کوک سنتور

کوک سنتور
قبل از کوک کردن سنتور بهتر است کمی در مورد تئوری کوک و فواصل اطلاعات داشته باشیم. بسامد یا همان فرکانسی که از سیم سنتور منتشر می‌شود بستگی به طول سیم و جنس آن دارد. ما با کشیدن سیم ساز یا شل کردن آن تنها طول آن را هرچند بصورت نامحسوس تغیر می‌دهیم. کوک ساز تنها بلند و کوتاه کردن طول سیم است! این مسئله در سازی مانند سنتور بسیار واضح و هویدا است. طول سیم سنتور از نت‌های پایین‌تر تا نت‌های بالاتر کاهش پیدا می‌کند و صدای سنتور از بمی به زیری می‌رود یا به بیانی دیگر بسامد صدا بیشتر می‌شود. پس: یا بسامد صدا= 1 طول سیم در سازهایی مانند سه تار و تار که پرده‌بندی روی دسته‌ی ساز است نوازنده با گرفتن قسمتی از دسته و قرار دادن انگشت خود بروی سیم تنها طول سیم را کوتاه و بلند می‌کند. در موسیقی ایرانی و همچنین کلاسیک غربی این فواصل بین نغمه‌ها (نت‌ها) هستند که مهم می‌باشد. البته برای فهم این مطلب حتمن درس دوم که فواصل موسیقی هستند را مطالعه بفرمائید ولی در اینجا می‌توان گفت جمله‌ی بالا بدین معناست که برای مثال در سنتور ایرانی فاصله‌ی بین نت فا بکار و سل بکار باید به اندازه‌ی یک طنینی یا یک پرده باشد. بصورت شماتیک: با درک این مفهوم می‌توان کوک سنتور یا هر ساز دیگری را تنها بر قاعده‌ی همین فواصل انجام داد. اما در عصر حاظر به این علت که بیشتر از همنوازی و هارمونی در موسیقی ایرانی استفاده می‌شود برای هر نت یا نغمه بسامدی خاص درنظر میگرند که هم اصول فواصل در آن رعایت شده و هم بتوان ساز را با هر دستگاه تیونری کوک کرد و هم اینکه سازهای یک گروه موسیقی با هم هم‌صدا باشند. باز هم لازم بذکر است که این کار تنها برای اصل هارمونی و هم‌صدایی سازها رعایت می‌شود و ضرورتی ندارد که بر فرض نت سل ساز سنتور شما حتما ً 391.5 Hz فرکانس داشته باشد. ولی در اینجا برای استاندارد کردن سازها همان مقادیر پیش فرض مرجع قرار داده می‌شود تا همه یک نوع صدا بدست آورند. ثابت گرفتن فرکانس یک نت تنها برای هم‌صدایی سازها و هارمونی آنها می‌باشد پس اگر شما بخواهید سنتور خود را در دستگاه شور کوک کنید بایستی مطابق زیر سیم‌های سنتور را تغییر دهید: می کرن EÞ فا بکار F سل بکار G لا کرن + پشت خرک بمل AÞ , G# سی بمل Bb یا A# دو بکار C ر بکار و کرن (سیم زرد یا سفید) D می بمل D# یا Eb فا بکار F کوک شور بصورت تصویری داریم: حال نکاتی چند در مورد کوک سنتور 1. کوک سنتور کاری‌ست بسیار زمان بر و هنرمند باید تحملی قوی داشته باشد. 2. اگر ساز بصورت گوشی کوک شود بمرور زمان گوش هنرمند به صداها حساس شده و در زمان کمتری می‌تواند سنتور را کوک کند. 3. سیم سنتور در قلاب‌های دو طرف ساز بایستی بدرستی پیچانده شود در غیر اینصورت کوک خالی می‌شود و سیم تحمل کشش نخواهد داشت. مرحله‌ی اول: سیم‌کشی سنتور 1) حال برای شروع به کوک فرض می‌شود یکی از خرک‌ها بدون سیم است. پس در ابتدا سیمی را به اندازه‌ی طول همان خرک با حساب کردن فاصله‌ی پیچاندن به دور گوشی سنتور و مقداری برای پیچانیدن و انداختن بدور قلاب در نظر میگیریم و آن را باز می‌کنیم. در این مرحله به صلاح نمی‌باشد که سیم بریده شود. 2) در مرحله‌ی بعد باید سیم را بصورت زیر بشکل حلقه در آورد 3) قسمت تقاطع سیم‌ها و دنباله‌ی آن را باید به محکمی با ابزاری مانند دم‌باریک یا گازانبر گرفت تا به هیچ وجه تکان نخورد 4) قسمت حلقوی شکل باید پیچانده شود تا پیچی یکنواخت و محکم بدست آید. در شکل زیر یک گره‌ی خوب را ملاحظه می‌کنید: در اینجا اگر گره مانند شکل زیر بد پیچانیده شود سیم کوک خالی می‌کند. یعنی تنها یک سیم نباید به دیگری پیچانیده شود بلکه باید هر دو طرف سیم بصورت مساوی و هم‌زمان به هم پیچیده شوند · اگر قسمت حلقه بسیار کوچک یا بسیار بزرگ گرفته شود ، احتمال بریده شدن سیم وجود دارد. · اگر سیم نامرغوب باشد در این مرحله خیلی راحت بریده می‌شود. حتما ً سعی کنید از سیم مرغوب استفاده کنید. 5) سیم اضافه‌ی حلقه را بدرستی باید برید تا به دست یا لباس در آینده گیر نکند. 6) حلقه را به سیم‌گیر می‌اندازیم 7) سیم را کشیده و به سمت دیگر (گوشی‌های سنتور) می‌بریم 8) حال در این مرحله با احتساب مقداری برای پیچانیده شدن بدور گوشی سیم را می‌بریم. 9) سیم را به درون سوراخ سیم‌گیر می‌اندازیم و سیم را از بالا به سمت راست می‌کشیم تا سیم پیچانده شده بصورت یکنواخت و منظم درآید. 