بررسي رابطه بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان

سوالاتي از اين قبيل كه:

آيا از نظر تجربي رابطه اي بين اجزاي سود حسابداري و قيمت سهام وجود دارد؟ آيا سود اعلام شده عاملي مؤثر بر قيمت سهام است و اعلام سو د، اطلاعاتي را به بازار سرمايه منتقل مي كند؟ و به طور كلي آيا سود اعلام شده داراي محتواي اطلاعاتي براي قيمت سهام است؟ همواره مد نظر حسابداران بوده است

در اين تحقيق براي پاسخ به سؤالات فوق به بررسي تاثير تغييرات اقلام صورت سود و زيان بر تغييرات قيمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران پرداخته مي شود

. به همين منظور شش مورد از اقلام صورت سود و زيان كه به طور متداول گزارش مي گر دند در ارتباط با قيمت سهام مورد بررسي قرار مي گيرند . به اين صورت كه به ازاي اقلام صورت سود و زيان هفت فرضيه در اين تحقيق آزمون مي شود كه به بررسي تحليلي ارتباط بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام مي پردازد

. به منظور آزمون فرضيات تحقيق از آزمون ضريب همبستگي بين تغي ي را تذكر شده و آزمون نسبت موفقيت در جامعه استفاده مي شود.

. نمونه مورد نظرشامل20شركت از بين صنايع مختلف پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره آزمون از ابتداي سال 1381 تا پايان سال1385 مي باشد.

نتايج بدست آمده از اين تحقيق نشان مي دهد كه ارقام صورت سود و زيان حاوي بار اطلاعاتي بوده و سرمايه گذاران نسبت به آن عكس العمل نشان مي دهند و قيمت هاي سهام بسيار سريع تعديل مي شوند . يعني تغييرات ارقام صورت سود و زيان كه از ارقام حسابداري مي باشند ، بر تغييرات قيمت سهام تاثير داشته ، لذا صورت سود و زيان يك منبع اطلاعاتي به هنگام به شمار مي رود كه بر قيمت و حجم مبادلات سهام تاثير بسزايي دارد.

مقدمه

در اين تحقيق به بررسي رابطة بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام پرداخته مي شود، به عبارت ديگر تأثير اقلام صورت سود و زيان برقيمت سهام مطالعه خواهد شد . در اين بررسي به اين نكته توجه مي شود كه آياسهامداران يا سرمايه گذاران اطلاعات مور د نياز خود را از طريق صورت سود و زيان بدست مي آورند و آيا اين ارقام حسابداري مي تواند مبناي مناسبي براي تصميم گيري اين دسته از استفاده كنندگان گزارشهاي مالي باشد؟

نتايج برخي از تحقيقات نشان مي دهد كه تجزيه سود به اجزا ي آن اطلاعات بيشتري را فراهم مي كند . فرضيات اين تحقيق بيان مي كند كه آيا سهامداران به اجزاي ديگر سود تو جه دارند و در نتيجه تغييرات قيمت سهام با تغييرات اجزا ي سودمرتبط است يا نه؟ نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه تغييرات اقلام صورت سود وزيان با تغييرات قيمت سهام مرتبط بوده و اين اقلام يكي از عوامل قابل توجه درتبيين قيمت سهام شركت مي باشد.

در مطالعه وارزيابي مدل تصميم افراد ،دلايل بسياري به ضرورت انجام مطالعات ساختاري در زمينه محتواي اطلاعاتي گزارشات مالي ونحوه كاربرد اطلاعات حسابداري توسط استفاده كنندگان احتمالي وجود دارد كه در نهايت هدف آن تعريف محتوا ،افزايش كيفيت اطلاعات گزارش شده و تعيين نحوه ارايه آن به منظور بهسازي مدل تصميم است(.خوش طينت،1377)

بعدها باتآ كيد بر اين موضوع كه از ديدگاه سرمايه گذاران واعتباردهندگان سود و اجزاي تشكيل دهنده آن شاخص بهتري براي ار زيابي عملكرد گذشته و پيش بيني موثرتري از وضع عايدات آتي در مقايسه با جريانات نقدي است، اين مدل تعديل شد و در ادامه آن مدلهايي براي ارزيابي اوراق بهادار برمبناي سود و سود سهام متداول گرديد.

