اصول ايمني در محيط كار

اصول ايمني در محيط كار

ايمني بعنوان حفاظت انسان و كارآيي او از صدمات و پيشگيري از صدمه ديدن انسان تعريف مي‌شود.اولين تلاش انسان در جهت بهبود ايمني 2000 سال پيش در كتاب تاريخ طبيعي Pliny و Elder آمده است. بعنوان مثال در اين كتاب گفته شده كه براي جلوگيري از استنشاق مواد سمي‌كارگران بايد از ماسكهاي حفاظتي استفاده نمايند و از اولين وسايل ايمني لامپهاي ايمني معادن را مي توان نام برد.
هدف از اجراي مقررات ايمني و دستورالعملهاي مربوطه،امكان بوجود آمدن محيط سالم است بنحوي كه كارگران بدون دغدغه خاطر و بدون ترس از خطرات صنعت بكار خود ادامه دهند.
بدين ترتيب ترس از آينده نامعلوم كه زائيده و معلول حوادث و سوانح در محيط كار مي باشد در جامعه صنعتي ما رخت بر خواهد بست. بدون وجود مسئول ايمني نه تنها قدمي در راه پيشرفت صنعتي برداشته نمي‌شود بلكه صنعت دچار هرج و مرج و از هم پاشيدگي شده و دير يا زود به سوي زوال تدريجي سوق پيدا مينمايد.
نظم و نظافت كارگاهي (House Keeping )
روزگاري فروش زياد و يا تعداد كاركنان و بزرگي كارخانه موجبات افتخار يك شركت را فراهم مي آورد زيرا ظاهرا فروش بالا و توليد انبوه،كاهش هزينه توليد و سود بالاتر را تضمين مي‌كرد.
در ديدگاه جديد مديريتي مهارت كارگر خط توليد و نيز شرايط توليد و محيط كارخانه و كيفيت محصول است كه تعيين كننده فروش و سود شركت است. پاكيزگي در سيستم پنج سين مديريتي ژاپن يعني پاكيزگي انسان،ماشين آلات ،مواد و محيط مي باشد.جهت دستيابي به صنعتي منضبط و كارگاهي تميز با كارگران بهره ور و كاهش ريخت و پاش راهكارهاي زير توصيه مي‌شود:
1. علامت گذاري و نوشتن مشخصات مواد و يا قطعاتي كه در داخل قوطي ها و يا بشكه ها هستند و نوع آنها مشخص نيست.
2. لوازم ضروري از لوازم غير ضروري تفكيك شده و وسائل غير ضروري از محيط كار دور نگه داشته شوند.
3. ماشين آلات و تجهيزات مورد استفاده و كف سالنها و راهروها بعد از هر شيفت تميز شوند.
4. اقلام پر مصرف در نزديكي محل مصرف قرار داده شوند.
5. براي نظافت و بهداشت شخصي كارگران بايد يك برنامه مدون وجود داشته باشد.
رنگ و كاربرد آن در صنعت
طبق استاندارد ANSI هر رنگ داراي كاربرد ويژه اي بوده و در موارد خاصي بكار ميرود. قرمز : رنگ قرمز علامت توقف (كليدهاي توقف اضطراري) و تجهيزات پيشگيري و مبارزه با حريق مانند جعبه هاي هشدار دهنده،سطلهاي شن و ... را نشان مي دهد.
نارنجي : اين رنگ براي نشان دادن خطر بكار مي رود. مثلابراي نشان دادن قسمتهاي متحرك ماشين كه مي تواند ايجاد له شدگي،بريدگي و ... بكند و نيز اگر حفاظ ماشين برداشته شود با اين رنگ نشان مي دهند.
سبز : براي نشان دادن راههاي تخليه،نجات،پستهاي كمكهاي اوليه،اجازه عبور وسايل نقليه و بطور كلي معرف تاسيست حفاظتي است. رنگ سبز يعني رنگ ايمني.
آبي : از آنجاييكه آبي رنگ اصلي هشدار دادن مي باشد براي نشان دادن خطر بكار ميرود. كاربرد آن شامل برچسب زدن براي هشدار دادن به منظور جلوگيري از شروع و به راه افتادن ماشين هايي كه تحت تعمير بوده و كارگر در آنها مشغول بكار مي باشد.
زرشكي (ارغواني ): براي مشخص كردن خطر تابش اشعه هايي نظير ايكس،آلفا،بتا،گاما،پروتون و ... بكار مي رود. اين رنگ به همراه پره هاي شكسته شده در يك زمينه زرد براي نشان دادن اتاقها و محلهايي است كه در آنجا مواد راديواكتيو ذخيره يا جابجا مي‌شود.
زرد: براي نشان دادن احتياط،مخاطرات فيزيكي نظير برخورد، سر خوردن،افتادن و ماندن بين چيزي بكار ميرود.
سياه و سفيد : براي راهروهاي رفت و آمد و خطوط جهت يابي بكار مي رود.
سياه و زرد : براي نشان دادن مسير حركت وسايل نقليه مثل ليفتراك بكار ميرود.مهمترين كاربرد رنگ در صنعت نشان دادن هويت لوله ها است.
آموزش ايمني
آموزش در راستاي اهداف بهداشت حرفه اي از اهميت بسيار بالايي برخوردار است چرا كه آموزش صحيح سطح آگاهي افراد را بالاتر برده و فرهنگ ايمني و بهداشت را در بين كارگران باز مي‌كند. طبيعي است كه كارگر هر چه قدر نسبت به ايمني و مسائل مربوط به آن آگاه تر باشد كمتر ارتكاب به اعمال غير ايمن مي‌كند و همچنين افراد ديگر را نيز از انجام آن منصرف مي‌كند
ابزار
ايمن كار كنيد تا ايمن بمانيد
ابزار دستي و ابزار برقي قابل حمل در انجام كارها به شما كمك مي‌كند ،اما همين ابزار مي تواند براي شما خطر آفرين باشد .
اقدامات ايمني خوب ، به شما اين اجازه را خواهند داد تا مخاطرات را كنترل كرده و خطرات را به حداقل برساند .
مطالب ذيل به شما نشان خواهد داد كه چگونه مخاطرات استفاده از ابزار را كنترل كنيد تا خودتان و آنهايي را كه در اطراف شما كار مي‌كنند از صدمه و مسايل بهداشتي محافظت نماييد.
لطفاً اين را بخوانيد ودستورالعمل هاي ايمني و بهداشتي آنرا دنبال كنيد و در نظر داشته باشيد كه اگر مطالب آنرا انجام دهيد ، كار شما با ابزار سريعتر ، آسانتر و ايمن‌تر انجام خواهد شد .
انتخاب درست : ايمني ابزار زماني شروع مي‌شود كه شما ابزار دستي و برقي كارتان را بطور صحيح انتخاب كنيد.
كيفيت : بهترين ابزاري را كه مي توانيد تهيه كنيد ، انتخاب نماييد . ابزار ارزان قيمت كه از جنس نامرغوب ساخته شده اند شكسته و باعث خراب شدن كاريكه انجام مي دهيد شده وايجاد صدمه به خودتان يا همكارانتان خواهد شد .
ايمني : به تمهيدات ايمني كه در ساخت ابزار بكار رفته اند توجه نماييد. اين مورد شامل توجه به سويچ هاي ايمني ، حفاظ ، قطعات تيز و گردنده ، محافظ هاي دست ، عايق هاي پوششي و غيره مي باشد .
تناسب : يك وسيله خوب با ساختار مناسب مانند يك جسم محكم دردست شما احساس مي‌شود . همواره چاقوها ، پيچ گوشتي ها ، انبردست ها ، قيچي ها و ابزار برقي مورد نيازتان را از بين انواعي انتخاب كنيد كه بر طبق اصول ارگونومي ( مهندسي انساني ) طراحي شده اند اين قبيل ابزار طوري ساخته شده اند كه هيچ گونه فشاري به انگشتان و كف دست شما نياورده ، خميدگي و پيچ وتاب نداشته و خوب در دستهاي شما جا بگيرد .
كارايي : ابزار مطمئن ، براي انجام وظايف ويژه طراحي شده اند ، اين ابزار مي‌توانند كار شما را آسانتر كرده و از خستگي شما جلوگيري نمايند .
حوادث چگونه اتفاق مي‌افتد ؟
اغلب حوادثي كه در رابطه با ابزار اتفاق مي‌افتند ، به علل زير هستند :
*     استفاده از ابزار نامناسب براي كار
*     استفاده از ابزاري كه در وضعيت بدي هستند .
*     استفاده از ابزار بدون توجه كافي .
*     استفاده از ابزاري كه آموزش مورد نياز آن را نديده ايم .
*     استفاده از ابزاري كه مجاز به كار گيري آن نباشيم .
*     حمل ونگهداري ابزار بطور غلط .
*     حمل و نگهداري ابزاري كه فاقد حفاظ هاي لازم باشند .
*     بكار گيري ابزار بدون استفاده از لوازم استحفاظ فردي .
*     استفاده از وسايل برقي بدون سيم اتصال زمين .
*     استفاده از ابزاري كه به طور مناسب در دست جا نمي‌گيرند .
*     استفاده از ابزاري كه بكار بردن آن نياز به صرف نيروي زيادي دارد .
*     استفاده از ابزاري كه نياز به تكرار حركت دارند .
*     استفاده از ابزاري كه سبب لرزش مي‌شوند .
*     استفاده از ابزاري كه توليد صداي نسبتاَ زياد مي‌كنند .
*     استفاده از ابزاري كه توليد ذرات معلق ، گرد وغبار و بخارات شيميايي مي‌نمايند .

