مديريت بحران در بيمارستان

مديريت بحران در بيمارستان

حوادث غيرمترقبه مشكلات مسائل منحصر به فردي را ايجاد مي‌كنند كه پاسخ به آنها نيازمند استراتژي‌هاي متفاوت از عملكرد روزمره بيمارستان‌هاست. به عبارت ديگر حوادث غيرمترقبه نه تنها از نظر كمي‌بلكه از نظر كيفي با اورژانس‌هاي روزمره بيمارستان متفاوت هستند براي مثال سيستم‌هاي ارتباطي معمولي (مانند تلفن و موبايل)، راه‌هاي نقل و انتقال عادي و تسهيلات زيرساختي در جريان حوادث غيرمترقبه قادر به فعاليت طبيعي خود نيستند. موقعيت پر استرس و به هم ريختن نظم عادي در جريان حوادث غيرمترقبه موجب مي‌شود تا بيمارستان‌ها در جريان چنين حوادثي با انسان‌هاي متفاوت‌،‌ مشكلات متفاوت و منابع متفاوت از فعاليت روزمره خود مواجه گردند و در چنين وضعيتي وجود يك استراتژي از پيش تعيين شده براي مقابله با وضعيت جديد كه همانا برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني است كاملاً ضروري مي‌باشد.

استانداردهاي برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني

براساس استاندارد كميته مشترك اعتبار سنجي سازمان‌هاي ارائه خدمات سلامت (JCAHO) حوادث غيرمترقبه بيمارستاني بايد تمهيدات لازم را در موارد زير به كار گيرد:

• ارزيابي خطر – آسيب پذيري (Hazard Vulnerability Assessment)

• شيوه فعال شدن برنامه (Activation)

• تلفيق برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني با برنامه حوادث غيرمترقبه جامعه

• آگاه نمودن مسئولين خارج از بيمارستان از رخداد حادثه

• اعلام هشدار به پرسنل بيمارستان در مورد فعال شدن برنامه

• شناسايي پرسنل بيمارستان

• اسكان و نقل و انتقال پرسنل

• فراهم نمودن حمايت از خانواده پرسنل بيمارستان

• حفظ مديريت منابع (ماننددارو، تجهيزات پزشكي، غذا، آب و... )

• كنترل دستي، ازدحام و ترافيك بيماران

• حفظ ارتباط با رسانه‌ها

• جابجايي (Evacuation) و تعيين محل جايگزين براي درمان بيماران در صورت نياز

• پيگيري بيماران و مديريت درمان و مدارك پزشكي آنها در جريان جا به جايي

• ايجاد و حفظ پشتيباني ارتباطات و تسهيلات

• ايجاد شرايط و وسايل مقابله و قرنطينه بيماران آلوده با مواد خطرزا

• تعيين مسئوليت‌هاي پرسنل در جريان حوادث غيرمترقبه

• استفاده از يك ساختار فرماندهي منطبق يا ساختار فرماندهي محلي در جريان حوادث غيرمترقبه

• آموزش
• ارزيابي ساليانه برنامه و به روز نمودن آن

كيمته برنامه ريزي اجتماعي حوادث غيرمترقبه (Community Disaster PlanningCommittee)

وجود كميته برنامه ريزي حوادث غيرمترقبه منطقه اي باعث مي شودكه بسياري از مشكلات در ارتباط با پاسخ به حوادث غيرمترقبه از نبود هماهنگي و ارتباطات بين سازماني جلو گيري گردد.. تمامي‌سازمان‌ها و افرادي كه به نوعي با مسئله برنامه ريزي حوادث غيرمترقبه مرتبط هستند نماينده اي در اين كميته دارند. اين كميته مي‌تواند علاوه بر ايجاد و تقويت برنامه‌هاي آمادگي، تعديل (Mediation)، پاسخ و بازسازي (Recovery) حوادث غير مترقبه و افزايش همكاري و هماهنگي بين سازماني موجب تشكيل برنامه‌هاي آموزشي مشترك گردد.

موقعيت‌هاي بروز حادثه (Situation)

بيمارستان‌ براي پاسخ در مقابل دو موقعيت غيرمترقبه عمده آمادگي لازم داردكه اين دو موقعيت عبارتند از:

الف)حوادث غيرمترقبه خارجي (External Disasters)

طبق تعريف به حوادثي اطلاق مي‌گردد كه از خارج از فضاي فيزيكي بيمارستان منشاء مي‌گيرند و با ايجاد تعداد زياد بيماران موجب توقف عملكرد طبيعي بيمارستان مي‌شوند. مثال‌هايي از حوادث غيرمترقبه خارجي عبارتند از: سيل، نشت مواد مضر،آتش سوزي وسيع، مواجهه با پرتو راديواكتيو، حوادث با تلفات متعدد،هر سناريويي كه خارج از بيمارستان رخ داده و تعدادي از بيماران را ايجاد نمايد كه از توان پاسخگويي بيمارستان خارج است و يا به علت نوع بيماري چنين امكاناتي وجود ندارد.