از آنجا كه يكي ازاهداف اصلي گزارشگري مالي تأمين نيازهاي اطلاعاتي سهامداران فعلي و سرمايه گذاران بالقوه واحد تجاري است بيشتر صورت سود وزيان مورد توجه و دقت نظر آنان بوده وشايد بتوان دليل آن را اولويت سرمايه گذاران به كسب سود و انتفاع مادي در قياس با ساير اهداف مرتبط به سرمايه گذاري مربوطه دانست. به همين سبب اندازه گيري سود يك واحد تجاري به شكل ادواري هدف نخست حسابداري تلقي مي گردد . در اين خصوص اغلب عقيده بر آن است كه انتشار صورتهاي مالي و اعلام سود حسابداري اطلاعاتي را به بازار سرمايه منتقل نموده و از طريق تأثيرگذاري اطلاعات منتشره تغييراتي در قيمت و حجم مبادلاتسهام حادث مي گردد كه اين تغييرات بسته به سطح كارايي بازار متفاوت است (طاهري1378)

به طور كلي در موقع انتخا ب سهام، مهمترين موضوع براي فرد سرمايه گذاراين ا ست كه چه مبلغي را براي هر سهم عادي پرداخت نمايد . تعيين دقيق مبلغ پرداختي براي هر سهم احتياج به تجزيه و تحليلهاي وسيعي دارد . انتخاب سهام دربازار كارا بسيار آسان است ، زيرا قيمت سهام تفاوت بسيار ناچيزي با ارزش ذاتي آن دارد. در اين بازار، با توجه به روحيات سرمايه گذار نسبت به ريسك پذيري، سهام انتخاب مي گردد . سرمايه گذار اين اطمينان خاطر را دارد كه براي سهام خريداري شده بيشتر از قيمت واقعي آن مبلغي پرداخت ننموده است . بنابراين ضرورتي براي انجام تجزيه و تحليل هاي اس اسي احساس نمي شود، به قول برخي از صاحبنظران، در بازار كارابهترين شكل انتخاب سهام به صورت تصادفي است دركشورهايي كه بازار كارايي سرمايه ندارند، قيمت بازار اوراق بهادار با قيمت واقعي آن تفاوت قابل ملاحظه اي دارد . بنابراين شخص سرمايه گذاربايد تجزيه و تحليل هاي وسيعي جهت خريد سهام مورد نظر خود انجام دهد .

سرمايه گذار پس از انتخاب صنعت يا صنايع با رشد بالا بايد شركت يا شركتهايي رادر صنعت انتخاب نمايد كه نسبت به دريافت سود سهام و افزايش قيمت سهام درآينده مطمئن باشد . برآورد كميت و كيفيت سود آينده عامل مهمي در موفقيت يا عدم موفقيت سرمايه گذاري است (جهانخاني و مرادي،(1357

سرمايه گذار بايد موقعيت رقابتي شركت را بررسي نمايد ، زيرا اولين متغيري كه كميت سود آينده را تحت تأثير قرار مي دهد، موقعيت رقابتي شركت است [1].

شركتي بايد براي سرمايه گذاري انتخاب شود كه در بين شركتهاي رقيب از موقعيت بسيار خوبي برخوردار باشد . موقعيت رقابتي شركت با معيارهايي از قبيل ميزان فروش، درآمد سالانه، رشد فروش، ثبات درآمد فروش و تنوع محصولات سنجيده مي شود. اما فروش بايد به گونه اي باشد كه پس از كسرتمامي هزينه ها سود معقولي را عايد شركت سازد . در شرايط رقابتي، شركتها براي افزايش سود نمي توانند قيمت فروش كالا را افزايش دهند، در اين شرايط بايد هزينه هاي شركت كاهش يابد ، لذا لازم است هزينه هاي شركت مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند . بنابراين تجزيه وتحليل دقيق صورت سود و زيان شركت ضروري به نظر مي رسد.در دهه 1960 كه فرضيه بازار كارآ مطرح گرديد با نظريه هاي حسابداري درتضاد بود، به ويژه از اين جهت كه در آن زمان صاحب نظران معتقد بودند كه مديران مي توانند با استفاده از اعمال تغييرات در سود حسابداري، بازار را گمراه كنند . درحالي كه طرفدارا ن فرضيه بازار كارآ بر اين باور بودند كه اگر سود حسابداري برقيمت سهام تأثير مي گذارد پس مي تواند شاخص مناسبي براي ارزش سهام باشد.

· آيا تغيير رويه هاي حسابداري سبب گمراهي بازار سهام مي شود؟

· آيا از نظر تجربي رابطه اي بين سود حسابداري و قيمت سهام در شرکتها وجود دارد؟

· آيا سود اعلام شده عاملي ؤثر بر قيمت سهام است واعلاميه هاي سود اطلاعاتي را به بازار منتقل مي كند؟

· به بيان ديگر: آيا سود اعلام شده داراي محتواي اطلاعاتي براي قيمت سهام است؟

سؤالات فوق همواره مد نظر جامعه حسابداري بوده و به همين دليل تا كنون تحقيقات زيادي در اين ارتباط انجام شده است . نتايج برخي از تحقيقات صورت گرفته حاكي از وجود ارتباط بين سود حسابداري و قيمت سهام بوده است (پورعظيمي،1377)

فصل دوم

ادبياتتحقيق

سرمايه گذاران براي سود حسابداري به عنوان ابزار پيش بيني جايگاه خاصيدر نظر دارند، بهاي جار ي هر واحد تجاري - قيمت سهام - با جريان سود مورد انتظارپيوند خورده است و سرمايه گذار معمولاً بر مبناي انتظاراتش از سود آتي، نسبت به نگهداري يا فروش سهام تصميم مي گيرد.

