داستان 8 اثر ثبت شده جهاني ايران

يك سال از جشن ثبت بيستون در فهرست ميراث جهاني مي گذرد اما بعد از آن اتفاق خجسته،نتوانستيم اثري به اين فهرست اضافه كنيم.

بيستون

يك سال پيش جشن گرفتيم.جشني به مناسبت ثبت بيستون در فهرست ميراث جهاني يونسكو.همه دوستداران ميراث فرهنگي در آن روزها خوشحال بودند.حالا يك‌سال بعد از آن اتفاق خجسته،نتوانستيم اثري به اين فهرست اضافه كنيم.اما بشنويد از داستان زيباي آن هشت اثر:

تخت جمشيد
تخت جمشيد، در ابتدا صخره بزرگي بود كه داريوش آن را در كنار كوه رحمت برگزيد تا كوشك شاهانه‌اي بر روي آن بنا نهد، و اين آغاز داستان ساخت بناهاي باشكوه در مكاني شد كه به آن قصرجمشيد، مسجدسليمان، صدستون، چهل ستون، چهل منار، پرسپوليس و ... هم گفته‌اند.
جلگه مرودشت كه تخت جمشيد در آنجا بنا شده از روزگاران كهن از تمدن و فرهنگ‌هاي بومي و ايلامي برخوردار بوده و اكنون هم مي‌دانيم كه شهر معروف «انشان» كه كوروش بزرگ و نياكانش خود را پادشاه آن خوانده‌اند، نزديك همين مكان، يعني در جلگه بيضا بوده‌است.

تخت جمشيد هويت ايراني دارد اما ساخته ايرانيان تنها نيست.

آشوريان، مصريان، اورارتوئيان، بابليان، لوديان، هندوان، سكائيان و ... در ساخت آن شركت كرده‌اند. بنا به گواهي كتيبه داريوش، قبل‌‌ از ‌اينكه‌ داريوش تخت‌جمشيد را بسازد هيچ بنايي در آن مكان وجود نداشته ولي بعد از داريوش، خشايارشا و پسرانش و حتي در دوران‌هاي بعدي، آثاري بر آثار هخامنشيان افزوده شده تا ما اكنون ميراث‌دار بازمانده‌هايش باشيم.

مجموعه تخت‌جمشيد شامل پلكان ورودي، دروازه ملل، حياط و كاخ آپادانا، كاخ‌اختصاصي داريوش، كاخ‌اختصاصي خشايارشا، كاخ سه دروازه، حرمسرا، خزانه، كاخ صدستون، چاه سنگي، آرامگاه‌هاي شاهي، دروازه نيمه تمام و ... است.

زيگورات چغازنبيل
چغازنبيل كوهي است ساخته دست بشر، در مكاني كه اطرافش كوه نيست. يك زيگورات است. پله‌اي به آسمان و راهي به سوي خدايان.
كوه از داستان طوفان نوح به اين طرف مقدس بوده، چرا كه اولين خشكي كه پديدار شد قله كوه بود. خدايان نيز هميشه در كوه مسكن داشته‌اند.

اينطوري بود كه ايلامي‌ها خودشان دست به كار شدند و كوهي ساختند و خداي خود را در قله آن (آخرين طبقه زيگورات) جاي دادند و شروع كردند به عبادت كردنش.

     بين سالهاي 1275 تا 1340 ق.م بود كه «اونتاش گال» پادشاه دوره ايلام ميانه شهري به نام «درواونتاش» بنا كرد كه معبد چغازنبيل همچون نگيني در مركز حصار اول (در حاليكه شهر سه حصار داشت) مي‌درخشيد. تا جايي كه يكي از بزرگترين و باشكوه ترين معماري‌هاي دنياي باستان به شمار مي‌آيد.

