«اعتیاد اینترنتی»!
یک پدیده‌ی خطرناک به نام «اعتیاد اینترنتی»!
اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال روان‌شناختی- اجتماعی است که شامل نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت است و استفاده‌ی بیمارگونه و وسواسی از اینترنت را شامل میشود.
به گزارش برهان، اینترنت پدیدهای است که در ابتدا برای تسریع ارتباطات نظامی و تحقیقات دانشگاهی پا به عرصه‌ی وجود گذاشت. در سال 1962م. (Licklider) ایده‌ی یک شبکه‌ی جهانی را مطرح ساخت که در آن کاربرانی که یک‌دیگر را نمی‌شناسند می‌توانند از داده‌های مشترکی استفاده نمایند. این پدیده با سرعت بسیار زیادی در جهان گسترش یافت تا جایی که پیش‌بینی میشود در سال 2012م. میزان کاربران اینترنت در جهان به بیش از 2 میلیارد نفر برسد. در کشور ما نیز افزایش کاربران اینترنت رشد صعودی داشته به نحوی که کشور ما از نظر تعداد کاربران اینترنت در منطقه‌ی خاورمیانه در رتبه‌ی نخست قرار دارد. هم‌زمان با افزایش تعداد کاربران اینترنت، نحوه‌ی استفاده‌ی افراد از این رسانه بحث در مورد تأثیر اینترنت بر سلامتی افراد جامعه را مطرح کرد. اعتیاد به اینترنت یک پدیده‌ی به نسبت جدید محسوب میشود که از نظر بسیاری از پزشکان مغفول مانده است. مفاهیم اعتیاد به فن‌آوری توسط (Griffiths, 1996) و اعتیاد به رایانه توسط (Shotton, 1991) برای نخستین بار مطرح شدند. در تعریف اعتیاد، فراتر از مصرف مواد مخدر، تعریف اعتیاد در زمینه‌ی رفتارهای اعتیاد آور مانند قمار، پرخوری (Lesuire & Bloome, 1993)، بازیهای ویدئویی (Keepers, 1990)، ورزش (Morgan, 1979)، روابط عاشقانه (Peele & Brody, 1975) و تماشای تلویزیون(Winn, 1983) مورد بررسی قرار گرفتند. اولین بار مفهوم اعتیاد به اینترنت توسط (young 1996 م.) در طی انجام یک مطالعه مطرح شد و این مفهوم موضوع جدال برای دو گروه دانشگاهیان و پزشکان گردید. در ابتدا طرح آن بسیار طنزگونه مینمود. اعتیاد اینترنتی در سال 2006م. توسط انجمن پزشکی آمریکا به عنوان اختلال روانی شناخته شد. آمارها نشان میدهند 30 درصد جمعیت زیر 18 سال در کره جنوبی به اینترنت اعتیاد دارند (2009؛Ahn Dong-hyun)، همین آمار در مورد کشور چین به 14 درصد جمعیت زیر 18 سالهها در آن کشور میرسد. طبق تحقیقات در دانشگاه «هاروارد» بین 5 تا 10 درصد از کاربران از اعتیاد اینترنتی رنج میبرند. 25 درصد از افراد در همان 6 ماه اول استفاده از اینترنت به آن معتاد میشوند. آمارهای پژوهش در ایران نیز نشان میدهد که بیشتر کاربران دارای اعتیاد به اینترنت در ایران پسر هستند و همچنین میزان اعتیاد افراد مجرد به اینترنت چندین برابر افراد متأهل است. اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال روان‌شناختی- اجتماعی است که شامل نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت است و استفاده‌ی بیمارگونه و وسواسی از اینترنت را شامل میشود. مشخصه‌ی اعتیاد اینترنتی بیشترین کشاکش بین پزشکان و دانشگاهیان این بود که پزشکان تنها تأثیرات مستقیم فیزیولوژیک را به عنوان نشانه برای اعتیاد قبول داشتند (اعتیاد اینترنتی تأثیرات جسمانی چندانی ندارد.) همچنین بسیاری اعتقاد داشتند که اعتیاد فقط باید به سوء مصرف مواد مخدر اطلاق شود. (e.g., Rachlin, 1990; Walker, 1989) میزان استفاده‌ی 38 ساعت در هفته از اینترنت را مبنای اعتیاد به اینترنت میگیرند. البته این نوع استفاده را باید جدای از استفاده از اینترنت برای اهداف کاری و غیرعلمی دانست. کارشناسان از 6 مشخصه برای تشخیص اعتیاد اینترنتی نام میبرند. 