. هيأت تدوين استانداردهاي حسابداري مالي در بيانيه مفهومي شماره 2 بيان نموده است:

سرمايه گذا ران اعتبار دهندگان و سايرين، به ارزيابي دورنماي خالص جريان

نقدي آتي واحد تجاري علاقمندند و غالباً سود بدست آمده را براي كمك به ارزيابي قدرت سودآوري، پيش بيني سودهاي آتي، برآورد ريسك اعطاي اعتبار و سرمايه گذاري واحد تجاري، به كار مي گيرند1[2]

مدلهايي كه برا ي تعيين قيمت اوراق بهادار طراحي شده اند، عموماً بر پايه

جريان وجوه نقد آتي شركت ها استوار هستند . بورس اوراق بهادار نيز، صرفنظر ازتفاوت هايي كه براي تعيين قيمت سهام به وجود آورده است، سود مورد انتظار را براي محاسبه ارزش فعلي بكار مي برد.(جهانخاني و عبدالهي،( 1372 ،

يعني با توجه به اين انتظارات است كه سهامدار واحد تجاري براي فروش يا نگهداري تصميم مي گيرد، و يا فرد جديدي سهامي را بر مي گزيند و به ا ين ترتيب انتظارات مربوط به توزيع آتي وجه نقد، در تصميم سرمايه گذاري نقش برجسته اي ايفا مي كنند .اگر به بازار اوراق بهادار توجه كنيم، اين ديدگاه تأييد مي شود كه سودمورد گزارش، يكي از عوامل تعيين كننده قيمت سهام مي باشد.

براساس نتايج تحقيق ديگري، تغييرات قيمت سهام در بورس، اوراق بهادار تهران بصورت مستقل و تصادفي نبوده و روند و الگوي خاصي در رفتار قيمتهامشاهده مي شود و آگاهي از اين الگو مي تواند در جهت كسب منافع بيشتر به سرمايه گذاران كمك نمايید )نمازي و شوشتريان، (1374

در توضيح اين واكنش مي توان گفت رفتار قيمت سهام واحدهاي تجاري متأثر از دو دسته عوامل دروني و بيروني است كه در اين بين پيش بيني بازار ازعايدات آتي مورد انتظار ، حائز اهميت بيشتري است و از آنجا كه اطلاعات تاريخي يكي از مباني مهم برآورد عايدات آتي مي باشد همواره انتظار مي رود انتشار اين گزارشات اطلاعاتي از عملكرد مالي وموفقيت يا شكست برنامه هاي شركت را به بازار منتقل نموده و در پي آن با ايجاد تنشهايي درعرضه وتقاضاي سهام منجر به تغيير رفتار قيمت سهام گردد 1

ناشناخته بودن عوامل تأثيرگذار بر قيمت سهام، همواره دليلي براي رو آوردن به پيش بيني تغييرات قيمت سهام شركتها مي باشد . پيش بيني قيمت يا بازده سهام به كمك كشف الگوهاي رفتاري مولد قيمت سهام را مي توان به عنوان يك سيستم پويابررسي كرد.

سرمايه گذاريها و بالعكس ، كاهش غيرمنتظره در سودحسابداري با كاهش غيرعادي در نرخ بازده سرمايه گذاريها همراه خواهد بود.

متأثر گرديده و اين تأثير رابطه مستقيم دارد ر مجموع تحقيقات تجربي مؤيد اين مطلب است كه سود حسابداري داراي محتواي اطلاعاتي است.

بيانيه شماره) 2(هيات استانداردها ي حسابدار ي مالي نيزاظهار مي داردكه : ‌«مهمترين منظور گزارش هاي مالي عبارتست از ارايه اطلاعاتي كه اظهار مي دارد كه از طريق اندازه گيري سود و اجزاي تشكيل دهنده آن، در مورد فعاليتهاي يك مؤسسه تهيه مي شود››[3]

بیانیه شماره2 در تحقيقي كه تحت عنوان ارتباط بين سود سهام تقسيم شده، سودحسابداري و سرمايه گذاري نتيجه ميگيردسودحسابداري داراي محتواي اطلاعاتي است، زيرا قيمت سهام به سود سهام تقسيم شده و سود حسابداري واكنش نشان مي دهد

در تحقيق ديگر نشان میدهد ، بار اطلاعاتي ارقام صورت جريانات وجوه نقد مورد بررسي قرار گرفت و بررسي نمودند كه كداميك از دو متغير سود حسابداري وصورت جريانات وجوه نقد عملياتي بهتر مي توانند بازده سهام را توضيح دهند؟

آنها نتيجه گرفتند كه تأثير سود در توضيح بازده سهام بيشتر از صورت وجوه نقدي عملياتي است . آنهادر اين زمينه توضيح مي دهند كه زيرا افراد به سود حسابداري بر مبناي بهاي تمام شده تاريخي عادت كرده اند و از آنجا كه هنوز هم در دسترس است دليلي وجود ندارد كه رفتارشان را تغيير دهند

