استاد شهریار

سیّد محمدحسین بهجت تبریزی" در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی در روستای «خشکناب» از توابع بستان آباد نرسیده به قره چمن متولّد شد.شهریار دوران کودکی خود را در میان روستائیان پاکدل آذربایجانی گذراند. اما هنگامی که به تبریز آمد مفتون این شهر شد. دوران تحصیلات اولیه خود را در مدارس متحده، فیوضات و متوسطه تبریز گذراند و با قرائت و کتابت‌السنه ترکی، فارسی و عربی آشنا شد.

او در سال ۱۳۰۰ برای ادامهٔ تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در مدرسهٔ دارالفنون تا سال ۱۳۰۳ و پس از آن در رشتهٔ پزشکی ادامهٔ تحصیل داد.

حدود شش ماه پیش از گرفتن مدرک دکتری به‌علّت شکست عشقی و ناراحتی خیال و پیش‌آمدهای دیگر ترک تحصیل کرد و با وجود مجاهـدت‌هـایی که بعـداً توسط دوستانش به منظور تعـقـیب و تکـمیل این یک سال تحصیل شد، شهـریار بدین امر رغـبتی نشان نداد.

پس از سفری چهارساله به خراسان برای کار در ادارهٔ ثبت اسناد مشهد و نیشابور، شهریار به تهران بازگشت. او به‌سال ۱۳۱۵ در بانک کشاورزی استخدام و پس از مدتی به تبریز منتقل شد. دانشگاه تبریز شهریار را یکی از پاسداران شعر و ادب میهن خواند و عنوان دکترای افتخاری دانشکدهٔ ادبیات تبریز را نیز به او اعطا نمود.

شهریار پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شعرهایی در مدح امام خمینی(ره) و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سرود که البته این اشعار پس از مرگ او انتشار یافتند.

از دوستان شهـریار می‌توان مرحوم شهـیار، مرحوم استاد صبا، استاد نـیما، فـیروزکوهـی، تـفـضـلی، سایه و زاهدی را نام بـرد.

او ابتدا در اشعارش "بهجت" تخلّص می‌کرد ولی بعدا دو بار برای انتخاب تخلّص با دیوان حافظ فال گرفت و یک بار مصراع: «که چرخ این سکه دولت به نام شهریاران زد» و بار دیگر؛ «روم به شهر خود و شهریار خود باشم» آمد، از این رو تخلّص شعر خود را به شهریار تبدیل کرد.

اشعار نخستین شهریار عمدتا به زبان فارسی سروده شده است، با این حال شهریار خود می‌گوید که وقتی اشعارم را برای مادرم می‌خواندم، وی به طعنه می‌گفت: "پسرم شعرهای خودت را به زبان مادریت هم بنویس تا مادرت نیز اشعارت را متوجه شود!".

در همین ارتباط شهریار توانست در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۰ و در دوران میانسالی اثر بدیع خود «حیدربابایه سلام» را به زبان مادریش بسراید.
او در این منظومه در خصوص دوران شیرین کودکی و بازیگوشی خود در روستای خشکناب سروده است:
قاری ننه گئجه ناغیل دییه نده ،
( شب هنگام که مادر بزرگ قصه می‌گفت، )
کولک قالخیب قاپ باجانی دویه نده،
(بوران بر می‌خاست و در و پنجره خانه را می‌کوبید،)
قورد کئچی نین شنگیله سین ییه نده،
( هنگامی که گرگ شنگول و منگول ننه بز را می‌خورد،)
من قاییدیب بیر ده اوشاق اولایدیم!
(ای کاش من می‌توانستم بر گردم و بار دیگر کودکی شوم!)

می‌توان گفت که مهم‌ترین اثر شهریار منظومهٔ حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده ‌است.
گفته می‌شود که منظومهٔ حیدربابا به 90 درصد از زبان‌های اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ترجمه و منتشر شده ‌است.
منظومه حیدربابا تجلی شور و خروش جوشیده از عشق شهریار به مردم آذربایجان است. این منظومه از جمله بهترین آثار ادبی در زبان ترکی آذری است و در اکثر دانشگاه‌های جهان از جمله دانشگاه کلمبیا در ایالات متحده‌آمریکا مورد بحث رساله دکترا قرار گرفته است و برخی از موسیقی‌دانان همانند "هاژاک"؛ آهنگساز معروف ارمنستان آهنگ جالبی بر آن ساخته است.

شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی -مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی- نیز تبحر داشته‌ است. از جملهٔ غزل‌های معروف او می‌توان به «آمدی جانم به قربانت» و «علی ای همای رحمت» اشاره کرد. استاد شهریار ارادت خاص خود به مولای متقیان؛ امام علی (ع) را با سرودن شعر "علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را" جاودانه ساخت.

او اولین دفتر شعر خود را در سال ۱۳۰۸ با مقدمهٔ ملک‌الشعرای بهار، سعید نفیسی و پژمان بختیاری منتشر کرد.
شهریار یک عشق آتشین دارد که خود آن را عشق "مجاز" نامیده که در این کوره است که شهریار گداخته و تصفیه می‌شود ، اغلب غزل‌های سوزناک او که به ذائقه عموم خوشایند است، یادگار این دوره است.
شرح عشق طولانی و آتشین شهریار در غزل‌های ماه سفر کرده، توشه سفر، پروانه درآتش، غوغای غروب و بوی پیراهن و زمان سختی آن عشق در قصیده پرتو پاینده بیان شده است.
غزل‌های یار قدیم، خمار شباب، ناله ناکامی، شاهد پنداری، شکرین پسته خاموش، تو بمان و دگران، ناله نومیدی و غروب نیشابور، حالات شاعر را در عشق حکایت می‌کنند.
همچنین عشق‌های عارفانه شهریار را می‌توان درخلال غزل‌های انتظار، جمع و تفریق، وحشی شکار، یوسف گمگشته، مسافر همدان، حراج عشق، ساز صبا و نای شبا، اشک مریم، دو مرغ بهشتی و غزل‌های ملال محبت، نسخه جادو و ... مشاهده کرد.
از سوی دیگر از آثار استاد شهریار می‌توان به جلوه جانانه، افسانه روزگار، طوطی قناد، به یاد فرزندی هنرمند، شاعر افسانه، ساز عبادی، گوهر فروش، صبا می‌میرد و بسیاری اشعار دیگر اشاره کرد.
شهریار علاقه به‌آب و خاک و وطن را در غزل عید خون و قصاید میهمان شهریور، آذربایجان، شیون شهریور و مثنوی تخت جمشید به زبان شعر بیان کرده است.

در ارتباط با زندگی این شاعر، مجموعهٔ تلویزیونی شهریار که به کارگردانی کمال تبریزی در سال ۱۳۸۴ ساخته شده و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده‌است، در سال ۱۳۸۶ از طریق شبکهٔ دوم سیما به نمایش درآمد و از جانب مردم مورد استقبال فراوان قرار گرفت.

