آموزش صرف
مهم ترين نشانه های فعل
۱- ضمير تاء؛ مانند: جَلَستَ ، جَلَستِ ، جَلَستُ
۲- تاء تأنيث ساکن؛ مانند: جَلَسَت ، ذَهَبَت، نَصَرَت
۳- ضمير ياء ؛ مانند: تَجلِسينَ ، تَذهَبينَ ، إجلِسي ، إذهَبي .
۴- نون تأکيد؛ مانند: يَجلِسَنَّ ، يَذهَبُنَّ .
۵- و هر کلمه ای که قبل از آن قَد ، لَم، سَوف ، و سَ بيايد.
حرف : هرکلمه ای که به تنهايی دارای معنای مستقلی نيست حرف است؛ مانند: مِن: از / علَی: روی...
تمرين : در جملات زير انواع کلمه ( اسم فعل، حرف ) را پيدا کرده، نشانه های آن را دقيقاً ذکر کنيد:
۱- القطاعُ الخاصُّ سَيَتَوَلَّی قريباً مَسؤوليّةَ رَحلاتِ الطَّيرانِ الدَّاخليَّة .
۲- هُوَ راقِدٌ في المستشفی .
۳- غادرَ المدينَةَ .
۴- الفولُ الأخضرُ غِذاءٌ حَسنٌ وَ خُضرَةٌ لذيذَةٌ .
۵- إکتشافُ مُوَرِّثَةٍ جديدةٍ تُنَشِّطُ عُصَيَّاتِ السِّلِ .
۶- إفتَتَحَ الأطّباءُ الإجتماعَ بِتِلاوةِ آياتٍ مِنَ القُرآنِ .
۷- أطلقَ الجنودُ النَّارَ عَلَی الأعداءِ .
درس دوم: اسم از نظر تعداد
اسم از نظر تعداد بر سه نوع است: مُفرَد، مُثَنَّی، جمع
اسمی که بر يک فرد يا يک شیء دلالت کند« مُفرَد» و اسمی که بر دو فرد يا دو شیء دلالت کند «مُثَنَّی» ناميده می شود.
اسمِ مثنی با افزودن «انِ» و «ينِ» ساخته می شود؛ مانند: طفل+انِ= طِفلانِ/ مُعَلِّم+انِ= مُعَلِّمانِ/ مُعَلِّمَةٌ+ انِ= مُعَلِّمانِ/ طفل+ينِ= طفلَينِ/ مُعَلِّمَةٌ+ينِ= مُعَلِّمَتَينِ
اسمی که بر بيش از بر دو فرد يا دو شیء دلالت کند «جمع» ناميده می شود.
جمع بر دو قسم است: «سالم» و « مُکَسَّر»
جمع سالم نيز بر دو قسم است: مذکر و مؤنث
«جمع سالم مذکر» با افزودن «ونَ» يا «ينَ» به آخر مذکرِ عاقل (انسان) ساخته می شود ؛ مانند: معلم+ونَ= معلمونَ / معلم+ ينَ= معلمينَ.
«جمع مؤنث سالم» با افزودن «ات» به آخر مفرد (معمولاً مؤنث) ساخته می شود؛مانند: معلمة+ات= معلمات/ مؤدبة+ات= مؤدبات/ عالمة+ات= عالمات
نکته اول: در جمع مؤنث سالم تاء گرد ( ة ) از آخر مفرد آن حذف گردد.
نکته دوم: مصدر هايی که بيش از سه حرف دارند، با «ات» جمع بسته می شوند؛ مانند: إحسان ( إحسانات ) / تَعريف ( تَعريفات) / تَعارُف (تَعارُفات)/ إکرام (إکرامات)/ انتشار (انتشارات)/ تَهاجُم (تَهاجُمات )/
نکته سوم: اسم هايی که علامت تأنيث ( ة، ی، اء ) دارند نيز با «ات» جمع بسته می شوند؛ مانند: جَميلة (جَميلات) / حُمَّی (حُمَّيات) / صَحراء (صَحراوات).
