپردازند ، كمك شاياني عرضه مي كند.

اصول نوشتن مطالب در پايان نامه

اصول مربوط به نوشتن مطالب در پايان نامه مشتمل بر دو موضوع اصلي است :

1. واژه بندي

2. نشانه گذاري

رعايت اين دو موضوع نه تنها كار نويسنده و خواننده را آسان مي كند بلكه سبب مي شود تا نوشته از زيبايي خاصي بهره گيرد

واژه بندي

هر نوشته اي بايد اولا دقيق باشد و انديشه ها وپيامها ي نويسنده را به خوبي برساند و ثانيا براي خواننده روشن ورسا باشد تا به آساني بتواند آن را درك كند. بنابراين ، نويسنده بايد از يك طرف ويژگي هاي زبان خود را به خوبي بداند و بتواندآنها را به كار ببندد و از طرف ديگر ، به هنگام نوشتن مطالب ، توانايي زباني گروه معيني را كه خوانندگان احتمالي اين مطلب هستند، در نظر بگيريد.

به اقتضاي رعايت دو نكته فوق ، محقق بايد در نوشتن مطالب تحقيق در پايان نامه ، از واژه هاي دقيق استفاده كند تا آنجا كه امكان دارد ، هر واژه رادر معني حقيقي آن به كار ببرد و اگر از واژه اي كه داراي معاني مختلفي است استفاده مي كند، اين واژه را در قسمت ((تعريف واژه ها و اصطلاحات )) از طرح تحقيق با معني مورد نظر ، تعريف نمايد.

همچنين محقق بايد از نوشتن جمله هاي طولاني يا پيچيده بپرهيزيدوسعي كند پيامهاي خود را در قالب جمله هاي كامل و روشن بيان كند و از جمله هايي كه مكمل يكديگرند ((بند)) يا ((پارگراف)) بسازد.

نشانه گذاري

نشانه گذاري در نويسندگي حائز اهميت بسيار است. نويسندگان در نوشته هاي خود از نشانه هايي براي تفكيك مطالب يا كمك به خواننده در درك وفهم بهتر جمله ها استفاده مي كنند. در كار رساله نويسي نيز محقق براي رساتر كردن مطالب خود بايد از نشانه ها به همان شكلي استفاده كند كه در هر نوشته معقول و رساي ديگري ،معمول است.نشانه هاي رايج و پذيرفته شده به قرار زير است :

(.) ايست نما يا نقطه . اين نشانه معمولا در موارد زيز بكار ميرود:

1. در پيان جمله هاي بياني و امري قرار مي گيردو ختم جمله را اعلام مي دارد.

نمونه : سال تحصيلي گذشته با موفقيت پايان يافت.

2. پس از حروف مستقلي كه ابتداي چند كلمهيا صورت مخفف واژه ها است.

نمونه: د.ت.م(=دانشگاه تربيت معلم ))

3. پس از اعداداصلي يا حروف الفبا قرارمي گيرد و آنها را از كلمه ها تفكيك مي كند.

نمونه: الف. ب. ج. يا 1.2.3

(؟) پرسش نما يا علامت سوال . اين نشانه در موارد زير به كار مي رود:

1. در پايان جمله هاي سوالي مستقيم قرار مي گيرد.

نمونه : پدر از فرزند پرسيد (( آيا دوستت را ديده اي ؟))

بايد به خاطر داشت كه در پايان جمله هاي سوالي غير مستقيم به جاي پرسش نما ، ايست نما به كار مي رود.

نمونه : ((استاد از دانشجو پرسيد كه آيا كتاب را خوانده است. ))

2. گاهي براي نمايش مفهومي كه موجب ترديد يا شك است ، به كار مي رود و در اين مورد معمولا آن را داخل دو كمان يا پرانتز ( ) قرار مي دهند.

نمونه : دوست شرافتمند (؟) راز مرا با ديگران گفت.

3. در پايان عنواني كه معني استفهامي دارد و خود جزو جمله اي است قرار مي گيرد.

نمونه : كتاب ، چگونه مي توان به ديگران كمك كرد ؟ را مطالعه كردم

(!) هيجان نما يا الف نقطه . اين نشانه معمولا درپايان كلمه ها يا جمله هايي كه حاكي از هيجان يا تعجب يا تاكيداند قرار مي گيرد.

نمونه : ((عجب مهارتي داري !)) ((مبادا دير بيايي!))

(،) درنگ نما يا ويرگول . براي تفكيك رواژه ها يا قسمتهاي جمله به كار مي رود.

نمونه :جامعه ما از لحاظ صنعت ، علم ، هنر و اخلاق بايد تحول يابد.