     معبد چغازنبيل بنايي است كه طبقات بالايي آن بر روي طبقات پاييني ساخته نشده بلكه هر طبقه، مجزا از سطح زمين تا بالا كشيده شده است. از آنجا كه راه وصول به طبقه فوقاني معبد به طريق مستقيم از نظر ايلاميان بي‌حرمتي به خدا بود، دسترسي به آن در چندين مرحله و به طرز خاصي است و از اين لحاظ پلكان زيگورات چغازنبيل در نوع خود بي نظير و بر خلاف زيگورات‌هاي بين النهرين است.

سكوهاي كوچك مذبح (هفت سكو)، حصار معبد، دروازه‌هاي معبد، تصفيه خانه (كه از لحاظ تكنولوژيكي و فن آوري منحصر به فرد است) و ... از نكات قابل توجه اين اثر جهاني كشورمان است.

ميدان نقش جهان
     فلورانس ايتاليا، كوالالامپور مالزي، شيان چين، سنت پترزبورگ روسيه، بارسلون اسپانيا، ايروان ارمنستان، هاواناي كوبا، يوش روماني و اصفهان ايران خواهر خوانده‌هاي هم هستند و اين به دليل جاذبه‌هاي كم‌نظيري است كه در آن‌ها وجود دارد. و اما نگين اصفهان، ميدان نقش جهان است.

     در چهارسوي ميدان نقش جهان، در چهار قرن پيش به ترتيب چهار ساختار اساسي احداث شد كه مشتمل بود بر: «كاخ عالي قاپو» به عنوان «دولتخانه مباركه‌» و به زبان ساده جايگاه حكمراني امپراطور، «بازار قيصريه» جايگاه تمركز اقتصاد، «مسجد شيخ لطف الله» به عنوان جايگاه مذهبي حكومتي (شيعه) و« مسجد جامع عباسي» كه جايگاه تبلور قدرت اجتماعي و مردمي بود.

اين ميدان جايگاهي براي اجراي مراسم و آيين‌ها و تشريفات، اعياد ملي و مذهبي، بازي‌ها و ... بود. ميدان نقش جهان آن‌قدر مهم است كه آن را به عنوان يكي از اضافات عجايب هفتگانه دنيا در نظر مي‌گيرند و آن را دومين ميدان بزرگ تاريخي جهان پس از ميدان «تيان آن‌من» پكن مي‌شناسند.

ميدان نقش جهان در سال 1021 ه.ق به فرمان شاه عباس اول در مركز شهر اصفهان احداث شد. علي اكبر اصفهاني، ملك المعمار دربار شاه عباس طراح آن بوده است.

جالب اين است كه از زمان بناي ميدان نقش جهان تا به امروز خوشبختانه تغييرات بسيار كوچكي در آن رخ داده است. بناي برج ساعت در شمال مسجد شيخ لطف الله و نقاره خانه درباري سراي قيصريه از بين رفته‌اند و البته چمن و حوض وسط ميدان مربوط به دوره پهلوي هستند.

تخت سليمان
تخت سليمان محل آشنايي آب و آتش است. مي‌گويند شهر قديمي شيز كه از آن در متون قديمي ياد شده همين جاست و آتش مقدس آتشكده آذرگشنسب همواره در آن روشن بوده. از طرفي يك درياچه زيبا دارد كه قرار است دختري پانزده ساله در آن شنا كند و از نطفه زرتشت كه سالهاست در آن درياچه نگهداري مي‌شود، باردار شود تا منجي بشر دين زرتشت پا به عرصه گيتي بگذارد و جهان را نجات بخشد.

تخت سليمان آن‌قدر روح معنوي در مسافر ايجاد مي‌كند كه گروه‌هاي مديتيشن آن جا را براي آرامش ذهني خود انتخاب مي‌كنند و از شهرها و كشورهاي مختلف به دامان طبيعتش پناه مي‌برند. چشمه‌هاي آب گرم، طبيعت سرسبز و مردم منطقه كه از اقوام ترك و كرد هستند و آن‌ها را مي‌توان در مجموعه تخت سليمان با لباس‌هاي زيباي محلي تماشا كرد، جذبه اي افسونگر به تخت سليمان مي‌بخشد.

