قوانین ملی ساختمان

لازم الاجرا بودن ضوابط مندرج در مقررات ملی تأسیسات بهداشتی از مجموع مقررات ملی ساختمان ایران

‌لازم‌الاجرا بودن ضوابط مندرج در مقررات ملی تأسیسات
بهداشتی از مجموع مقررات ملی ساختمان ایران
1372.04.20 - .9976ت83ک - 1372.07.03 - 447
&‌بهداشت و درمان - شهرداری - نظام معماری و ساختمانی
&‌وزارت مسکن و شهرسازی - وزارت کشور
‌اکثریت وزرای عضو کمیسیون امور زیربنایی و صنعت هیأت دولت در جلسه مورخ 1372.4.20
با توجه به اختیار تفویضی هیأت وزیران (‌موضوع تصویب‌نامه‌شماره .50052ت 472ه -
مورخ 1371.10.12) بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و کشور و به
استناد ماده (17) قانون نظام مهندسی‌ساختمان - مصوب 1371 - تصویب نمودند:
‌ضوابط مندرج در مقررات ملی تأسیسات بهداشتی از مجموعه مقررات ملی ساختمانی ایران
که به شرح پیوست توسط وزارت مسکن و شهرسازی تدوین و به‌تأیید وزیر مسکن و شهرسازی
رسیده است در محدوده شهرهای مشمول ماده (15) قانون نظام مهندسی ساختمان (‌به
استثنای شهرهای موضوع تبصره 2 همان‌ماده) لازم‌الاجرا می‌باشد.
‌تبصره 1 - شهرهای مشمول تبصره (2) ماده (6) قانون نظام معماری و ساختمانی سابق در
انطباق با ماده (15) قانون نظام مهندسی ساختمان جزو حوزه شمول‌این مقررات محسوب
می‌شوند.
‌تبصره 2 - شهرداریها، صاحبان حرف مهندسی ساختمان و مالکین موظف به رعایت این
مصوبه در حوزه شمول تعیین شده می‌باشند.
‌تأیید می‌گردد
‌اکبر هاشمی رفسنجانی - رییس جمهور
‌این تصویب‌نامه در تاریخ 1372.6.30 به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است.
‌حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور
‌مقررات ملی ساختمانی ایران
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
‌فهرست:
------
‌بخش اول - کلیات
‌بخش دوم - ضوابط قانونی
‌بخش سوم - مقررات کلی
‌بخش چهارم - توزیع آب آشامیدنی در ساختمان
‌بخش پنجم - لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان
‌بخش ششم - لوله‌کشی هواکش فاضل آب
‌بخش هفتم - لوازم بهداشتی
‌بخش هشتم - لوله‌کشی آب‌باران
‌بخش نهم - تکیه‌گاه
-----------------------------------------------------------------------
‌مقررات ملی ساختمانی ایران
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
‌بخش اول - کلیات
‌بخش دوم - ضوابط قانونی
‌بخش سوم - مقررات کلی
‌فهرست:
------
‌بخش اول - کلیات صفحه 1
16 - 1 - 1 حدود و دامنه کار
16 - 1 - 2 تعاریف
16 - 1 - 3 اصول پایه در تأسیسات بهداشتی
‌بخش دوم - ضوابط قانونی صفحه 5
16 - 2 - 1 کلیات
16 - 2 - 2 لوله‌کشی‌های خارج از این مبحث
16 - 2 - 3 ایمنی و بهداشت
16 - 2 - 4 استانداردها
16 - 2 - 5 تغییر مقررات
16 - 2 - 6 ساختمان‌های موجود
16 - 2 - 7 نگهداری
16 - 2 - 8 تخریب
16 - 2 - 9 مصالح
16 - 2 - 10 نقشه‌ها و مشخصات فنی
16 - 2 - 11 بازرسی
16 - 2 - 12 نظامات اداری و اجرایی
‌بخش سوم - مقررات کلی صفحه 10
16 - 3 - 1 کلیات
16 - 3 - 2 ایمنی
-------------------------------------------------------------------
16 - 3 - 3 شبکه‌های لوله‌کشی آب و فاضل‌آب ساختمان
16 - 3 - 4 فضاهای نصب لوازم بهداشتی
16 - 3 - 5 حفاظت لوله‌کشی
16 - 3 - 6 نصب لوله فاضل‌آب و آب‌باران در زیر خاک
16 - 3 - 7 حفاظت پی‌ها و دیوارهای خارجی
16 - 3 - 8 چاه آسانسور
-------------------------------------------------------------------
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
16 - 1 کلیات
16 - 1 - 1 حدود دامنه کار
16 - 1 - 1 - 1 "‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی" ضوابط حداقل را، که رعایت آنها
مشمول اجبار قانونی است، در مورد کارهای زیر مقرر می‌دارد:
‌بخش 16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در ساختمان
‌بخش 16 - 5 لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان
‌بخش 16 - 6 لوله‌کشی هواکش فاضل‌آب
‌بخش 16 - 7 لوازم بهداشتی
‌بخش 16 - 8 لوله‌کشی آب باران ساختمان
‌بخش 16 - 9 تکیه‌گاه
16 - 1 - 1 - 2 "‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی" به تأسیسات بهداشتی ساختمان
اختصاص دارد. حدود و دامنه کار، در هر یک از بخش‌ها، تعریف شده‌است.
16 - 1 - 2 تعاریف
16 - 1 - 2 - 1 واژه‌های فنی، که در هر یک از بخش‌های این مبحث (‌مبحث شانزدهم -
تأسیسات بهداشتی) مورد استفاده قرار گرفته، در آن بخش تعریف شده‌است.