حفاظت فردي
شما مي توانيد از بروز حوادث و مشكلات براي سلامتي خودتان جلوگيري كنيد اگر :
*     براي انجام كار از ابزار مناسب استفاده كنيد .
*     ابزار را طبق دستورالعمل مربوطه به كار ببريد .
*     كتابچه دستور العمل چگونگي بكار بردن ابزار را مطالعه نمائيد .
*     ابزار صدمه ديده را تعمير و يا تعويض نماييد .
*     براي استفاده از ابزار ، آموزش لازم وكافي ديده باشيد .
*     از وسايل استحفاظ فردي استفاده كنيد .
استفاده از ابزار بطور صحيح
*     دستور العمل نگهداري ابزار را بخوانيد و دنبال كنيد .
*     ابزار را فقط براي انجام كاري كه طراحي شده است بكار ببريد .
*     براي انجام كار از ابزاري كه اندازه آنها مناسب با كار است استفاده كنيد.
*     براي آزمايش تيز بودن ابزار تيز ، از يك قطعه چوب استفاده كنيد و هرگز از انگشتان دست براي اين كار استفاده نكنيد .
*     قبل از بكار گيري ابزار ، آنرا از نظر صدمه بازرسي كنيد .
*     بعد از استفاده از ابزار ، آنرا تميز كنيد .
*     وقتي كه از ابزار برقي استفاده مي‌كنيد ، قطعه كار را روي ميز مهار كرده يا محكم به گيره ببنديد . اگر امكان بستن آن ميسر نبود ، حتماَ بايد توسط يك نفر گرفته شود .
*     هنگام كار با ابزار ، انگشتري ، حلقه ، دستبند و ساير وسايل زينتي را از خود دور كنيد . زيرا اين وسايل ممكن است گير كنند و موجب صدمه به دست شما خواهند شد .
*     دستها ، موي سر و البسه خود را از لبه تيز و قسمت هاي گردنده ابزار دور نگه داريد .
*     اگرازابزاركليدداراستفاده ميكنيدبعدازاتمام كار كليد آنرابرداريد
حمل ونگهداري ابزار
*      هنگام كار روي نردبان ، ابزار دستي كوچك را در كمربند و يا كيسه قرار دهيد .
*      ابزار سنگين را در دلو يا جعبه طناب دار قرار داده و آنرا بالا بكشيد .
*      در موقع حمل ابزار ، قسمت هاي برنده آن را دور از بدن نگه داريد .
*      ابزار كوچك را روي تخته ديواري آويزان كرده و يا در قفسه ، جعبه ابزار يا كشو نگهداري كنيد .
*       هرگز ابزار تيز و برنده را در جيب خود حمل نكنيد .
پوشش ايمني
*      در هنگام كار با دريل ها ، اره برقي ، رنگ پاش ماسه پاش و ساير ابزاري كه توليد براده ، تراشه و ذرات معلق مينمايند ، حتماًاز وسايل حفاظتي صورت خصوصاًعينك ايمني استفاده كنيد .
*      در هنگام كار با ابزاري كه توليد صداي بيشتر از حد مجاز مي‌نمايند از گوشي ايمني مناسب استفاده كنيد .
*      براي حفاظت از پاي خود ، كفش ايمني بپوشيد .
*      انگشتري ، حلقه و ساير وسايل زينتي را از دست خود خارج كنيد ،زيرا اين وسايل به قسمت هاي گردنده ابزار گير كرده و باعث صدمه به دست شما مي‌شوند .
*      در هنگام كار با ابزاري كه داراي قطعات گردنده مي باشند از پوشيدن دستمال گردن ، شال ، لباس هاي آستين گشاد و لباس كار هائي كه قسمت هايي از آن پاره شده خودداري كنيد .
ايمني ابزار برقي
ابزار برقي مي توانند ايجاد اتصال كوتاه نمايند ، اتصال كوتاه مي تواند شما را دچار شوك كرده ، به ابزار صدمه برساند و يا ايجاد آتش سوزي بنمايد .
براي اجتناب از اتصال كوتاه :
*      از ابزار برقي كه داراي پوشش عايق باشند استفاده كنيد .
*      براي ابزار برقي حتماً سيم اتصال بكشيد (خصوصاًابزاري كه فاقد پوشش عايق هستند)
*      حتي الامكان از پلاك هاي سه شاخه استفاده كنيد .
*      ابزار برقي را بوسيله سيم آنها بلند يا حمل نكنيد .
*      سيم هاي زده دار ابزار برقي را تعويض نماييد .
*      براي خارج كردن پلاك از پريز ، آن را محكم بگيريد و بكشيد ، هيچگاه سيم پلاك را نكشيد .
*      قبل از اتصال پلاك به پريز ، بررسي نمائيد كه سوئيچ وسيله خاموش باشد
*      ابزار برقي را در حالت روشن روي زمين نگذاريد .
*      هنگام تميز كردن يا تعويض قطعات ابزار برقي ، آن را خاموش كنيد و پلاك آن را از پريز خارج كنيد ،
*      اگر بدنه ابزار برقي در هنگام كار داغ شد و يا دود مشاهده كرديد ، فوراًسوئيچ آن را خاموش كنيد .
*      اگر از يك سيم سيار استفاده مي‌كنيد ، دقت نماييد كه سيستم اتصال زمين داشته باشد .اطمينان حاصل كنيد كه براي وسيله مناسب است و اندازه آن براي دسترسي به محل كار كافي باشد .
*      هنگام كار در خارج از ساختمان ، براي جلوگيري از شوك حاصل از رطوبت زمين ، حتي الامكان از ابزار باطري دار استفاده كنيد
*      هنگام كار در خارج ازساختمان يا در ارتفاع ، از سيم هاي سياري كه داراي سيستم اتصال زمين مي‌باشند ، استفاده كنيد .
ايمني ابزار دستي :
آچار ها :
*      دهانه آچار رابراي اطمينان از عدم پريدگي ، سائيدگي و ترك بازرسي كنيد
*      آچار را به اندازه كافي بلند انتخاب كنيد و از بكار بردن وسايل ديگري مانند لوله براي زياد كردن نيرو اجتناب كنيد ، فشار زيادي ممكن است آچار شكسته و باعث مصدوميت شما شود .
*      بطور متعادل بايستيد و آچار را به سمت خود بكشيد ، به سمت مقابل فشار ندهيد زيرا ممكن است آچار ليز خورده و شما صدمه ببينيد .
*      از آچار به عنوان چكش استفاده نكنيد ، ممكن است آچار در رفته و روي دست شما بخورد .
*      روي پيچ و مهره هاي زنگ زده روغن نفوذ كننده بريزيد و سپس آن را با آچار چكش خور ، بكس و يا يك آچار مقاوم باز كنيد .
      پيچ گوشتي ها :
*      پيچ گوشتي هايي انتخاب كنيد كه دسته آنها به اندازه كافي بلند باشد تا كاملاً در دست شما جا بگيرد . دسته كوتاه پيچ گوشتي فشار زيادي به وسط كف دست شما مي آورد.
ايمني انبارها
انبارها بر دو نوعند :
1.       انبارهاي روباز
2.       انبارهاي مسقف
نكاتي كه براي احداث انبارها بايد در نظرگرفته شوند عبارتند از :
1.       بايد از سطح زمين هاي اطراف بالاتر باشد .
2.       آبگير و نمناك نباشد .
3.       ديوارها و سقف ها بدون استثناء بايد از مصالح غير قابل اشتعال بكار برده شود .
4.       كف انبارها بايد از بتن مسلح و مقاوم باشد تا در برابر وزن اجسام قابليت تحمل را داشته باشد .
5.       كف انبارها بايد داراي شيب ملايم باشد تا در صورت شسشتو آب در محل هايي از آن جمع نشود .
6.       فاصله بين انبارها بايد به نحوي باشد كه به راحتي ماشين هاي آتش نشاني در حد فاصل بين آنها حركت كند .
7.       درب انبارها بايد از جنس فلز و سطح داخلي آن صاف و بدون شكاف باشد .
8.       پنجره انبارها بايد فلزي و مجهز به حفاظت و تور سيمي باشد .
9.       داخل انبارها بايد به نسبت حجم آن دستگاه تهويه و هواكش داشته باشد.
10.سيم كشي برق بايد توكار و از داخل ولوله هاي مخصوص انجام گيرد و كليد و پريزها و روشنايي از نوع ضد جرقه باشد .
11. لامپ هاي روشنايي بايد داراي حفاظ با حباب باشد و از دستگاه هاي حرارتي شعله باز در داخل انبارها نبايد استفاده كرد .
12. انبارها بايد مجهز به وسائل و ابزار آتش نشاني باشد .
13. فواصل بين هر رديف از اجناس در انبارهايي كه عرض آنها بيش از 20 متر است در نظر گرفته شود .
14. در صورت تردد وسائط نقليه در داخل انبار اگزوز آن مجهز به فيلتر جرقه گير باشد .
15. نحوه چيدن بسته ها به روي چيدن آجر به طوري باشد كه مهار باشد .
16.فاصله كالاهاي ديوار جانبي حداقل 60 سانتي متر باشد .
17. فاصله بين رديف هاي كالا بايد حداقل 2 متر و ارتفاع آن نبايد بيش از 5/4 متر باشد .
18. ارتفاع سقف كالا تا نزديك ترين روشنايي نبايد كمتر از يك متر باشد .
19. استعمال دخانيات اكيداً ممنوع مي باشد.
20. مواد ضايع بايد از انبار تخليه شد .
21. آبدرخانه يا محل استراحت در داخل انبار نباشد .
22. هر جنسي جداگانه انبار شود .