جمع مُکَسَّر جمعی است که شکل مفرد آن تغيير يافته باشد؛ مانند: مَدارِس جمع مدرسة/ شُعَراء جمع شاعِر/ أقلام جمع قَلَم / بِحار جمع بَحر
جمع های مکسر سماعی هستند یعنی آنها را بایستی از راه شنیدن از عرب یا مراجعه به فرهنگ های لغت عربی پیدا اما برخی از علمای صرف قواعدی را برای جمع مکسر وضع کرده اند که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
نکته اول: صفت های که مذکر آنها بر وزن (أفعل) و مونث آنها بر وزن (فعلاء) است جمع آنها بر وزن ( فُعل) است مانند:
مذکر مؤنث جمع
أسود(سیاه) سوداء سُود
أحمر(سرخ) حمراء حُمر
أخضر(سبز) خضراء خُضر
أصفر(زرد) صفرء صُفر
أزرق(آبی) زرقاء زُرق
أسمر(سبزه.گندمگون) سمراء سُمر
أعرج(لنگ) عرجاء عُرج
أعمی(کور) عمیاء عُمی
أبکم (لال) بکماء بُکم
أحول (چپ چشم) حولاء حُول
أصمّ (کر) صمّاء صُمّ
أقرع(کچل) قرعاء قُرع
أحدب (گوژپشت) حدباء حُدب
أطرش (کر) طرشاء طُرش
نکته دوم: اسم های تفضیل بر وزن (أفاعل) جمع بسته می شوند:
أکبر(بزرگ تر) أکابر/ أصغر(کوچک تر)أصاغر/ أعظم (بزرگ تر) أعاظم
نکته سوم: اسم های منقوص بر وزن (فُعلة) جمع بسته می شوند:
توضیح: اسم منقوص اسمی است که به (یاء) ماقبل مکسور ختم می شود:مانند: داعی. راضی
مفرد جمع
داعی دُعاة
قاضی قُضاة
راضی رُضاة
کافی کُفاة
ناجی نُجاة
شافی شُفاة
حاکی حُکاة
راعی رُعاة
درس سوم: نوع اسم (مذکر، مؤنث)
اسم يا مذکر است يا مؤنث و هرکدام حقيقی اند يا مجازی
الف- مذکر حقيقی (انسان و حيوان) مانند: رَجُل(مرد) / دِيک (خروس)
ب- مؤنث حقيقی(انسان و حيوان) مانند: إمرَأَة (زن) / دَجاجَة (مرغ)
ج- مذکر مجازی (غير انسان و حيوان) مانند: دَفتَر، قَلَم
د- مؤنث مجازی(انسان و حيوان) مانند:حَديقَة (باغ) / غابَة (جنگل)
اسم مؤنث غالباً به يکی از سه علامت زير ختم می شود:
1- تاء مُدَوَّرَة (تاء گرد) مانند:معلمة،مدرسة،حديقة
2- الف ممدودة ( الف و همزه) مانند: زهراء، حَمراء
3- الف مقصورة (الف تنها) مانند: ليلی، دنيا
آن دسته از اسم های مؤنث که علامت تأنيث ندارند (اعم از حقيقی و مجازی) «مؤنث معنوی» ناميده می شوند مانند: أُم:مادر/ شمس:خورشيد/ أرض:زمين/ مريم/ زينب/ نار:آتش/ حَرب:جنگ / نَفس/
آن دسته از اسم های مذکر که در آخر آن علامت تأنيث وجود دارد «مؤنث لفظی» می نامند؛مانند: معاوية،
طلحة،حمزة،زکرياء،موسی،عيسی،يحيی
درس چهارم: اسم های مشتق
اسم هايی هستند که از کلمات ديگری گرفته شده اند و غالباً دارای معنای وصفی می باشند. اسم های مشتق بر هشت نوع هستند که عبارتند از: اسم فاعل،اسم مفعول،صفت مشبهه،اسم مبالغه،اسم تفضيل،اسم مکان،اسم
زمان،اسم آلت.
1-اسم فاعل:اسمی است که بر انجام دهنده ي عملی يا دارنده حالتی دلالت می کند که معمولاً با صفت فاعلی فارسی مطابقت می کند و به دو صورت ساخته می شود:
از ثلاثی مجرد،اسم فاعل بر وزن «فاعِل»می آيد؛مانند: کاتِب، عالِم که از «کَتَب» و «عَلِمَ» ساخته شده اند.
در غير ثلاثی مجرد، اسم فاعل از فعل مضارع ساخته می شود؛بدين ترتيب که به جای حرف مُضارِعَه، ميم مضموم(مُ) می آيد و حرف پيش از آخر مکسور می شود؛مانند:
مُؤَدِّب (اسم فاعل) از يُؤَدَّبُ (فعل مضارع)
مُعَلِّم (اسم فاعل) از يُعَلِّمُ (فعل مضارع)
مُدافِع(اسم فاعل) از يُدافِعُ (فعل مضارع)
نکته: اسم فاعل، به صورت مذکر،مؤنث،مفرد،مثنی،جمع در می آيد، به صرف اسم فاعل همراه ضماير منفصل دقت کنيد:
هُوَ مُعَلِّمٌ/ هِيَ مُعَلِّمَةٌ/ هُما مُعَلِّمان/ هُما مُعَلِّمَتانِ/ هُم مُعَلِّمُونَ/ هُنَّ معَلِّماتٌ/ أنتَ مُعَلِّمٌ/ أنتِ مُعَلِّمَةٌ/ أنتُما مُعَلِّمانِ/ أنتُما مُعَلِّمَتانِ/ أنتُم مُعَلِّمُونَ/ أنتُنَّ مُعَلِّماتٌ/ أنَا مُعَلِّمٌ / أنَا مُعَلِّمَةٌ/ نَحنُ مُعَلِّمان/ نَحنُ مُعَلِّمَتانِ/ نَحنُ مُعَلِّمُونَ/ نَحنُ مُعَلِّماتٌ.
2-اسم مفعول: اسمی است که بر کسی يا چيزی دلالت می کند که عملی بر آن واقع شده است که معمولاً با صفت مفعولی فارسی مطابقت می کند و همچون اسم فاعل به دو صورت ساخته می شود:
از ثلاثی مجرد، اسم مفعول بر وزن «مَفعُول» می آيد؛مانند:مَکتُوب، مَعلُوم که از فعل« کَتَبَ» و «عَلِمَ» ساخته شده اند.