16 - 1 - 3 اول پایه در تأسیسات بهداشتی ساختمان
16 - 1 - 3 - 1 اصول زیر، هر چند به خودی خود قسمتی از مقررات نیست، پایه‌های
اساسی بخش‌ها مختلف مقررات را تشکیل می‌دهد:
‌الف) هر ساختمان یا ملک، که انسان در آن سکونت، اقامت یا کار می‌کند، باید آب پاک
و سالم و قابل آشامیدن، و به اندازه کافی، داشته باشد، که از طریق شبکه‌سالم و
بهداشتی، همه لوازم بهداشتی و دیگر مصرف‌کننده‌ها را تغذیه کند. این شبکه لوله‌کشی
توزیع آب آشامیدنی نباید در هیچ نقطه‌ای به منبع آب غیر‌آشامیدنی متصل باشد، و
نباید در معرض آلوده شدن، از طریق برگشت جریان، قرار گیرد.
ب) لوازم بهداشتی و دیگر مصرف‌کننده‌ها، که با آب آشامیدنی تغذیه می‌شوند باید آب
را به مقدار و فشار کافی دریافت کنند، در شرایط عادی، به طور‌رضایت‌بخش و بدون
ایجاد سر و صدای مزاحم، کار کنند.
پ) همه لوازم بهداشتی، که برای کار در شرایط عادی به آب گرم مصرفی نیاز دارند،
باید آب گرم مصرفی دریافت کنند.
ت) لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی باید طوری طرح و تنظیم شود که لوازم بهداشتی از نظر
صرفه جویی، حداقل آب لازم را دریافت کنند.
ث) دستگاه‌های تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی باید طوری طرح و نصب شوند که خطر انفجار،
ناشی از بالا رفتن دما، نداشته باشند.
ج) هر ساختمان یا ملک، که انسان در آن سکونت، اقامت، یا کار کند و در آن لوازم
بهداشتی نصب شده باشد، و در جایی واقع شده باشد که شبکه آب شهری یا‌شبکه فاضل
آب‌شهری وجود داشته باشد، باید به این شبکه‌ها متصل شود.
چ) واحد مسکونی هر خانواده باید دست کم یک توالت، یک دستشویی، یک سینک آشپزخانه و
یک وان یا دوش، برای تأمین نیاز اساسی بهداشت شخصی و‌خانوادگی، داشته باشد. انواع
دیگر ساختمان یا ملک، که به نحوی مورد استفاده انسان قرار می‌گیرد، باید به تعداد
لازم لوازم بهداشتی، و دست کم یک توالت و‌یک دستشویی، داشته باشد.
ح) لوازم بهداشتی باید از مصالح صاف، با دوام، مقاوم در برابر نفوذ و اثر رطوبت و
خوردگی ساخته شوند و سطوح تو کار غیر قابل دسترسی و کثیف نداشته‌باشند.
خ) لوله‌کشی فاضل آب بهداشتی ساختمان باید طوری طرح، نصب و نگهداری شود که از رسوب
مواد جامد و مسدود شدن مصوب باشد و در نقاط مناسب‌دریچه بازدید داشته باشد، تا هر
وقت لازم شود، به آسانی بتوان آن را تمیز و رفع گرفتگی کرد.
‌د) لوله‌کشی‌های تأسیسات بهداشتی ساختمان باید با مصالح با دوام و بی‌عیب طرح و
اجرا شود، به طوری که در مدت عمر منطقی آن به طور رضایت بخش قابل‌استفاده باشد.
‌ذ) هر یک از لوازم بهداشتی، که مستقیماً به شبکه فاضل آب بهداشتی ساختمان متصل
باشد، باید یک سیفون (WATER SEALED TRAP) مجهز باشد.
‌ر) لوله‌کشی فاضل‌آب بهداشتی ساختمان باید طوری طراحی شود که، در شرایط عادی کار،
به مقدار کافی هوا در همه لوله‌ها جریان داشته باشد و هیچ نوع فشار‌معکوس یا مکش
سیفونی، آب هوا بند سیفون (TRAP SEAL) را نشکند.
‌ز) انتهای هر خط لوله هواکش فاضل‌آب باید تا هوای خارج از ساختمان ادامه یابد، و
طوری نصب شود که احتمال مسدود شدن این لوله و یا نفوذ هوای آلوده آن‌به داخل
ساختمان، وجود نداشته باشد.
‌ژ) از شبکه‌های لوله‌کشی تأسیسات بهداشتی باید به ترتیبی آزمایش به عمل آید که
همه نقاط نشت و اجزای معیوب را به خوبی نشان بدهد.
س) آب باران، آب سطحی یا هر چیز دیگری که ممکن است لوله را مسدود کند، مخلوط قابل
انفجاری پدید آورد، لوله یا اتصالات را خراب کند و یا در کار‌سیستم تصفیه فاضل‌آب
اختلالی ایجاد نماید، نباید وارد شبکه لوله‌کشی فاضل آب بهداشتی ساختمان شود.
ش) برای جلوگیری از آلوده شدن مواد خوراکی، آب آشامیدنی و لوازم تمیز و استریل و
مواد مشابه دیگر، از طریق برگشت جریان (BACK FLOW) فاضل‌آب، باید حفاظت‌های لازم
به عمل آید. هر جا لازم است، لوازم بهداشتی و دیگر مصرف‌کننده‌ها باید با روش
اتصال غیر مستقیم (INDIRECT) سه شبکه‌فاضل آب متصل شوند.
ص) توالت، پیسوار، دستشویی، سینک، وان یا دوش نباید در اتاق یا کاسینی نصب شود که،
در حد قابل قبول، روشنایی، گرما، و تعویض هوا نداشته باشد.
ض) اگر توالت یا لوازم بهداشتی دیگر در ساختمانی قرار گیرد که در فاصله منطقه‌ای
آن شبکه فاضل آب شهری وجود نداشته باشد، باید برای دفع فاضل‌آب آن، با‌یکی از
روشهای قابل قبول، پیش‌بینی‌های لازم به عمل آید.