اين‌جا ديگر سليمان تنها نيست. بلقيس هم همان نزديكي‌هاست و بر كوهي نشسته و گويي هر كدام امپراطوري خود را دارند و در عين حال شيفته يكديگرند.

محوطه تاريخي تخت سليمان به غير از اين‌ها كه گفتيم شامل ايوان خسرو، معبد آناهيتا، بناهاي ايلخاني، موزه، دروازه و حصار قلعه، اژدهاي سنگي و ... است.

پاسارگاد
پاسارگاد مكاني است كه كوروش هخامنشي بر پدربزرگش، آستياگ غلبه كرد و امپراطوري بزرگ ايران را بنا نهاد.

اكنون نزديك به دويست سال است كه اثبات شده آن بناي سفيدِ زيباي ساده، مقبره مادر سليمان نيست و آرامگاه كسي است كه تاريخ به او لقب كبير داده و اسمش بارها در كتابهاي مقدس يهوديان تكرار شده.

اهميت پاسارگاد به خاطر مردي است كه پيكرش را بر بالاي كوهي دست ساز قرار دادند تا همان‌طور كه چشم خداي مصري از فراز هرم به زمينيان مي نگرد، چشم او هم همواره به مردم سرزمينش باشد.

از پاسارگاد در كتيبه بيستون ياد شده و اينجا هم مثل بيستون سر راه شاهي (از شوش تا تخت جمشيد) قرار داشته است.

در محوطه تاريخي پاسارگاد به جز آرامگاه كوروش كبير آثار ديگري وجود دارند كه عبارتند از: كاخ بار، كاخ دروازه، كاخ نشيمن، نقش انسان بالدار، زندان سليمان، تخت سليمان، سكوهاي نيايشگاه و ...

ارگ بم
ارگ بم چه وقتي ساخته شده خدا مي‌داند. اما دست كم به دوره ساساني و اگر كمي عقب‌تر برويم به زمان اشكانيان مي‌رسد و البته شايد قديمي‌تر از اين حرفها هم باشد. در حافظه تاريخي آن هجوم تاتارها و افاغنه و اعراب، قيام يعقوب ليث و مقاومت شجاعانه لطفعلي خان زند، سفرهاي ماركوپولو و گزارشهاي سرپرسي سايكس هنوز زنده است.

دهخدا مي‌گويد ارگ قلعه كوچكي است در ميان قلعه اي بزرگ. دژ در دژ. شايد ارگ بم مثل ساير بناهاي نظامي قديم (كهن دژ) همراه با روي كار آمدن شهرها (در اينجا شهر بم) ساخته شده باشد.

اما شهر بم، شهري است كه مردمانش نساجي مي‌كرده‌اند و پارچه‌هاي زربفت، گران‌بها و بادوام آن به همه جا صادر مي‌شده‌است. شهري كه آباداني‌اش از آب‌‌هاي قناتي است كه از كوه‌ها سرچشمه مي‌گيرد.

قلعه بم داراي مساحتي در حدود بيست هكتار و با احتساب خندق آن چيزي در حدود بيست و دو هكتار مي‌شود.

اين قلعه دو بخش عامه‌نشين و حاكم نشين دارد. بازار، تكيه، مسجد جامع، مدرسه، زورخانه، كاروانسرا، خانقاه، حمام و حدود 400 باب خانه و در بخش حاكم نشين اصطبل شاهي، سربازخانه، آسياي بادي، خانه حاكم، عمارت چهار فصل، حمام حاكم و چاه آب از اجزاي اين قلعه باشكوه هستند.

گنبد سلطانيه
در گنبد سلطانيه، مقياس‌ها شاهانه، نسبت‌ها هماهنگ و رنگ‌ها غني هستند. در مكاني كه مثل كوه عظيم است و روزگاري مثل ستاره درخشان بود، آدمي هم احساس حقارت مي‌كند و هم عظمت.