انبارهاي مسقف به سه دسته تقسيم مي شوند :
1.       انبارهاي مواد شيميايي و دارويي .
2.       انبارهاي موا سوختني و نفتي .
3.       انبارهاي مواد خشك .
ويژگي هاي انبارهاي خشك عبارتند از :
1.       بايد توجه شود كه نورگير اين نوع انبارها از شيشه هاي مات باشد .
2.       در قسمت بالاي انبار از دريچه ها و تهويه استفاده شود .
3.       انبارها بايد مجهز به سيستم هاي اعلام و اطفاء حريق باشد.
4.       فشار آب درداخل لوله هاي آتش نشاني آنها بايد 6 اتمسفر باشد .
5.       فضاهاي انبار بايد غبار روبي شود وشيشه ها و نورگيرها مجهز به تور سيمي باشد .
6.       نصب دستگاه آب افشان سقفي ضروري باشد .
آئين نامه حفاظتي در مورد حمل ونقل مواد شيميايي
ـ تمام لوله ها و سيستم هاي انتقالي بايد طوري تعبيه شوند كه حداقل ميزان نشت را تضمين كنند .
ـ تمام فيلترها و قسمت هاي اتصال بايد طوري ساخته شوند كه در موقع عبور قطعات و ذرات ناخواسته ، يا بروز آلودگي به ـ هر گونه كه باشد سيستم را قفل و از مسير ناخواسته مواد جلوگيري كنند .
ـ تمام نقاط جوشكاري شده شهرها و ديگر اتصالات بايد در مقابل نشت مقاوم باشند .
ـ تمام لوله ها و يا مخازن مواد بايد بر حسب قوانين و مقررات كشوري و آئين نامه مربوطه در اين مورد رنگ آميزي و علامت گذاري شوند .
ـ دستگاه هاي تنظيم فشار ويا كاهش فشار ( شيرهاي كاهش فشار ) لازمه سيستم هاي هستند كه با فشار كار مي كنند .
ـ در جايي كه گردهاي بسيار نرم بوسيله دستگاه هاي هوايي كه قسمتهاي فلزي دارند انتقال داده مي شوند بايد قسمت هاي فلزي در تمام مسير انتقال گرد ، از نظر هدايت الكتريكي به يكديگر و به زمين وصل شوند .
ـ در جايي كه مايعات از مخزن هاي ذخيره به تانكرها و باركش ها انتقال داده مي شوند بايد بدنه فلزي مخزن ذخيره و نيز بدنه باركش را به زمين متصل كرد .
ـ نبايد مواد بسيار مخاطره آميز از مناطق پرجمعيت عبور داده شوند .
ـ علامت صريح و واضح به جدار بيروني كاميون چسبانده مي شود تا مشخص كننده مخاطره آميز بودن مواد باشد .
ـ اگر موا دشيميايي مخاطره آميز از بين دو شهر عبور مي كنند ، آئين نامه ايمني وسائل حمل ونقل به همان شدت داخل شهرها در بزرگراه ها نيزا جرا شوند .
ايمني جوشكاري
از آنجا كه جوشكاري به عنوان كارگرم در صنعت از اهميت فوق العاده اي برخوردار بوده وبه لحاظ استفاده از دستگاههاي مختلف كه از برق و گاز براي اين كار استفاده مي نمايند، بايد هم از ايمني دستگاههاي برقي و همچنين از ايمني سيلندرها اطلاعات كافي داشته باشيم.در اين جزوه سعي شده است مواردي را در اين رابطه به اطلاع شما برسانيم.
انواع جوشكاري:
به طور كلي ميتوان به دو روش اين كار را انجام داد :