ط) اگر شبکه لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان در معرض بازگشت و سرریز فاضلاب از
شبکه فاضلاب شهری باشد، باید پیش‌بینی‌های لازم برای جلوگیری‌از این برگشت جریان
به عمل آید.
ظ) سیستم تأسیسات بهداشتی ساختمان باید، از نظر مکانیکی و بهداشتی، در شرایط سالم
و ایمن و قابل سرویس، نگهداری شود.
ع) طرح و نصب لوازم بهداشتی باید با رعایت فواصل لازم در اطراف هر یک، به منظور
دسترسی، سرویس و سهولت کار مورد نظر، صورت گیرد.
غ) لوازم بهداشتی و لوله‌کشی‌های تأسیسات بهداشتی باید به ترتیبی طراحی و نصب شوند
که مقاومت اجزای سازه ساختمان کاهش نیابد و هیچ آسیبی به‌دیوارها و سطوح دیگر
ساختمان وارد نشود.
ف) فاضل‌آب بهداشتی ساختمان نباید به آبهای سطحی یا آبهای زیرزمینی دفع شود، مگر
آن که قبلاً، با یکی از روشهای قابل قبول، تصفیه شده باشد.
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
16 - 2 ضوابط قانونی
16 - 2 - 1 کلیات
16 - 2 - 1 - 1 طرح و نصب لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (‌آب سرد و آب
گرم مصرفی)، لوله‌کشی فاضل‌آب بهداشتی در ساختمان، لوله‌کشی‌هواکش فاضل‌آب، لوازم
بهداشتی و لوله‌کشی آب باران ساختمان، باید طبق ضوابط مندرج در این مبحث از مقررات
(‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی)‌انجام گیرد.
16 - 2 - 2 لوله‌کشی‌های خارج از این مبحث
16 - 2 - 2 - 1 طرح و نصب لوله‌کشی‌های زیر خارج از حدود این مبحث می‌باشد:
- گازرسانی
- لوله‌کشی آب سردکننده مربوط به تأسیسات سرمایی و ؟؟
- لوله‌کشی آب‌گرم‌کننده مربوط به تأسیسات گرمایی
- لوله‌کشی آب آتش نشانی و سیستم اسپرنیکلر (SPRINKLER)
16 - 2 - 2 - 2 لوله‌کشی تغذیه آب و دفع فاضل‌آب مربوط به تأسیسات سرمایی، تأسیسات
گرمایی و آتش‌نشانی در ساختمان، باید بر طبق ضوابط این مبحث‌از مقررات انجام شود.
16 - 2 - 3 ایمنی و بهداشت
16 - 2 - 3 - 1 این مقررات باید، با هدف طرح، نصب و نگهداری تأسیسات آب آشامیدنی
دفع فاضل‌آب بهداشتی و آب باران ساختمان، در جهت ایمنی،‌بهداشت و رفاه عمومی، و
توسط مسئول امور ساختمان و دیگر مقامات قانونی، تعبیر و تفسیر شود.
16 - 2 - 3 - 2 نکاتی از تأسیسات بهداشتی در ساختمان‌های موجود، که از نظر ایمنی،
بهداشت و رفاه عمومی اهمیت اساسی داشته باشد ولی در این مبحث‌از مقررات مشخصاً به
آنها اشاره نشده باشد، توسط مقامات قانون مقرر می‌شود.
16 - 2 - 4 استانداردها
16 - 2 - 4 - 1 استانداردهایی، که در این مبحث از مقررات به آنها اشاره شده، جزیی
از این مقررات محسوب می‌شوند.
16 - 2 - 3 - 2 اگر بین مطالب این استاندارها با مطالبی از متن این مقررات تناقض
وجود داشته باشد، مطالب متن مقررات معتبر است و باید، در آن مورد،‌رعایت شود.
16 - 2 - 5 تغییر مقررات
16 - 2 - 5 - 1 ادامه استفاده از ساختمان یا قسمتی از آن، که تأسیسات بهداشتی آن
با ضوابط این مقررات مغایرت داشته باشد، خلاف محسوب می‌شود و‌مستوجب تعقیب قانونی
خواهد بود، مگر ساختمان‌هایی که پیش از انتشار رسمی این مقررات مورد بهره‌برداری
قرار گرفته باشند.
16 - 2 - 5 - 2 هر قسمت از این مقررات خلاف یا غیر قانونی اعلام شود، موجب خلاف یا
بی‌اعتبار شدن سمت‌های دیگر آن نمی‌شود.
16 - 2 - 5 - 3 تأسیسات بهداشتی ساختمان موجود، که طبق قسمت حذف شده قبلاً اجرا شده
باشد، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد ولی ادامه کار در‌ساختمان‌های نیمه تمام، و
یا توسعه ساختمان‌های موجود، نباید طبق قسمت حذف شده باشد و باید طبق مقررات جدید
صورت بگیرد.
16 - 2 - 6 ساختمان‌های موجود
16 - 2 - 6 - 1 ساختمان‌های موجود مشمول اجبار قانونی رعایت ضوابط این مقررات
نمی‌شود.
16 - 2 - 6 - 2 هر تغییر، توسعه یا نوسازی، که در ساختمان‌های موجود صورت می‌گیرد،
باید با رعایت ضوابط این مقررات باشد.
16 - 2 - 6 - 3 اگر این تغییر، توسعه یا نوسازی، که در ساختمان‌های موجود صورت
می‌گیرد، موجب افزایش مقدار آب یا فاضلاب یا آب باران شود، این‌مقادیر، برابر
ضوابط این مقررات، باید تصحیح شود.
