بیماریهای قارچی و راههای پیشگیری از آن

بیماری‌های قارچی یا درماتوفیت جزو بیماری‌های عفونی ـ مسری هستند که از منبع آلودگی ـ انسان، حیوان یا اشیا و گیاهان آلوده ـ به فرد در معرض خطر، منتقل و در لایه‌های سطحی و میانی پوست، موجب بروز ضایعات پوسته‌دار با لبه‌های برجسته می‌شوند که با گذشت زمان، ضمن خارش متوسط تا شدید تمایل به گسترش دایره‌ای شکل دارند.

چرا به رغم تنوع و امکان دسترسی به انواع داروهای ضد قارچ، شیوع بیماری‌های قارچی پوست همچنان یکی از علل مهم مراجعه بیماران به مراکز درمانی پوست است؟

پاسخ واضح است. اول: عدم رعایت اصول بهداشتی و درمانی، دوم: عدم توجه به درمان کامل و سوم: سهل‌انگاری در مراقبت‌های پیشگیرانه از سرایت بیماری به دیگران.

لکه های ناشی از قارچ معمولا به رنگ قهوه ای روشن هستند. لکه های قارچی در ناحیه گردن، سیــنه و پشت و در بعضی موارد به صورت سفید رنگ در چهره دیده می شوند.

لکه های ناشی از قارچ به ابعاد حدود دو یا سه سانتیمتر قطر داشته و حالت پوسته دهی مختصری نیز دارند.

لکه های ناشی از قارچ در تمام رده های سنی دیده می شود. البته امکان بروز این بیماری در اطفال و جوانان شایع تر است.

تشخیص این بیماری از طریق نمونه برداری از سطح پوست و بررسی آن به وسیله میکروسکوپ امکان پذیر است.

شکل ضایعات و شدت پیشرفت آن بستگی به نوع قارچ (انسانی یا حیوانی) دارد.

در نوع حیوانی ممکن است علاوه بر خارش شدید و درد، جوش‌های چرکی و حتی تاول‌های کوچک در سطح ضایعات وجود داشته باشد که به‌ سرعت در سطح و عمق پوست پیشرفت می‌کند. شاید به همین علت باشد که گاهی این بیماری قارچی با بیماری‌های عفونی غیرقارچی اشتباه می‌شود و بیمار صرفا تحت درمان با آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و خوراکی قرار می‌گیرد، در حالی که استفاده از داروی ضد قارچ در این شرایط ضروری است.

اما قارچ علاوه بر نوع حیوانی و انسانی بر حسب محل بروز عفونت در بدن به انواع قارچ‌های سر، صورت، تنه، کشاله ران، مو، دست، پا و ناخن تقسیم می‌شود که هر کدام درمان‌های مجزا و مشخصی دارند، به طوری که قارچ مو به دلیل ایجاد کچلی دائم و قارچ ناخن به علت سرسختی و مقاومت، نیازمند درمان طولانی‌تر و جدی‌تری هستند، این در حالی است که نوع کشاله ران به دلیل ماندگاری کرم‌های ضد قارچ در آنجا بهتر و سریع‌تر به درمان پاسخ می‌دهد.

بنابراین نوع درمان (خوراکی یا موضعی) بر اساس نوع قارچ و محل ضایعه، توسط پزشک متخصص تعیین می شود، اما از آنجا که بسیاری از بیماری‌های پوستی از جمله اگزما می‌توانند در شکل و شمایل این بیماری آشکار شوند، انجام یک آزمایش پوستی دقیق ضروری است و بسیار اهمیت دارد که نمونه‌برداری سطحی پوست در زمانی انجام شود که قارچ‌های زنده در سطح پوست به راحتی در دسترس هستند.