و در غير ثلاثی مجرد، اسم مفعول از فعل مضارع ساخته می شود؛ بدين ترتيب که به جای حرف مُضارِعَه ميم مضموم(مُ) می آيد و حرف پيش از آخر مفتوح می شود؛مانند:
مُؤَدَّب (اسم مفعول) از يُؤَدَّبُ (فعل مضارع)
مُقَدَّم(اسم مفعول) از يُقَدِّمُ(فعل مضارع)
مُستَخدَم(اسم مفعول) از يَستَخدِمُ(فعل مضارع)
نکته: اسم مفعول نيز مانند اسم فاعل به صورت مذکر،مؤنث،مفرد،مثنی،جمع در می آيد، به صرف اسم مفعول همراه ضماير منفصل دقت کنيد:
هُوَ مُؤَدَّبٌ/ هِيَ مُؤَدَّبَةٌ/ هُما مُؤَدَّبانِ/ هُما مُؤَدَّبَتانِ/ هُم مُؤَدَّبُونَ/ هُنَّ مُؤَدَّباتٌ/ أنتَ مُؤَدَّبٌ / أنتِ مُؤَدَّبَةٌ / أنتُما مُؤَدَّبانِ / أنتُما مُؤَدَّبَتانِ / أنتُم مُؤَدَّبُونَ / أنتُنَّ مُؤَدَّباتٌ / أنَا مُؤَدَّبٌ/ أنَا مُؤَدَّبَةٌ / نَحنُ مُؤَدَّبانِ / نَحنُ مُؤَدَّبَتانِ / نَحنُ مُؤَدَّبُونَ / نَحنُ مُؤَدَّباتٌ.
3-صفت مُشَبَّهَة: اسمی است که بر دارندهي صفتی دايمی و پايدار دلالت می کند که معمولاً با صفت مطلق فارسی مطابقت دارد مانند: شَريف، شُجاع.
مهم ترين اوزان صفت مشبهه عبارتند از: فَعِيل (کَرِيم:بخشنده)، فَعُول وَقُور:شکيبا)، فَعِل (حَذِر:محتاط)، فَعَل (حَسَن:نيکو)، فُعال (شُجَاع:دلاور)، فَعلان (يَقظان:بيدار)
نکته: صفت مشبهة نيز مانند اسم فاعل و اسم مفعول صرف می شود، به صرف صفت مشبهة همراه ضماير منفصل دقت کنيد:
هُوَ کَرِيمٌ/ هِيَ کَرِيمَةٌ/ هُما کَرِيمانِ/ هُما کَرِيمَتانِ/ هُم کُرَماءُ/ هُنَّ کَرِيماتٌ/ أنتَ کَرِيمٌ / أنتِ کَرِيمَةٌ / أنتُما کَرِيمانِ / أنتُما کَرِيمَتانِ / أنتُم کُرَماءُ / أنتُنَّ کَرِيماتٌ/ أنَا کَرِيمٌ / أنَا کَرِيمَةٌ / نَحنُ کَرِيمانِ / نَحنُ کَرِيمَتانِ / نَحنُ کُرَماءُ / نَحنُ کَرِيماتٌ.
4-اسم مبالغه: اسمی است که معنی کثرت در صفت از آن مفهوم می شود. مهم ترين اوزان اسم مبالغه عبارتند از:فَعَّال (رَزَّاق:بسيار روزی دهنده)،فَعَّالَة (عَلّامَة:بسيار دانا)، فَعِيل (قَدِير:بسيار توانا).
5-اسم تفضيل:هر اسمی که دارای معنای برتری و فزونی صفتی در فرد يا گروه، نسبت به فرد يا گروه ديگر باشد «اسم تفضيل» می گويند؛مانند:المُؤمنُ أَصبَرُ مِن غَيرِه: مؤمن از ديگران شکيباتر است.
اسم تفضيل با صفت تفضيلی و صفت عالی فارسی مطابقت می کند. و بر وزن «أَفعَل» (برای مذکر)و«فُعلَی»(برای مؤنث)می آيد؛مانند:أَکبَر:بزرگ تر، کُبرَی: بزرگ تر/ أَصغَر، صُغرَی:کوچک تر.
نکته: کاربرد وزن «فُعلَی» بسيار اندک است و از طرفی کاربرد آن سَماعِيّ (شنيدنی) است، بنابر اين می توان از وزن «أَفعَل» برای مذکر و مؤنث استفاده کرد.
6و7- اسم زمان و اسم مکان: به اسم هايی همچون مَوعِد،مَبدَأ که زمان وقوع فعلی را نشان می دهند«اسم زمان» می گويند.
به اسم هايی همچون مَسجِد، مَشهَد که مکان وقوع فعلی را نشان می دهند« اسم مکان» می گويند.
از ثلاثی مجرد، اسم زمان و اسم مکان بر وزن «مَفعَل» و «مَفعِل» می آيد.در غير ثلاثی مجرد، اسم زمان و اسم مکان بر وزن اسم مفعول (ثلاثی مزيد) ساخته می شود؛مانند: مُجتَمَع، مُستَخرَج.