10) باید چک کرد که سیم دقیقا ً درون شکاف‌های تعبیه شده بیافتد. و هنگامی که سیم کمی محکم شد کار انداختن سیم به پایان رسیده است. مرحله دوم: کوک در اینجا چند روش مختلف برای کوک سنتور وجود دارد. ساده‌ترین راه استفاده از دستگاه تیونر (tuner) است. که نرم‌افزارهای آن نیز برای سیستم‌عامل ویندوز نیز وجود دارد. نرم‌افزارهایی مانند AP Tuner و PitchPerfect Musical Tuner. نرم‌افزارهایی دیگری نیز وجود دارد ولی کار با این دو ساده‌تر از بقیه می‌باشد و AP Tuner بصورت مجانی کار می‌کند. شما می‌توانید سیم سنتور را آرام آرام بپیچانید تا سیم محکم‌تر شود و با انتهای مضراب به صورت برعکس سیم مورد نظر را به صدا درآورید تا به صدای مطلوب برسید. فرضا اگر سیم نت سل می‌باشد باید اینقدر با سیم آرام آرام بازی کنید تا عقربۀ نرم‌افزار یا دستگاه تیونر درست مقابل G باشد. همانطور که در بحث نسبی بودن کوک گفته شد در این نرم‌افزارها نیز می‌توان میزان فرکانس پیش‌فرض را تغیر داد. روش دیگر برای کوک بصورت گوشی می‌باشد که روش زمان‌بریست ولی برای هنرجو واجب است که بتواند این کار را انجام دهد زیراکه دستگاه و نرم‌افزار همیشه در اختیار ما نیست. (برای مثال خالی شدن کوک را هنگام دادن کنسرت تصور کنید) 1) در این روش اگر کل سنتور کوک ندارد و شما می‌خواهید فواصل را کوک کنید باید از آهنگی آشنا کمک بگیرید. برفرض آهنگ ای ایران! 2) آهنگ ای ایران دارای فواصل دور از هم و مشخص می‌باشد که برای این کار مناسب است. "ای" برابر نت سل بکار و "ایر" از ایران روی نت ر بکار میافتد و "ران" ایران روی نت دو بکار. پس شما با این کار توانستید فواصل بعد پنجم درست و چهارم درست را کوک کنید. 3) این آهنگ یا آهنگ دیگری را ادامه می‌دهید تا کل سنتور کوک شود. یکی از ابتدایی‌ترین تمرین‌های کوک ، هم صدا کردن چهار سیم یک نت می‌باشد. چهار سیم یک نت باید دقیقا ً یک صدا بدهند. این کار را با گوش کردن دقیق یا با دستگاه می‌توان انجام داد. که البته روش گوشی در این مورد توصیه می‌شود. زیراکه تمرین بسیار خوبی برای شروع به کوک کردن سنتور می‌باشد. کوک سنتور(قسمت اول) کوک سنتور(قسمت اول) 1-آموزش کوک سنتور به طریقه ی سنتی(با تکیه بر گوش): کار و تمرین بر روی اصوات تا گوش هنرجو قادر به تشخیص صدای درست شود. این روش البته مستلزم صرف وقت زیادی است و کار و انرژی فراوان را هم از طرف معلم و هم از طرف شاگرد نیاز دارد. در این روش که بعد از چند سال میسر خواهد شد هنرجو باید با تمام دستگاه ها و آوازها آشنایی کامل داشته باشد. و البته واضح است که هیچ هنرجویی در هیچ رشته ی سازی در اوایل کار یعنی هنوز تا وقتی که با صدا ها از طریق درست ضربه زدن به سیم و نواختن آهنگ آشنا نشده معلم قادر به تدریس کوک نخواهد بود به ویژه در مورد ساز سنتور. 2- استفاده از تیونر برای کوک سنتور: مقامها و فواصلِ موسیقیِ ایرانی را بر مبنای تشخیص گوش می توان دقیق شناخت و کوک کرد و دستگاه های کوک موجود (تیونر) قادر نیستند که فواصل دقیق کوکهای گامهای ایرانی را بدهند. اما برای هنرجویان مبتدی ودر صورت کم بود وقت از طرف استاد برای کوک سنتور تیونر بهترین وسیله برای کوک کردن می باشد.که با اندکی دقت می توان کوک دستگاه مورد نظر را تا حدودی بدست آورد(اگرچه کوک کردن با تیونر دقت کامل و لازم را نمی دهد اما چاره ای جز این وجود ندارد ضمن اینکه این نوع کوک کردن نیز خود به خود باعث تقویت گوش در شناخت صداهای موسیقی و گامها و فواصل می شود). طریقه کوک کردن: ابتدا لازم است حروف لاتین معادل نت های موسیقی را بشناید: دو:C ر:D می:E فاF: سل:G لا:A سی:B بکار : محل اصلی نُت بِمُل: نیم پرده (2/1) پائین تر از جای اصلی دیِز: نیم پرده بالاتر از جای اصلی نت کُرُن: ربع (4/1) پرده پائین تر از جای اصلی تنظیم تیونر میزانِ فرکانس (Hz) تیونر ها قابل تنظیم هستند . پیشنهاد می شود تیونر را بر روی 435 هرتز تنظیم کنید به این دلیل که شما در ابتدای کار و تجربه کردن کوک سنتور هستید و نبود مهارت لازم می تواند منجر به پاره شدن سیمهای سنتور بشود ولی با تنظیم بر روی 435 این احتمال کاسته می شود و درصدی از خطای شما را پوشش می دهد.