بررسي چالش‌هاي استفاده از دوربين‌هاي مداربسته؛
كدام يك نشانه گرفته شده است؟ حريم خصوصي يا امنيت عمومي
در حال حاضر، بسياري از كشورها براي نظارت بر ترافيك، عبور و مرور و مناطق جرم‌خيز، از دوربين‌هاي مداربسته استفاده مي‌كنند ./صديقه دباغي
چنين
دورنمايي، برخي را نگران كرده است. آنها اعتقاد دارند كه استفاده از اين
دوربين‌ها لطمه جدي به حق شهروندان در داشتن حريم خصوصي مي‌زند. از سوي
ديگر، كساني هستند كه معتقدند كنترل آمار رو به رشد جرم ممكن نيست؛ مگر با
نظارت دقيق‌تر و دوربين‌ها بهترين وسيله براي تحقق اين نظارت همه‌جانبه و
دقيق هستند. نصب دوربين مدار بسته در مناطق جرم‌خيز و مكان‌هايي كه امكان
وقوع جرم در آنها وجود دارد يكي از راه‌هاي پيشگيري از وقوع جرم است اما
آِيا نصب اين دوربين حريم شخصي افراد را نقض مي‌كند؟
استفاده از
دوربين‌هاي مدار بسته كه در سراسر دنيا كاربرد داشته و در ايران نيز روبه
گسترش است، دو جنبه دارد؛ از يك سو مي‌تواند ابزاري براي پيشگيري از جرم
باشد واز سوي ديگر تهديدي براي نقض حريم خصوصي افراد جامعه ايجاد كند. در
حقيقت، تعارض ميان دو مطلوب است؛ يكي حفظ نظم در جامعه و ديگري رعايت حقوق
شهروندي. آيا مي‌توان اين دو مطلوب را با هم جمع كرد يا بايد يكي را بر
ديگري ترجيح داد؟
حريم خصوصي
با وجود تعاريف گوناگوني كه در مورد
حريم خصوصي توسط افراد و موسسات گوناگون ارايه شده، هنوز تعريف واحدي وجود
ندارد؛ اما كميته انگليسي كالكات، حريم خصوصي را حق افراد براي حمايت شدن
در مقابل وارد شدن به امور زندگي افراد و خانواده‌هاي آنها، با ابزار
مستقيم فيزيكي يا به وسيله نشر اطلاعات مي‌داند.
پذيرش و شناخت حريم
خصوصي به عنوان يك حق، ريشه در تاريخ دارد. دركتاب‌هاي آسماني نظير قرآن،
انجيل و قوانين يهود از اين حق سخن گفته شده و حق حريم خصوصي در سوگند
بقراط نيز وجود دارد.
اسلام و اهميت حفظ حريم اشخاص
دين
اسلام براي انسان شان و منزلت ويژه‌اي قايل است. اسلام حريم خصوصي را به
رسميت شناخته است و آياتي از قرآن نيز به اين مقوله پرداخته است. در آيات
۲۷ و ۲۸ سوره نور مي‌خوانيم: اي اهل ايمان! هرگز به خانه‌هايي غير از خانه
خودتان وارد نشويد؛ مگر اين كه با ايشان انس بگيريد و بر اهل آن سلام كنيد.
اين براي شما بهتر است، باشد كه متذكر شويد.
اگر در خانه‌اي كسي نبود
وارد نشويد تا اين كه به شما اجازه ورود داده شود و اگر به شما گفته شد
بازگرديد، برگرديد كه اين براي شما پاكيزه‌تر است و خدا به آنچه انجام
مي‌دهيد آگاه است.
همچنين در آيه ۱۲ سوره حجرات آمده است كه اي كساني كه
ايمان آورده‌ايد از ظن و گمان در مورد يكديگر بپرهيزيد كه بعضي از ظن‌ها
گناه است و در كار يكديگر تجسس و كنجكاوي نكنيد. همچنين رسول اكرم(ص) نيز
مي‌فرمايند: اگر تو دنبال تجسس و تفتيش در اسرار ديگران باشي، آنان را فاسد
كرده‌اي يا نزديك است كه آنان را فاسد كني. با اين حساب و با توجه به
اينكه كشور ما بر پايه دين اسلام بنا نهاده شده است براي حريم خصوصي ارزش
ويژه‌اي قايل است.
پيشگيري از جرم، مصلحت بزرگ اجتماعي
حريم
خصوصي افراد در دولت جمهوري اسلامي ايران مصون است و هيچ كس حق ورود به آن
را ندارد، مگر در مورد تزاحم حريم خصوصي با حقوق ديگران و يا تزاحم حريم
خصوصي با مصالح عمومي. همچنين در اصل ۲۲ قانون اساسي آمده است كه حيثيت،
جان، حقوق، مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون است؛ مگر در مواردي كه قانون
تجويز كند. اصل ۲۵ قانون اساسي نيز هر گونه تجسس را ممنوع دانسته است. اما
از سوي ديگر، در تمامي قوانين حقوقي كشور، توسط قانون‌گذار و مجري و حتي
قوه‌قضاييه به اهميت پيشگيري از وقوع جرم و انجام كارهاي بازدارنده از
اجراي جرم تاكيد شده است. حال بايد ديد مورد نصب دوربين در حريم شهرها جزو
كدام دسته قرار مي‌گيرد، نقض حقوق و حريم خصوصي افراد و يا عامل پيشگيرنده
از وقوع جرم؟!