نکته : جمع اسم های مکان و زمان که بر وزن «مَفعَل» و «مَفعِل» می آيند، بر وزن «مَفاعِل» است؛مانند:مَسجِد(مَساجِد)/مَشهَد (مَشاهِد)/ مَنظَر (مَناظِر)/ مَکتَب (مَکاتِب)/ مَحفِل (مَحافِل) / مَغرِب (مَغارِب) / مَطعَم (مَطاعِم)
8-اسم آلت:اسمی است که بر ابزار انجام فعل دلالت می کند و معمولاً بر يکی از اين سه وزن می آيد:
مِفعَل مانند: مِقبَض (دستگيره)
مِفعَلَة مانند:مِکنَسَة ( جارو)
مِفعال مانند: مِفتاح (کليد)
نکته: اسم آلت بر دو نوع است؛ 1- مُشتق: که بر سه وزن مِفعَل، مِفعَلَة، مِفعال
می آيد، اين اوزان سَماعِيّ هستند.2- غير مُشتق: اين گونه اسم ها دارای قاعده خاصی نيستند؛مانند: جَرَس (زنگ) / سِکِّين (چاقو)/ شاکُوش (چکش)
درس پنجم: ضماير
ضماير: کلماتی هستند که جای اسم ظاهر را می گيرند و بر دو قسم هستند؛
مُنفَصِل و مُتَّصِل
ضماير منفصل: ضمايری هستند که به تنهايی و مستقلاً به کار می روند؛ مانند: هُوَ:او (مذکر)/ هِيَ:او (مؤنث)/ هُما:آن دو (مذکر و مؤنث)/ هُم:آن ها (جمع مذکر)/ هُنَّ:آن ها (جمع مؤنث)/ أَنتَ:تو(مذکر)/ أَنتِ: تو (مؤنث)/ أَنتُما: شما (مُثَنَّی برای مذکر و مؤنث)/ أَنتُم: شما(جمع مذکر)/ أَنتُنَّ: (جمع مؤنث)/ أَنَا: من (مذکر و مؤنث)/ نَحنُ: ما (مُثَنَّی مذکر و مؤنث،جمع مذکر و مؤنث)/
ضماير متصل: ضمايری هستند که بايد با کلمه ای ديگر همراه باشند و هيچ گاه به تنهايی به کار نمی روند؛ مانند: «الف» در «کَتَبَا، کَتَبَتا»، «واو» در «کَتَبُوا»، «هُ» در «نَصَرَهُ» و «کُم» در «کِتابُکُم».
ضماير متصل به انواع کلمه (فعل، اسم، حرف ) متصل می گردند.
الف-ضمايری که به اسم و حرف متصل می شوند؛ عبارتند از:
« هُ، ها،هُما، هُم، هُنَّ، کَ، کِ، کُما، کُم، کُنَّ، ي، نا »
مِنهُ: از او (مذکر)/ مِنها: از او (مؤنث)/ مِنهُما:از آن دو (مثنای مذکر و مؤنث)/ مِنهُم: از آنها(جمع مذکر)/ مِنهُنَّ: از آنها (جمع مؤنث)/ مِنکَ: از تو (مذکر)/ مِنکِ (مؤنث)/ مِنکُما: از شما (مثنای مذکر و مؤنث)/ مِنکُم: از شما (جمع مذکر)/ مِنکُنَّ: از شما (جمع مؤنث)/ مِنِّي: از من (مذکر و مؤنث)/ مِنَّا: از ما (مثنای مذکر و مؤنث، جمع مذکر و مؤنث).
کِتابُهُ: کتابش (مذکر)/ کِتابُها: کتابش (مؤنث)/ کِتابُهُما: کتابشان (مثنای مذکر و مؤنث)/ کِتابُهُم: کتابشان (جمع مذکر)/ کِتابُهُنَّ: کتابشان (جمع مؤنث)/ کِتابُکَ: کتابت (مذکر)/ کِتابُکِ: کتابت (مؤنث)/ کِتابُکُما: کتابتان (مثنای مذکر و مؤنث)/ کِتابُکُم: کتابتان (جمع مذکر)/ کِتابُکُنَّ: کتابتان (جمع مؤنث)/ کِتابِي: کتابم(مذکر و مؤنث)/ کِتابُنا: کتابمان(مثنای مذکر و مؤنث، جمع مذکر و مؤنث).
ب-ضمايری که به فعل متصل می شوند؛ عبارتند از:
« تْ، تَ، تِ، تُ، نا، الف، ي، واو، ن » مانند:
جَلَسَتْ: نشست (مؤنث)/ جَلَستَ: نشستی (مذکر)/ جَلَستِ: نشستی (مؤنث)/ جَلَستُ: نشستم (مذکر و مؤنث)/ جَلَسنا: نشستيم (مثنای مذکر و مؤنث، جمع مذکر و مؤنث)/ جَلَسَا: آن دو نشستند (مذکر)/ جَلَسَتا: آن دو نشستند (مؤنث)/ إجلِسِي: بنشين (مؤنث)/ جَلَسُوا: نشستند (جمع مذکر)/ جَلَسنَ: نشستند (جمع مؤنث).