*        جوشكاري برق
*       جوشكاري گاز
جوشكاري برق:
با استفاده از جريان برق (مستقيم) عمليات جوشكاري انجام ميشود كه به دليل استفاده از جريان برق، موارد ايمني برق شامل :سالم بودن كابل ها، وجود سيم ارت ، دو شاخه ،در پوش موتور ها در مرحله اول الزامي است .در مرحله بعد استفاده از وسايل ايمني جوشكاري شامل :ماسك،عينك، لباس كار ضخيم، دستكش چرمي، كفش ايمني ساق بلند و غيره
نگهداري و مراقبت از كابلهاي جوشكاري :
فرسودگي كابلها در كارگاههاي جوشكاري زياد به چشم مي خورد و علت آن عدم رعايت اصول حفاظتي در كارگاه مي باشد از اين رو نكاتي چند در مورد مراقبت از كابل ها را يادآور مي شويم :
   از تاب خوردن بيش از حد كابل جلوگيري شود .
   از سقوط اجسام روي كابل جدا‏ خودداري شود .
   از تماس قطعات داغ و پاشيده شدن مذاب روي كابل جلوگيري شود.
   حدالمقدور كابل جوشكاري كوتاه و مناسب انتخاب گردد تا علاوه بر افت ولتاژ در اثر طويل بودن ، كابلها كمتر دچار آسيب گردند.
   از عبور وسايل حمل ونقل و كاميون و غيره از روي كابل جدا خودداري شود و در صورت ضرورت كابل از داخل لوله هاي فلزي مناسب ،به گونه اي كه خراشيده نگردد،عبور داده شود.
    پس از پايان كار كابلها به طور منظم جمع آوري و در محل مناسب نگهداري شوند.
جوشكاري با گاز :
بدليل استفاده از گاز نكات زير بايدمورد توجه قرار گيرد:
الف) بازرسي سيلندر ها :
سالم بودن شير ، عقربه هاي فشار سنج ، شيلنگ ها ، وجود در پوش ، نصب شير يك طرفه بعد از مشعل و روي شيلنگ گاز يا اكسيژن و   flame arrestor، وسايل مخصوص حمل سيلندر، استاندارد بودن محل نگه داري سيلندر ها ، كنترل تاريخ ساخت سيلندر
ب) تفكيك سيلندر ها از يكديگر بر اساس نوع گاز و انبار كردن آنها به طور جداگانه
ج) نحوه صحيح استفاده :
شامل كنترل فشار استاندارد هر نوع سيلندر در زمان مصرف ، اجتناب از مصرف موادي كه تركيب آنها با گاز موجود حا لت انفجار يا اشتعال بوجود مي آورد (به طور مثال مواد چرب با اكسيژن خا لص كه تركيب انفجاري بوجود مي آورد) نقل و انتقال صحيح با استفاده از وسايل چرخ دار ، بستن كليه شيرها پس از اتمام كار .
د)وسايل ايمني لازم :
شامل عينك شيشه رنگي ، دستكش چرمي جوشكاري ، آچار مخصوص باز وبسته نمودن شير آلات كه در زمان استفاده جرقه اي توليد نكند .
موارد متفرقه:
1-دستگاه سنگ فرز :
از اين وسيله در كار هاي مربوط به جوشكاري استفاده زيادي مي شود كه در رابطه با آن رعايت نكات زير الزامي است :
×           كابل برق دستگاه حتماَ دو شاخه داشته باشد .
×           صفحه محافظ و دستگيره نصب شده باشد .
×           در زمان تعويض صفحه سنگ ، حتماَ دوشاخه را از برق در آورده باشيم و به كليد دستگاه اكتفا نكنيم .
×           در زمان كار با دستگاه تا حد امكان آنرا از بدن خود دور نگه داريم .
×           در زمان كار به نوع صفحه سنگ مورد استفاده توجه نماييم ( در نوع 3 ميليمتري امكان شكسته شدن بيشتر است ).
×           تعمير دستگاه فقط توسط افراد متخصص صورت پذيرد تا بتواند پس از تعمير دور آنرا اندازه گيري نمايند .
×           دور سنگ با دور فرز يكسان باشد .
×           از سنگ فرز سيار بصورت ثابت استفاده نكنيد زيرا خطر دزديدن كار وگير كردن آن بين حفاظ وشكستگي سنگ را در بر دارد .
×           قبل از شروع به كار بررسي نماييد كه سنگ فرز ترك نداشته باشد .
×           سنگ مخصوص برش سنگ وموزاييك با نوع مخصوص فلز تفاوت دارد بنابراين براي هر كار از سنگ مخصوص استفاده كنيد .
×           سنگ با ضخامت 6 ميليمتر فقط براي صيقل دادن بايد مورد استفاده قرار گيرد .
2) دستگاه گرم كننده الكترود (oven)
از آنجاييكه اين دستگاهها برقي مي باشند ، رعايت موارد ايمني برق در مورد آنها الزامي است . همچنين به اين امر هم بايد توجه داشت كه به دليل حرارت بالا در زمان خارج كردن الكترود از دستكش چرمي استفاده شود ودرب آن در زمان كار كردن قفل شود .
3) جوشكاري هاي خاص :
          به طور مثال جوشكاري با گازهاي خنثي كه متداولترين آن آرگون مي باشد ، در مورد كار با اين مواد بايد اطلاعت كافي از نوع كار و نيز اثرات احتمالي آن بر روي بدن داشته باشيم تا بتوانيم اقدامات و وسايل لازم را تدارك ببينيم .
4)گازهاي زيان آور :
            گاز هاي حاصل از سوخت وسوز الكترود يا ديگر مواد جوشكاري بخصوص در يك محيط بسته ميتواند بر روي بدن انسان اثرات زيان آوري داشته باشد . بنابراين در زمان جوشكاري در چنين محيط هايي بايد از ماسك تنفسي و تهويه استفاده كرد .
          همچنين در محيط هاي بسته از هواكش هاي مناسب جهت تهويه و خروج گازهاي زيان آور استفاده نمود .