استاندارد تنظیم 440 است.ولی بیشتر از440 نیز انتخاب می کنند. بعضی از تیونر ها حق انتخاب علامت بمل یا دیز را به شما می دهند، شما روی علامت بمل تنظیم کنید. اگر تیونر شما چنین انتخابی نداشت لازم به تنظیم آن نیستید. برخی از تیونرها نت پایه ی آنها قابل تغییر است، شما بر روی نت دو (C) تنظیم کنید.(این علامت در مرکز تیونر واقع است( توضیح اینکه اگر تیونر شما از نوعی است که دارای علامت کرن می باشد بهتر است از آن برای کوک ربع پرده ها استفاده نکنید چرا که این علامت به شما ربع پرده ی گامهای عربی را می دهد نه فاصله ربع پرده ی ایرانی. برای کوکِ ربع پرده ها با توجه به راهنمایی که در ادامه مطلب آمده است احتیاجی ندارید که حتماً از تیونری استفاده کنید که دارای ربع پرده یعنی علامت کرن با شد بلکه با تیونر های معمولی که فقط دارای این دو علامت (دیز و بمل) هستند نیز قادر به کوک خواهید بود. کوک دستگاه شور: سیمهای زرد(پوزیسیون اول): از خرک اول تا نهم: می کرن - فا بکار - سل بکار - لا کرن - سی بمل - دو بکار - ر کرن می بمل - فا بکار .سیمهای سفید (پوزیسیون دوم): از خرک اول تا نهم: می کرن - فا بکار - سل بکار - لا کرن - سی بمل - دو بکار – ر بکار- می بمل - فا بکار سیمهای سفید پشت خرک(پوزیسیون سوم): از خرک اول تانهم:می کرن - فا بکار - سل بکار - لا بمل - سی بمل دو بکار - ر بکار - می بمل - فا بکار. این توضیحات مقدماتی هستند که شما جهت کوک به آن ها نیاز خواهید داشت.خوب اول یه سری توضیحات در باره خود تیونر بدم. خوب کلید off/on رو که نگه دارید روشن میشه، باز نگه دارید خاموش میشه. اگه نگاه کنید رو همون کلید off/on یه b نوشته اگه بزنیدش رو lcd می بینید که b میاد( وسط ldc پایین )،برای سنتور کوک کردن هیچ b ای نباید روشن باشه. خیلی حواستون باشه. سمت چپ lcd یه عدد 3 رقمی هست که از 410 تا 450 تغییر میکنه برای سنتور باید 440 باشه که با 2تا کلید بالا و پایین تنظیم میشه. دوباره همون وسط پایین ldc یه حرف انگلیسی نوشته که برای سنتور باید c باشه که با کلید m/tتغییر میکنه.خوب این فیش سیم کناری هم به قسمت in وصل میکنید و گیرش رو به یکی از خرکا بزنید. لازم هم نیست هی جابجاشه. یه جا بزارید من خودم رو خرک 9 سفید میزارم تو دستو پا هم نیست. خوب حلا تیونر آمادست ، حلا خود سنتور چه جوری باید کوک شه. قبلش باید بدونید که سیم های سنتور از پایین به بالا : می ، فا ، سل ، لا ،سی ، دو ، ر ،می ، فا میباشند. که در تیونر و موسیقی غرب میشن : می ( E ) ، فا ( F ) ، سل ( G ) ، لا ( A ) ، سی ( B ) ، دو ( C ) ، ر ( D ) می ( E ) ، فا ( F ). خوب کوک شور!خوب خرک ها!!! اول خرک تنظیم کنید بعد کوک کنیدااااا. !!! خرک های زرد که خیلی راحت...خرک پایینی رو تو فاصله ۱۳ سانتی از گوشی ها، خرک بالایی رو تو فاصله ۵ سانتی از گوشی ها، بعد بقیه رو تو خط مستقیمی که بین این دو خرک ایجاد میشه قرار بدید، دقیق تو یه مسیر با خط کش هم میشه.فاصله ای که میگم از از وسط خرک تا روی مفتول کنار سنتور منظورم.اما خرک های سفید فاصله خرک پایینی از سمت چپ باید حدود ۳/۱ کل طول بزرگ سنتور باشه.(یک سوم .حدود ۳۰ یا ۳۱ یا ۳۲ سانتی ) اینجا اندازه دقیقی نداریم سنتور طول بزرگش معمولا ۹۰cmتا 92 .خرک ۱ سفید تو رنج ۳/۱ یا همون ۳۰cm میشه، باید چک کنید .سختیش همون یک باره اول.شما به پیش نهاد من بزارید ۳۱cm بعد یه آمار به من بدید ببینم چه جوریاست.فاصله خرک بالایی حدود۳/۱ طول کوچک .(توضیحات بالا برا اینجا هم هست) . بزارید تو حدود ۱۱ تا ۱۲ سانتی .بازم میگم تو این فاصله بزارید بعد دقیق تنظیم کنین. این عدد که گفتم نزدیک ترین جاست به هدف. اما ممکنه خود هدف نباشه.بعد که بقیه خرکهارو بین این دو خرک تنظیم کردید، خرک نت لا (خرک ۴) رو به اندازه نیم تا یک بند انگشت بکشید عقب ( سمت راست). الان که مکان خرک ها تقریبا تنظیم شده نوبت کوک سیم سفید . حالا سیم های سفید را کوک کنید (پس از تنظیم مکان خرک ها البته!!!!) با ته مضرات تک به تک سیم ها رو باید بزنید تنظیم کنید تو سنتور 9 خرک میشه 72 تا سیم. سیم های پشت خرک دیگه تک تک نمیخواد توضیح میدم پاین. موقع ضربه به سیم تیونر نشون میده که روی چه نتی هستید، چه قدر مونده ،چقدر رد شدید .