جمع ميان حريم خصوصي و امنيت
استفاده
از دوربين مداربسته براي اهداف مشروع قانوني و براي حفظ امنيت مشكلي به
وجود نمي‌آورد. اين نظر دكتر آخوندي از حقوق‌دانان برجسته حقوق كيفري و يكي
از اساتيد دانشگاه است. وي معتقد است استفاده از دوربين مداربسته در حريم
عمومي و براي حفظ امنيت مشكل قانوني ندارد؛ اما استفاده از دوربين در حريم
شخصي افراد نقض آشكار حقوق افراد و حريم خصوصي آنهاست.
دكتر آخوندي با
اشاره به اين نكته كه يكي از موارد نقض آشكار حقوق بشر استفاده از
دوربين‌هاي مداربسته در حريم خصوصي افراد و براي كنترل افرادي خاص است،
ادامه مي‌دهد: تنها در انگلستان دوربين‌هاي بسياري يافت مي‌شود كه آنها هم
براي حفظ امنيت و در مكان‌هاي عمومي نصب مي‌شوند. براي مثال در فروشگاه‌ها
براي پيشگيري از وقوع سرقت كه منافاتي هم با قانون ندارند.
اما همين اقدام، ممكن است به حريم خصوصي افراد آسيب زده و آن را نقض كند.
استفاده غيرقانوني از تصاوير ممنوع
استفاده
از تصاوير دوربين‌هاي مدار بسته در كارهايي غير از اهداف اصلي نصب آنها،
ممنوع است. اين را دكتر عالي‌پناه يكي ديگر از اساتيد حقوق كشور مطرح كرده و
مي‌گويد كه دوربين‌ها هر كدام با اهداف خاصي نصب شده و تنها مجوز استفاده
در راستاي آن هدف را دارند و در صورتي كه قرار باشد از اين تصاوير در جهات
ديگري استفاده شود بايد مجوزهاي لازم را اخذ و در همين راستا اقدامات
قانوني نيز طي شود. وي ادامه مي‌دهد: در صورت صدور مجوزهاي لازم و اهميت
استفاده از تصاوير در راستاي حراست از امنيت مردم اين كار غيرقانوني نخواهد
بود.
راه‌هاي پيشگيري از وقوع جرم
پيشگيري
از وقوع جرم، هميشه مطلوب بشر بوده است. جوامع مختلف بسته به بضاعت خود
راه‌هايي را براي پيشگيري از جرم بكار برده‌اند. اديان الهي نيز به اهميت
آن واقف و دستوراتي را در اين زمينه دارند.
يك حقوقدان
با اشاره به اين تلاش‌ها مي‌گويد: هر چند كه در گذشته، واكنش سنتي به
جرايم حول محور مجازات استوار بوده است، اما از همان دوران نيز با بررسي
رابطه جرم با علت وقوع آن بحث‌هايي براي از بين بردن آن و پيشگيري از وقوع
جرم مطرح مي‌شده است.
دكتر نجفي‌توانا ادامه مي‌دهد: در زمان‌هاي قديم
نيز پيشگيري از وقوع جرم به خصوص در اديان الهي جزو بهترين و موثرترين
راه‌هاي كاهش ميزان ارتكاب جرم در جوامع محسوب مي‌شده است.
وي مي‌گويد:
در دستورات ديني به نوعي ممنوعيت مجازات براي افرادي خاص كه معدل قابل
قبولي از لحاظ سني ، جسمي ، رواني و حتي اقتصادي ندارند، وجود دارد.
بر اين اساس شيوه پيشگيري مورد قبول جوامع و اديان الهي است؛ اما نحوه انتخاب مسير نيز از اهميت بالايي برخوردار است.
دكتر
نجفي‌توانا ادامه مي‌دهد: بهترين روش پيشگيري از وقوع جرم مبارزه با
ناهنجاري‌ها و رفتارهاي مجرمانه است. در كنار روش فوق روش ديگري نيز براي
پيشگيري از وقوع جرم اتخاذ مي‌شود كه به آن پيشگيري وضعي اطلاق مي‌شود.
پيشگيري وضعي روشي است كه به برهم زدن وضعيت و موقعيت اهداف جرم پرداخته و
معادله جرم و علت به وجود آمدن آن را بر هم مي‌زند كه بحث نصب دوربين در
خيابان‌ها در اين قالب مي‌گنجد.اين شيوه به تازگي با دستگاه‌هاي مدرن و به
شيوه الكترونيكي نظير اشعه «ايكس ري» در فرودگاه‌ها و ساير ورودي‌ها و
خروجي‌هاي مرزي و ادارات و مناطق حفاظت شده نيز صورت مي‌گيرد.