ب)حوادث غيرمترقبه داخلي (Internal Disasters):

بر طبق تعريف هر حادثه اي است كه در فضاي فيزيكي بيمارستان رخ دهد و تهديدي از نوع بيماري، جراحت و يا تخريب به بيمارستان،‌ بيماران، پرسنل و بازديدكنندگان وارد نمايد. نمونه‌هايي از حوادث غيرمترقبه داخلي در زير آورده شده است:

بمب گذاري - گروگان گيري- قطع ارتباطات-قطع برق يا آب- آتش سوزي- سيل- مواد مضر / پرتوهاي راديواكتيو- نقص سيستم گرمايشي و قطع گازهاي درماني .

موقعيت وقوع حوادث غيرمترقبه بيمارستاني را مي‌توان براساس شدت و ميزان تاثير بر بيمارستان نيز تقسيم بندي كرد. بر اين اساس پنج موقعيت قابل تصور است كه عبارتند از:

1. حوادث غيرمترقبه داخلي: مانند آتش سوزي، انفجار، نشت يا آزاد شدن مواد مضر

2. حوادث غيرمترقبه خارجي جزئي: تعداد محدودي مصدوم ايجاد مي‌كند.

3. حوادث غيرمترقبه خارجي عمده: تعداد زيادي مصدوم ايجاد مي‌كند.

4. تهديدات ناشي از حوادث غيرمترقبه متوجه بيمارستان يا جامعه مي‌باشد: مانند آتش سوزي در نزديكي بيمارستان و طوفان، سيل يا انفجار قريب الوقوع.

5. حوادث غيرمترقبه اي كه در منطقه اي ديگر رخ مي‌دهد.

مراحل اجرايي برنامه حوادث غير مترقبه

برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني شامل مراحل زير مي‌باشد.

1. مرحله تهيه برنامه (Preparation phase) : اين مرحله شامل ايجاد و پياده كردن برنامه مي‌باشد و مهم ترين مباحث مطرح در آن عبارتند از :

· مرحله آمادگي (Prepration phase)

· مرحله اعلام خطر (Alert Phase)

· مرحله پاسخ اورژانس (Emergency Response Phase)

· مرحله توقف برنامه (Termination Phase) و ارزيابي بعد از حادثه

مرحله آمادگي (Prepration Phase)

اين مرحله شامل فراهم نمودن مقدمات لازم براي اجراي برنامه حوادث غيرمترقبه مي‌باشد و مهمترين مباحث مطرح در آن عبارتند از :

ايجاد كميته حوادث غيرمترقبه بيمارستاني:

كميته حوادث غيرمترقبه را با هدف تهيه، توزيع، پيگيري و به روز كردن برنامه حوادث غيرمترقبه تشكيل مي شود. اين كميته همچنين مسئوليت آموزش پرسنل و هماهنگي با ديگر سازمان‌هاي دخيل در بخش سلامت را بر عهده دارد . هر چند تركيب ثابتي براي اعضاي كميته حوادث غيرمترقبه بيمارستان وجود ندارد ولي مسئولين زير و يا نمايندگان آنها در تركيب اين كميته حضور دارند:

رييس بيمارستان؛ مدير بيمارستان؛ مترون؛سوپروايزر بيمارستان؛ نمايندگان بخش اورژانس (شامل پزشكان و پرستاران) ؛مسئول تاسيسات؛مسئول خدمات؛ سوپروايزرآزمايشگاه؛ مسئول دارويي بيمارستان؛ نماينده خدمات آمبولانس ؛ روابط عمومي و مددكاري اجتماعي.

جلسات كميته حوادث غيرمترقبه بيمارستاني به صورت ماهيانه يا با فواصل كمتر برگزار مي شود. مباحث مطروحه در جلسه مكتوب شده و اهم آنها به اطلاع تمام پرسنل بيمارستان مي رسد. اين كميته مصوبات خود را در قالب پيشنهادات معين به كميته اجرايي بيمارستان ارائه نموده و پياده شدن آنها را پيگيري مي نمايد.

برقراري ارتباط با ديگر موسسات فعال در بخش سلامت و همكاري و هماهنگي با آنها از وظايف اين كميته است. بيمارستان از ظرفيت عملكرد ديگر بيمارستان‌ها و موسسات از جمله پليس، آتش نشاني، EMS و موسسات داوطلب مطلع مي باشد.