اگه سبز بود و شما روی همون سیم با همون نت بودید ، خوب کار تمومه. اگه مثلا +۱۰ نشون داد یعنی رد شدید از هدف، اگه -۱۰ بود یعنی مونده . البته بین -۵ تا +۵ یا حتی ـ۱۰ تا +۱۰ هم میشه قبول کرد اما هر چی دقیق تر بهتر.از پایین به بالا میگم سیم ها باید چی باشند بعدیه سری نکته میگم که بهتر کوک کنید. خوب سیم های سفید!(بعد از تعیین مکان خرکها) سیم اول (خرک 1) E کرن. عدد کنارش هم باید 4 باشه.۴ = اکتاو نت یعنی روی تیونر ، برای خرک اول اگه (کرن)4E دیدید درسته. سیم دوم (خرک 2) F ، عدد کنارش 4. روی تیونر 4F برای خرک دوم. سیم سوم (خرک 3) G ، عدد کنرش 4. سیم چهارم(خرک 4)، Aکرن، عدد کنارش 4.(قبل از شروع،در کوک شور،نیم تا یک بند انگوشت این خرک رو به سمت راست بکشید.دلیل رو در ادامه توضیح داده ام ) . سیم پنجم (خرک 5) A دییز(#) عدد کنارش 4. سیم ششم (خرک 6) C ، عدد کنارش 5. روی تیونر 5C برای خرک ششم سیم هفتم (خرک 7) D ، عدد کنارش 5. سیم هشتم(خرک 8) D دییز (#) ، عدد کنارش 5. سیم نهم(خرک9) F، عدد کنارش 5.حالا کهسفیدا کوک شد برید پشت خرک با مضراب رو سیمها ضربه بزنید (تک تک برسی نکنیید).ببینید بعد از ضربه مضراب، به ۴ سیم خرک، تیونر چی نشون میده بعد آروم با آچار کوک ضربه بزنید خرک رو عقب جلو کنید تا تنظیم شه. (دقت کنید با ۱میلیمتر جابجایی هم کلی تغیر میکنه ها.خرک های سفید لازم نیست تو یه خط باشن ، مثل خرک های زرد که تو یه ردیف بودن. هر جا تنظیم شد همون درسته اما خیلی هم این ور تر اون ور تر نیستن ،در حد میلی متر.) کوک سیم های زرد سیم های زرد هم مثل سیم های سفید با این تفاوت ها : از سیم اول(خرک 1) زرد، تا سیم پنجم (خرک 5) زرد عدد کنارش 3. از سیم ششم (خرک 6) زرد، تا تا سیم نهم (خرک9) زرد عدد کنارش 4 باشه. و سیم هفتم (خرک 7) زرد، که همون نت ( ر ) هست مثل سفید نیست و باید D کرن کوک شه. (یعنی ربع پرده بم تر از ر سفید) خوب چند تا نکته میگم که خیلی هاش رو میدونید جهت یاد آوری میگم ۱. سیم که بخواد بم تر شه باید شل تر شه. و اگه بخواد زیر شه باید سفت تر شه. ۲. از خرک(نت) پایین سنتور هر چی میریم بالا تر زیر تر میشه. ۳. خطر خطر !!!!! موقع کوک خیلی باید حواستون جمع باشه صورت تون رو به هیچ وجه به سیم ها نزدیک نکنید خیلی خطر داره ها جهت ترکیدن سیم ها یا از چپ براسته یا راست به چپ، پایین بالا نمیره تو مسیر خودتون رو قرار ندید اگه بخوره تا بخیه هم کار کشیده میشه. ۴. گوشی ها رو خیلی آروم آروم بچرخونید . ۵. همیشه اول سیم رو یکم شل کنید بعد شروع به تنظیم کنید. ۶.اگه سیم سفت تر از اون چیزی شد که میخواستید، روب عقب باید بیاید ، ولی نکته اینجاست که یه خورده بیشتر شل کنید، باز دوباره سفت کنید که کوک شه . چون اگه روبه شل کردن یه سیم رو کوک کنید خود به خود شل میشه بعد از اینکه ولش کنید. در جهت سفت شدن کوک کنید. ۷.اون عدد هایی که گفتم باید تو تیونر کنار هر نت ببینید،مثلا 4e ،این عدد اکتاو نت،خوب عدد ها رو براتون گفتم که چی باید باشن.اگه از اون عدد رد کنید بنننننننننننننننننگ سیم میترکه.(و در سنتور سل کوک (سنتور های معمولی ۹ خرک) طبق نت مربوط به هر خرک،که گفتم. شما اگر از دیز # اون نت بیشتر ،بالا برید سیم پاره میشه.یا به عبارتی اگر بیش از یک پرده(از نت مربوط به خرک) بالا برید سیم پاره میشه.اصلا به اکتاو (عدد کنارش ) بالا رفتن نمیرسه.مثلا شما خرک سوم ،که سل هست، رو نمیتونید لا کوک کنید،نهایتا سل # میتونید.(بالا تر هم میشه اما به لا نرسیده پاره میشه).این مثال برای تمام خرک ها و نت ها صادق.(البته یک سری نکته داره که تو پستکوک سنتور لا کوک گفتم ، حتما بخونیدش. ۸. ترتیبی که کوک کنید قانون خاصی نداره که اما من استادم گفتن اینجوری کوک کن ، منم گفتم چرا گفتن براینکه کمتر گرمای دست روی سیم دیگری اثر داره. خوب به ترتیب میگم : دو ، سل ، سی ، فا ، لا ، می ، ر ، می (۸) ، فا (۹)۹.ممکن بر اثر گرما یا سرما کوک سنتور شما تغییر کنه، یا کوک بالا تر رفته یا پایین تر اومده باشه، اگه پایین تر اومده باشه که سفت میکنید سیم ها رو و کوک میشه.و اگه بالا تر رفته باشه شل میکنید سیم ها رو،تا این جا رو که همه میدونن ، اما قضیه از این قراره که دارید کوک میکنید و کوک رفته بالا تر رفته ،همین جوری طبق معمول برای کوک کردن سفت نکنید چون شما رد شدید و باز سفت تر میکنید سیم پاره میشه. ۱۰.