1. برجستگی: اینترنت تم غالب زندگی، احساسات و رفتار فرد باشد. 2. تغییر خلق و خو: فرد هنگام استفاده از اینترنت تغییر در رفتار و احساسات داشته باشد. 3. تحمل: افزایش میزان استفاده از اینترنت برای رسیدن به خلق و خوهای دل‌چسب. 4. علایم ترک: اگر فرد استفاده از اینترنت را متوقف کند دچار ناخوشی شده و علایم منفی مانند افسردگی و پرخاش از خود نشان میدهد. 5. کشمکش: استفاده از اینترنت باعث به وجود آمدن درگیری با افراد دیگر در جریان زندگی روزمره میگردد. 6. عود: بیمار تمایل به سرگرفتن رفتارهای اعتیادگونه‌ی خود حتی سال‌ها بعد از ترک دارد. تست یونگ: در حقیقت فقدان چارچوب دقیق در زمینه‌ی تعریف مؤلفههای اعتیاد به اینترنت باعث آن گردیده است که کمی تعریف اعتیاد به اینترنت و تشخیص آن مشکل باشد. یک مدل اعتیاد، مدل اختلال کنترل است که سازمان بهداشتی آمریکا در مورد سوء رفتار در زمینه‌ی قمار اینترنتی منتشر کرده است. یونگ با استفاده از همین مدل، معیارهای اعتیاد به اینترنت را با 8 پرسش مطرح میسازد: 1. آیا شما فکر میکنید که با اینترنت سرگرم هستید؟ در مورد تجربه‌ی گذشته‌ی استفاده از اینترنت و در مورد تجربه‌ی آینده‌ی استفاده از اینترنت این پاسخ را بدهید. 2. آیا فکر میکنید باید به استفاده‌ی طولانی مدت از اینترنت بپردازید تا به رضایت کافی برسید؟ 3. آیا تا به حال بارها تلاش ناموفق برای کاهش استفاده از اینترنت داشتهاید؟ 4. آیا زمانی که استفاده از اینترنت در شما کاهش مییابد احساس بی‌قراری و افسردگی می‌نمایید؟ 5. آیا نسبت به گذشته بیشتر در فضای آنلاین هستید؟ 6. آیا شغل، حرفه، تحصیلات و رابطه‌ی شما به دلیل استفاده از اینترنت به مخاطره افتاده است؟ 7. آیا به اعضای خانواده، پزشکان و درمان‌گران در رابطه با استفاده از اینترنت دروغ گفتهاید؟ 8. آیا استفاده از اینترنت به عنوان راه فراری برای مشکلات و خلق و خوی بد شما بوده است مانند اضطراب، افسردگی، درماندگی و احساس گناه؟ پاسخها در طیف 5تایی لیکرت دسته‌بندی میشوند و به هر پاسخ امتیاز داده شده و در نهایت نمره‌ی میزان اعتیاد فرد استخراج میشود. انواع اعتیاد اینترنتی 1. بازیهای اینترنتی؛ معمولاً 70 درصد از اعتیاد به اینترنت را بازیهای آنلاین و قمار آنلاین (به نظر حذف شود بهتر است زیرا فکر نمی‌کنم دغدغه‌ی جامعه‌ی ما باشد.) تشکیل میدهند. 2. اعتیاد به ارتباط‌های اینترنتی؛ شامل بودن در شبکههای اجتماعی، چت و تالارهای گفت‌وگو، افرادی که دچار اعتیاد به گپ زدن و گفت‌وگوی اینترنتی میشوند، معمولاً بیش از حد درگیر روابط اینترنتی هستند. دوستی اینترنتی خیلی سریع اهمیت و جایگاه روابط خانوادگی و دوستان قدیمی را میگیرد. به ظاهر مبتلایان به این بیماری دائم در اینترنت دنبال اسم خودشان می‌گردند. این که چند نفر و از کجا به وبلاگ یا سایتشان لینک داده‌اند برای آن‌ها بسیار مهم است و مدام به سایتشان سر می‌زنند و احتمالاً از کمبود یا افزایش بازدیدکنندگان دچار استرس میشوند. خود افشاگری وبلاگی مسئله‌ی دیگری است که محققان آن را یک بیماری خوانده‌اند. گروهی از مردم رازها و اسراری را که معمولاً شخصی و خصوصی قلمداد میشود، روی وبلاگ‌هایشان افشا می‌کنند که دامنه‌ی آن از عکس‌های خصوصی گرفته تا روابط خصوصی امتداد دارد. 3. استفادههای پورنوگرافی؛ در این حالت فرد مدام در اینترنت به دنبال تحریکات جنسی است. 4. اعتیاد جمع‌آوری اطلاعات. در این نوع اعتیاد، فرد شیفته‌ی غنای اطلاعات وب میشود و جست‌وجوی بیش از اندازه برای جمع‌آوری اطلاعات، از پیامدهای این شیفتگی است. وبلاگ نویسی و خرید اینترنتی بیش از اندازه و اینترنت گردی از همه جا، آشغال جمع کنی اینترنتی، از دیگر موارد اعتیاد اینترنتی هستند. آثار و