تعيين زنجيره مسئوليت حوادث غيرمترقبه

فردي كه مسئوليت اعلام خطر و اجراي برنامه حوادث غيرمترقبه را بر عهده دارد به طور مستقيم در فرآيندهاي اجرايي و درماني بيمارستان دخالت ندارد تا بتواند فرماندهي و هماهنگي تمامي‌واحدهاي بيمارستان را انجام دهد. اين فرد وظيفه تقسيم مسئوليت‌ها را در مركز فرماندهي حوادث بيمارستان را انجام مي دهد. اين فرد وظيفه تقسيم مسئوليت‌ها را در مركز فرماندهي حوادث بيمارستان بر عهده دارد.در مواردي كه فرد يا افرادي از پيش تعيين شده در دسترس نباشند افراد زير به ترتيب مسئوليت فرماندهي پاسخ بيمارستان را بر عهده مي‌گيرند.

· رئيس بيمارستان

· مدير بيمارستان

· مترون بيمارستان

· سوپروايزر مسئول در هنگام وقوع حادثه

· رييس اورژانس بيمارستان

تعيين مركز عمليات اضطراري (Incident Command Center) يا (Emergency Operation Center)

مسئولين حوادث غيرمترقبه بيمارستان در مركز عمليات اضطراري بيمارستان دفتربهبود كيفيت گرد هم مي‌آيند. دفتربهبود به طور خاص با مسئولين بخش پذيرش بيماران، بخش اورژانس، بخش‌هاي داخلي و جراحي، آزمايشگاه‌ها، داروخانه، بانك خون، مدارك پزشكي، امنيت (حراست)، خدمات عمومي‌بيمارستان در ارتباط مي باشد. در ضمن اين واحد با ديگر بيمارستان‌هاي منطقه و نيز كميته محلي دفاع شهري ارتباط داشته و هماهنگي‌هاي لازم را صورت مي دهد.

تعيين علايم و نشانه‌ها (signs):

بيمارستان دياگرام‌هاي مربوط به ساختمان و علايم خروجي‌هاي اضطراري براي جابجايي بيماران را به طور واضح تهيه و در محل‌هاي مناسب نصب نموده است. علايم ترافيكي براي ماشين‌ها و آمبولانس‌ها نيز در محل‌هاي قابل رويت نصب شده است.

فراهم كردن ذخائر دارويي و تجهيزات پزشكي:

بيمارستان ذخيره اي از داروهاي ضروري (Essential Drugs) و تجهيزات پزشكي مورد نياز براي حوادث غيرمترقبه گسترده را تهيه نموده است. اين ذخاير بصورت دوره اي بازبيني شده و در صورت اتمام تاريخ مصرف داروها جايگزين شوند. اين ذخاير بايد شامل خون كامل (Whole Blood) و ابزار مورد نياز براي جراحي عمومي، سوختگي‌ها و جراحيهاي ارتوپدي مي باشد.

برقراري ارتباط داخلي و خارجي:

ارتباطات نقش حياتي در جريان حوادث غير مترقبه دارند و بيمارستان سيستم‌هاي جايگزين ارتباطي را در اختيار داشته و در صورت بروز مشكل مي تواند از آنها استفاده نمايد. سيستم ارتباطي داخلي بين بخشهاي مختلف بيمارستان برقرار مي باشد. بلندگوها، خطوط تلفن داخلي (بي سيم راديويي دوسويه) از ديگر ابزارهاي ارتباطي جايگزين محسوب مي‌شوند. در ضمن وسايل ارتباطي براي فراخواني پرسنلي كه در حال انجام وظيفه نيستند نيز مدنظر مي باشد.

نقل و انتقال (Transportation):

بيمارستان داراي دو آمبولانس،‌ ويك ماشين سواري مختص خود وپنج ماشين طرف قرارداد دارد. برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان به طور واضح اولويت استفاده از اين وسايل نقليه، تخصيص سوخت به آنها و افراد مسئول در قبال هر يك را مشخص نموده است. از وسايلي كه براي جابجايي بيماران مورد استفاده قرار مي‌گيرند مانند برانكارد، صندلي چرخدار، فهرستي تهيه شده و محل نگهداري و انبار شدن آنها دقيقاً‌ معلوم مي باشند.

آموزش پرسنل:

هيچ برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني نمي‌تواند مؤثر واقع شود مگر اينكه مشاركت كامل پرسنل را به همراه داشته باشد. آموزش مداوم پرسنل حاوي تمامي‌اجزاي برنامه بويژه نقش و مسئوليتهاي خاص افراد در موقعيت‌هاي اضطراري مي باشد. برگزاري مانورها حداقل هرشش ماه يك بار در ارزيابي و ارتقاء كيفيت برنامه به كميته حوادث غيرمترقبه كمك مي كند.