5) عينك هاي محافظ :
همانطور كه پيش از اين گفته شد يكي از وسايل ايمني ، عينك ميباشد كه مي تواند سهم بسزايي در كاهش حوادث چشمي ايفا نمايد ،زيرا در زمان جوشكاري در اغلب موارد بدليل بي توجهي ، به گل جوش بدون استفاده از عينك محافظ تكانده ميشود كه به دليل داغ بودن اگر به چشم اصابت نمايد ، مي تواند باعث آسيب گردد .
موارد عمومي ايمني درجوشكاري :
1-              مجوز كار معتبر
2-              نصب علائم هشدار دهنده در محل كار
3-       بازرسي منظم از دستگاهها و لوازم با تهيه نمودن چك ليست هاي لازم
4-       جوشكار بايد از طرز كار خود و احتياط هايي كه در مورد خودش و ديگران بايد رعايت كند اطلاع داشته و به اهميت دقت در جوشكاري واقف باشد.
5-       استفاده از وسايل ايمني لازم كه در انواع جوشكاري بايد مورد استفاده قرار گيرند.
6-       در صورتيكه جوشكاري در ارتفاع بيش از 5/1 متر انجام شود بايد پيش بيني هاي لازم براي جلوگيري از سقوط جوشكار در اثر برق گرفتگي يا خطاهاي ديگر بعمل آيد ، اين كار ممكن است بوسيله نرده كشي و يا كمربند ايمني وغيره بعمل آيد.
7-       در موقعي كه جوشكاري متوقف مي شود ، جوشكار بايد كليد اصلي دستگاه را زده و مدار را قطع نمايد.
8-       قبل از جوشكاري بايد وسايل سنگين جوشكاري را كه روي چرخ سوار شده اند كاملا مهار كرد كه بطور اتفاقي شروع به حركت ننمايد.
9-       پس از اتمام جوشكاري وقتي جوشكار محل تازه جوش را رها نمود و در جاي ديگري مشغول جوشكاري ميشود بايد به ترتيب مناسبي آن منطقه را مشخص نمايد كه ساير كارگران با آن برخورد نكرده و نسوزند.
.نكات ايمني مربوط به جلوگيري از حريق :
·               جوشكاري بايد در جايي انجام گيرد كه مصالح آتش گير در آنجا نباشد.
·         وقتي كه از دستگاه جوشكاري سيار استفاده مي شود در هر محل جديد قبل از شروع جوشكاري بايد بازرسي بعمل آيد و خطرات احتمالي ايجاد حريق مورد بررسي قرار گيرد .
·         وقتي كه محل كار مشكوك باشد مسئله بايد كتبا به مقامات صلاحيت دار اطلاع داده شده وكسب تكليف گردد.
·         وقتي جوشكاري در مجاورت مواد آتش گير صورت مي گيرد بايد دقت گردد كه ذرات مذاب و روباره گرم با مواد مزبور تماس پيدا نكند و باعث ايجاد حريق نشود . در صورتي كه دور كردن مواد مزبور از محل جوشكاري ميسر نباشد در موقع جوشكاري بايد روي آنها را با ورقه هاي سيمان و پنبه نسوز يا نظاير آن پوشانيد
ايمني جراثقال
تقريباً در تمامي صنايع نياز به نقل و انتقال اجسام سنگين وجود دارد ، يكي از متداول‌ترين دستگاههايي كه در اين رابطه مورد استفاده قرار ميگيرد جراثقال مي‌باشد كه به لحاظ پيچيدگي سيستم‌ها و نوع كار خاص ، دانستن موارد زير و بكارگيري آنها از نظر ايمني الزامي است.
ايمني مهمترين مسئله اي است كه راننده جراثقال بايد به خاطر داشته باشد، چون با يك اشتباه ساده چندين نفر از كارگران كارگاه را خواهد كشت يا جراحاتي به آنها وارد خواهد نمود ، كه با هيچ قيمتي قابل جبران نخواهد بود . مسائل مطرح شده در ذيل نكات ايمني است كه بايد يك راننده جراثقال رعايت كند و كوتاهي و قصور در آن جرم خواهد بود و شخص راننده مسئول و پاسخگو خواهد بود.
انواع جراثقال :
جراثقال شامل انواع مختلفي مي باشد كه متداول ترين آنها بدين شرح است :
1.   نوع تلسكوپي : بوم آن به صورت كشويي بوده و قابليت ازدياد طولي دارد . در اين نمونه براي استقرار جراثقال در هنگام كار حتماً بايد از جك استفاده گردد (Out Rigging) .
2.    نوع بوم خشك : بوم آن بصورت قطعات فلزي مي باشد كه بوسيله پين و اشپيل به يكديگر متصل مي‌شوند بيشتر آنها داراي چرخهاي زنجيري مي باشد .
3.       tower crane نوع : اين نوع جراثقال در جايي ثابت مي گردد و بوم آن داراي حركت دوار مي باشد.
4.    نوع سقفي : اين نوع جراثقالها بيشتر در shop مورد استفاده قرارمي‌گيرند.
متعلقات جراثقال :
جراثقال از قسمت هاي اصلي زير تشكيل شده است :
*       سيستم هاي هيدروليك شامل :
1.       اهرم هاي اصلي كنترل جريان.
2.       سيلندرهاي باز كننده تلسكوپ بوم
3.        سيلندر بالابر بوم
4.      سيستم چرخش دستگاه حول محور 360 درجه (swing)
5.       پمپ هيدروليك
*       قطعات گردنده شامل :
1.      قرقره هايي كه كابل ها روي آن حركت مي كنند.
2.   محور SWING كه قسمت كابين و بوم حول محور 360 درجه حركت مي كند .
3.      درام ، كه واير دور آن پيچانده مي‌شود.
*       قلاب دستگاه :
كه به آن هوك گفته مي‌شود و با يك ضامن نگاهدارنده كه در آن تعبيه شده است براي متصل نمودن بكسل با تسمه به آن استفاده مي‌شود .
  *       سيستم هاي برق شامل :