پیامدهای اعتیاد اینترنتی تأثیرات اعتیاد اینترنتی هم جسمانی است و هم بیرونی و مربوط به زندگی شخصی. هر رفتار افراطی را نمیتوان اعتیاد اعلام کرد، به عنوان مثال نمیتوانیم یک مکالمه‌ی طولانی با تلفن را اعتیاد حساب بیاوریم و همچنین نوع استفاده‌ی غلط هیچ‌گاه به معنای غلط بودن خود رسانه‌ی اینترنت نیست. مقاومت در مورد این که ما اینترنت را به عنوان یک عامل اعتیادآور بخوانیم بیشتر به فواید اینترنت در جامعه بر میگردد. از اینترنت میتوان استفادههای گوناگون برد و همین استفادهها نیز بیشتر در ارتباط با جنبههای حرفهای زندگی ممکن است که پیش بیایند. به عنوان مثال تجارت ممکن است از راه اینترنت صورت بپذیرد و این عامل، استفاده‌ی بیشتر از اینترنت را رقم بزند. به همین دلیل است که تشخیص علایم اعتیاد به اینترنت به دلیل جنبههای گوناگونی که در زندگی امروزه پیدا کرده است بسیار مشکل است و به یک پزشک حاذق در این بین نیاز است تا علایم اعتیاد به اینترنت را تشخیص دهد زیرا استفاده‌ی بیشتر به منزله‌ی رفتار اعتیادآور در اینترنت محسوب نمیگردد. فرد معتاد به اینترنت نوعی احساس به روز بودن در محیط تکنولوژیک میکند. پیامدهای زیستی شامل آسیبهایی مانند کمر درد و خستگی چشم و بی‌تحرکی بر اثر عدم ورزش رخ میدهند. اختلال در الگوهای خواب شبانه نیز از سایر پیامدها است. در موارد شدید استفاده از کافئین از سوی کاربر برای استفاده‌ی طولانی مدت از اینترنت مشاهده شده است. این آسیبها در برابر آسیبهای روانی بسیار کم‌رنگتر هستند. در زمینه‌ی آسیبهای اجتماعی، تحقیق یونگ نشان داد که 53 درصد از معتادان به اینترنت در روابط ازدواج، دوستیابی و روابط بین کودکان و والدین دارای اختلال بودند. بیماران زندگی انفرادی در کنار رایانه را به تدریج جایگزین زندگی در کنار مردم ساخته بودند. در مورد همسران، معمولاً اعتیاد اینترنتی باعث آن میشود که همسر نتواند وظایف خود را به طور کامل انجام دهد که به آن همسر Cyberwidow (بیوه‌ی مجازی) نیز گفته میشود. حتی در نمونههای شدید اعتیاد به اینترنت، مادر وقت کافی برای رسیدن به فرزندان را ندارد. یکی دیگر از مشخصههای رفتاری اعتیاد به اینترنت پرخاشگری در عدم دسترسی به اینترنت است. از دیگر مشکلات نوعی مسخ شدگی است. معتاد اینترنتی قادر به انجام عمل در محیط واقعی نیست و در واقع بیشتر ذهنیات فرد هستند که انرژی معتاد را میگیرند تا اعمال روزانه‌ی او در محیط واقعی. از افزایش موارد طلاق نیز از مشکلات ناشی از اینترنت نام میبرند (Quittner, 1997)، حتی در مواردی عجیب گزارش شده که برخی از همسران که به اینترنت اعتیاد دارند بیشتر تمایل دارند که با همسر خود در زندگی مجازی ارتباط داشته باشند تا با آن‌ها به خرید بروند و یا در کارهای اجتماعی شرکت کنند. بیماران روابط عاطفی و اجتماعی خود را در فضای مجازی برای یافتن عشق، حتی بعد از ازدواج ادامه میدهند. امروزه در اکثر مدارس استفاده از اینترنت به عنوان یک ابزار آموزشی مدرن مورد توجه قرار گرفته است با این حال 86 درصد از معلمان بر این باورند که اینترنت عملکرد درسی کودکان را بهبود نمیبخشد (Barber, 1997)، معلمان بیان میداشتند که اطلاعات بر روی اینترنت بیش از حد آشفته است. مطالعه‌ی یونگ همچنین نشان داد که 50 درصد از دانش آموزانی که از اینترنت زیاد استفاده می‌نمایند، نمرات ضعیفتر و مطالعه و توجه کمتری به درس در کلاس داشته‌اند. مطالعات در زمینه‌ی اعتیاد به اینترنت در محیط شغلی هم نشان میدهد که 50 درصد از مصارف اینترنت در محیطهای کاری مرتبط به استفادههای غیر کاری است (Robert Half International, 1996). در واقع فرد با مصرف اعتیادگونه، درد