کتاب‌های نوشته شده درباره محمدحسین شهریار به 24 مورد می‌رسد که عنوان این کتاب‌ها به شرح زیر است.
1. استاد شهریار: داستان زندگی و سیر و سلوک استاد شهریار، ناشر: نسیم حیات، نویسنده: بابا امینی
2. آخرین سلطان عشق: داستان زندگانی و شرح دلدادگی‌ها و ناکامی‌های شهریار به ضمیمه سلام بر حیدربابا، ناشر: دار النشر اسلامی، به ‌اهتمام: ناصر پیرمحمدی
3. یادی از حیدربابا اثر استاد دکتر محمدحسین شهریار و نظیره و منظومه‌ها، ناشر: فخرآذر، نویسنده: نصرالله فتحی
4. ناشناخته‌های حیدربابا، ناشر: جعفر کوهی، نویسنده: جعفر کوهی
5 .استاد محمدحسین شهریار، ناشر: قصه‌‌پرداز، نویسنده: امیر اسماعیلی
6. اشعار شهریار در مدح معصومین علیهم‌السلام (همراه با ماجرای حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی و تایید شعر شهریار از ناحیه امیرالمومنین علیه‌السلام ...)، ناشر: خورشید هدایت، گردآورنده: محمد یوسفی
7. اندوه شهریار (مجموعه داستان)، ناشر: سوره مهر، نویسنده: محمدرضا اصلانی
8. بازتاب فرهنگ مردمی در دیوان ترکی شهریار، ناشر: مهر امیرالمومنین (ع)، نویسنده: محبوب طالعی و وحیده علی‌میرزالو
9. پدیده حیدربابا: شرح و تفسیر منظومه حیدربابایه سلام "سلام بر حیدربابا " شاهکار ادبی، اخلاقی و اجتماعی استاد سیدمحمدحسین شهریار از زبان ترکی ...، ناشر: اندیشه نو، نویسنده: توحید معبود
10. زندگانی ادبی و اجتماعی استاد شهریار، ناشر: اقبال، تدوین: احمد کاویان‌پور
11. یادی از حیدر بابایه سلام، ناشر: صالح صالحی‌هشترودی، نویسنده: صالح صالحی‌هشترودی
12. زندگی شهریار، ناشر: شرکت توسعه کتابخانه‌های ایران، نویسنده: مظفر سربازی
13. ناله‌ سه‌تار (مجموعه مقالاتی درباره‌ استاد شهریار)، ناشر: تهران‌صدا، نویسنده: رحیم چاوش‌اکبری،
14. سیمرغ سهند (داستان زندگی سید محمدحسین شهریار)، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، نویسنده: محمدرضا اصلانی
15. شرح حیدربابایه سلام (سلام بر حیدربابا) شاهکار ادبی به زبان ترکی آذری، ناشر: مشکوه، به‌اهتمام: توحید معبود
16. شرح شورانگیز عشق شهریار: گزیده غزلیات استاد شهریار، ناشر: پیک‌توس، به‌اهتمام: نفیسه محمدزاده، شاعر: محمدحسین شهریار،
17.شهریار، ناشر: سازمان‌ پژوهش ‌و برنامه ‌ریزی ‌آموزشی، ‌انتشارات ‌مدرسه، نویسنده: محمدکاظم مزینانی
18. شهریار ملک سخن با منظومه فارسی سلام بر حیدربابا، ناشر: دستان، نویسنده: بهروز ثروتیان،
19. شهریار و شعر ترکی، ناشر: مهد آزادی، نویسنده: علی‌اصغر شعردوست
20. شهریار و شعر ترکی به انضمام برگزیده دیوان شهریار، ناشر: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، نویسنده: علی‌اصغر شعردوست
21.کوکبه شهریار کشور عشق، ناشر: مهد آزادی، نویسنده: اسماعیل رفیعیان
22. محمدحسین شهریار، ناشر: مرکز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نویسنده: موسی اشرفی ,سیدپژمان میرجمهری ,جعفر میکاییلی
23. محمدحسین شهریار: گفت‌وگوها، ناشر: موسسه ‌انتشارات‌ نگاه، به‌اهتمام: جمشید علیزاده
24. مرغ بهشتی: زندگی و شعر سیدمحمد حسین بهجت تبریزی (شهریار)، ناشر: نشر ثالث، نویسنده: مریم مشرف

استاد شهریار در روزهای آخر عمر به‌دلیل بیماری در بیمارستان مهر تهران بستری شد و پس از مرگ در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷، در حالی که خود در تبریز به ‌دنیا آمده بود، بنا به وصیتش در مقبرة‌الشعرای همین شهر نیز به خاک سپرده شد.

بیست و هفتم شهریور ماه سالروز خاموشی شهریار شعر ایران با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی "روز ملی شعر و ادب" نامیده شده است.

استاد شهریار

مطالب مشابه :

بیوگرافی و اهم فعالیتها و سوابق دکتر اصغر عابدزاده اندریان

دكتر محمدرضا شيخ بستان آباد بعنوان سرپرست شبكه مرند منصوب شد

رتبه یازدهم میانه از نظر تعداد دانشگاهها

کدام واحدهای دانشگاه آزاد بدون کنکور دانشجو در مقطع کارشناسی می پذیرند .قسمت دوم

نمونه سوالات تجارت(3)

رزومه علمی مدیر وبلاگ

شرایط انتقالی و مهمان گرفتن دانشجویان دانشگاه آزاد

شهر محل صدور كد ملي

بلاتکلیفی دانشگاه آزاد اسلامی هشترود به نفع هیچ کس نیست

نماینده ی سراب: شبکه ی ریلی (راه آهن) در سراب آذربایجان شرقی احداث می شود