دوستان اگه خیلی واجب نیست در کنار استاد یا شخصی که بلده این کار رو برای بار اول انجام بدید.(البته شک ندارم که شما میتونید)در این قسمت پرده های دقیق هر نت رو برای کوک سنتور (سل کوک 9 خرک) رو دستگاه شور(نوا) گذاشتم. امیدورم از صدای دلنشینش لذت برده باشید: سیم های سفید:خرک نهم- فا ................F خرک هشتم- می....... #Dخرک هفتم- ر................Dخرک ششم – دو...........Cخرک پنجم – سی.........A#خرک چهارم- لا..............G#رومی بریم تا حد آخر بازه (ربع پرده زیرتر)خرک سوم- سل............Gخرک دوم – فا............... Fخرک اول – می............. D# رو می بریم تا حد آخر بازه (ربع پرده زیرتر) سیم های زرد:مشابه سفید است بجز:خرک هفتم- ر ..............C# رو می بریم تا حد آخر بازه (ربع پرده زیرتر) قبل از کوک کردن سنتور بهتر است کمی در مورد تئوری کوک و فواصل اطلاعات داشته باشیم. بسامد یا همان فرکانسی که از سیم سنتور منتشر می‌شود بستگی به طول سیم و جنس آن دارد. ما با کشیدن سیم ساز یا شل کردن آن تنها طول آن را هرچند بصورت نامحسوس تغیر می‌دهیم. کوک ساز تنها بلند و کوتاه کردن طول سیم است! این مسئله در سازی مانند سنتور بسیار واضح و هویدا است. طول سیم سنتور از نت‌های پایین‌تر تا نت‌های بالاتر کاهش پیدا می‌کند و صدای سنتور از بمی به زیری می‌رود یا به بیانی دیگر بسامد صدا بیشتر می‌شود. پس: یا بسامد صدا= 1 طول سیم در سازهایی مانند سه تار و تار که پرده‌بندی روی دسته‌ی ساز است نوازنده با گرفتن قسمتی از دسته و قرار دادن انگشت خود بروی سیم تنها طول سیم را کوتاه و بلند می‌کند. در موسیقی ایرانی و همچنین کلاسیک غربی این فواصل بین نغمه‌ها (نت‌ها) هستند که مهم می‌باشد. البته برای فهم این مطلب حتمن درس دوم که فواصل موسیقی هستند را مطالعه بفرمائید ولی در اینجا می‌توان گفت جمله‌ی بالا بدین معناست که برای مثال در سنتور ایرانی فاصله‌ی بین نت فا بکار و سل بکار باید به اندازه‌ی یک طنینی یا یک پرده باشد. بصورت شماتیک: با درک این مفهوم می‌توان کوک سنتور یا هر ساز دیگری را تنها بر قاعده‌ی همین فواصل انجام داد. اما در عصر حاظر به این علت که بیشتر از همنوازی و هارمونی در موسیقی ایرانی استفاده می‌شود برای هر نت یا نغمه بسامدی خاص درنظر میگرند که هم اصول فواصل در آن رعایت شده و هم بتوان ساز را با هر دستگاه تیونری کوک کرد و هم اینکه سازهای یک گروه موسیقی با هم هم‌صدا باشند. باز هم لازم بذکر است که این کار تنها برای اصل هارمونی و هم‌صدایی سازها رعایت می‌شود و ضرورتی ندارد که بر فرض نت سل ساز سنتور شما حتما ً 391.5 Hz فرکانس داشته باشد. ولی در اینجا برای استاندارد کردن سازها همان مقادیر پیش فرض مرجع قرار داده می‌شود تا همه یک نوع صدا بدست آورند. ثابت گرفتن فرکانس یک نت تنها برای هم‌صدایی سازها و هارمونی آنها می‌باشد پس اگر شما بخواهید سنتور خود را در دستگاه شور کوک کنید بایستی مطابق زیر سیم‌های سنتور را تغییر دهید: می کرن EÞ فا بکار F سل بکار G لا کرن + پشت خرک بمل AÞ , G# سی بمل Bb یا A# دو بکار C ر بکار و کرن (سیم زرد یا سفید) D می بمل D# یا Eb فا بکار F کوک شور بصورت تصویری داریم: حال نکاتی چند در مورد کوک سنتور 1. کوک سنتور کاری‌ست بسیار زمان بر و هنرمند باید تحملی قوی داشته باشد. 2. اگر ساز بصورت گوشی کوک شود بمرور زمان گوش هنرمند به صداها حساس شده و در زمان کمتری می‌تواند سنتور را کوک کند. 3. سیم سنتور در قلاب‌های دو طرف ساز بایستی بدرستی پیچانده شود در غیر اینصورت کوک خالی می‌شود و سیم تحمل کشش نخواهد داشت. مرحله‌ی اول: سیم‌کشی سنتور 1) حال برای شروع به کوک فرض می‌شود یکی از خرک‌ها بدون سیم است. پس در ابتدا سیمی را به اندازه‌ی طول همان خرک با حساب کردن فاصله‌ی پیچاندن به دور گوشی سنتور و مقداری برای پیچانیدن و انداختن بدور قلاب در نظر میگیریم و آن را باز می‌کنیم. در این مرحله به صلاح نمی‌باشد که سیم بریده شود. 2) در مرحله‌ی بعد باید سیم را بصورت زیر بشکل حلقه در آورد 3) قسمت تقاطع سیم‌ها و دنباله‌ی آن را باید به محکمی با ابزاری مانند دم‌باریک یا گازانبر گرفت تا به هیچ وجه تکان