را فراموش میکند و به شادی میرسد؛ این در حالی است که به واقع مشکلی حل نشده است. ما در حالت واقعی وقتی مشکلمان حل شود خوشحالیم اما در حالت اعتیاد بدون دلیل خوشحالیم. رسانه فرد را در حالت کنونی‌اش قرار میدهد. در واقع اینترنت پوششی میشود برای مشکلات فرد. در این بین آسیبها خود را پنهان میسازند و این امر باعث آن میشود تا پزشکان و جامعه به این آسیبها برای حل آن‌ها پی نبرند و به لایههای زیرین جامعه بروند. مانند مشکلات زناشویی. این امر باعث میشود تا راه حلی نتوان برای مشکلات پیدا کرد. عوامل ایجاد کننده‌ی اعتیاد اینترنتی (به جز خود عامل اینترنت) این که هر وقت فرد احساس ناامیدی، افسردگی و تنهایی و عدم جذابیت میکند و به سراغ عامل تسکین دهنده میرود، یکی از مشخصههای رفتار اعتیادآور است. عوامل پیش زمینهای نیز در این بین مهم هستند، مانند عزت نفس پایین که باعث میشوند فرد به اینترنت روی بیاورد. در کل ممکن است که اعتیاد به اینترنت تنها واکنشی باشد به زندگی رقت بار فرد. در واقع مواد تخدیر کننده مانند الکل، دارو و اینترنت در واقع یک مفعول شرایط نابسامان اجتماعی هستند و خود آن‌ها فاعل شرایط بد نیستند. یک عامل دیگر مسخ کنندگی رسانهها هستند، زیرا باعث میشوند که افراد در برابر مشکلاتی که دارند هیچ واکنشی نشان ندهند، درست مانند مواد مخدر. فرد معتاد دیگر به دنبال کار نمی‌رود و برای مشکلات خود دست به فعالیت نمی‌زند و به همین دلیل روی به رسانه میآورد و مواد مخدر، تا مسخ گردد و آلامش تسکین یابد. اینترنت ماده‌ی مخدری برای فرار از واقعیت است. بارها دیده یا شنیده‌ایم که گاهی یک کاربر اینترنت تا چند روز پشت رایانه حتی غذا نمیخورد. این امر در واقع نمایانگر این جدا سازی فرد از واقعیت است که حتی فرد نیازهای اولیه برای زنده ماندن خود را جدّی نمی‌گیرد و آن‌ها را واقعی نمیپندارد. راهبردهای درمانی برای درمان اعتیاد به اینترنت، هرگز استراتژی ممانعت از ورود فرد بیمار به اینترنت تجویز نمی‌شود. معمولاً استراتژیهایی که پزشکان در این مورد پیشنهاد میدهند بر مدیریت زمان روزانه و استفاده از برنامههای جایگزین تأکید دارد. باید فرد را توانمند کرد زیرا فرد توانمند با عزت نفس بالا اینترنت را در کنترل خود میگیرد و نه اینترنت وی را. 1. تمرین در مقابل؛ مدیریت زمان یکی از فاکتورهای مهم در اعتیاد اینترنتی است زیرا بیشترین ضربه را فرد از این نوع اعتیاد، از زمانی که از دست رفته است میخورد و نه از آسیب جسمانی. اولین سؤال پزشک نیز باید این باشد که فرد در طول روز و هفته چقدر در اینترنت است، چه ساعت‌هایی در روز و در کجا معمولاً به اینترنت دسترسی پیدا میکند. این سؤال‌ها برای برنامه‌ریزی طرح درمانی برای طرح‌ریزی یک الگوی زمانی جدید زندگی مناسب هستند. به عنوان مثال از بیمار بخواهیم به جای بررسی روزانه‌ی پست‌های الکترونیک، در صبح، دوش بگیرد و یا به بیمار بگویند تا استفاده از اینترنت را تا بعد از شام به تعویق بیاندازد. اگر بیمار حاضر به ترک رفتار نیست از او بخواهیم حداقل هر نیم ساعت از اینترنت خارج گردد و یا مکان استفاده از اینترنت را تغییر دهد. 2. پرهیز؛ بیشترین اعتیادها به اتاقهای چت، بازیهای آنلاین و گروه‌های اینترنتی است. در روش دیگر باید از افراد خواسته شود 5 مزیتی که از استفاده‌ی روزانه از اینترنت را به دست می‌آورند همراه با 5 تا از معایب آن بنویسند تا ببینند کدام یک از آن‌ها دارای چربش بیشتری بر دیگری دارد. یکی از دلایل اعتیاد اینترنتی عدم حمایت از جانب گروه‌های دوستی و ضعف در روابط گسترده‌ی اجتماعی است که این امر باعث آن میشود تا فرد به دنبال این‌گونه از