16 - 2 - 6 - 4 تغییرات کوچک در تأسیسات بهداشتی ساختمان‌های موجود ممکن است بدون
رعایت ضوابط این مقررات، و طبق وضعیت موجود، صورت‌بگیرد، به شرطی که با رعایت
شرایط ایمنی و بهداشت، و در مورد تأیید، باشد.
16 - 2 - 7 نگهداری
16 - 2 - 7 - 1 نگهداری و استفاده از تأسیسات بهداشتی ساختمان‌های جدید، یا
ساختمان‌های موجود، باید طبق ضوابط این مقررات انجام گیرد.
16 - 2 - 7 - 2 صاحب ملک یا ساختمان، یا نماینده قانونی او، مسئول است که نگهداری
و استفاده از تأسیسات بهداشتی ساختمان، با رعایت نکات ایمنی و‌بهداشتی، صورت
بگیرد.
16 - 2 - 8 تخریب
16 - 2 - 8 - 1 پیش از اقدام به تخریب هر ساختمان، که اتصال شبکه آب یا فاصل آب
شهری دارد، باید قبلاً به سازمان مسئول آن شبکه شهری اطلاع داده‌شود.
16 - 2 - 8 - 2 پیش از آن که اتصال لوله‌کشی آب ساختمان یا اتصال لوله‌کشی فاضلاب
ساختمان از شبکه آب یا فاضل آب شهری به کلی جدا و کنتورها‌برداشته شود نباید اجازه
تخریب صادر شود.
16 - 2 - 9 مصالح
16 - 2 - 9 - 1 مصالحی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان یا ملک به کار می‌رود باید،
طبق استانداردها و مشخصات مندرج در این مقررات، و مورد تأیید‌باشد.
16 - 2 - 9 - 2 مسئول امور ساختمان می‌تواند، در موارد ضروری، مصالح مشابه را
تأیید کند، به شرطی که اهداف مندرج در این مقررات، از نظر کیفیت،‌مقاومت، کارآیی،
مقاومت در برابر حریق، دوام و ایمنی، در مورد مصالح جانشین، هم ارز مصالحی باشد که
در این مقررات تعیین شده است.
16 - 2 - 9 - 3 مصالح کار کرده، با تأیید، می‌تواند در تأسیسات بهداشتی ساختمان
مورد استفاده قرار گیرد، به شرطی که این مصالح دوباره مورد آزمایش و‌کنترل قرار
گیرد و برای کار در شرایط مورد نظر قابل قبول تشخیص داده شود.
16 - 2 - 9 - 4 مسئول امور ساختمان باید از صاحب ساختمان، یا نماینده قانونی او،
مدارک فنی کافی درباره کیفیت فنی و آزمایش هر قلم از مصالح طلب کند‌و نسبت به
مناسب بودن آن برای کار مورد نظر اطمینان بدست آورد. هزینه لازم برای آزمایش کیفیت
و تهیه مدارک فنی لازم به عهده صاحب ساختمان است.
16 - 2 - 10 نقشه‌ها و مشخصات فنی
16 - 2 - 10 - 1 صاحب ساختمان، یا نماینده قانونی او باید، پیش از صدور پروانه،
نقشه‌ها و مشخصات فنی لازم را، که در آن نوع، طبیعت و حدود کار مورد‌نظر نشان داده
شده است، در دو نسخه، برای تأیید، به مسئول امور ساختمان تحویل دهد.
‌الف) اگر در جریان طراحی یا اجرای کار تغییراتی در نقشه‌های مشخصات فنی پیش‌آید
باید، پیش از اقدام به این تغییرات، نوع و علت این تغییرات به اطلاع‌مسئول امور
ساختمان برسد و نقشه‌ها یا مشخصات فنی تغییر یافته مورد تأیید قرار گیرد.
16 - 2 - 10 - 2 نقشه‌ها و مشخصات، که برای تأیید ارائه می‌شود، باید شامل
پلان‌ها، دیاگرام‌های لوله‌کشی، جهت جریان سیال در لوله‌ها، قطر
لوله‌ها،‌شیب‌بندی، برش‌های لازم، مقدار جریان در لوله‌های قائم و لوله‌های افقی
لوله‌کشی‌های توزیع آب آشامیدنی، فاضلاب بهداشتی، هواکش فاضل‌آب و آب‌باران
و‌شاخه‌های انشعاب، که برای بیش از یکی از لوازم بهداشتی نصب می‌شوند، باشد.
‌الف) نقشه‌ها باید شامل پلان محوطه باشد، که در آن محل اتصال شبکه آب شهر و شبکه
فاضل آب شهری، که به لوله‌کشی ساختمان متصل می‌شوند، مشخص‌شده باشد.
ب) همراه با نقشه‌ها و مشخصات فنی، نقشه‌های جزییات فنی اجرای کار نیز باید، برای
تأیید، تحویل شود.
16 - 2 - 11 بازرسی
16 - 2 - 11 - 1 مسئول امور ساختمان باید، در جریان پیشرفت کارهای اجرایی، و نیز
در پایان کار، از چگونگی اجرای هر قسمت از کار بازرسی به عمل آورد‌و از نتیجه
بازرسی مدارک لازم را تهیه نماید.
‌الف) در هر مرحله از بازرسی باید، در صورت اجرای درست کار، تأییدیه صادر شود.
16 - 2 - 11 - 2 برای اجزایی پیش ساخته تأسیسات بهداشتی، لوازم بهداشتی و اجزای
لوله‌کشی و مصالح، صاحب کار یا نماینده قانونی او باید، پیش از نصب‌مدارک کافی
درباره استاندارد نوع ساخت، شرح کار، جزییات دستگاه، نتیجه آزمایش در کارخانه
سازنده، و دیگر اطلاعاتی که مطابقت آن را با مقررات مندرج در‌این مبحث نشان دهد،
برای تأیید ارائه دهد.