نخورد 4) قسمت حلقوی شکل باید پیچانده شود تا پیچی یکنواخت و محکم بدست آید. در شکل زیر یک گره‌ی خوب را ملاحظه می‌کنید: در اینجا اگر گره مانند شکل زیر بد پیچانیده شود سیم کوک خالی می‌کند. یعنی تنها یک سیم نباید به دیگری پیچانیده شود بلکه باید هر دو طرف سیم بصورت مساوی و هم‌زمان به هم پیچیده شوند · اگر قسمت حلقه بسیار کوچک یا بسیار بزرگ گرفته شود ، احتمال بریده شدن سیم وجود دارد. · اگر سیم نامرغوب باشد در این مرحله خیلی راحت بریده می‌شود. حتما ً سعی کنید از سیم مرغوب استفاده کنید. 5) سیم اضافه‌ی حلقه را بدرستی باید برید تا به دست یا لباس در آینده گیر نکند. 6) حلقه را به سیم‌گیر می‌اندازیم 7) سیم را کشیده و به سمت دیگر (گوشی‌های سنتور) می‌بریم 8) حال در این مرحله با احتساب مقداری برای پیچانیده شدن بدور گوشی سیم را می‌بریم. 9) سیم را به درون سوراخ سیم‌گیر می‌اندازیم و سیم را از بالا به سمت راست می‌کشیم تا سیم پیچانده شده بصورت یکنواخت و منظم درآید. 10) باید چک کرد که سیم دقیقا ً درون شکاف‌های تعبیه شده بیافتد. و هنگامی که سیم کمی محکم شد کار انداختن سیم به پایان رسیده است. مرحله دوم: کوک در اینجا چند روش مختلف برای کوک سنتور وجود دارد. ساده‌ترین راه استفاده از دستگاه تیونر (tuner) است. که نرم‌افزارهای آن نیز برای سیستم‌عامل ویندوز نیز وجود دارد. نرم‌افزارهایی مانند AP Tuner و PitchPerfect Musical Tuner. نرم‌افزارهایی دیگری نیز وجود دارد ولی کار با این دو ساده‌تر از بقیه می‌باشد و AP Tuner بصورت مجانی کار می‌کند. شما می‌توانید سیم سنتور را آرام آرام بپیچانید تا سیم محکم‌تر شود و با انتهای مضراب به صورت برعکس سیم مورد نظر را به صدا درآورید تا به صدای مطلوب برسید. فرضا اگر سیم نت سل می‌باشد باید اینقدر با سیم آرام آرام بازی کنید تا عقربۀ نرم‌افزار یا دستگاه تیونر درست مقابل G باشد. همانطور که در بحث نسبی بودن کوک گفته شد در این نرم‌افزارها نیز می‌توان میزان فرکانس پیش‌فرض را تغیر داد. روش دیگر برای کوک بصورت گوشی می‌باشد که روش زمان‌بریست ولی برای هنرجو واجب است که بتواند این کار را انجام دهد زیراکه دستگاه و نرم‌افزار همیشه در اختیار ما نیست. (برای مثال خالی شدن کوک را هنگام دادن کنسرت تصور کنید) 1) در این روش اگر کل سنتور کوک ندارد و شما می‌خواهید فواصل را کوک کنید باید از آهنگی آشنا کمک بگیرید. برفرض آهنگ ای ایران! 2) آهنگ ای ایران دارای فواصل دور از هم و مشخص می‌باشد که برای این کار مناسب است. "ای" برابر نت سل بکار و "ایر" از ایران روی نت ر بکار میافتد و "ران" ایران روی نت دو بکار. پس شما با این کار توانستید فواصل بعد پنجم درست و چهارم درست را کوک کنید. 3) این آهنگ یا آهنگ دیگری را ادامه می‌دهید تا کل سنتور کوک شود. یکی از ابتدایی‌ترین تمرین‌های کوک ، هم صدا کردن چهار سیم یک نت می‌باشد. چهار سیم یک نت باید دقیقا ً یک صدا بدهند. این کار را با گوش کردن دقیق یا با دستگاه می‌توان انجام داد. که البته روش گوشی در این مورد توصیه می‌شود. زیراکه تمرین بسیار خوبی برای شروع به کوک کردن سنتور می‌باشد. آشنایی مختصر با چپ کوک با توجه به گذاشتن چند کلیپ از جناب آذرمینا(و نیز در آینده) از ردیف چپ کوک بر خود لازم دانستم توضیح بسیار مختصری در مورد ردیف چپ کوک بدهم. به طور کلی کوک چپ کوک را میتوان کوکی دانست برای افرادی با صدای زیر مانند زنان و کودکان (البته نه مختص زنان و کودکان بلکه بعضی از مردان نیز صدای زیر دارند همانند مرحوم ایرج بسطامی که بسیاری از آوازهای ایشان در ردیف چپ کوک میباشد). معمولا اختلاف چپ کوک و راست کوک پنج نت است(به عیارتی درجه پنجم).