محمد حسين ستايش تحقيقي تحت عنوان ‹‹ اهميت مفاهيم سود در پيش بيني قدرت سود آوري››انجام داده است ونتيجه مي گيرد:

قدرت پيش بيني سودآوري توسط سهامداران بر مبناي سود عملياتي استوار مي باشد(ستايش( 1373

نتيجه تحقيق حجازي با بررسي تأثير اعلام سود بر قيمت و حجم مبادلات سهام در بورس اوراق بهادار تهران نشان م ي دهد كه سود حسابداري براي استفاده كنندگان داراي بار اطلاعاتي است و بر حجم مبادلات نيز تأثير مي گذارد.(حجازي،1375)

در دهه 90 ، رابرت لايپ در تحقيق خود پيرامون محتواي اجزاي سود، رابطه ميان اجزاي سود حسابداري و بازده سه ام را م ورد بررسي قرار داده است . وي شش مورد از اقلامي را كه معمولاً به عنوان اجز اي سود گزارش مي شوند مورد آزمون قرارداد تا تشخيص دهد آيا اين اقلام اطلاعات اضافه اي نسبت به آنچه در رقم سودهست ارايه مي نمايد يا خير؟ دومين سؤال اين است كه آيا اين اطلاعات اضافي باويژگيهاي سري زماني ارقام همبستگي دارد ياخير؟ البته رابطه ميان عناصر سود وبازده سهام و همچنين سري هاي زماني عناصر سود نيز مورد بررسي قرار گرفته است. شش متغيري كه لايپ در اين تحقيق مورد تجريه و تحليل قرار داده است عبارتند از:

سود ناويژه، هزينه هاي عمومي و ا داري، هزينه هاي استهلاك، هزينه بهره،ماليات و ساير اقلام

. اين اقلام شش گانه همواره در گزارشگري مالي به سهامداران ارايه مي شوند و شركتها همواره اين تصور را دارند كه تجزيه سود به اجزاي آن اطلاعاتي اضافي براي استفاده كنندگان گزارش هاي مالي فراهم مي آورد

. لايپ درتحقيق خودنشان مي دهد كه متغيرهاي مورد بررسي او توضيحات اضافي نسبت به توضيحاتي كه رقم سود فراهم مي كند در اختيار كاربران اطلاعات مالي مي گذارد.

اين تحقيق دو نتيجه اساسي در بردارد : نخست اينكه سود هر سهم كه در گزارشگري مالي مورد تأكيد است خلاصه كاملي از ا طلاعات حسابداري را براي استفاده كنندگان صورتهاي مالي فراهم نمي كند و اگر همه اطلاعات را در رقم سودخلاصه كنيم و متغيرهاي شش گانه تحقيق را جمعاً در قالب سود شركت گزارشكنيم برخي از اطلاعات مفيد براي استفاده كنندگان در اين ميان محو مي شود.دوم اينكه محتواي فزاينده اطلاعاتي مورد اشاره در اين گزارش تحقيقي با انتظارات بازار، از طريق واكنش منطقي در قبال تغييرات خواص سري هاي زماني اجزاي سود، همبستگي دارد . اين موضوع نشان مي دهد كه چگونه مي توان از تئوريهاي ارزشيابي براي انجام آزمونهاي تجربي و قوي تر در زمينه رابطه بين بازده سهام و اطلاعات حسابداري استفاده كرد

فرضياتتحقيق

با استفاده از مبان ي نظر ي و پيشينه تحقيقات ي كه به آنها اشاره شد ، فرضيات اين تحقيق به شرح زير تدوين شده است:

فرضيهاصلي

بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام شركتهايپذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضياتفرعي

فرضيهاول: بين تغييرات درآمد فروش و تغييرات قيمت سهام شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضيهدوم: بين تغييرات بهاي تمام شده و كالاي فروش رفته و تغييرات قيمت سهام

شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود

دارد.

فرضيهسوم: بين تغييرات هزينه هاي عملياتي و تغييرات قيمت سهام شركت هايپذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد

فرضيه چهارم: بين تغييرات ساير هزينه ها و تغييرات قيم ت سهام شركت هاي پذيرفته

شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضيهپنجم: بين تغييرات ساير درآمدها و تغييرات قيمت سهام شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضيهششم: بين تغييرات سود خالص و تغييرات قيمت سهام شركت هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

نحوهگردآورياطلاعات

اين تحقيق يك تحقيق كاربردي است كه مبتني بر تجزيه و تحليل اطلاعات جمع آوري شده از بورس اوراق بهادار تهران مي باشد . درابتدا با استفاده از روش كتابخانه اي مباني نظري مرتبط با مو ضوع تحقيق از منابع داخلي و خارجي استخراج و گزارش مي گردد . با توجه به تعدد بسيار زياد واحدهاي اقتصادي و پ راكندگي آنها در سراسر كشور و محدوديت دسترسي به صورتهاي مالي حسابرسي شد ه تمامي آنها، قلمرو مكان ي جامعه مورد بررس ي، شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهاد ار تهران مي باشد كه داراي 2 ويژگي باشند:

(1 كليه اطلاعات مربوط به قيمت سهام و مبالغ مربوط به اقلام صورتهاي سود و

زيان شركتها در مجموعه اطلاعات بازار بورس اوراق بهادار تهران وجود داشته باشد.