مرحله اعلام خطر (Alert Phase)

كدهاي بيمارستاني عبارتنداز كد اطفاء حريق ؛ كدانتظامات؛ كد احياء مي باشد كه هشداري است (Notification) براي پرسنل، آماده شدن براي فعاليتهاي قريب الوقوع، توسعه ظرفيت پاسخ دهي بيمارستان، سازماندهي بخش پذيرش بيماران، اطمينان از نقل و انتقال امن آنها و فراهم آوردن اطلاعات لازم براي پاسخ مناسب مي‌باشد. مهمترين فعاليتهايي كه بايد در اين مرحله مدنظر قرار گيرند عبارتند از:

هشدار حوادث غيرمترقبه:

هشدار در مورد حوادث غيرمترقبه مي‌تواند از طريق منابع متعددي مانند پليس، آتش نشاني، بخش اورژانس، سيستم EMS و يا افراد به بيمارستان برسد. كاربر يا فرد دريافت كننده هشدار اطلاعات زير را در اين رابطه تقاضا مي نمايد:

1) نام و سازمان متبوع فرد هشدار دهنده

2) شماره تلفن تماس فرد يا سازمان مربوطه

3) تشريح موقعيت حادثه غيرمترقبه (طبيعت Nature)، شدت (Magnitude)، محل (Location) و زمان (time) حادثه
4) برآوردي از تعداد بيماران (در صورت امكان تعداد بيماران ترياژ شده با برچسب‌هاي قرمز، زرد، سبز،آبي ومشكي، تعداد سوختگي‌ها، تعداد بيماران دچار آلودگي با مواد مضر)

5) برآورد زماني تا شروع انتقال بيماران از محل حادثه

6) برآورد زماني براي رسيدن مجروحين به بيمارستان

واحد تلفن مركزي (switchboard) هشدار دريافت شده را سريعاً به مهمترين فرد مسئول در بيمارستان منتقل مي نمايد. سپس وي اقدام مقتضي را در جهت فعال شدن مركز عمليات اضطراري انجام مي‌دهد.

ارزيابي شدت حادثه غيرمترقبه (Assessment of Disaster Severity)

يكي از اولين وظايف بالاترين مسئول فرماندهي حوادث غيرمترقبه بيمارستان پيش از فعال شدن برنامه كه مرحله بعدي پاسخ بيمارستان مي‌باشد تصميم گيري سريع در مورد شدت حادثه براساس داده‌هاي اوليه مي‌باشد. در اين مرحله تصميم گيري بايد به سرعت و بر پايه اطلاعات اندك انجام گيرد. بدين ترتيب مشخص مي‌شود كه برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني بايد تا چد حد فعال شود و امكانات و پرسنل تا چه ميزان فراهم گردند. عواملي كه مي‌تواند فرد مسئول را در اين تصميم گيري ياري نمايد عبارتند از :

1) برآوردي از تعداد بيماران

2) برآوردي از شدت جراحت و بيماري آنها

3) وضعيت كنوني فعاليت بخش اورژانس

4) وضعيت كنوني پرسنل (تعداد و تركيب) دپارتمان اورژانس

5) سرشماري تعداد بيماران و پرسنل بيمارستان

6) وضعيت كنوني پرسنل ICU و اتاق عمل

7) نياز بيماران حادثه ديده به خدمات تخصصي مانند آلودگي با مواد مضر، مواجه با پرتوهاي راديواكتيو

8) شرايط ويژه بيمارستان مانند بيمارستان تخليه شده

حوادث غيرمترقبه مختلف سطوح آمادگي و پاسخ متفاوت بيمارستان را مي‌طلبند. بر پايه ارزيابي فوق سطح فعال شدن برنامه (Levels of Plan Activation) توسط مسئول فرماندهي بيمارستان تعيين مي‌گردد. وي مي‌تواند پس از فعال شدن مركز عمليات اضطراري بيمارستان يا دريافت اطلاعات بيشتر و دقيق تر به اصلاح تصميم خود مبادرت نمايد. اين سطوح عبارتند از :

• وضعيت هشدار: در اين مرحله به علت در دست نبودن اطلاعات كافي تعيين دقيق سطح فعال شدن برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان غيرممكن است ولي تأثير آن بر بخش اورژانس يا ديگر بخشهاي بيمارستان قابل پيش بيني است. اقدامات مقتضي در اين مرحله برقراري ارتباط مداوم با مراكز خارج از بيمارستان و آمادگي بالقوه براي پاسخ بعدي است. در اين وضعيت مسئول فرماندهي حادثه بيمارستان به ارزيابي و پايش مستمر موقعيت پرداخته و در صورت نياز با واحدهاي تخصصي بيمارستان مشورت مي‌نمايد.

• سطح 1-پياده سازي (Implementation) برنامه آمادگي اضطراري بخش اورژانس: در صورتيكه منابع موجود در بخش اورژانس براي رسيدگي به تعداد قربانيان كافي باشد و بخشهاي حمايت قادر به پاسخ مناسب بدون عارضه مهمي‌باشند، بيمارستان مي‌تواند برنامه آمادگي اضطراري را صرفاً در بخش اورژانس پياده نمايد.