از این رو، فرد مبتلا باید حداقل تا سه روز از مالیدن هر پماد ضد قارچ و حتی صابون و شامپو در محل عفونت خودداری کند تا قارچ‌ها به راحتی برای آزمایشگاه در دسترس باشند و این شاید مهم‌ترین نکته آموزشی این نوشتار باشد که کمتر مورد توجه بوده است، زیرا گزارش منفی آزمایشگاه یعنی عدم درمان و پیشرفت بیماری و حتی ابتلای دیگران.

لباس های نایلونی به علت ایجاد تعریق زیاد امکان ابتلا به قارچ پوستی را افزایش می دهند.

استفاده نکردن از لوازم شخصی دیگران همچون حوله و لباس زیر، جلوگیری از تعریق زیاد با استفاده از پوشیدن لباس های مناسب و خودداری از شنا کردن در آب های آلوده در پیشگیری از ابتلا به این بیماری عفونی پوستی موثر هستند.

شیوع بیماری در دامداران، کشاورزان و مراکز جمعی (سربازخانه‌ها و مدارس) بیشتر بوده و افراد ورزشکار به خصوص کشتی‌گیران به دلیل تماس بدنی با افراد مختلف در معرض خطر بیشتر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علاوه بر این، کسانی که تحت درمان با داروهای شیمی درمانی هستند یا خانم‌های حامله و افرادی که به دلیل بیماری‌های طولانی یا جراحی وسیع از ضعف جسمانی قابل ملاحظه‌ای برخوردارند، در معرض جدی این بیماری قرار دارند.

از سوی دیگر افراد مبتلا به بیماری‌های آمیزشی (سوزاک و سیفلیس) و ایدز، در قسمت‌های مختلفی از بدن به فرم پیشرفته این بیماری مبتلا می‌شوند که درمان اولیه این افراد بسیار حائز اهمیت است.

از آنجا که عامل ایجاد این بیماری، نوعی قارچ است، باید درمان زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.

درمان لکه های ناشی از قارچ با استفاده از شامپوها و داروهای پوستی و موضعی ضد قارچ انجام می شود. در صورت گستردگی بیماری، استفاده از داروهای خوراکی ضد قارچ نیز برای درمان ضروری است.

دوره درمان این بیماری یک هفته تا 10 روز است. برای درمان اصولی بیماری قارچی ممکن است به یک دوره طولانی مدت نیاز باشد.

نکته مهم در درمان این بیماری مسری، کامل کردن دوره درمان است، زیرا علاوه بر بهبودی فرد، مانع از انتقال بیماری به دیگران می‌شود.

انواع قارچ‌های پوستی

1- عفونت درماتوفیت

باعث عفونت پوست، ناخن و مو می‌شود. این عفونت شامل پنج مورد زیر است:

الف- پای ورزشکار: این عفونت قارچی باعث می‌شود که پوست بین انگشتان پا، خارش دار، خشک، پوسته پوسته و قرمز گردد. در برخی مواقع باعث تاول و ترک خوردن پوست می‌شود. اغلب افراد، در استخرهای شنا و سونا به این نوع عفونت قارچی مبتلا می‌شوند. اگر شما پس از تماس با پوست آلوده، دستان خود را نشویید، این آلودگی می‌تواند به دستانتان منتقل شده و در چین‌های کف دست و بین انگشتان دست گسترش یابد.

ب- عفونت ناخن: ناخن بدشکل، ضخیم و به راحتی خرد می‌شود. عفونت ناخن معمولا با پای ورزشکار همراه است.

ج- عفونت قارچی کشاله ران : علائم این عفونت شامل خارش و بثورات پوستی قرمز در کشاله ران و مناطق اطراف آن می‌باشد. این عفونت غالبا در مردانی که زیاد عرق می‌کنند، دیده می‌شود.