2) حداكثر تا ابتداي سال 1376 يا قبل از آن در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده و تا پايان سال 1381 سهام آنها مورد معامله قرار گرفته باشد. علت انتخاب شركتهاي پذيرفته شده در بورس تهران از بين كليه شركتهاي ايراني بعنوان جامعه آماري از يك نظر حضور شركتهايي از كليه صنايع موجود در كشور در سازمان بورس بوده كه بدين ترتيب با ب ررسي يك مساله در شركتهاي پذيرفته شده بورس مي توان وضع مشاهده شده را مربوط به كليه صنايع ايراني دانست و از نظر ديگر سهولت دستيابي به اطلاعات مورد نياز تحقيق مي باشد . همچنين درداخل اين صنايع نيز به دليل عدم دسترسي به اطلاعات 6 ساله ، بعضي از شركتها از فهرست شركتهاي مورد بررسي حذف گرديدند . بنابراين با توجه به محدويت ها ي ذكر شده تعداد 30 شركت, واجد شرايط بررسي مي باشند كه با روش نمونه گيري تصادفي ساده 15 شركت نمونه از بين كل يه صنايع و به نسبت تعداد شرك،تهاي واجد شرايط موجود در هر صنعت، انتخاب شده و اطلاعات مورد نياز اين 55 شر كت جهت آزمون فرضيات جمع آوري گرديد. قلمرو زماني تحقيق به مدت 5 سال(4 دوره تغيي ( از ابتداي سال 1381تا پايان سال 1385 مي باشد.

در اين تحقيق قيمت سهام ، سود و اجزا ي سود به عنوان اطلاعات استفاده مي شود. اطلاعات مربوط به قيمت سهام و اقلام ص ورت سود وزيان مستقيماً ازصورتهاي مالي ارايه شده توسط شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استخراج و نمونه به گونه اي انتخاب مي شود كه تمامي شركتها حداقل تا ابتداي سال1381 در بورس پذيرفته شده باشند . شش جزء مورد بررسي در اين تحقيق شامل

درآمد فروش ، بهاي تمام شده، هزينه هاي عملياتي ، ساير درآمدها ، ساير هزينه ها و سود قبل از كسر ماليات است. از آنجا كه اين شش مورد در گزارشات سالانه شركتها ارايه مي شوند، اين تحقيق شواهدي در ارتباط با اطلاعات تهيه شده توسط رويه رايج گزارشگري ارايه مي كند . قيمت سهام مورد استفاده در اين تحقيق ميانگين قيمت سالانه سهام ار ايه شده توسط بورس اوراق بهادار تهران بوده و ارقام صورت سود و زيان و قيمت سهام بر اساس شاخص سطح عمومي قيمتها تعديل نمي شوند و شاخص سطح قيمت ثابت در نظر گرفته مي شود.

روشآزمونفرضيات

در اين تحقيق ، جهت تجزيه و تحليل داده ها و آزمون فرضي ه ها از نرم و آزمونهاي ضريب همبستگي و نسبت موفقيت در جامعه استفاده SPSS افزار مي شود. به اين صورت كه در ابتدا بين تغييرات هر يك از اقلام ذكر شده صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام هر يك از شركتها طي 5 دوره (از ابتداي سال1381تا پايان سال 1385)يك ضريب همبستگي محاسبه مي شود . اين ضريب همبستگي بيانگر اين است كه بين تغييرات هريك از اقلام صورت سود و زيان شركت ها و تغييرات قيمت سهام آنها ارتباطي مثبت يا منفي وجود دارد . لازم به ذكراست كه هر يك از اقلام به طور مجزا مورد بررسي قرا ر مي گيرند . ضريب همبستگي مثبت بين تغييرات اقلام افزاينده سود و تغييرات قيمت سهام و همچنين ضريب همبستگي منفي بين تغييرات اقلام كاهنده سود و تغييرات قيمت سهام را موفقيت و ضريب هاي همبستگي غير از اين ، عدم موفقيت در نظر گرفته م ي شود . در آزمون هر یك از فرضيات ت حقيق تعداد موفقيت ها را محاسبه نموده و از طريق آزمون فرض نسبت موفقيت در جامعه ، نسبت موفقيت در جامعه محاسبه مي شود. نسبت موفقيت در اين تحقيق 60 % در نظر گرفته مي شود . نسبت موفقيت بيش از 50 % بيانگر وجودارتباط ضعيف و نسبت موفقيت بيش از 60 % بيانگر وجود ارتباط نسبتاً قوي و نسبت موفقيت بيش از 70 % بيانگر وجود ارتباط قوي مي باشد.