نکته اول: ضميرهای متصل « تْ، تَ، تِ، تُ، نا » فقط همراه فعل ماضی می آيند؛ مانند:
کَتَبَتْ، جَلَسَتْ، ذَهَبَتْ، قالَتْ، سَأَلَتْ، وَصَلَتْ[1] ( برای «او» مؤنث)
کَتَبتَ، جَلَستَ، ذَهَبتَ، قُلتَ، سَأَلتَ، وَصَلتَ[2] ( برای «تو» مذکر)
کَتَبتِ، جَلَستِ، ذَهَبتِ، قُلتِ، سَأَلتِ، وَصَلتِ ( برای «تو» مؤنث)
کَتَبتُ، جَلَستُ، ذَهَبتُ، قُلتُ، سَأَلتُ، وَصَلتُ[3] ( برای «من» مذکر و مؤنث)
کَتَبنا، جَلَسنا، ذَهَبنا، قُلنا، سَأَلنا، وَصَلنا[4] ( برای «ما» مذکر و مؤنث)
نکته دوم: ضمير «ي» همراه فعل مضارع و امر می آيد؛ مانند:
مضارع: تَجلِسِينَ، تَذهَبِينَ، تَقُولینَ، تَصِلِينَ ( برای «تو» مؤنث)
امر: إِجلِسِي، إِذهَبِي، قُولِي، صِلِي[5]( برای «تو» مؤنث)
نکته سوم: ضميرهای «واو» ، «ن» و «الف»همراه فعل ماضی، مضارع، و امر می آيند؛ مانند:
ضمير «واو»
ماضی: جَلَسُوا، ذَهَبُوا، قالُوا، سَأَلُوا، وَصَلُوا ( برای«آن ها» جمع مذکر)
مضارع: يَجلِسُونَ، يَذهَبُونَ، يَقُولُونَ، يَسأَلُونَ، يَصِلُونَ (( برای«آن ها» جمع مذکر)
امر: إِجلِسُوا، إِذهَبُوا، قُولُوا، إِسأَلُوا، صِلُوا ( برای«شما» جمع مذکر)
ضمير«ن»
ماضی: جَلَسنَ، ذَهَبنَ، قُلنَ، سَأَلنَ، صِلنَ( برای«آن ها» جمع مؤنث)
مضارع: يَجلِسنَ، يَذهَبنَ، يَقُلنَ، يَسأَلنَ، يَصِلنَ (( برای«آن ها» جمع مؤنث)
امر: إِجلِسنَ، إِذهَبنَ، قُلنَ، إِسأَلنَ، صِلنَ ( برای«شما» جمع مؤنث)
ضمير «الف»
ماضی: جَلَسا، ذَهَبا، قالا، سَأَلا، وَصَلا ( برای«آنها» مثنای مذکر)
مضارع: يَجلِسانِ، يَذهَبانِ، يَقُولانِ، يَسأَلان، يَصِلان (برای«آنها» مثنای مذکر)
امر: إِجلِسا، إِذهَبا، قُولا، إِسأَلا، صِلا ( برای«شما» مثنای مذکر)
درس ششم: فعل لازم و متعدی
« در اين دو عبارت دقت کنيد:
خَرَجَ الطّالبُ. دانش آموز خارج شد.
فَرِحَ التِّلميذُ. دانش آموز خوشحال شد.
کلمات ( خرَجَ، فَرِحَ ) فعل هستند و کلمات ( الطالب، التلميذ ) فاعل اين دو فعل می باشند. می بينيم که اين دو فعل با فاعل خود دارای معنای کاملی هستند وبه مفعول نياز ندارند. بنابر اين فعلی که به مفعول احتياج نداشته باشد ( لازم ) ناميده می شود. »
« در اين دو جمله دقت کنيد:
کَتَبَ الطَّالبُ الدَّرسَ : دانش آموز درس را نوشت.
فَرَّحَ التِّلميذُ المُعَلِّمَ : دانش آموز معلم را خوشحال کرد.
کلمات ( کتب، فَرَّحَ ) فعل و ( الطالب، التلميذ ) فاعل اين فعل ها هستند و کلمه های ( الدرس، المعلم ) مفعول آنها می باشند.
ملاحظه می کنيم که فعل های ( کَتَبَ، فَرَّحَ ) علاوه بر فاعل به مفعول نيز احتياج دارند تا معنی آنها کامل شود. فعلی که علاوه بر فاعل به مفعول نيز احتياج داشته باشد، ( متعدی ) ناميده می شود. »
جملاتی در فعل لازم
ذَهَبَ محمّدٌ إلی المَدرسةِ: محمد به مدرسه رفت.
ذهب: فعل ماضی/ محمد: فاعل و مرفوع
جاءَ الطُّلابُ مِنَ الجامِعَةِ: دانشجويان از دانشگاه آمدند.
جاء: فعل ماضی/ الطلاب: فاعل و مرفوع
دَخَلَ المُعَلِّمُ فی الصَّفِ: معلم وارد کلاس شد.
دخل: فعل ماضی/ المعلم: فاعل و مرفوع
خَرَجَ الأطفالُ مِنَ البَيتِ: کودکان از خانه خارج شدند.
خرج: فعل ماضی/ الأطفال: فاعل و مرفوع
جَلَسَ الضُّيُوفُ فی الغُرفَةِ: مهمانان در اتاق نشستند.