به طور مثال اگر در راست کوک،تونیک دستگاه شور را سل فرض نماییم که معمولی ترین شوری است که روی سنتور اجرا میگردد(شاهد آن نیز سل میباشد)درجه پنجم آن (ر) میباشد که این نت تونیک دستگاه شور در چپ کوک میباشد. و مثالی دیگر:در دستگاه همایون راست کوک،تونیک لا کرن میباشد و چنانچه تونیک در چپ کوک را بخواهیم درجه پنجم آن می کرن می باشد که نت شاهد نیز هست. و به همین ترتیب دیگر دستگاه ها و آوازها نیز چپ کوک مشخصی دارند. البته استثناء هایی هم وجود دارد که به دلیل پیچیدگی مطلب از گفتن آن صرفنظر مینمایم. کوک شور سل(ابوعطا-بیات ترک-افشاری - دشتی) : پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می کرن - فا - سل - لا کرن- سی بمل - دو - ر کرن - می بمل - فا پوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می کرن - فا - سل - لا کرن- سی بمل - دو - ر - می بمل - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می کرن - فا - سل - لا بمل - سی بمل - دو - ر - می بمل - فا کوک سه گاه لا کرن: پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می کرن - فا - سل - لا کرن - سی بمل- دو - ر کرن - می بمل- فا پوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می کرن - فا - سل - لا کرن - سی بمل- دو - ر کرن - می بمل- فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می کرن - فا - سل - لا بمل - سی بمل- دو - ر کرن - می بمل- فا کوک همایون سل ( اصفهان دو ) : پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می بکار* - فا - سل - لا کرن - سی بکار - دو - ر بکار - می بمل - فا پوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می بکار- فا - سل - لا کرن - سی بکار - دو - ر بکار - می بمل - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می بکار- فا - سل - لا بمل - سی بکار - دو - ر بکار - می بمل - فا *در اصفهان "می" های خرک اول کرن میشوند. کوک ماهور فا: پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می بکار - فا - سل - لا کرن - سی بمل - دو - ر بکار - می بمل - فاپوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می بکار - فا - سل - لا بکار - سی بمل - دو - ر کرن- می بمل - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می بکار - فا - سل - لا بمل - سی بمل - دو - ر بکار - می بمل - فا کوک چهارگاه دو: پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می بکار - فا - سل - لا کرن - سی بکار - دو - ر کرن - می بمل- فا دیزپوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می بکار - فا - سل - لا کرن - سی بکار - دو - ر کرن - می بکار - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می بکار - فا - سل - لا بمل - سی بکار - دو - ر کرن - می بکار - فا کوک نوا دو: پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می کرن - فا - سل - لا کرن - سی بمل - دو - ر بکار - می بمل - فا پوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می کرن - فا - سل - لا کرن - سی بمل - دو - ر- می بمل - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می کرن - فا - سل - لا بمل - سی بمل - دو - ر - می بمل - فا کوک راست پنجگاه فا: پوزیسیون اول (سیمهای زرد) : می بکار - فا - سل - لا کرن - سی بمل - دو - ر - می بمل - فا پوزیسیون دوم (سیمهای سفید) : می بکار - فا - سل - لا بکار - سی بمل - دو - ر- می بمل - فاپوزیسیون سوم(سیمهای پشت خرک) : می بکار - فا - سل - لا بمل - سی بمل - دو - ر - می بمل - فا کوک سنتور(قسمت اول) کوک سنتور(قسمت اول) 1-آموزش کوک سنتور به طریقه ی سنتی(با تکیه بر گوش): کار و تمرین بر روی اصوات تا گوش هنرجو قادر به تشخیص صدای درست شود. این روش البته مستلزم صرف وقت زیادی است و کار و انرژی فراوان را هم از طرف معلم و هم از طرف شاگرد نیاز دارد. در این روش که بعد از چند سال میسر خواهد شد هنرجو باید با تمام دستگاه ها و آوازها آشنایی کامل داشته باشد. و البته واضح است که هیچ هنرجویی در هیچ رشته ی سازی در اوایل کار یعنی هنوز تا وقتی که با صدا ها از طریق درست ضربه زدن به سیم و نواختن آهنگ آشنا نشده معلم قادر به تدریس کوک نخواهد بود به ویژه در مورد ساز سنتور. 2- استفاده از تیونر برای کوک سنتور: مقامها و فواصلِ موسیقیِ ایرانی را بر مبنای تشخیص گوش می توان دقیق شناخت و کوک کرد و دستگاه های کوک موجود (تیونر) قادر نیستند که فواصل دقیق کوکهای گامهای ایرانی را بدهند. اما برای هنرجویان مبتدی ودر صورت کم بود وقت از طرف استاد برای کوک سنتور تیونر بهترین وسیله برای کوک کردن می باشد.