• سطح2-پياده شدن مختصر (partial) برنامه آمادگي اضطراري بيمارستاني: در صورتيكه منابع موجود در بخش اورژانس بيمارستان براي رسيدگي به تعداد قربانيان كافي نباشد ولي منابع اضافي اندكي مورد نياز باشد مي‌توان برنامه آمادگي اضطراري بيمارستان را بطور مختصر پياده نمود. اينكه اين برنامه تا چد پياده شود به تصميم گيري اعضاي مركز عمليات اضطراري بيمارستان بستگي دارد.

• سطح3-پياده كامل (Total) برنامه آمادگي اضطراري بيمارستاني: در اين وضعيت براي رسيدگي به تعداد زياد قربانيان به تمامي‌منابع موجود در بخش اورژانس و بخش اعظمي‌از منابع حمايتي نياز است.

عمليات واحد تلفن مركزي بيمارستان:

واحد تلفن مركزي بيمارستان بلافاصله پس از انتقال هشدار حوادث غيرمترقبه بايد برنامه ارتباطات داخلي و خارجي بيمارستان را اجرا نمايد. خطوط تلفن بايد براي تماسهاي اضطراري آزاد باشند و تماس‌هاي خارج از بيمارستان در اختيار اين مركز قرار مي‌گيرد. براي ارتقاء خدمات ارتباطي توصيه مي‌شود تماسهاي تلفني براساس اولويت به سه دسته زير تقسيم شوند:

1) تماسهايي كه در ارتباط با حادثه غيرمترقبه مي‌باشند.

2) تماسهايي كه از طرف مطبوعات براي دريافت اطلاعات انجام مي‌شود.

3) تماسهايي كه از طرف بستگان بيماران انجام مي‌گيرد.

سازماندهي فضاي پذيرش بيماران: (Incoming Patient Area)

فرد مسئول ترياژ (درصورت امكان متخصص جراحي) بايد فضاي پذيرش بيماران را براساس طبيعت حادثه غيرمترقبه و برآورد تعداد مصدوماني كه به مداوا نياز خواهند داشت سازماندهي مي نمايد. يك يا چند محل فيزيكي براي دريافت بيماران مد نظر قرار گرفته و اقداماتي مانند ترخيص انتخابي بيماران بستري، به تعويق انداختن اعمال جراحي الكتيو و قطع ويزيت سرپايي بيماران بايد براي توسعه ظرفيت پذيرش بيمارستان مدنظر قرار گيرد. در اين بخش بيماران پس از انجام ترياژ برحسب نياز به درمان، بستري شدن، ترخيص و يا ارجاع به واحدهاي ديگر انتقال مي‌يابند.

مشخص نمودن پرسنل:

تمامي‌پرسنلي كه در فضاي پذيرش بيماران و نيز در بخشهاي كليدي بيمارستان مشغول به فعاليت هستند بايد براي سازماندهي و همچنين حفظ امنيت از يونيفرم‌ها و يا علايم متحدالشكلي استفاده مي كنند. اعضاي كميته حوادث غيرمترقبه بيمارستان، مسئول ترياژ و پرسنل كليدي از بازوبند يا آرم مشخص استفاده مي كنند.

تخصيص منابع به فضاي پذيرش بيماران:

توزيع و سازماندهي منابع مناسب در فضاي محل پذيرش بيماران براي پاسخ مؤثر اين واحد لازم است. پرسنل در تيمهايي متشكل از يك جراح ويا پزشك متخصص، يك پزشك عمومي، يك پرستار و دو نفر بهيار سازماندهي مي شوند. تركيب اين تيمها به پرسنل موجود و در دسترس بيمارستان بستگي دارد و قابل تغيير است.كه ليست آن نزد مركز تلفن ودفتربهبودكيفيت قراردارد.

آماده سازي لوازم و تجهيزات پزشكي:

لوازم پزشكي و تجهيزات پايه در جعبه اي با برچسب مشخص قرار گرفته تا انتقال آنها را به فضاي پذيرش بيمارستان تسهيل نمايد. محتويات اين جعبه‌ها مي‌تواند شامل تجهيزات اوليه تنفسي و كپسولهاي اكسيژن، وسايل پانسمان و مايعات ضد عفوني كننده، داروهاي اورژانس، وسايل اوليه جراحي، مايعات داخل وريدي، وسايل گچ گيري و آتل گذاري، فرم‌ها، برچسبهاي ترياژ، كارتهاي تشخيص هويت و تجهيزات اداري ديگر باشد. فضاي پذيرش بيماران بايد طوري طراحي شود كه امكان استفاده از دستگاه عكسبرداري سيار اشعه X و وسايل جراحي و بيهوشي را فراهم نمايد. در مركز فضاي پذيرش بيماران محلي براي قرارگيري برانكاردها و صندليهاي چرخ دار در نظر گرفته شده است.