1.    سوئيچ قطع كننده (LIMIT SWITCH) كه وظيفه آن متوقف كردن هوك در فاصله معين از بوم و جلوگيري از قطع شدن كابل هاي مربوطه مي باشد.
2.       چراغهاي هشدار دهنده و نور دستگاه
3.       بوق و غيره
*       جكهاي تعادل ( OUT RIGGER) :
كه بيشتر در نمونه تلسكوپي در زمان استقرار دستگاه و حفظ تعادل آن در زمان كار مورد استفاده قرار مي‌گيرد .
تعدادي از نكات ايمني كار با دستگاه جراثقال عبارتند از :
1.     ( ) دستگاه شما بايد مجوز سلامت CERTIFICATE داشته باشد، كه پس از كنترل كليه قسمتها براي مدت معين صادر مي‌شود.
2.       هنگامي كه حالت طبيعي نداريد (به هر علت ) با جراثقال كار نكنيد .
3.       در موقع كار با كمال خونسردي و دقت و توجه كافي جراثقال را هدايت كنيد.
4.       روي جراثقال نخوابيد و چيزي را به بيرون پرتاب نكنيد كه موجب حادثه مي‌شود.
5.       پيش از شروع كار با دستگاه از نشتي روغن ، سالم بودن سيم بكسل ها كليد قطع كننده و ترمزها مطمئن شويد.
6.       قبل از شروع كار اهرمها و هوك را امتحان كنيد.
7.       قبل از جك زدن ، محل را بازرسي نموده و حتماً در زير جك ها الوار قرار دهيد.
8.       مطمئن شويد در بالاي سر شما شبكه برق يا مانع ديگري وجود ندارد.
9.       مطمئن شويد كه ريگر شما علائم و قوانين مربوط به كار خود را مي داند و اطلاعات فني لازم را دارد.
10.   راننده بايد طرز كار با جدول بار ( load chart ) را بداند.
11.   اگر وزن بار تقريباً به اندازه ظرفيت نهائي جراثقال باشد ، بايد با كنترل واحد ايمني جابجا گردد.
12.   در هواي طوفاني يا بادهاي شديد كار بايد متوقف گردد.
13.   نفراتي كه در ارتفاع كار مي كنند بايد بوسيله سبد جابجا گردند و از اويزان شدن به هوك خودداري كنند.
14. بارهاي سنگين با هماهنگي مسئولين ايمني و حتماً در صبح نصب گردد تا در صورت بروز اشكال در نصب . زمان كافي براي رفع آن مشكل باشد.
15.   در زمان بارگيري يا تخليه راننده بايد در تمام وقت در كابين خود حضور داشته باشد.
16.   تحت هيچ شرايطي بار نبايد براي مدت زمان طولاني به صورت معلق در هوا نگه داشته شود.
17.   در زمان استفاده از تك واير ، اهرم سقوط آزاد كه باعث مي‌شود سيم بكسل با سرعت زياد حركت كند ، رابكار نبريد.
18.   در زمان استفاده از JIB به مقدار باري كه مي توان با آن بلند نمود توجه كنيد.
19.   راننده جراثقال بايد فقط فرمان ريگر را براي جابجائي بارها اجرا نمايد.
20.   بارهاي مختلف از نظر سايز بايد به طور جداگانه حمل شوند.
21.   در زمان نقل و انتقال بار كسي روي بار يا به قلاب جرثقيل آويزان نشود.
22.   در زمان جابجائي بار تاحدامكان به زمين نزديك شود.
23.   راننده جراثقال حق ندارد بدون اجازه سرپرست خود دستگاه را در اختيار ديگري حتي همكار خود قرار دهد.
24. اشخاص متفرقه رابه كابين جراثقال راه ندهيد و در صورتي كه با شما كار دارند از جراثقال پياده شويد و بعد از صحبت بر سر كار خود برويد.
25.   توجه داشته باشيد كه راننده نبايد در موقع كار و حركت دستگاه از كابين خارج شود ،بخصوص در موقعي كه بار به قلاب آويزان باشد.
26.   هنگامي كه كارآموزي روي جراثقال مي باشد تمام مسئوليت جراثقال با راننده اصلي دستگاه است.
27.   راننده بايد به محض شنيدن استوپ از طرف هر كسي كه باشد دستگاه را متوقف نمايد.
28.   قبل از شروع كار راننده بايد توسط بوق يا آژير افرادي را كه در اطراف بار هستند آگاه كند تا فاصله بگيرند.
29. راننده نبايد سيم بكسل قلاب را در حالتي كه لنگر دارد ، با بار يا بدون بار بالا ببرد ، بلكه اول بايد لنگرگيري كند بعداً اقدام به بالا بردن بار نمايد.
30.   راننده بايد توجه داشته باشد هر نوع باري بايد با يك وسيله مخصوص بارگيري شود ، مثلاً بوسيله تسمه برزنتي انجام گيرد.
31.   راننده نبايد فراموش كند كه ابتدا بار را به مقدار 20 سانتيمتر از زمين بلند كرده و بعد از اطمينان ترمزها بار را بالا برده و جابجا نمايد.
32.   تخليه تريلي يا بارگيري تريلي همراه با راننده يا كمك راننده كه در كابين تريلي يا روي كفي تريلي باشند ممنوع است.
33.   راننده بايد وزن دقيق باري را كه مي خواهد جابجا نمايد بداند.
34. طول سيم بكسل بلند كننده بار بايد طوري در نظر گرفته شود كه زاويه بين دو شاخه سيم بكسل در داخل قلاب از 90 درجه بيشتر نباشد.
35.   لوازم بلند كننده بار شامل : شگل ، قلاب ، بونكر ، زنجير و غيره بايستي بطور دقيق آزمايش شده و داراي برچسب ايمني باشد.
36.   كار مشترك دو جراثقال براي بلند كردن بار بايستي با اجازه سرپرست قسمت و با نظارت مسئول ايمني باشد.
37.   در موقع بلند كردن بار بايد سيم بكسل بار كاملاً عمود بر بار قرار گيرد.