نتايجتجزيهوتحليلفرضيهها

تجزيهوتحليلفرضيههاياولتاششم

آماره هاي محاسبه شده براي شركتهاي عضو نمونه آماري در جدول

شماره ( 1) منعكس مي باشد:

H0 : p ≤ 0 / 6

H1 : p > 0 / 6 p = نسبت موفقيت در نمونه

0 0/6 p =

0 0 (1 )

Z p p

p p

= -

68 مجله دانشكده علوم اداري و اقتصاد

جدولشماره 1- آمارههايمحاسبهشدهشركتهايعضونمونهآماري

درآمدفروش 40 شركت مثبت 15 شركت منفي 1.92 0.727

- بهايتمامشده 16 شركت منفي 39 شركت مثبت 4.682 0.291

هزينههايعملياتي 40 شركت منفي 15 شركت مثبت 1.92 0.727

- سايرهزينهها 31 شركت منفي 24 شركت مثبت 0.61 0.56

- سايردرآمدها 27 شركت مثبت 28 شركت منفي 1.67 0.49

سودخالص 41 شركت مثبت 14 شركت منفي 2.197 0.745

تعدادكل 195 موفقيت 135 عدم موفقيت

z اقلامصورتسودو

زيانموفقيتعدمموفقيت

p تعدادنوعضريبهمبستگي

تجزيهوتحليلفرضيهاول

.(1/92 > 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرار نمي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % رد نمي شود و مي توان پذيرفت كه (p >0/6 ) H بنابراين فرضيه 1

نسبت شركتهايي كه ضريب همبستگي مثبت بين تغييرات درآمد فروش و تغييرات

قيمت سهام دارند بيش از 60 % است. يعني در ب يش از 60 % شركتها ارتباطي منطقي و

معني دار بين تغييرات درآمد فروش و تغييرات قيمت سهام وجود دارد .بنابراين

مي توان گفت كه بين تغييرات قيمت سهام با تغييرات درآمد فروش ارتباط وجود

دارد و در نتيجه درآمد فروش مي تواند حاوي اطلاعات براي قيمت سهام باشد .

درنتيجه فرضيه اول را نمي توان رد كرد.

بررسي تحليلي ارتباط بين تغييرات... 69

تجزيهوتحليلفرضيهدوم

.(-4/682 < 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرار مي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % پذيرفته ن مي شود . يعني بين تغييرات (p >0/6 ) H بنابراين فرضيه 1

بهاي تمام شده و تغييرات قيمت سهام شركتها ارتباطي منطقي و معني دار وجود

ندارد. درنتيجه فرضيه دوم را نمي توان پذيرفت.

از آنجا كه اين تحقيق ارتباط بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات

قيمت سهام را ارزيابي مي كند، اجزاء نبايد با هم در نظر گرفته شوند ، لذا در اين فرضيه

ارتباط منطقي بين تغييرات بهاي تمام شده و تغييرات قيمت سهام به صورت همبستگي

منفي است يعني از آنجا كه بهاي تمام شده يك عامل هزينه اي مي باشد ، افزايش آن

باعث كاهش قيمت سهام مي گردد و ارتباط منطقي بين اين دو متغير يك همبستگي منفي

مي باشد . در آزمون اين فرضيه نيز ارتباط بين تغييرات بهاي تمام شده و تغييرات قيمت

سهام مستقيم و معني دار ولي بر اساس توضيحات فوق غير منطقي است.

اكنون اگر تغييرات ايجاد شده در بهاي تمام شده را كه ناشي از تغييرات در

فروش مي باشد حذف كنيم مشاهده مي كنيم كه نتايج آماري حاصل شده معكوس

مي گردد يعني از بين 55 شركت، 39 شركت داراي ضريب همبستگي منفي بين

تغييرات بهاي تمام شده و تغيرات قيمت سهام مي باشند كه با توجه به آماره هاي

محاسبه شده مي توان بيان نمود كه ارتباط بين تغييرات دو متغير معكوس ، معني دار

و منطقي مي باشد.

تجزيهوتحليلفرضيهسوم

.(1/92 > 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرار نمي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % رد نمي شود و مي توان پذيرفت كه (p >0/6 ) H بنابراين فرضيه 1

نسبت شركتهايي كه ضريب همبستگي منفي بين تغييرات هزينه هاي عملياتي و

تغييرات قيمت سهام دارند بيش از 60 % است. يعني در بيش از 60 % شركتها ارتباطي

70 مجله دانشكده علوم اداري و اقتصاد

منطقي و معني دار بين تغييرات هزينه هاي عملياتي و تغييرات قيمت سهام وجود

دارد.بنابراين مي توان گفت كه بين تغييرات قيمت سهام با تغييرات هزينه هاي

عملياتي ارتباط وجود دارد و هزينه هاي عملياتي مي تواند حاوي اطلاعات براي

قيمت سهام باشد. درنتيجه فرضيه سوم را نمي توان رد نمود.