آماده سازي بخش جراحي:

در جريان مرحله هشدار حوادث غيرمترقبه اتاق عمل جراحي بيمارستان بايد آمادگيهاي لازم را فراهم نمايد. تمامي‌اعمال جراحي غيراورژانس بايد كنسل شوند و اتاق ريكاوري بايد به سرعت آماده شوند. بخش جراحي بايد پرسنل ذخيره خود را به نحوي سازماندهي كند كه امكان فعاليت 24 ساعته را داشته باشد. رياست بخش جراحي بايد از وجود تعداد كافي گانها و پوششهاي اتاق عمل و وسايل استريل جراحي براي اعمال جراحي مورد نياز اطمينان يابد.

آماده سازي بخش اورژانس:

معمولاً رييس بخش اورژانس فرد مسئول ترياژ و سازماندهي فضاي پذيرش بيماران است. پرسنل بخش اورژانس با سازماندهي در تيمهاي اضطراري به انجام ترياژ و خدمات اورژانس مي‌پردازند. در جريان مرحله اعلام خطر بخش اورژانس فعاليت عادي خود را متوقف نموده، اولويت درمان بيماران پذيرش شده قبلي را تعيين كرده، اتاق انتظار بخش را تخليه مي‌نمايد و پرسنل بخش جعبه‌هاي حاوي تجهيزات و لوازم پزشكي را به فضاي پذيرش بيماران منتقل مي‌كنند. پس از هشدار حوادث غيرمترقبه رياست بخش اورژانس بايد تماس و هماهنگي نزديك با ديگر بخش‌هاي بيمارستان بويژه مركز عمليات اضطراري، بخش جراحي و بخش امنيت (حراست) داشته باشد.

آماده سازي ديگر بخشها و خدمات بيمارستان:

بخشهاي داخلي، اطفال، زنان، مامايي و ديگر تخصصها بايد فعاليتهاي عادي خود را ادامه دهند مگر اينكه شدت حادثه غيرمترقبه به حدي باشد كه پياده شدن كامل برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان و يا تخليه كل بيمارستان توسط مركز عمليات اضطراري اعلام گردد. در چنين وضعيتي جز حداقل پرسنلي كه براي ادامه كار بخشها مورد نياز است بقيه نيروها بايد تحت فرماندهي مركز عمليات اضطراري به اجرا شدن برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان بپردازند.

آماده سازي سيستم پرستاري بيمارستان:

پرستاران و بهياران نه تنها نقش مهمي‌را در رابطه مستقيم با بيماران ايفا مي‌كنند بلكه به علت آشنايي بيشتر با خدمات ارائه شده، گردش كار بخشها و محل قرارگيري تجهيزات و منابع مي‌توانند در پياده شدن برنامه حوادث غيرمترقبه بسيار مؤثر باشند. پرستاران بايد در زمينه اجزا و فرايندهاي برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان و مراقبت از بيماران آسيب ديده در جريان حوادث غيرمترقبه آموزشهاي خاص ديده باشند.

آماده سازي بخشهاي پاراكلينيك:

داروخانه، آزمايشگاه، بانك خون و راديولوژي بايد فعاليت عادي خود را متوقف نموده و مواد و تجهيزات لازم جهت فعاليت 24 ساعته را فراهم نمايند. داروخانه بايد امكان پشتيباني دارويي و تجهيزاتي خدمات اورژانس بيمارستان را در جريان حادثه غيرمترقبه با استفاده از ذخاير بيمارستان فراهم نمايد و فهرست اقلام توزيع شده را نگهداري كند. آزمايشگاه فقط بايد آ‍زمايشات بسيار اورژانس را انجام دهد. نقش اصلي آ‍زمايشگاه در جريان حادثه غيرمترقبه تعيين گروه خوني و RH و آماده كردن واحدهاي خون براي تزريق مي‌باشد. رياست بخش راديولوژي بايد از حضور تعداد پرسنل و تكنسين‌هاي كافي جهت انجام خدمات ثابت و سيار تصويربرداري و تعداد كافي فيلم و مواد ظاهر كننده اطمينان يابد.

آماده سازي بخشهاي اداري ومالي:

نقشهاي اصلي بخش اداري ومالي بيمارستان در جريان حوادث غيرمترقبه عبارتند از حمايت از بخشهاي پاراكلينيك، اطمينان از حضور افراد در پست‌هاي مسئوليتي، تسهيل مسائل مالي و اقتصادي و فراهم كردن امكانات رفاهي و تغذيه‌اي. هماهنگي در زمينه مسائل مرتبط با بيمه و ديگر هزينه‌هاي بيماران بايد توسط اين واحد تسهيل شود.