ارتباطات در اینترنت برود. به طور کل همان‌گونه که بیان داشتیم اعتیاد به اینترنت ناشی از عزت نفس پایین فرد کاربر و مشکلات در برقراری ارتباط و زندگی در جهان واقعی است و هرچه قدر این مشکلات در جامعه بیشتر باشد میزان اعتیاد به اینترنت نیز افزایش مییابد و مشکل زمانی حاد میشود که اعتیاد به اینترنت این مشکلات را افزایش میدهد. باید توجه داشت که کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و مسئولین امر باید به طور کارشناسی در پی پیشگیری و به حداقل رساندن این مشکل در جامعه باشند تا سلامت جامعه‌ی ما دست‌خوش آسیبهای ناشی از استفاده‌ی بی‌رویه از اینترنت نشود.(*) منابع: 1- Young, K. S. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Paper presented at the 104th annual meeting of the American Psychological Association, August 11,1996.Toronto, Canada. 2- Griffiths, M. (1995). Technological addictions. Clinical Psychology Forum. 76, 14 - 19. 3- Shotton, M. (1991). The costs and benefits of "computer addiction." Behaviour and Information Technology. 10(3), 219 - 230. 4- Rachlin, H. (1990). Why do people gamble and keep gambling despite heavy losses? Psychological Science, 1, 294-297. 5- Walker, M. B. (1989). Some problems with the concept of "gambling addiction": should theories of addiction be generalized to include excessive gambling? Journal of Gambling Behavior, 5,179 - 200 6- Griffiths, M. (1990). The cognitive psychology of gambling. Journal of Gambling Studies, 6, 31- 42. 7- Lesieur, H. R., & Blume, S. B. (1993). Pathological gambling, eating disorders, and the psychoactive substance use disorders. Comorbidity of Addictive and Psychiatric Disorders. 89-102. 8- Keepers, G. A. (1990). Pathological preoccupation with video games. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 29(1), 49 - 50. 9- Morgan, W. (1979). Negative addiction in runners. Physician and Sportsmedicine,7, 56-69 10- Peele, S., & Brodsky, A. (1979). Love and addiction. Scarborough, Ontario: New American Library of Canada.. 11- Winn, M. (1977). The plug-in drug. New York, NY: Viking Penguin, Inc. 12- Quittner, J. (April 14, 1997). Divorce Internet Style, Time, p. 72. 13- Barber, A . (March 11, 1997). Net’s educational value questioned, USA Today, p. *سعید واحدی فرد؛ کارشناس ارشد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطباییمطالب مشابه :
«اعتیاد اینترنتی»!
رهایی از مضرات اینترنت - «اعتیاد اینترنتی»! - رهایی از مضرات اینترنت و اعتیاد به آن مانند چت
اعتیاد به کامپیوتر چیست ؟ چگونه از آن رها شویم؟؟؟
رهایی از مضرات اینترنت - اعتیاد به کامپیوتر چیست ؟ چگونه از آن رها شویم؟؟؟ - رهایی از مضرات
پیامدهای اینترنت برای کودکان
رهایی از مضرات اینترنت - پیامدهای اینترنت برای کودکان - رهایی از مضرات اینترنت و اعتیاد به
معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت در افراد چیست؟
رهایی از مضرات اینترنت - معیارهای تشخیص اعتیاد به اینترنت در افراد چیست؟ - رهایی از مضرات
فوائد ومضرات اینترنت
من واین همه حرف - فوائد ومضرات اینترنت - من واین همه حرف مضرات اینترنت. نویسنده
توصيه های کاربردی برای دوری از شهوت رانی در اینترنت:
رهایی از مضرات اینترنت - توصيه های کاربردی برای دوری از شهوت رانی در اینترنت: - رهایی از
برچسب :
مضرات اینترنت