تجزيهوتحليلفرضيهچهارم

.(-0/61 < 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرار مي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % پذيرفته نم ي شود و مي توان پذيرفت (p >0/6 ) H بنابراين فرضي ه 1

كه بين تغييرات ساير هزينه ها و تغييرات قيمت سهام شركتها ارتباطي معني دار و

منطقي وجود ند ارد. بنابراين مي توان گفت كه تغييرات قيمت سهام با تغييرات ساير

هزينه ها ارتباطي نداشته و تغييرات ساير هزينه ها نمي تواند ب راي قيمت سهام حاوي

اطلاعات باشد. در نتيجه فرضيه چهارم را نمي توان پذيرفت.

تجزيهوتحليلفرضيهپنجم

1-). بنابراين /67 < 1/ محاسبه شده در منطقه بحرا ني قرار مي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % پذيرفته ن يست. بنابراين ارتباطي معني دار و منطقي (p >0/6 ) H فرضيه 1

بين تغييرات ساير درآمدها و تغييرات قيمت سهام وجود ندارد . بنابراين مي توان گفت كه

تغييرات قيمت سهام با تغييرات ساير درآمدها ارتباطي ند اشته و تغييرات ساير درآمدها

نمي تواند براي قيمت سهام حاوي اطلاعات باشد. درنتيجه فرضيه پنجم را نمي توان پذيرفت.

تجزيهوتحليلفرضيهششم

.(2/197> 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرار نمي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % رد نمي ش ود و مي توان پذيرفت كه (p >0/6 ) H بنابراين فرضيه 1

نسبت شركتهايي كه ضريب همبستگي مثبت بين تغييرات سود خالص و تغييرات قيمت

سهام دارند ب يش از 60 % است . يعني در بيش از 60 % شركتها ارتباطي منطقي و

معني دار بين تغييرات سود خالص و تغييرات قيمت سهام وجود دارد .بنابراين مي توان

بررسي تحليلي ارتباط بين تغييرات... 71

گفت كه بي ن تغييرات قيمت سهام با تغييرات سود خالص ارتباط وجود دارد و در نتيجه

سود خالص مي تواند حاوي اطلاعات براي قيمت سهام باشد . درنتيجه فرضيه ششم را

نمي توان رد كرد.

تجزيهوتحليلفرضيهاصلي

با محاسبه ضريب همبستگي پيرسون بين تغييرات تك تك اقلام ذكر شده

(76- صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام هر يك از شركتها طي 5 دوره ( 81

نتايج زير مشاهده شد:

: 0/ 6 0 H p ≤

: 0/ 6 1 H p >

0 / 591

330

نسبت موفقيت در نمونه p = 195 =

0 / 33

330

0 / 6 0 / 4

0 / 591 0 / 60 = −

−

Z =

.(-0/33 < 1/ محاسبه شده در منطقه بحراني قرارمي گيرد ( 64 Z مقدار

با احتمال 95 % رد نمي شود، يعني فرضيه هفتم را (p ≤ 0/6 ) H بنابراين فرضيه 0

نمي توان پذيرفت.

را به صورت زير آزمون كنيم. H و 1 H اكنون اگر نسبت موفقيت را تغيير دهيم يعني 0

: 0 / 54 0 H p ≤

0 0/54 p : 0 / 54 = 1 H p >

0 / 591

330

نسبت موفقيت در نمونه p = 195 =

72 مجله دانشكده علوم اداري و اقتصاد

1/ 86

330

0 / 54 0 / 46

0 / 591 0 / 54 =

−

Z =

محاسبه شد ه در منطقه بحراني قرار نمي گيرد Z در اين صورت مقدار

با احتمال 95 % رد نمي شود . ( p > 0/54) H 2/077 ). بنابراين فرضيه 1 > 1/64 )

،% فرضيه هفتم را نمي توان رد نمود . بنابراين با احتمال 95 P>0/ يعني با فرض 54

بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام بيش از 54 % شركتها

ارتباط معني دار و منطقي برقرار است . يعني بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و

تغييرات قيمت سهام ارتباط وجود دارد و در نتيجه تغييرات اقلام صورت سود و زيان

مي تواند براي قيمت سهام حاوي اطلاعات مفيد باشد.

با توجه به آزمون فرضيه هفتم و آماره هاي محاسبه شده ، مشاهده شد كه

195 شركت از شركتهاي نمونه داراي ارتباطي منطقي بين تغييرات اقلام صورت سود

و زيان خود و تغييرات قيمت سهام در طي 5 دوره ( 1376 تا 1381 ) مي باشند .