د- عفونت قارچی بر روی بدن: این عفونت از حیوانات اهلی گرفته می‌شود. غالبا در مناطقی از بدن مانند شکم، دست و یا پا ایجاد می‌شود. علائم این عفونت شامل تکه‌های مسطح و حلقه‌ای قرمز رنگ می‌باشد که می‌تواند رشد کرده و گسترش یابد. این حلقه‌ها در لبه، پوسته دار و در مرکز مسطح می‌باشند.

ه- عفونت قارچی پوست سر : این عفونت غالبا در خردسالان ایجاد می‌شود. از فردی به فرد دیگر انتقال می‌یابد و باعث ریزش مو و التهاب مناطق آسیب دیده می‌شود.

اگر به قارچ پوستی مبتلا هستید، پوست خود را با صابون ضد قارچ بشویید. سپس پوست خود را کاملا خشک کنید. شستن و خشک کردن پوست یکی از راه‌های جلوگیری از ایجاد و انتقال قارچ‌ها می‌باشد

2- عفونت مخمر

یکی دیگر از عفونت‌های قارچی پوست به دلیل عفونت مخمر می‌باشد. این عفونت شامل سه مورد زیر است:

الف- عفونت لمسی: این عفونت ناشی از قارچ کاندیدا آلبیکنس می‌باشد که بر روی پوست و دستگاه گوارش زندگی می‌کند. این عفونت در زیر بغل، کشاله ران، زیر سینه و چین‌های پوستی دیده می‌شود. علائم این عفونت شامل خارش، درد، لکه‌های سفید- زرد می‌باشد.

ب- پیتریازیس رنگارنگ: این عفونت باعث می‌شود لکه‌های تیره بر روی پوست روشن و لکه‌های روشن بر روی پوست تیره به وجود آید. این عفونت بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده شده است.

ج- برفک

برفک می‌تواند دهان، زبان، واژن و دیگر مناطق مرطوب و چین‌های پوست را درگیر کند. عفونت برفکی، تکه‌های سفیدرنگ کوچکی هستند که یک علامت قرمز را به جا می‌گذارند.

در بزرگسالان، برفک واژن می‌تواند باعث خارش و ترشح غلیظ و سفیدرنگ شود.

گاهی، برفک در دهان نوزادان دیده می‌شود. برفک در نوزادان مسئله جدی را به وجود نمی‌آورد، اما نوزادانی که برفک در گلویشان ایجاد شده است، نمی‌توانند به خوبی شیر بخورند.

علائم قارچ پوستی

این علائم بستگی به نوع عفونت قارچی و قسمت درگیر بدن دارد. قارچ پوستی می‌تواند باعث بروز بثورات پوستی قرمزرنگ، پوسته پوسته و خارش‌دار شود و به نظر می‌رسد که پوست خشک است.

عفونت قارچی پوست سر می‌تواند منجر به ریزش مو شود. بثورات پوستی ناشی از قارچ ممکن است با علائم سایر مشکلات پوستی مانند پسوریازیس و اگزما اشتباه شود.

عوامل خطر

در موارد زیر، احتمال ابتلا به عفونت قارچی زیاد می‌شود:

- اگر به تازگی آنتی بیوتیک دریافت کرده‌اید.

- اگر استروئید دریافت کرده‌اید.

- دیابت دارید.

- افزایش وزن دارید.

- قبلا دچار عفونت قارچ پوستی بوده‌اید.

- سیستم ایمنی ضعیفی دارید.

- پوستتان مرطوب است.

- اگر بدن خود را بعد از عرق کردن و یا دوش گرفتن، خشک نمی‌کنید.

اگر لباس‌های تنگ و پلاستیکی بپوشید، عرق نمی‌تواند از روی سطح پوست تبخیر شود، لذا پوست مرطوب می‌ماند و امکان ابتلا به قارچ پوستی زیاد می شود

انتقال عفونت قارچی پوست

این عفونت از یک فرد به فرد دیگر قابل انتقال است؛ برای مثال در کلاس‌های ورزشی و استخرهای شنا، عفوت قارچی پای ورزشکار شایع است.