جلس: فعل ماضی/ الضيوف: فاعل و مرفوع
قامَ الأُستاذُ مِن مَکانِه: استاد از جايش بلند شد.
قام: فعل ماضی/ الأستاذ: فاعل و مرفوع
نامَ الطِّفلُ عَلی السَّريرِ:کودک روی تخت خوابيد.
نام: فعل ماض/ الطفل: فاعل و مرفوع
تمرين: در جملات زير با توجه به معنی جملات (فعل، فاعل) را پيدا کنيد:
نَهَضَ والِدي مِنَ النَّومِ: پدرم از خواب بيدار شد.
تَکَلَّمَ الخَطيبُ علی المِنبَرِ: سخنران روی منبر سخنرانی کرد.
سَکَتَ التَّلاميذُ: دانش آموزان ساکت شدند.
لَعِبَ الطِّفلُ فی المَلعَبِ: کودک در ورزشگاه بازی کرد.
ذاعَ صِيتُهُ: آوازه اش بلند يافت.
عَزَمَ عَلَی السَّفَرِ: آهنگ سفر کرد.
سَلَّمَت فاطِمةُ علی والِدِها: فاطمه به پدرش سلام کرد.
اِشتَغَلَت سعيدةٌ فی المَطبَخِ: سعيده در آشپزخانه کار کرد.
خَطَبَت إحدَی الأخواتِ فی المُؤتَمَرِ: يکی از خواهران در کنفرانس سخنرانی کرد.
فَرِحَت النِّساءُ بِالخَبَرِ: زنان از خبر خوشحال شدند.
اِجتَمَعَتِ المُعَلِّماتُ فی النّادِي: خانم معلم ها در باشگاه جمع شدند.
خَرَجَت المُمَرِّضَةُ مِنَ المُختَبَرِ: خانم پرستار از آزمايشگاه خارج شد.
نَجَحَت أُختي فی الإمتحانِ: خواهرم در امتحان قبول شد.
رَسَبَت الطّالِبَةُ فی إمتِحانِ القَبُولِ: دانش آموز(مؤنث) در کنکور ردّ شد.
اِستَيقَضَت اِبنَتي فی الصَّباحِ الباکِرِ: دخترم صبح زود بيدار شد.
أقلَعَت الطَّائِرَةُ مِنَ المَطارِ: هواپيما از فرودگاه برخاست.
حَضَرَ کَعُضوِ شَرَفٍ في هذا الإجتِماعِ: او به عنوان عضو افتخاری در اين جلسه حاضر شد.
قالَ آسِفاً. با افسوس گفت.
جملاتی در فعل متعدی
رَأيتُ عَليّاً فی الشَّارِعِ: علی را در خيابان ديدم.
رأی: فعل ماضی/ تُ: فاعل ضمير بارز/ علياً: مفعول به و منصوب
قَرَأتُ کِتاباً فی عِلمِ الإجتِماعِ: يک کتاب جامعه شناسی خواندم.
قرأَ: فعل ماضی/ تُ: فاعل ضمير بارز/ کتاباً: مفعولٌ به و منصوب
وَضَعَ کِيسَ الطَّعامِ أَمامَهُ: کيسهﻯ غذا را جلو او گذاشت.
وضع: فعل ماضی/ فاعل ضمير مستتر (هُوَ) / کيسَ: مفعولٌ به و منصوب
سَمِعتُ تَغريدَ الطُّيُورِ: آواز پرندگان را شنيدم.
سمع: فعل ماضی/ تُ: فاعل ضمير بارز/ تغريدَ: مفعولٌ به و منصوب
اِشتَرَی ذلکَ البُستانَ مِن صاحِبِه، وَ وَهَبَهُ لِلفَتَی: آن باغ را از صاحبش خريد، و آن را به جوان بخشيد.
إشتری: فعل ماضی/ فاعل ضمير مستتر(هُوَ)/ ذلکَ: مفعولٌ به و محلاً منصوب/ وهبَ: فعل ماضی/ فاعل ضمير مستتر(هُوَ)/ هُ: مفعولٌ به و محلاً منصوب
تمرين: در جملات زير با توجه به معنی جملات (فعل، فاعل، مفعولٌ به) را پيدا کنيد:
أَخَذتُ مِن أخي کتاباً: از برادرم کتابی گرفتم.
فَرَضَ اللهُ الصَّومَ: خداوند روزه را واجب کرد.
جَعَلُوا أصابِعَهُم فی آذانِهِم: انگشت هايشان را در گوششان قرار دادند.
يَترُکُ الصَّائِمُ الطَّعامَ وَ الشَّرابَ: روزه دار خوردن و آشاميدن را ترک می کند.
يَغفِرُ اللهُ ذَنبَ الصَّائِمِ: خداوند گناه روزه دار را می آمرزد.
غَسَلَت أُمّي المَلابِسَ فی الغَسَّالَةِ: مادرم لباس ها در لباسشويی شست.
غسل: فعل ماضی/ تاء(ت) تأنيث/ امّ: فاعل و تقديراً مرفوع/ ي: مضافٌ اليه و محلاً مجرور/ الملابسَ: مفعولٌ به و منصوب
شاهَدتُ بَرامَجَ التِّلفِزيُونِ: برنامه تلويزيون را ديدم.