دكتر
نجفي‌توانا نصب دوربين‌هاي مداربسته را يكي از روش‌هاي كنترل افراد و موثر
در پيشگيري جرايم دانسته و مي‌گويد: كشورهاي اروپايي و پيشرفته هم از اين
روش بهره مي‌گيرند، مثلا انگلستان با نصب دوربين‌هاي متعدد در خيابان‌ها و
مناطق عمومي شهر، به كشور دوربين‌ها معروف است.
وي ادامه
مي‌دهد: در تمامي خيابان‌ها، مدارس و گاهي حتي در داخل اتاق‌هاي كار از اين
دستگاه‌هاي كنترل استفاده مي‌شود و امروز در واقع اين ابزار موثر در تمام
دنيا با كميت و كيفيت متفاوت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
دكتر
نجفي‌توانا با گفتن اين جمله كه در كشور ايران از يك دهه قبل از دوربين‌هاي
مدار بسته براي كنترل برخي مناطق و البته بانك‌ها استفاده شده است،
مي‌گويد: برخي حقوق‌دانان و مردم معتقدند كه استفاده از اين ابزار موجب
سوءاستفاده از افراد توسط سازمان‌ها مي‌شود كه اين تعارض با حفظ حريم خصوصي
است؛ اما با رعايت قانون و براي امنيت جامعه استفاده از اين روش و نصب
دوربين منفعت بيشتري نسبت به مضرات آن دارد.
دكتر نجفي‌توانا مي‌گويد: تا جايي كه مطلع هستم، استفاده از دوربين‌ها براي حراست از امنيت عمومي و پيشگيري از جرم به شرط آنكه به حريم خصوصي افراد وارد نشده و براي آنها مشكلي پديد نياورد، مشكلي ندارد. در كل منفعت اين اتفاق از مضراتش بيشتر بوده و تمامي كشورهاي دنيا نيز به اين نتيجه رسيده‌اند.
تعارض ميان دو حق امنيت و حريم خصوصي، باعث شده كه صاحب‌نظران در خصوص استفاده از دوربين‌ها در سطح شهرها، هم‌نظر نباشند. گروهي حريم خصوصي را حق اساسي بشر مي‌دانند كه به هيچ بهانه‌اي نبايد استثنا بخورد. اين افراد، برقراري امنيت را بهانه خوبي براي زيرنظر گرفتن زندگي روزمره شهروندان نمي‌دانند به خصوص اينكه با پيشرفت دانش پليس علمي و استفاده از روش‌هاي جديد، مي‌توان روش‌هاي ديگري را جايگزين استفاده از دوربين‌ها كرد. در مقابل برخي ديگر، اولويت را به حفظ نظم و امنيت مي‌دهند و برآنند كه شهروندان وقتي بدانند كه هر چه بر آنها مي‌گذرد ضبط مي‌شود، آسوده به زندگي روزمره خواهند پرداخت چراكه مي‌دانند در صورت بروز مشكلي مي‌توان به آنچه در حافظه دوربين‌ها ذخيره شده است، مراجعه كرد و از آنها به عنوان سند بهره برد.
هر دو حق امنيت و حريم خصوصي، حقوق محترمي هستند، بنابراين تا زماني كه امكان جمع ميان اين دو وجود دارد، دليلي بر ترجيح يكي بر ديگري وجود ندارد. بسياري از كارشناسان با تاكيد بر اين موضوع، سعي در يافتن راه‌حلي براي جمع بين اين دو حق كرده‌اند.
منبع: حمايت۲۱/۹/۹ و نشريه ماوي
مطالب مشابه :
قاعده تخییر (دوران امر بین محذورین)
مقالات حقوقی - قاعده تخییر (دوران امر بین محذورین) - - مقالات حقوقی
تيپ هاي بدني و جرم تيپ هاي بدني و جرم *
مقالات حقوقی - تيپ هاي بدني و جرم تيپ هاي بدني و جرم * - - مقالات حقوقی
کیفیات موثر در تعیین میزان مجازات ( قسمت اول )
مقالات حقوقی - کیفیات موثر در تعیین میزان مجازات ( قسمت اول ) - - مقالات حقوقی
اکراه و اشتباه در حقوق مدنی و جزا
مقالات حقوقی - اکراه و اشتباه در حقوق مدنی و جزا - - مقالات حقوقی
سوءبرداشت از یک رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
مقالات حقوقی - سوءبرداشت از یک رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری - - مقالات
موادي از آئين نامه انضباطي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران
مقالات حقوقی - موادي از آئين نامه انضباطي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران
بررسي چالش‌هاي استفاده از دوربين‌هاي مداربسته؛
مقالات حقوقی - بررسي چالش‌هاي استفاده از دوربين‌هاي مداربسته؛ - - مقالات
برچسب :
مقالات حقوقی