تماس با ملحفه یا حوله و شانه آلوده می‌تواند باعث انتقال عفونت‌های قارچی پوست گردد.

تشخیص

پزشک برای تایید عفونت، ممکن است یک تکه از پوست را خراش دهد و یا یک تکه از ناخن و یا مو را به آزمایشگاه بفرستد.

درمان

- درمان‌های موضعی ضدقارچ مثل کرم، لوسیون و پودرهای دارویی وجود دارند که بر روی پوست می‌مالند.

- اگر لکه‌ها مقداری از پوست صورت، ناخن‌ها و یا پوست سر را بگیرند، باید قرص مصرف کرد.

- اسپری مخصوص برای درمان عفونت قارچی پای ورزشکار در داروخانه‌ها موجود است.

- اگر پوست سر دچار عفونت قارچی شده است، استفاده از شامپوی ضدقارچ مفید می‌باشد.

در برخی مواقع، این داروها باعث تحریک پوست و یا ناراحتی معده می‌شوند. لذا بدون تجویز پزشک، هیچ اقدامی برای درمان عفونت‌های قارچی نکنید.

پیشگیری

- بعد از حمام کردن، پوستتان را خوب خشک کنید.

- لباس‌های گشاد و نخی بپوشید.

- جوراب‌های نخی بپوشید.

- پودر بچه را درون جوراب‌ها و کفش‌هایتان بریزید.

- پاهایتان را بعد از شستن، به خوبی خشک کنید.

- حوله، شانه و برس مخصوص به خود داشته باشید..

- هنگامی که عفونت قارچی از بین رفت، ملحفه و لباس‌هایتان را بشویید.

- اگر فردی در خانواده‌تان مبتلا به عفونت قارچی پوست سر بود، بالش، کلاه، شانه و قیچی موی سر او را ضدعفونی کرده و یا دور بیاندازید.

- در استخرهای شنا، دمپایی پلاستیکی بپوشید.

- هر 2 تا 3 روز یک‌بار کفش‌های خود را عوض کنید (برای جلوگیری از عفونت قارچی پای ورزشکار).

- در هنگام ورزش، لباس نخی بپوشید، زیرا عرق بدن را خشک می‌کند.

- اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید، مقدار قند خونتان را کنترل کنید.

درمان‌های خانگی

1- پوست خود را با صابون ضد قارچ بشویید. سپس پوست خود را کاملا خشک کنید. شستن و خشک کردن پوست یکی از راه‌های جلوگیری از ایجاد و انتقال قارچ‌ها می‌باشد.

2- سرکه سیب را بر روی یک تکه پنبه بریزید و به آرامی بر روی محل قارچ، بمالید. این کار را 3 تا 4 بار در روز انجام دهید.

3- روغن سیر، روغن درخت چای و روغن پونه کوهی نیز برای از بین بردن قارچ پوستی مفید می‌باشند.

4- قارچ پوستی باعث می‌شود که ملانوسیت (سلول‌های رنگدانه ساز) پوست، سنتز ملانین (رنگدانه پوست) را متوقف کند. پماد ضدقارچ می‌تواند درمان کننده باشد.

5- بدن خود را 2 بار در روز در محلول آب و پراکسید هیدروژن، خیس کنید. محلول پراکسید، قارچ را از بین می‌برد.

6- در ابتدا، ممکن است پوستتان نسبت به پراکسید حساس باشد. پس، بهتر است محلول رقیقی از پراکسید و آب تهیه کنید

بیماریهای قارچی و راههای پیشگیری از آن

مطالب مشابه :

جوش و لکه های قرمز روی پوست

آموزش رفع جوش روی صورت

بیماریهای قارچی و راههای پیشگیری از آن

ماسک های گیاهی برای کک و مک و لک های صورت

قرمزی پوست

درمان جای جوش پوست صورت

مسائل مربوط به پوست و موی نوزادان