16 - 2 - 11 - 3 جز مواردی که کلیه اجزای لوله‌کشی و لوازم بهداشتی به طور آشکار و
روکار (READILY ACCESSIBLE) در ساختمان نصب می‌شود،‌بازرسی از لوله‌کشی و قطعات و
دستگاه‌ها باید قسمت به قسمت و در جریان پیشرفت اجرای تأسیسات بهداشتی صورت بگیرد.
‌الف) بازرسی، آزمایش و صدور تأییدیه هر قسمت از تأسیسات بهداشتی باید، قبل از آن
که آن سمت با مصالح ساختمانی پوشانده شود و توکار قرار گیرد، انجام‌گیرد.
16 - 2 - 11 - 4 در پایان عملیات تهیه و نصب تأسیسات بهداشتی ساختمان باید از طرف
مسئول امور ساختمان، بازرسی نهایی صورت گیرد و، پیش از صدور‌گواهی تأیید کل کار،
همه مواردی که با مقررات این مبحث مغایرت دارد صورت‌برداری و یک به یک تصحیح شود.
‌الف) روشهای آزمایشی لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی، لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی،
لوله‌کشی هواکش، لوله‌کشی آب‌باران باید طبق ضوابطی باشد که در هر یک‌از این
رشته‌های کار مقرر شده است.
16 - 2 - 12 نظامات اداری و اجرایی
16 - 2 - 12 - 1 ضوابطی که در "‌مبحث دوم - نظامات اداری و اجرایی" مقرر شده است
به این مبحث (‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی) نیز حاکم‌می‌باشد.
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
16 - 3 مقررات کلی
16 - 3 - 1 کلیات
16 - 3 - 1 - 1 طرح و نصب تأسیسات بهداشتی ساختمان باید با رعایت ضوابط مندرج در
این بخش از مقررات (16 - 3) مقررات کلی)، که شامل نکات کلی‌مربوط به ایمنی و
بهداشت عمومی است، انجام شود.
16 - 3 - 2 ایمنی و بهداشت
16 - 3 - 2 - 1 اگر در یک ساختمان (‌یا ملک)، به سبب وجود تأسیسات بهداشتی موجود و
یا فقدان آن، از نظر بهداشتی یا ایمنی وضعیت خطرناکی بوجود‌آید، صاحب ساختمان یا
نماینده قانونی او باید برای برطرف کردن این وضعیت خطرناک، از طریق ایجاد تغییرات
لازم در تأسیسات بهداشتی موجود، تا زمانی که‌وضعیت سالم و بهداشتی و ایمن پدید
آید، اقدام کند.
16 - 3 - 2 - 2 هر قسمت از ساختمان (‌یا ملک)، که در نتیجه نصب، تغییر یا نوسازی
تأسیسات بهداشتی دستخوش تخریب، تغییر یا جا به‌جایی شود باید،‌پس از اتمام کارها
مربوط به تأسیسات بهداشتی، مجدداً به حالت قابل قبول، بی‌خطر و ایمن بازسازی شود.
16 - 3 - 2 - 3 هر قسمت از سازه ساختمان، که بر اثر بریدن، شکافتن یا سوراخ کردن
به منظور نصب تأسیسات بهداشتی، که بر اثر بریدن، شکافتن یا سوراخ‌کردن به منظور
نصب تأسیسات بهداشتی، ضعیف شود یا آسیب ببیند باید، پس از انجام کارهای مربوط به
تأسیسات بهداشتی، مجدداً تعمیر و تقویت شود و به‌حالت بی‌خطر و ایمن‌سازی گردد.
16 - 3 - 2 - 4 ترنج‌هایی، که برای لوله‌گذاری به موازات پی ساختمان حفر می‌شوند،
نباید زیر خط 45 درجه، که از سطح باربر پی رسم شده باشد، قرار گیرد.
16 - 3 - 3 شبکه‌های لوله‌کشی آب و فاضل آب ساختمان
16 - 3 - 3 - 1 فاضل آب (LIDUID WASTE, SEWAGE) خروجی از هر یک از لوازم بهداشتی،
کفشوها، لوله‌های خروجی تخلیه لوازم و دستگاه‌هایی‌که در ساختمان آب دریافت
می‌کنند، باید به شبکه لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان، بر طبق ضوابط مندرج در
این مبحث از مقررات (‌مبحث شانزدهم -‌تأسیسات بهداشتی) تخلیه و هدایت شود.
16 - 3 - 3 - 2 لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی هر ساختمان، در صورت موجود و در دسترس
بودن شبکه لوله‌کشی آب شهری، باید به این شبکه متصل شود و‌آب مصرفی خود را از آن
دریافت کند.
‌الف) موجود و در دسترس بودن شبکه لوله‌کشی آب شهری به این معنی است که سازمان
مسئول آب شهری آمادگی خود را برای دادن انشعاب اعلام کرده باشد.
ب) اگر شبکه آب شهری برای ساختمان موجود و در دسترس نیست باید برای تأمین آب
آشامیدنی ساختمان، از یک منبع خصوصی، با رعایت مقررات مربوط‌به آن، اقدام شود.
16 - 3 - 3 - 3 لوله‌کشی فاضلاب بهداشتی هر ساختمان، در صورت موجود و در دسترس
بودن شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری، باید به این شبکه متصل‌شود و فاضلاب بهداشتی خود
را به آن هدایت کند.
‌الف) موجود و در دسترس بودن شبکه فاضل آب شهری به این معنی است که سازمان مسئول
فاضلاب شهری آمادگی خود را برای گرفتن انشعاب اعلام کرده‌باشد.
ب) اگر شبکه فاضلاب شهری برای ساختمان موجود و در دسترس نیست باید برای دفع فاضلاب
بهداشتی ساختمان، با یکی از روشهای تصفیه فاضل آب‌خصوصی، طبق مقررات مربوط به آن،
اقدام شود.
