دانش آموزان در نقش كروموزوم هاي انساني در فرايند ميتوز و ميوز

دانش آموزان در نقش كروموزوم هاي انساني در فرايند ميتوز و ميوز<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

(روش تدريس ايفاي نقش)

علي محمد ياري – دبير زيست شناسي ناحية 2 اروميه

[email protected]

بسياري از دانش آموزان، اغلب در فهميدن ميتوز و ميوز با مشكل مواجهند، مخصوصاً آنهايي كه رشتة شان علوم نيست. دلايل اين مشكل به ناتواني دانش آموزان در تمايز ما بين مضاعف شدن (همانند سازي) ، جفت شدن(سيناپس)، و جدا شدن(تفكيك) مي باشد، همچنين تعيين و تشخيص اينكه اين فرايندها در ميتوز، ميوز يا هر دو انجام مي گيرند. (Smith, 1991). تصورهاي غلط ديگر شامل نبود فهم اصطلاحات پايه اي گيج كننده مثل كروماتيد با كروموزوم يا كروموزوم هاي مضاعف شده با كروموزوم هاي مضاعف نشده و غيره مي باشد (Kindfield,1994). برخي معلمان روشهاي كاغذ و مداد را به عنوان وسايل كمك آموزشي براي ميتوز و ميوز استفاده مي كنند(Mertens & Walker,1992). كارت هاي بازي براي نشان دادن توليدات متنوع نو تركيب حاصل از ميوز استفاده شده اند(Shumway, 1993). تقريباً تعداد كمي از معلمان تمرينات دست ساز از تقسيم سلولي را با استفاده از ابزار متنوع براي نشان دادن كروموزوم ها در مراحل مختلف تقسيم سلولي، ابداع كرده اند. اين مدل هاي دست ساز كروموزوم ها شامل Sweat socks ( Oakley, 1994)، گل خطمي (Sodenberg, 1992)، نخ و كاغذ ( Stencel, 1995)، لوله پاك كن ( Mathis, 1979)، بعلاوه كيت هاي متنوع تجاري نيز در دسترس، مي باشند. به هر حال ، همانطور كه Clark و Mathis (2000) خاطر نشان كرده اند، كيت هاي تجاري موجود نيز نواقصي دارند. گذشته از قيمت، اين وسايل فقط تعداد محدودي از مفاهيم را نشان مي دهند و انعطاف پذيري لازم براي نشان دادن عناوين پيشرفته يا ارزيابي موقعيت هاي جديد را فراهم نمي كنند. فيشر و همكاران (1986) معتقد بودند كه ... گفتگوهاي متقابلي كه در آنها نوآموز، خلاصه مي كند، تفسير مي كند ... و پيش بيني هايي در بارة يك موضوع ا نجام مي دهد، همانند يك كارشناس مشاورة عاقلانه ا نجام مي دهد و نظر يه مي دهد، مي توا ند تكوين مدل ذهني نو آموز را آسان كند. دانش آموزان غالباً به زحمت آنچه را كه در داخل يك سلول اتفاق مي افتد، مجسم مي كنند. اغلب تكنيك هايي كه به در گير كردن فعال نياز دارند منجر به ماندگارتر و قابل فهم تر شدن مفاهيم براي دانش آموزان مي شوند. در واقع يك فعاليت پيشنهاد شده در گذشته، line dancing بوده است كه دانش آموزان اين فرايند ها را به كار مي گيرند. به هر حال قوانين حاكم در مدرسه مي توانند مشكلاتي را براي انجام دادن اين روش ايجاد كنند.(Clark & mathis, 2000). در اين روش ايفاي نقش، زوج هاي دانش آموزي با يكسان كردن ژاكت ها، كروموزوم ها را نمايش مي دهند. ساير دانش آموزان بدون ژاكت، غشاي سلولي را نشان مي دهند. از دانش آموزان خواسته مي شود كه چطور به دو سلول كوچكتر كه به طور تكويني مشابه با سلول اصلي است، خاتمه پيدا كنند. سپس از دانش آموزان خواسته مي شود تا نقش هر مرحله از ميتوز را اجرا كنند. اين روش فقط براي مجسم كردن ميتوز به كار برده مي شود، نه براي ميوز يا مفاهيم مرتبط با آن. بعلاوه، با كاربرد اين تكنيك، دانش آموزان مجبورند تا همانند سازي را كه بايد قبل از سلولي كه قصد تقسيم دارد، نمايش دهند.(Wyn & stegink).