به فرمان الجايتو در جلگه‌هاي باز و زيباي سلطانيه، شهر شگفت انگيزي براي پايتخت بنا شد كه از آن شهر افسانه‌اي تنها همين گنبد كه آرامگاه اوست باقي مانده. او مي‌خواست جسد حضرت علي و يا به تعبيري امام حسين را به اين مكان بياورد كه از اين تصميم به خاطر مخالفت علماء باز داشته شد.

از اين روست كه اين مكان به صورت زيارتگاهي بزرگ طراحي شد و مطابق با آن نيز به تزيين آن پرداختند. گنبد اين مقبره با هشت مناره محاصره شد و يك زماني داراي كاشيهاي آبي فيروزه اي بود كه قدرت امپراطوري مغولان را در يك دشت بي انتها به رخ مي‌كشيد.

داخل بنا كه مي‌شوي، فضايي را حس مي‌كني كه وسيع و شاهانه است. نورگيرها به خوبي نور كافي را به داخل هدايت مي‌كنند. گنبد دوپوشه آن علي‌رغم حجمش، سبك، باروح، مقتدر و زيباست.

گنبد سلطانيه بنايي است كه از لحاظ ساختار يك شاهكار است. به غير از اينها، طرحها، نقشها، كتيبه‌ها و طاق نماهاي داخل از لحاظ طرح و رنگ فوق العاده‌اند. گنبد سلطانيه يك غزل عاشقانه است.

بيستون
بيستون رشته كوهي است كه از افسانه سميراميس تا افسون شيرين را در دل خود روايت مي‌كند.

بيستون جايي است كه از ديرباز چشم ميليونها آدم را به خود خيره كرده. چه آن زمان كه در مسير شاهي هخامنشيان (از اكباتان تا بابل) قرار داشته و چه زماني كه كاروانهايي كه از جاده ابريشم مي‌گذشتند در كنار آن فرود مي‌آمدند و شبي را مي‌گذراندند و چه حالا كه در مسير عتبات عاليات قرار دارد.

اين رشته كوه 60 كيلومتري از ديرباز مقدس و مكان خدايان بوده و دگرگوني واژه آن به اين صورت است: بغستان (سرزمين خدايان)، بگستان، بهيستون، بهستون، بيستون.

آنچه كه بيستون را به عنوان ميراث جهاني ثبت كرد كتيبه‌اي است كه آن را مي‌توان از قديمي‌ترين كتاب‌هاي به جا مانده از نسل بشر دانست.
يك سند تاريخي كه تقريبا بدون تحريف به ما رسيده، طولاني‌ترين كتيبه فارسي باستان، قديمي‌ترين گاه شماري ايراني و قديمي‌ترين كتيبه ميخي جهان، همه از ارزشهاي اين نوشته بي‌همتا هستند.

غار شكارچيان، مجسمه هركول، نقش برجسته‌هاي اشكاني، محوطه تاريخي (پرستشگاه) پارتي، فرهادتراش، بناي ساساني، كاروانسراي ايلخاني، نقش برجسته بلاش و ... در محوطه تاريخي بيستون به غير از كتيبه داراي ارزش زيادي هستند.

آرش نورآقايي

داستان 8 اثر ثبت شده جهاني ايران

مطالب مشابه :

تاريخ‌ و محل‌ ‌ توزيع‌ كارت‌، تاريخ و محل برگزاري آزمون جامع وارزيابي حرفه اي

‌اطلاعيه ‌سازمان‌ سنجش‌ آموزش‌ كشور

تاریخ جنگ های ایران- به بهانه فیلم 300

تاريخ، نحوه پرينت كارت و محل رفع نقص كارت شركت در آزمون

داستان 8 اثر ثبت شده جهاني ايران

مرکز آموزش علمی کاربردی علوم بهزیستی و توانبخشی مازندران

تاريخ‌ و محل‌ ‌ توزيع‌ كارت‌، تاريخ و محل برگزاري آزمون جامع وارزيابي حرفه اي

کارت ورود به جلسه آزمون جامع و ارزیابی حرفه ای مهر 1388