16 - 3 - 3 - 4 وارد کردن و ریختن هر گونه خاکستر، مواد نیمه سوخته (‌زغال و مانند
آن)، مواد پارچه‌ای (‌مانند کهنه و قاب دستمال)، مواد قابل اشتعال، سمی‌یا قابل
انفجار، گاز، مواد نفتی و چربی، و هر گونه مواد غیر قابل انحلال دیگری، که ممکن
است باعث گرفتگی مسدود شدن، خراب شدن و آسیب‌دیدن یا ایجاد‌اضافه بار شود، به
لوله‌کشی فاضل آب بهداشتی ساختمان و شبکه لوله‌کشی فاضلاب شهری، ممنوع است.
‌الف) فاضلاب خروجی از سیستم‌های صنعتی و تولیدی نباید وارد لوله‌کشی فاضلاب
بهداشتی ساختمان شود. ورود این قبیل فاضلاب صنعتی به شبکه‌فاضلاب شهری به شرطی
مجاز است که سازمان مسئول فاضلاب شهری تأیید کند قبلاً تصفیه‌های لازم روی این
فاضلاب صنعتی انجام گرفته است
16 - 3 - 4 فضای نصب لوازم بهداشتی
16 - 3 - 4 - 1 فضای نصب توالت، دوش، دستشویی و سینک باید، طبق مقررات، روشنایی و
تعویض هوا داشته باشد.
16 - 3 - 4 - 2 لوازم بهداشتی و لوله‌کشی‌های مربوط به آنها باید طوری نصب شوند که
مانع باز و بسته شدن عادی پنجره‌ها و درها نشوند.
16 - 3 - 4 - 3 سطوح داخلی (‌کف، دیوار، سقف) در فضایی که توالت نصب می‌شود باید
صاف، قابل شستشو و غیر قابل نفوذ آب، و برابر مقررات باشد.
16 - 3 - 4 - 4 هر توالت، که در ساختمانهای عمومی، برای استفاده عمومی کارکنان با
مراجعان نصب می‌شود، باید با دیوار، تیغه و در، به صورت کابین‌جداگانه‌ای، از
فضاهای مجاور جدا شود.
16 - 3 - 5 حفاظت لوله‌کشی
16 - 3 - 5 - 1 لوله‌هایی که از زیر یا داخل دیوار ساختمان عبور می‌کنند باید در
برابر شکسته شدن حفاظت شوند. اگر لوله از زیر یا داخل پی دیوار عبور می‌کند‌باید
روی لوله سقف طاقی‌شکل ساخت و یا لوله را از داخل غلاف لوله، با قطر نامی دست کم
دو اندازه بزرگتر از آن چه برای عبور لوله از دیوار لازم است، عبور‌داد تا بار
دیوار یا پی مستقیماً روی لوله وارد نشود.
16 - 3 - 5 - 2 اگر لوله از داخل مصالح خورنده، که ممکن است بر سطح خارج لوله اثر
خوردگی داشته باشند، عبور می‌کند باید سطح خارجی لوله در برابر‌خوردگی با پوشش‌ها
یا روکش‌های مقاوم در برابر خوردگی، محافظت شود.
16 - 3 - 5 - 3 لوله‌هایی که در خارج از ساختمان زیرزمین نصب می‌شوند باید، با
توجه به دمای هوای محل استقرار ساختمان، زیر خط تراز یخ‌بندان در عمق‌مناسب قرار
گیرند. لوله‌های آب و فاضلاب که در دیوارهای خارجی ساختمان یا هر جای دیگر، در
معرض یخ‌زدن هستند باید با پوشش عایق، یا گرم کردن لوله،‌در برابر یخ‌زدن محافظت
شوند.
16 - 3 - 6 نصب لوله فاضلاب و آب باران زیر خاک
16 - 3 - 6 - 1 کف بستری که برای نصب لوله‌های فاضلاب و آب باران حفر شده است،
باید به فرم لوله باشد به طوری که تکیه‌گاه یک دست و یک نواختی،‌در سرتاسر طول
لوله بین دو اتصال (JOINT)، برای تحمل وزن لوله، پدید آید. کف بستر لوله‌گذاری
باید محکم و مقاوم باشد و در محل اتصال‌ها (‌مثلاً‌سرکاسه‌ها) در آن جاسازی شود.
16 - 3 - 6 - 2 اگر کف بستر لوله‌گذاری مناسب نیست باید آن را با لایه‌های 15
سانتیمتری یا ماسه و شن نرم کرد و هر لایه را جداگانه باید کوبید تا زیر
لوله‌تکیه‌گاه یک دست و یکنواخت و مقاومی پدید آید.
16 - 3 - 6 - 3 اگر کف بستر لوله‌گذاری سنگ مشاهده شود باید قسمت سنگی را دست کم
تا 7.5 سانتیمتر تراشید و کف بستر را، با ماسه و شن نرم پر کرد و‌کوبید تا
تکیه‌گاه یک دست و یکنواخت و مقاومی پدید آید. لوله نباید مستقیماً روی بستر سنگی
قرار گیرد.
16 - 3 - 6 - 4 تکیه‌گاه زیر لوله، در طول بین دو اتصال، باید پیوسته باشد و وزن
لوله به طور یکنواخت به این تکیه‌گاه منتقل شود. قرار گرفتن لوله روی تکیه‌گاه
منقطع، در زیر نقاط اتصال یا در فاصله بین دو اتصال، به طوری که زیر قسمتی از لوله
خالی بماند، مجاز نیست.