ما روش ساده اي را براي دانش آموزان فراهم كرده ايم تا ميتوز و ميوز را با كمك كلاه ها و پيراهن هاي بر چسب دار و ارزان بيسبال نمايش دهند. با پوشيدن اين موارد، دانش آموزان خودشان به عنوان "كروموزوم هاي انساني" ايفاي نقش مي كنند. قبل از تقليد ميتوز وسپس قبل از ميوز، آنها آنچه را كه بايد در هر مرحله از اين فرايندها اتفاق بيافتد را مرور مي كنند. سپس، آنها حداقل دو جفت كروموزوم همانندسازي شده را با شركت حداقل هشت دانش آموز شكل مي دهند و نهايتاً رفتار كروموزوم ها در طول ميتوز و ميوز مشابه سازي مي كنند. Kindfield و smith (1999) بيان مي دارند كه فعاليت هاي گروهي همانند اينها مي توانند ميزان استرس و طرز تلقي منفي را كه ممكن است با يادگيري ميتوز و ميوز در ارتباط باشد، كاهش دهند. در اين روش براي بسياري از حس ها تا حد ممكن ايجاد موقعيت شده و مدلهاي متعدد، يادگيري را افزايش مي دهد. روش ايفاي نقش توصيف شده در اين مقاله، به دانش آموزان كمك مي كند تا تفاوت هاي بين ميتوز و ميوز را ياد بگيرند. علاوه بر كمك به دانش آموزان در يادگيري رفتار كروموزوم ها در طول ميتوز، استفاده از كلاه هاي برچسب دار بيسبال و پيراهن هاي برچسب دار به نشان دادن ژنها روي كروموزوم ها و مدل كراسينگ اور در طول ميوز كمك ميكند و نشان ميدهد تنوع ژنتيكي بين گامت ها، به عنوان نتيجة ميوز، چگونه اتفاق مي افتد. دانش آموزان شركت كننده در تمرين ايفاي نقش درك بهتري از اين فرايندهاي زيست شناختي نسبت به همكلاساني كه در تمرين مشاركت نداشتند، نشان داده اند.

تمرين ايفاي نقش

مواد و وسايل لازم :

هر دانش آموز يك كروموزوم انساني را با دو ژن پيوسته با پوشيدن يك كلاه بيسبال با بر چسب اسم وصل شده به جلوي آن، و يك پيراهن برچسب دار حاوي مربع مقوايي برچسب دار چهار اينچي با يك اسم وصل شده با سنجاق به پشت آن، نمايش مي دهد. (شكل 1).

<?xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" />

شكل 1 – مواد و وسايل استفاده شده در روش ايفاي نقش. كلاه بيسبال مي تواند توسط معلم تهيه شود، يا دانش آموزان مي توانند يكي از كلاه هاي خودشان را استفاده كنند.

ما يك بسته اي از برچسب هاي اسامي پلاستيكي را با سنجاق ها به پشت پيراهن ها وصل كرديم و كاغذ ها را داخل آنها گذاشتيم، اما برچسب هاي اسامي خود چسب بهتر خواهند بود. سانترومر درون كروموزوم همانندسازي شده (شامل دو كروماتيد خواهري) توسط بازوهاي به هم قفل شدة بين هر زوج دانش آموز شبيه سازي شد. ما برچسب ها را با حروف انگليسي بزرگ و قابل تشخيص (براي ژنهاي غالب ) و حروف كوچك (براي ژنهاي مغلوب) متصل كرديم. براي نمونه، يك "كروموزوم انساني " ژنهاي " F" را بر روي كلاه و " E" را بر روي پيراهن داشت، در حاليكه " كروموزوم انساني " هومولوگ آن ژنهاي "F" را بر روي كلاه و "e" را بر روي برچسب پيراهن داشت. ساير تركيبات ژني كه ما به كار برديم عبارت بودند از :"D" و" G" با " d" و " g" ؛ " A" و " H" با " a" و " h"؛ و " B" و " R" با " b" و "r" تعداد جفت " كروموزوم هاي انساني " در تمرين به تعداد دانش آموزان شركت كننده بستگي دارد، اما حداقل دو جفت كروموزوم مضاعف شده (هشت دانش آموز ) براي نشان دادن جورشدن مستقل در طول ميوز، ضروري است. اگر تعداد دانش آموزان شركت كننده بالا باشد، دانش آموزان ميتوانند به صورت نوبتي ايفاي نقش كنند و مشاركت سايرين را ببينند. مشاركت به همان خوبي ديدن، به جذابيت اين فعاليت و به ياد گيري كه اتفاق مي افتد، مي افزايد.

دانش آموزان در نقش كروموزوم هاي انساني در فرايند ميتوز و ميوز

مطالب مشابه :

نمونه سوالات علوم زیستی اول دبیرستان

نمونه سوالات امتحانی زیست شناسی پیش دانشگاهی یک

مجموعه سوالات تشريحي(طبقه بندي شده) متن كتاب زیست شناسی پیش دانشگاهی فصل هفتم

دانش آموزان در نقش كروموزوم هاي انساني در فرايند ميتوز و ميوز

شپش در مدارس

سوالات مفهومی متن کتاب علوم زیستی و بهداشت فصلهای 6 - 7 - 8

معرفی سایتهای زیست شناسی منبع

مقاله ای درباره ملاتونین

پاسخ فعالیت ها و پرسشهای علوم زیستی و بهداشت(فصلهای 6 - 7 - 8 )

پاسخ فعالیت ها و پرسشهای علوم زیستی و بهداشت(فصلهای 1 - 2 - 3 - 4 - 5 )