تَصَدَّقَ الغَنِيُّ عَلَی الفَقيرِ: ثروتمند به تهيدست صدقه داد.
لَقِيتُ سَعيداً فی السُّوقِ: سعيد را در بازار ديدم.
وَضَعتُ الکتابَ علی الرَّفِّ: کتاب را روی طاقچه گذاشتم.
سَوَّی النَّجَّارُ الخَشَبَةَ بِالمَنجَر: نجار چوب را با رنده صاف کرد.
أَدَّيتُ صَلاةَ الصُّبحِ: نماز صبح را به جا آوردم.
أَلقی الحُلَفاءُ قُنبُلَةً ذَرِّيَّةً علی هيروشيما: متفقين يک بمب اتمی بر روی هيروشيما انداختند.
تَسَلَّمَ رَئيسُ الجُمهُورِيّةِ أَوراقَ إِعتِمادِ سَفيرِ فَرَنسَا الجَديدِ: رئيس جمهور اعتبار نامه سفير جديد فرانسه را دريافت کرد.
تَلَقَّت أفغانِستانُ دَعماً مالِيّاً لِلأُمَمِ المُتَّحِدَةِ: افغانستان کمک مالی سازمان ملل را دريافت کرد.
إِفتَرَسَهُ الذِّئبُ: گرگ او را دريد.
افترسَ: فعل ماضی/ هُ:مفعولٌ به و محلاً منصوب/ الذئبُ: فاعل و مرفوع
سَرَق اللِّصُ أموالاً کَثيرَةً مِن بُيُوتِ النَّاسِ: دزد اموال بسياری از خانه های مردم دزديد.
رَدَّ ما سَرَقَهُ: آنچه را دزديد بازگرداند.
رَفَضَ المُتَحَدِّثُ بِاسمِ وِزارَةِ الخارِجِيَّةِ الإفصاحَ عَن نَتائِجِ المُحادَثاتِ: سخنگوی وزارت خارجه از دادن توضيح پيرامون نتايج مذاکرات خودداری کرد.
نَسَّقَ بَرامِجَ المُؤتَمَرِ: برنامه های کنفرانس هماهنگ کرد.
دَفَعَ السَّيَّارَةَ: ماشين را هل داد.
وَصَفَ نَتيجَةَ المُفاوَضاتِ بَينَ البَلَدَينِ بِأَنَّها إيجابِيَّةٌ: نتيجه مذاکرات ميان دو کشور را مثبت خواند.
أَتَمَنَّی لَکَ طِيبَ الإقامَةِ: اقامت خوشی را برای تو آرزو می کنم.
إستَرَدَّ الهُدُوءَ إلی المِنطَقَةِ: آرامش را به منطقه بازگرداند.
أزاحَ اللِّثامَ ( السِّتارَ ) عَن مُؤَامَرَةِ الأعداءَ.کَشَفَ النِّقابَ عَن مُؤَامَرَةِ الأعداءَ: از توطئهﻯ دشمنان پرده برداشت.
أَلحَقَ القَصفُ خَسائِرَ فادِحَةً بِالمَناطِقِ السَّکَنِيَّةِ: بمباران خسارت فراوانی به مناطق مسکونی وارد کرد.
فَحَصَ المُفَتِّشُ حِساباتِ الشِّرکَةِ: بازرس حساب های شرکت را کنترل کرد.
شَرَّدَ فَيَضانُ النَّهرِ أهالي القَريَةِ: طغيان رودخانه مردم روستا را آوره کرد.
أُعطيکَ ثَلاثَ حِکَمٍ إذا تَعَلَّمتَها نِلتَ خَيراً کَثيراً: به تو سه حکمت می دهم، اگر آنها را ياد بگيری به خير فراوانی دست می يابی.
أَلقَی الأُستاذُ مُحاضَرَةً حَولَ مُمَيِّزاتِ الشَّعرِ المُعاصِرِ: استاد در بارهﻯ ويژگی های شعر معاصر سخنرانی کرد.
رَأيتُ أباکَ فی دُکّانِهِ: پدرت را در مغازه ديدم.
صَافَحتُ أَخاکَ فی القاعَةِ: به برادرت در سالن دست دادم.
وَدَّعتُ المُسافرينَ فی المَطارِ: در فرودگاه با مسافران خداحافظی کردم.
وَعَدَ اللهُ المُؤمنينَ الصَّادِقينَ بِالنَّصرِ: خداوند به مؤمنان راستين وعده پيروزی داد.
هَزَمُ الشَّعبُ المُستَکبرينَ: ملت مستکبران را شکست داد.
أُحِبُّ العامِلينَ مِن أَجلِ الإسلامِ: کسانی را که به خاطر اسلام کار می کنند،دوست دارم.
أَکرَهُ المُنافِقينَ: از منافقان نفرت دارم.
خَلَفَ أباهُ في إدارَةِ المَصنَع: جای پدرش را در اداره کارخانه گرفت.
غَسَلتُ يَدي وَ وَجهي: دست و صورتم را شستم.
نَظَّفتُ أسناني: دندان هايم را تميز کردم.