ايمني برق
در صنعت برق اگر ايمني رعايت نشود ، خطر برق گرفتگي حتمي است. بنابراين قبل از دست زدن به سيم يا ادوات برقي جهت تعمير و يا هر گونه بازرسي بايستي حتماً جريان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشيد كه جريان برق وجود ندارد و آزمايش وجود يا عدم وجود جريان برق توسط فازمتر صورت ميگيرد.
جريان برق :
جريان برق را با واحد امپر نشان مي‌دهند كه بر دو نوع مي‌باشد:
1.       جريان مستقيم(DC) : جريان برق حاصل از ژنراتورها و باطري ها از اين نوع مي‌باشد.
2.       جريان متناوب (AC):جريان برق شبكه شهري از اين نوع مي‌باشد.
ولتاژ برق :
            اندازه گيري فشار الكتريكي رابا ولت نشان مي‌دهند كه در صنعت به سه دسته زير تقسيم مي شود:
1.       ولتاژ بالا كه از 650 ولت به بالا مي‌باشد.
2.       ولتاژ متوسط كه بين 250 تا 650 ولت مي‌باشد.
3.       ولتاژ پائين كه از 250 ولت كمتر است.
توضيح : ولتاژ پائين از نظر ايمني ولتاژ زير 25 ولت مي‌باشد.
مقاومت الكتريكي :
مقاومت در برابر جريان الكتريسيته را مقاومت الكتريكي گويند و واحد اندازه گيري آن اهم مي‌باشد.جدول زير مقاومت بدن انسان را در مقابل جريان الكتريسيته نشان مي‌دهد.