16 - 3 - 5 اگر خاک کف بستر لوله‌گذاری ضعیف و غیر مقاوم باشد و نتواند مستقیماً به
عنوان تکیه‌گاه لوله مورد استفاده قرار گیرد باید، کف بستر را به عمق‌دست کم دو
برابر قطر لوله بیشتر حفر کرد و با لایحه‌های ماسه و شن نرم تا تراز لوله‌گذاری آن
را پر کرد و کوبید تا تکیه‌گاه مناسبی برای لوله‌گذاری پدید آید.
16 - 3 - 6 - 6 پس از لوله‌گذاری، اطراف و روی لوله را باید با خاک نرم، بدون سنگ
شکسته، قلوه سنگ، نخاله و تکه‌های بتنی، پر کرد. پر کردن باید با‌لایه‌های 15
سانتیمتری باشد و هر لایه جداگانه کوبیده شد. پر کردن دو طرف لوله باید یکنواخت و
متعادل باشد تا لوله را در راستای محور خود ثابت و ساکن‌نگهدارد.
16 - 3 - 7 حفاظت پی‌ها و دیوارهای خارجی
16 - 3 - 7 - 1 غلاف لوله، که برای عبور لوله از دیوارهای یا پی‌های خارجی ساختمان
نصب می‌شود، باید طوری کار گذاشته شود که فاصله بین سطح‌خارجی لوله و سطح داخلی
غلاف، با مواد مقاوم در برابر نفوذ آب، کاملاً مسدود شود.
16 - 3 - 7 - 2 شبکه‌هایی (STRAINER PLATE) که روی دهانه‌های خروج و تخلیه آب و
فاضلاب در داخل یا خارج ساختمان روی کف نصب می‌شوند(‌مانند شبکه روی کفشوهای آب
باران سطوح بام یا محوطه) باید سوراخ‌ها بزرگتر از 12 میلی‌متر نداشته باشند تا از
عبور موش جلوگیری شود.
16 - 3 - 7 - 3 اگر لوله انشعاب آب شهر از زیر کف وارد ساختمان می‌شود باید اطراف
آن طوری با مصالح ساختمانی بسته شود که از ورود موش به داخل‌ساختمان جلوگیری شود.
16 - 3 - 7 - 4 اگر لوله انشعاب آب شهر از سقف، کف یا دیوار وارد ساختمان می‌شود
باید در محل عبور لوله از سقف، کف یا دیوار یک فلنج فولادی یا چدنی(COLLAR METAL)
نصب شود. فلنج باید به طور محکم و پایدار به اجزای سازه ساختمان متصل شود.
16 - 3 - 8 چاه آسانسور
16 - 3 - 8 - 1 هیچ یک از لوله‌کشی‌های تأسیسات بهداشتی نباید در داخل چاه آسانسور
یا اتاق ماشین‌های آن نصب شود، جز کفشوی کف چاه آسانسور.
‌مقررات ملی ساختمانی ایران
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
‌بخش چهارم - توزیع آب آشامیدنی در ساختمان
‌فهرست:
16 - 4 - 1 کلیات صفحه 1
16 - 4 - 1 - 1 حدود و دامنه کار
16 - 4 - 1 - 2 رعایت استاندارد
16 - 4 - 2 تعاریف صفحه 4
16 - 4 - 2 - 1 کلیات
16 - 4 - 2 - 2 تعاریف
16 - 4 - 3 آب مورد نیاز صفحه 10
16 - 4 - 4 طراحی لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی صفحه 11
16 - 4 - 4 - 1 کلیات
16 - 4 - 4 - 2 نقشه‌ها
16 - 4 - 4 - 3 مسیر لوله‌ها
16 - 4 - 4 - 4 اندازه لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند
16 - 4 - 4 - 5 فشار آب لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی
16 - 4 - 4 - 6 فشار متغیر در شبکه آب شهری
16 - 4 - 4 - 7 ضربه قوچ
16 - 4 - 4 - 8 حداکثر مقدار جریان آب
16 - 4 - 5 انتخاب مصالح صفحه 17
16 - 4 - 5 - 1 کلیات
16 - 4 - 5 - 2 اثر آب
16 - 4 - 5 - 3 مصالح بدون سرب
16 - 4 - 5 - 4 حداکثر فشار کار مجاز
16 - 4 - 5 - 5 انتخاب لوله
16 - 4 - 5 - 6 انتخاب فتینگ
16 - 4 - 5 - 7 انتخاب فلنچ
16 - 4 - 5 - 8 انتخاب شیر
16 - 4 - 5 - 9 اتصال
16 - 4 - 6 اجرای کار لوله‌کشی صفحه 25
16 - 4 - 6 - 1 کلیات
16 - 4 - 6 - 2 اجرای کار لوله‌کشی
16 - 4 - 6 - 3 محل نصب شیرها
16 - 4 - 6 - 4 دسترسی به شیرها
16 - 4 - 7 ذخیره‌سازی و تنظیم فشار آب صفحه 28
16 - 4 - 7 - 1 ذخیره‌سازی
16 - 4 - 7 - 2 تنظیم فشار آب
16 - 4 - 8 حفاظت آب آشامیدنی صفحه 32
16 - 4 - 8 - 1 کلیات
16 - 4 - 8 - 2 اتصال مستقیم
16 - 4 - 8 - 3 لوازم جلوگیری از برگشت جریان
16 - 4 - 8 - 4 حفاظت دهانه‌های خروج آب
16 - 4 - 8 - 5 اتصال به لوازم بهداشتی
16 - 4 - 8 - 6 انشعاب از لوله آب آشامیدنی برای مصارف دیگر
16 - 4 - 8 - 7 محل نصب مانع برگشت جریان
16 - 4 - 8 - 8 لوله‌های زیرزمین
16 - 4 - 9 لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی صفحه 39
16 - 4 - 9 - 1 لزوم آبگرم مصرفی
16 - 4 - 9 - 2 طراحی لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی
16 - 4 - 9 - 3 آبگرم‌کن
16 - 4 - 9 - 4 لوازم ایمنی
16 - 4 - 9 - 5 کنترل دمای آبگرم مصرفی
16 - 4 - 10 ضد عفونی، آزمایش، نگهداری صفحه 44
16 - 4 - 10 - 1 ضد عفونی
16 - 4 - 10 - 2 آزمایش
16 - 4 - 10 - 3 نگهداری
‌پیوست شماره 1 - اندازه‌گذاری لوله‌ها
‌پیوست شماره 2 - علائم ترسیمی
‌مبحث شانزدهم - تأسیسات بهداشتی
16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در ساختمان
16 - 4 - 1 کلیات
‌الف) طراحی و نصب و بازرسی لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی (POTABLE WATER) داخل
ساختمان (‌یا ملک) باید طبق ضوابط این بخش از مقررات(16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در
ساختمان) انجام گیرد.