همچنين با قرار دادن اين تعداد در آزمون فرض نسبت موفقيت در جامعه مشاهده شد

كه با احتمال 95 % بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و تغييرات قيمت سهام بيش

از 54 % شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباطي معني دار و

منطقي برقرار است

نتيجهگيريكليوپيشنهادات

در اين تحقيق به بررسي رابطة بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان و

تغييرات قيمت سهام پرداخت ه شد ، به عبارت ديگر تأثير اقلام صورت سود و زيان بر

قيمت سهام مطالعه گرديد. در اين بررسي به اين نكته توجه مي شود كه آيا سهامداران

يا سرمايه گذاران اطلاعا ت مورد نياز خود را از طريق صورت سود يا زيان بدست

مي آورند و اين ارقام از ارقام حسابداري مي تواند مبناي مناسبي براي تصميم گيري

اين دسته از استفاده كنندگان از گزارشهاي مالي باشد؟

بررسي تحليلي ارتباط بين تغييرات... 73

با توجه به آزمونهاي انجام شده مي توان بيان نمود كه :

-1 تغييرات اقلام صورت سو د و زيان با تغييرات قيمت سهام مرتبط بوده و اين اقلام

يكي از عوامل قابل توجه در تبيين قيمت سهام شركت مي باشد . به عبارت ديگر

تغييرات اقلام صورت سود و زيان مي تواند براي قيمت سهام حاوي اطلاعات مفيد باشد.

-2 سود گزارش شده هر سهم خلاصه كاملي از اطلاعات حسابدا ري را فراهم

نمي كند . هنگامي كه شش جزء مورد بررسي در اين تحقيق در سود خلاصه شوند

برخي از اطلاعات حذف مي شوند.

بنابراين مي توان بيان نمود كه بين تغييرات اقلام صورت سود وزيان و

تغييرات قيمت سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباطي

معني دار و منطقي برقرار است.

از آنجا كه صورت سود و زيان و تغييرات اجزاي آن تنها بخشي از تغييرات

قيمت سهام را تبيين مي كند لازم است در جهت شناسايي ديگر عوامل موثر بر

تغييرات قيمت سهام تحقيقاتي جامع انجام گيرد . منظور از تحقيقات جامع، تحقيقاتي

است كه در آن تأثي ر چند متغير را بطور همزمان بر روي قيمت سهام بررسي نماييم .

انجام تحقيقي مشابه تحقيق حاضر با در نظر گرفتن در جه اهميت تاثيرهر يك از اقلام

صورت سود و زيان بر تغييرات قيمت سهام نسبت به ساير اقلام و اهميت افشا ي هر

يك از اين اقلام در صورت سود و زيان مي تواند در جهت شناس ايي عوامل موثر

صورت سود و زيان صورت گيرد.

منابع

. -1 پور عظيمي، رامين، (1377) ، سودحسابداريوقيمتسهام، حسابدا ، ر سال دوازدهم، ش. 125

-2 جهانخاني، علي ، عبدالهي، فرهاد، (1372) ، نقديبرچگونگيقيمتگذاريسهامدربورس

اوراقبهادارتهران، تحقيقات مال ، ي ش. 1، سال اول.

-3 جهانخاني، علي ، مرادي، مهدي ، (1375) ، بررسينحوهتصميمگيريخريدارانسهامعاديدر

بورساوراقبهادارتهران، سمينار مديريت مال ، ي دانشگاه شهيد بهشتي، دانشكده علوم اداري.

74 مجله دانشكده علوم اداري و اقتصاد

-4 حجازي، رضوان، ( 1357 )، بررسياثراعلامسودبرقيمتوحجممبادلاتسهامدربورس

اوراقبهادارتهران، پايان نامه دكتر ، ي دانشگاه تهران.

-5 خوش طينت، محسن، ( 1377 )، اثراتارايهصورتهايماليبرقضاوتسرمايهگذاراندر

. تصميماتسرمايهگذاري، بررسي هاي حسابداري و حسابرس ، ي سال ششم، شماره 24 و 25

-6 ستايش،محمد حسين، ( 1373 )، اهميتمفاهيمسوددرپيشبينيقدرتسودآوري، پايان نامه

كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت مدرس.

-7 طاهري، نصرا … ، ( 1378 )، بررسيسودمنديانواعصورتهايمالياساسيبررويتصميم

گيرياستفادهكنندگان، پايان نامه كارشناسي ارش ، د حسابداري، دانشگاه تربيت مدرس.

-8 نمازي، محمد، شوشتريان،زكيه، ( 1374 )، بررسيكارآييبورساوراقبهادرتهران، تحقيقات

Statement of financial accounting cincept no.2,1980,p.p:9-10- 1

بررسي رابطه بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان

مطالب مشابه :

بررسي عوامل موثر بر ريسك و بازده سرمايه گذاري در محصولات مالی

موضوع پایان نامه مدیریت بازرگانی- گرایش مالی

موضوعات پايان نامه رشته مديريت بازرگاني - مالي

عوامل موثر در تحلیل بنیادی

روشهاي تحليل گري قيمت سهام در بورس اوراق بهادار»

عوامل موثر در تحلیل بنیادی از زبان دکتر علی جهانخانی

عنوان مقالات کاربردی

بررسي رابطه بين تغييرات اقلام صورت سود و زيان

موضوعات پیشنهادی برای پايان‌نامه