جَمَعتُ کُتُبي:کتاب هايم را جمع کردم.
أنهَيتُ دِراسَتي: درس هايم به پايان رساندم.
کَتَبتُ واجِباتي: تکاليفم نوشتم.
غادَرتُ مَدينَتي: شهرم را ترک کردم.
رَأی الغُرابُ الغَزالَ في شَبَکَةِ الصَّيادِ، يُحاوِلُ الخُروجَ وَ لا يَستَطِيعُ: کلاغ آهو را در دام صياد، در حالی که تلاش می کرد از ( آن ) خارج شود و نمی توانست.
قَطَعَ السِّنجابُ الشَّبَکَةَ، وَ خَلَّصَ الغَزالَ: سنجاب دام را بريد، و آهو را آزاد کرد.
قَرَأتُ في الجَرائِدِ خَبراً جَديداً: در روزنامه ها خبر جديدی را خواندم.
قَرَأنا قِصَّةً حَديثَةً: داستان تازه ای را خوانديم.
وَجَدتُ في السُّوقِ فَواکَهَ مُختَلِفَةً: در بازار ميوه های گوناگونی يافتم.
أَمسَکَ الطَّالبُ الکِتابَ وَ قَلَّبَ صَفَحاتِهِ: دانش آموز کتاب را گرفت و صفحات آن را ورق زد.
طَبَعَ المُوَظَّفُ خاتَمَ الجامِعَةِ عَلَی شَهاداتِ النَّجاحِ: کارمند مُهر دانشگاه را بر کارنامه های قبولی زد.
رَشَّ الأَرضَ بِالماءِ: زمين را آب پاشی کرد.
سَلَقَ الطَّبَّاخُ البَطا طا: آشپز سيب زمينی را آب پز کرد.
طَلَی السِّوارَ بِماءِ الذَّهَبِ، مَوَّهَ السِّوارَ بِماءِ الذَّهَبِ: النگو را آب طلا داد.
عَمَّرَ اللهُ بَيتَهُ : خانه اش آباد باد، خداوند خانه اش را آباد گرداند.
أَتلَفَ أَموالَهُ، أَفنَی أَموالَهُ: اموالش را بر باد داد.
نَفَخَ الکُرَةَ : توپ را باد کرد.
نَفَخَ إِطارَ السَّيَّارَةِ : لاستيک ماشين را باد کرد.
فَتَّشَ أَمتِعَةَ الرُّکَّابِ: بارهای مسافران را بازرسی کرد.
أَثبَتَ بَراءَتَهُ : بی گناهيش را ثابت کرد.
سَجَّلَ الأُستاذُ أَسماءَ الطَّلَبَةِ فِي دَفتَرِهِ: استاد اسامی دانشجويان را در دفترش ثبت کرد.
أَخصَبَ نُزُولُ الأَمطارِ الأَرضَ، أَخصَبَ هُطُولُ الأَمطارِ الأَرضَ: بارندگی زمين را حاصلخيز کرد.
أَحضَرَ الطَّعامَ، حَضَّرَ الطَّعامَ، أَعَدَّ الطَّعامَ: غذا را حاضر کرد.
لامَهُ عَلَی سُوءِ سُلُوکِهِ، عاتَبَهُ عَلَی سُوءِ سُلُوکِهِ، عَيَّرَهُ بِسُوءِ تَصَرُّفاتِهِ: او را به خاطر بد رفتاريش سرزنش کرد.
دَفَنُوا جُثَّةَ الشَّهيدِ: پيکر شهيد را به خاک سپردند.
دفن: فعل ماضی/ واو: فاعل ضمير بارز و محلاً مرفوع/ جثة: مفعولٌ به و منصوب
نَفَّضَ ثَوبَهُ المُغَبَّرَ: لباس خاک آلودش را تکاند.
مطالب مشابه : آموزش مکالمه عربی، آموزش صرف و نحو، آشنايی با اصطلاحات مطبوعاتی،اعراب قرآن، ضرب المثل (جهت مکالمه با دانلود رایگان آموزش عربی+آموزش آنلاین زبان عربی+یادگیری آنلاین آموزش مکالمه عربی، آموزش صرف و نحو، آشنايی با اصطلاحات مطبوعاتی،اعراب قرآن، ضرب المثل آموزش زبان عربی - تعلیم اَللغة العَربیة - آموزش بسیار ساده مکالمه زبان عربی - آموزش مکالمه عربی، آموزش صرف و نحو، آشنايی با اصطلاحات مطبوعاتی،اعراب قرآن، ضرب المثل آموزش مکالمه عربی، آموزش صرف و نحو، آشنايی با اصطلاحات مطبوعاتی،اعراب قرآن، ضرب المثل آموزش زبان عربی آموزش مکالمه عربی، آموزش صرف و نحو، آشنايی با اصطلاحات مطبوعاتی،اعراب آموزش مکالمه عربی
یادگیری زبان عربی
آموزش صرف
آموزش بسیار ساده مکالمه زبان عربی
عربی اول دبیرستان.بخش اول
گنجينه واژگان: كَنز المُفرَدات
کتاب آموزش عربی
برچسب :
آموزش مکالمه زبان عربی