آمادگي واحد امنيت (حراست) بيمارستان:

نقش واحد حراست بيمارستان در جريان حادثه غيرمترقبه نه تنها حفظ امنيت داخل و اطراف بيمارستان است بلكه مسئوليت كنترل ترافيك منتهي به بيمارستان جهت دسترسي مناسب آمبولانسهاي حاوي مجروحين به فضاي پذيرش بيماران نيز بر عهده اين واحد است. حفاظت از تأسيسات حياتي بيمارستان و سيستم‌هاي ارتباطي آن نيز بر عهده اين واحد است. حفاظت از تأسيسات حياتي بيمارستان و سيستم‌هاي ارتباطي آن نيز بر عهده واحد حراست مي‌باشد. اين واحد ارتباط نزديكي با مركز عمليات اضطراري و بخش اورژانس بيمارستان دارد. در صورت ناكافي بودن پرسنل اين واحد بايد براي انجام مسئوليت خود از پليس درخواست كمك نمايد.

آمادگي واحد ارتباط مردمي‌و ارتباط با مطبوعات:

تقاضاي متعدد مردم، بستگان مصدومان و نمايندگان مطبوعات براي دريافت اطلاعات گاهاً فعاليت بيمارستان را دچار اختلال مي‌كند. براي ساماندهي امر اطلاع رساني برنامه حوادث غيرمترقبه بايد دو اتاق مجزا درنزديكي حوزه رياست را يكي براي مردم و بستگان قربانيان و يكي را براي نمايندگان مطبوعات در نظر گرفته شود. اتاق اطلاع رساني به مطبوعات حتماً بايد از بخش درماني بيمارستاني فاصله داشته باشد. واحد روابط عمومي‌مي‌تواند اطلاعات را از طريق بولتن‌هاي ساده اي تهيه و توزيع نمايد.

آمادگي خدمات عمومي‌بيمارستان

بخشهاي نگهداري (Maintenance)، لاندري،‌ استريليزاسيون، آشپزخانه و ديگر خدمات بايد خود را براي پاسخ دهي به نيازهاي ايجاد شده در جريان حادثه غيرمترقبه آماده كنند. عدم ايجاد آمادگي و هماهنگي اين واحدها ممكن است كارايي كلي بيمارستان را كاهش دهد. هماهنگي لازم جهت حضور پرسنل ذخيره براي ارائه مستمر اين خدمات توسط مسئول خدمات صورت مي گيرد.

مرحله پاسخ اورژانس (Emergency ResponsePhase)

فعال شدن برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستاني براساس شدت حادثه غيرمترقبه در اين مرحله اتفاق مي‌افتد. در واقع در اين مرحله با استفاده از آمادگي‌هاي ايجاد شده در مرحله اعلام خطر برنامه حوادث غيرمترقبه فعال و پاسخ بيمارستان را هدايت مي‌كند. همانطور كه اشاره شده شيوه پاسخ بيمارستان به سطح فعال شدن برنامه بستگي دارد. براي مثال در حوادث غيرمترقبه سطح 1 تغييرات عمده در پرسنل بيمارستان رخ نمي‌دهد حال آنكه در حوادث سطح 3 چينش و فعاليتهاي آنها بطور كلي تغيير مي‌يابد. مسائل مهمي‌كه در اين مرحله پيش روي مجريان برنامه قرار دارد عبارتند از:

ترياژ در بدو ورود بيماران به بيمارستان:

بيماران ممكن است توسط آمبولانس، وسايل نقليه شخصي و يا با پاي خود به بيمارستان مراجعه نمايند. و يا ممكن است قبلاً در محل حادثه ترياژ شده و با برچسب‌هاي معين به بيمارستان انتقال يابند. در تمام اين موارد تيمهاي ترياژ بيمارستان كه بيماران را در بدو ورود به فضاي پذيرش بيمارستان دريافت مي‌كنند بايد سريعاً وضعيت بيمار را مورد ارزيابي مجدد قرار داده و در صورت نياز برچسب‌هاي ترياژ آنها را تغيير دهند. فضاي پذيرش بيماران اورژانس بايد تنها مجراي ورود بيمار به بيمارستان باشد.

تشخيص هويت و ثبت اطلاعات

برنامه حوادث غيرمترقبه مكانيسمي‌را جهت تشخيص هويت و ثبت دقيق اطلاعات بيماران در شرايط اضطراري تعيين نموده؛ چرا كه ازدحام بيش از اندازه بيماران در چنين وضعيتي ممكن است باعث سهل انگاري يا نقص در ثبت و نگهداري اطلاعات مربوط به بيماران شود. فرمهاي ثبت اطلاعات، كارتهاي تشخيص هويت و كارتهاي ترياژ بايد در دسترس باشد. اين فرمها كه براي مستندسازي سابقه باليني و درمانهاي دريافتي بيمار مورد استفاده قرار مي‌گيرند جهت جمع آوري ضروري ترين اطلاعات طراحي شده است. كارتهاي ترياژ براي پرسنل بيمارستان مفهوم يكسان و شناخته شده مي باشد.