(،) جدائي نما يا نقطه ويرگول . از اين نشانه براي جدا كردن دو يا چند جمله بياني كوتاه كه با يكديگر پيوند نزديك دارد ، استفاده مي شود و معمولا مواقعي به كار مي رود كه ب آوردن يك فعل ، جمله هاي ديگر تمام مي شود.

نمونه : ستار خان و باقر خان ، مرداني ساده انديش ، بودند، ولي با فداكاري ها خود به ايران خدمتهاي بزرگ كردند))

(:)هشدار نما يا دو نقطه . در موارد زير به كار ميرود :

1.. قبل از نقل قول مستقيم نمونه : حافظ شيرازي گفته ااست :

((من ملك بودم و فردوس برين جايم بود آدم آورد در اين خراب آبادم))

2. براي بيان كردن و بر شمردن قسمتهايي از يك كل يا تفصيل يك موضوع ۀ

نمونه : اين نشانه هاي مهم عبارتست از :

3-قبل از مطلبي كه به منظور تكرار يا توضيح مطلب پيش از آن است .

نمونه : آنچه كه در باب اخلاق نگاشته اند بر دو مطلب مهم ملاحظه دارد:

4.بعد از عنوان نامه .نمونه :استاد ارجمند

5. بين عنوان اصلي و عنوان فرعي كتاب ، مقاله و...

نمونه: روش هاي تحقيق در علوم انساني : با تاكيد بر آموزش و پرورش

6- بين رقم ساعت و رقم دقيقه . نمونه : 20 :6 بعداز ظهر

(...) افتادگي نما يا سه نقطه . اين نشانه در موارد زيز مورد استفاده قرار مي گيرد :

1. به جاي يك چند واژه حذف شده

نمونه : (( عصر زور گويي ، مفتخواري ، بي دانشي .... سپري شده است. ))

2. به جاي واژه هايي مانند و غيره

لازم به تذكر است ، كه هرگاه علامت سه نقطه در انتهاي جمله واقع شود علات پايان جمله در پي آن ذكر مي گردد.

(-)پيوست نما يا تيره كوتاه در موارد زير به كار مي رود:

1. براي پيوستن كلمه ها به منظور ايجاد يك مفهوم

نمونه : خانواده مادر –شاهي يكي از شكل هاي قديمي خانواده است.

2.براي تقطيع كلمات

نمونه:د-الف-ن- ش (=دانش)

3.براي نشان دادن ناتمامي كلمه اي كه در انتها ي سطر قرار گيرد و پاره اي از آن به سطر بعد منتقل شود.

4-در دو طرف جمله اي درون جمله هاي ديگر به كار ميرود كه نويسنده عطف به مفهوم آن را لازم مي داند ولي به جمله هاي متن مستقيما ربط ندارد و در واقع گريزي است از مفهوم يك متن به نكته اي وابسته به آن متن.

نمونه : آموزش ، بايد متحول گردد. آموزشي كه در قالب هاي متحجر – هر چند به ظاهر تمدن آراسته – هدف هاي مردم فريبي عنوان مي سازد.

( ) ، دو كمان پرانتز . اين نشانه براي توضيح اضافي يا ذكر نكته اي به كار مي رود.

نمونه : هه كل ، يكي از طبيعت شناسان بزرگ قرن نوزدهم بود.

((( )))برجسته نما يا گيومه ، در موارد زير مورد استفاده قرار مي گيرد :

1. در شروع وختم سخني يا مطلبي كه مستقيما و كلمه به كلمه از شخصي يا مرجعي نقل مي شود

نمونه : سعدي شيرازي گفته است ((دوستي را كه به عمري فرا چنگ آرند نشايد كه بيكدم بيازارند))

2. در شروع و ختم اصطلاحات تازه و كلمات مورد تاكيد

نمونه : كلمه ((فرهنگ ))معادلي است براي (كالچر )انگليسي

3. هنگام ذكر عنوان مقاله ها و رساله هاي نا مستقل و سخنراني ها و فصول يك كتاب ، براي مشخص كردن آنها.

نمونه : (( در تاثير تربيت )) ب

روش تحقیق در تاریخ

مطالب مشابه :

متن كامل نامه خانواده آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به مجلس شوراي اسلامي

: گفتنی‌ها و ناگفتنی‌ها ( بررسی و نقد دروس کتاب های مربوط به زبان و ادبيات فارسی دوره‌ی دبيرستان و

بررسی و نقد دروس کتاب های مربوط به زبان و ادبيات فارسی دوره‌ی دبيرستان و پيش دانشگاهی )

روش تحقیق در تاریخ

روشهای اصولی تحقیق و پژوهش

پاسخ خودآزمايي زبان فارسي ( 1 ) از درس پانردهم تا بيست و هشتم