اجزاي بدن
مقاومت بر حسب اهم
پوست خشك
100000 تا 600000
پوست خيس
1000
دست و يا اندام داخلي
400 تا 600
گوش تا گوش
100

  سيستم ارت وسايل برقي :
ازآنجائي كه مقاومت سيم در برابر جريان برق از مقاومت بدن انسان كمتر است چنانچه دستگاه برقي ما بوسيله يك سيم به زمين وصل شود ، جريان برق از طريق اين سيم به زمين منتقل خواهد شد.دستگاههاي برقي سيار بوسيله سيمي كه در دو شاخه آن تعبيه شده به پريز مخصوص متصل مي گردد. براي دستگاهها و سازههاي بزرگ بايد تمامي كابلها به يك نقطه به نام چاه ارت EARTH PEAT متصل گردند.
فيوز :
            وسيله اي است براي قطع جريان برق ، در حقيقت فيوز شير اطمينان برق است. زمانيكه بار الكتريكي مدار بيش از مقدار مجاز باشد قبل از اينكه اين امر باعث سوختن و يا جرقه الكتريكي در دستگاه بشود ،فيوز مي‌سوزد.
انواع فيوزها :
1.       فيوز خط هوايي يا حلقه اي
2.       فيوز دو شاخه اي
3.       فيوز فشنگي
4.       فيوز اتوماتيك
5.       فيوز استوانه اي
بايد توجه داشت كه هر يك از اين فيوزها براي جريان خاصي طراحي شده‌اند و استفاده نامناسب از آنها مي تواند موجب آسيب رسيدن به شخص يا دستگاه گردد.
پاره‌اي از اصول اوليه ايمني برق :
1.       قبل از شروع تعمير وسايل برقي حتماً مجوز لازم را اخذ نمائيد.
2.       قبل از شروع به كار (تعمير) كليد اصلي برق شبكه را قطع نموده و درب جعبه تقسيم را قفل نمائيد.
3.       چنانچه امكان قفل كردن جعبه وجود نداشته باشد، با در آوردن فيوز جريان را قطع نمائيد.
4.       در صورت امكان برچسب تعميرات نيز زده شود.
5.       فقط برقكاران اجازه كار بر روي شبكه يا دستگاه ها را دارند.
6.       تمامي دستگاههاي برقي بايد داراي سيم ارت باشند.
7.       تمامي كابلهاي معيوب بايد تعويض شوند.
8.       از هر كابل فقط يك انشعاب گرفته شود.
9.       تمامي دستگاهها بايد دو شاخه داشته باشند.
10.    براي تعمير يك وسيله برقي حتماً بايد دو شاخه آنرا در آوريد.
11.    در كارهاي برقي هيچگاه شانسي عمل نكنيد.
12.    هيچگاه دو شاخه را با كشيدن كابل از پريز جدا نكنيد.
13.    هرگز يك سيم برق لخت را لمس نكنيد.
14.    در زمان حفاري اگر به كابل برقي برخورد نموديد قبل از هر كاري به مسئولين اطلاع دهيد.
15.    توجه داشته باشيد كه كار در زمين هاي مرطوب با وسايل برقي مي تواند منجر به برق گرفتگي شود.
16.    فقط دستگاههايي كه ولتاژ آنها كمتر از 25 ولت باشد ، خطر برق گرفتگي در آنها كاهش يافته است.
17.    كابلهاي برق كه در مسير عبور و مرور وسائط نقليه هستندرا حتماً بايد از درون يك لوله يا چيزي شبيه آن عبور داد.
18.    براي هر دستگاه فيوز مناسب را استفاده نموده و فيوزهاي سوخته را براي استفاده مجدد سيم پيچي نكنيد.
19.    هيچگاه كابل دستگاهي كه گير كرده است را با فشار نكشيد بلكه به آرامي آنرا رها كنيد.
20.    توجه داشته باشيد كه آتش سوزي ناشي از برق را فقط بايد با گاز يا پودر خاموش نمود ، استفاده از آب خطرناك است.
21.    در صورتي که قبل از شروع تعميرات ، محيط ايمن سازي مي‌شود بايد پس از اتمام عمليات و برقرار کردن مدار ، علائم هشدار دهنده و بطور کلي تجهيزات ايمني‌ سازي محيط برداشته شود .
اقداماتي كه براي نجات شخص برق گرفته مي توان انجام داد عبارتست از :
1-      قطع مدار برق
2-      رها کردن شخص برق گرفته از مدار
3-      تنفس مصنوعي
4-      رساندن به پزشک
مرگ در اثر برق گرفتگي معمولاً نتيجه مستقيم دو چيز است :
*     بهم ريختن كار منظم قلب
*      متوقف شدن دستگاه تنفس
يك تماس جزئي با سيم يا وسايل برقي انسان را به سرعت نابود ميكند و چنانچه مسير برق گرفتگي از سمت چپ بدن يا از سمت سر باشد خطرناك تر است.
مسئله مهم در برق گرفتگي تنفس مصنوعي مي باشد كه بايد در كمتر از 3 دقيقه پس از برق گرفتگي با انجام اين كار جريان تنفس را به حالت عادي بازگردانيم.
   مصدوم را به پشت بخوابانيد و بلوز كار يا كت خود را تا كنيد و با قرار دادن آن زير شاته ، بطوري كه سر به عقب كشيده شود ، پهلوي سر مصدوم قرار گيريد و تنفس مصنوعي و ماساژ قلبي انجام دهيد.

اصول ايمني در محيط كار

مطالب مشابه :

سیستم خنک کننده تابلو های برق

كاربرد هاديهاي آلومينيومي روكشدار در خطوط هوايي فشار متوسط

الزامات و معيارهاي ارزيابي فني پست¬کمپکت پيش¬ساخته ‏

دانستني هايي درباره برق ساختمان

تابلوهـــــا

اصول ايمني در محيط كار

فرهنگ اصطلاحات برق