فضاهاي درماني بيمارستان:

بيمارستان فضاهاي بستري و درمان بيماران را براساس اولويت درماني آنها از پيش تعيين نموده است.بيمارستان جهت تعيين اولويت درماني از همان برچسب‌هاي رنگي ترياژ استفاده مي‌كنند. رنگ قرمز به معني بيماراني كه به توجه فوري نيازمندند، رنگ زرد به معني آنهايي كه آسيب جدي دارند وتا 10 دقيقه رسيدگي بايد انجام شود، رنگ سبز به معني بيماراني نياز به اقدامات سريع وفوري نداشته وشرايط بيماران سرپايي دارند،رنگ آبي بيماراني كه دچار تشعشعات اتمي وياشيميايي قرارگرفته اند مي باشدورنگ مشكي بيماراني كه فوت نموده ويا قابل انتقال مي باشد. ارائه خدمات بيماران در حداقل زمان ممكن انجام گيرد.

سيستم ارجاع بيماران:

با وجود اينكه بيمارستان تمام تلاش خود را براي توسعه ظرفيت درماني و پذيرش مصدومان حادثه غيرمترقبه انجام مي دهد در بسياري از موارد بيماران به مراقبت‌هاي تخصصي و فوق تخصصي نيازمندند كه امكانات و تخصص لازم براي آنها در بيمارستان موجود نيست. در چنين مواردي ارجاع بيمار به مراكز درماني ديگر بايد مدنظر قرار گيرد. ارتباط نزديك بيمارستانها در جريان حوادث غيرمترقبه و شبكه قوي نقل و انتقال بيمار مي‌تواند اين امر را تسهيل نمايد.

نگهداري و تشخيص اجساد:

بخش پاتولوژي مسئول سازماندهي تشخيص هويت بيمارستان مي‌باشد. درصورتيكه سردخانه بيمارستان ظرفيت پذيرش اجساد را نداشته باشد بايد محل موقتي براي نگهداري آنها در نظر گرفته شود. در صورتيكه امكانات تخصصي و تجهيزات لازم براي تشخيص هويت مصدومان در اختيار نباشد بخش پاتولوژي بيمارستان بايد از مراكز مرتبط يا پليس درخواست كمك نمايد.

برنامه‌هاي حوادث غيرمترقبه خاص:

برنامه حوادث غيرمترقبه بيمارستان داراي برنامه‌هاي مكمل براي موقعيت‌هاي خاص چون آتش سوزي، پرتوهاي راديواكتيو، مسموميتهاي دسته جمعي، آلودگي با مواد مضر و... مي باشد.

مرحله توقف برنامه و ارزيابي بعد از حادثه غيرمترقبه (Termination Phase)

فرمانده حادثه غيرمترقبه از طرف مركز عمليات اضطراري بيمارستان تمام بخشها و پرسنل را در جريان به اتمام رساندن و توقف اجراي برنامه قرار مي‌دهد. اين امر از طريق واحد تلفن مركزي يا سيستم ارتباط داخلي بيمارستان انجام مي‌گيرد. پس از توقف برنامه فعاليت بيمارستان بايد به حالت عادي بازگردد. تمامي‌مسئولين و رؤساي بخشهاي بيمارستان بايد گزارشي از جنبه‌هاي مثبت و منفي فعاليت خود را به كميته حوادث غيرمترقبه بيمارستان ارائه دهند. در نهايت اين كميته جلسه اي را با حضور افراد مسئول جهت نقد و بررسي پاسخ كلي بيمارستان تشكيل مي دهد. اين جلسه شيوه‌هاي تصحيح و ارتقاء برنامه را مدنظر قرار مي دهد.

مديريت بحران در بيمارستان

مطالب مشابه :

مديريت بحران در بيمارستان

مديريت بحران در بيمارستان

راهنمای کارکنان جدیدالورود

مجموعه خط مشي‌ها و دستورالعمل‌هاي مدون بيمارستان‌: بهداشت دست

مدیریت بخش مدارک پزشکی

آشنایی با هموویژلانس و مراقبت های پرستاری در ترانسفوزیون خون

یادمان باشد

فايل هاي آموزشي كارگاه اعتبار بخشي مورخ 16/12/90

برنامه مديريت خطرپذيری زلزله در مناطق شهری

نقش مديريت اطلاعات بهداشتي در مديريت بيمارستان