(1) منظور از ساختمان (‌یا ملک)، در این مقررات، محل‌های سکونت، اقامت یا کار
انسان است.
(2) منظور از توزیع آب آشامیدنی لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در داخل
ساختمان (‌یا ملک) است.
(3) ضوابط لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی، مخصوص لوازم بهداشتی دستگاه‌های
مصرف‌کننده ویژه در ساختمان‌های بهداشتی و درمانی، خارج از‌حدود این بخش از مقررات
(16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در ساختمان) می‌باشد.
ب) این بخش از مقررات به لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان‌هایی اختصاص دارد
که آب مورد نیاز مصارف بهداشتی خود را از شبکه‌های آبرسانی‌شهری دریافت می‌کنند.
(1) ضوابط لوله‌کشی توزیع آب‌آشامیدنی، در ساختمان‌هایی که آب مورد نیاز مصارف
بهداشتی خود را از منابع خصوصی دریافت می‌کنند، خارج از حدود این‌بخش از مقررات
(16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در ساختمان) می‌باشد.
ب) لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (‌یا ملک) از نقطه خروج لوله آب از
کنتور (METER) به داخل ساختمان (‌یا ملک) آغاز می‌شود و تا نقاط‌مصرف ادامه
می‌یابد.
(1) توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (‌یا ملک) شامل لوله‌کشی توزیع آب سرد آب گرم
مصرفی، ذخیره‌سازی آب و سیستم‌های افزایش و کنترل فشار آب‌می‌باشد.
(2) ضوابط تولید آب گرم مصرفی خارج از حدود این بخش از مقررات می‌باشد.
(3) لوله‌کشی آب آشامیدنی در حیاط یا محوطه خصوصی ساختمان (‌یا ملک) باید طبق
ضوابط این بخش (16 - 4 توزیع آب آشامیدنی در ساختمان) انجام‌گیرد.
(4) لوله انشعاب آب از شبکه آبرسانی شهری تا کنتور آب ساختمان (‌با ملک) و نصب
کنتور خارج از حدود این بخش از مقررات (16 - 4 توزیع آب آشامیدنی‌در ساختمان)
می‌باشد.
(5) اتصال لوله آب ساختمان به لوله خروجی آب از کنتور (METER) باید طبق
دستورالعمل‌های سازمان آب شهر انجام شود.
ت) آتش‌نشانی
(1) لوله‌کشی آب آتش‌نشانی خارج از حدود ضوابط این بخش از مقررات (16 - 4 توزیع آب
آشامیدنی در ساختمان) می‌باشد.
16 - 4 - 1 - 2 رعایت استاندارد
‌الف) در توزیع آب آشامیدنی در ساختمان، مشخصات مصالح اجزای لوله‌کشی (‌لوله،
فتینگ، فلنچ، شیر و دیگر لوازم) و نیز ضوابط نصب اجزای لوله‌کشی باید،‌در هر مورد،
با استانداردهای منتشر شده یکی از مؤسسات زیر مطابقت داشته باشد.
- مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ISIRI
- سازمان جهانی استانداردها ISO
- مؤسسه استانداردهای آلمان DIN
- مؤسسه بریتانیایی استانداردها BS
- مؤسسه ملی آمریکایی استانداردها ANSI
- استانداردهای صنعتی ژاپن JIS
(1) مصالح ساخت ایران باید با ضوابط مندرج در آخرین چاپ استاندارد منتشر شده از
طرف مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، برای هر یک از اقلام‌مصالح، مطابقت
داشته باشد.
(2) در صورتی که از طرف مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، برای یک یا چند
قلم از مصالح ساخت ایران، جزوه استاندارد رسماً منتشر نشده باشد،‌استفاده از این
مصالح به شرطی مجاز است که با ضوابط ساخت و آزمون یکی از استانداردهای مندرج در
(16 - 4 - 1 - 2) "‌الف" مطابقت داشته باشد و مورد‌تأیید قرار گیرد.
(3) در صورتی که مصالح انتخابی طبق استاندار دو کشور دیگری ساخته شده باشد باید،
در هر مورد، قبل از کاربرد، با ضوابط ساخت و آزمون یکی از‌استانداردهای مندرج در
(16 - 4 - 1 - 2) "‌الف" مطابقت داده شود و، پس از تأیید، مورد استفاده قرار گیرد.

قوانین ملی ساختمان

لازم الاجرا بودن ضوابط مندرج در مقررات ملی تأسیسات بهداشتی از مجموع مقررات ملی ساختمان ایران

مطالب مشابه :

مبحث سوم مقررات ملی ساختمان

مقررات ملی ساختمان/دانلود رایگان

مقررات ملی ساختمان

دستورالعمل های ایمنی و آتش نشانی ساختمان

دستور العمل آتشنشانی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

قوانین ملی ساختمان

ایمنی و اطفا حریق در ساختمان

قوانین مربوط به ساختمان