که با اندکی دقت می توان کوک دستگاه مورد نظر را تا حدودی بدست آورد(اگرچه کوک کردن با تیونر دقت کامل و لازم را نمی دهد اما چاره ای جز این وجود ندارد ضمن اینکه این نوع کوک کردن نیز خود به خود باعث تقویت گوش در شناخت صداهای موسیقی و گامها و فواصل می شود). طریقه کوک کردن: ابتدا لازم است حروف لاتین معادل نت های موسیقی را بشناید: دو:C ر:D می:E فاF: سل:G لا:A سی:B بکار : محل اصلی نُت بِمُل: نیم پرده (2/1) پائین تر از جای اصلی دیِز: نیم پرده بالاتر از جای اصلی نت کُرُن: ربع (4/1) پرده پائین تر از جای اصلی تنظیم تیونر میزانِ فرکانس (Hz) تیونر ها قابل تنظیم هستند . پیشنهاد می شود تیونر را بر روی 435 هرتز تنظیم کنید به این دلیل که شما در ابتدای کار و تجربه کردن کوک سنتور هستید و نبود مهارت لازم می تواند منجر به پاره شدن سیمهای سنتور بشود ولی با تنظیم بر روی 435 این احتمال کاسته می شود و درصدی از خطای شما را پوشش می دهد.استاندارد تنظیم 440 است.ولی بیشتر از440 نیز انتخاب می کنند. بعضی از تیونر ها حق انتخاب علامت بمل یا دیز را به شما می دهند، شما روی علامت بمل تنظیم کنید. اگر تیونر شما چنین انتخابی نداشت لازم به تنظیم آن نیستید. برخی از تیونرها نت پایه ی آنها قابل تغییر است، شما بر روی نت دو (C) تنظیم کنید.(این علامت در مرکز تیونر واقع است( توضیح اینکه اگر تیونر شما از نوعی است که دارای علامت کرن می باشد بهتر است از آن برای کوک ربع پرده ها استفاده نکنید چرا که این علامت به شما ربع پرده ی گامهای عربی را می دهد نه فاصله ربع پرده ی ایرانی. برای کوکِ ربع پرده ها با توجه به راهنمایی که در ادامه مطلب آمده است احتیاجی ندارید که حتماً از تیونری استفاده کنید که دارای ربع پرده یعنی علامت کرن با شد بلکه با تیونر های معمولی که فقط دارای این دو علامت (دیز و بمل) هستند نیز قادر به کوک خواهید بود. کوک دستگاه شور: سیمهای زرد(پوزیسیون اول): از خرک اول تا نهم: می کرن - فا بکار - سل بکار - لا کرن - سی بمل - دو بکار - ر کرن می بمل - فا بکار .سیمهای سفید (پوزیسیون دوم): از خرک اول تا نهم: می کرن - فا بکار - سل بکار - لا کرن - سی بمل - دو بکار – ر بکار- می بمل - فا بکار سیمهای سفید پشت خرک(پوزیسیون سوم): از خرک اول تانهم:می کرن - فا بکار - سل بکار - لا بمل - سی بمل دو بکار - ر بکار - می بمل - فا بکار. این توضیحات مقدماتی هستند که شما جهت کوک به آن ها نیاز خواهید داشت. کوک سنتور(قسمت دوم) شروع کوک سنتور سنتور را به حالت مایل بچرخانید بطوریکه گوشیهای سنتور درست مقابل دست راست شما قرار گیرند تا به آنها کاملاً مسلط باشید. تیونر را روی میز قرار دهید بطوریکه صفحه ی آن مقابل دید شما باشد. کلید کوک سنتور را در دست راست بگیرید. دم مضراب در دست چپ نگه دارید. فرض کنید می خواهیم نت سل سیمهای سفید را کوک کنیم.سیم اول نت سل (خرک سوم) را دنبال کنید تا گوشی مورد نظر را پیدا کنید ،پایین ترین گوشی مربوط به سیم اول می باشد و بقیه به ترتیب)با استفاده از کلید کوک، سیم مربوطه را کمی شُل کنید به طرف خودتان بچرخانید، کمتر از ¼ دور). این کار به این خاطر است که اگر سیم مورد نظر به عللی بالا رفته باشد شما آنرا دوباره پایین بیاورید و مطمئن شوید که برای کوک باید سیم را آهسته آهسته و به نرمی سفت کنید تا به نت اصلی برسید. این کار احتمال پاره شدن سیم را نیز کم میکند. حال با استفاده از دم مضراب (که در دست چپ قرار دارد) سیم اول (از بالا) نت سل را به صدا در آورید و به صفحه ی تیونر نگاه کنید. حرف لاتین نت سل G می باشد اگر تیونر سل را نشان داد به مرحله بعد بروید در غیر این صورت گوشی را کمی سفت کرده (کمتر از 8/1 دور) و دوباره سیم را به صدا درآورید و به تیونر نگاه کنید. این عمل را آنقدر ادامه دهید تا به حرف G برسید. در این مرحله عقربه تیونر را به سمت مرکز هدایت کنید تا عقربه روی عدد صفر قرار گیرد و چراغ سبز روشن گردد. اگر عقربه پایین یا چپ بود (روی اعداد منفی) گوشی را کمی سفت کنید و اگر عقربه بالا یا راست بود (روی اعداد مثبت) گوشی را کمی شل کنید تا حرف G با چراغ سبز حاصل گردد.توصیه اینکه خیلی تلاش نکنید عقربه دقیقاً روی عدد صفر قرار بگیرد چون به دو دلیل این کار مشکلی است (مگر بصورت تصادفی این اتفاق بیافتد). دلیل اول: این نوع دستگاه های تیونر خیلی دقیق نیستند (البته برای حل مشکل کوک شما ایده آل می باشن (دلیل دوم: صدایی که شما از سنتور ایجاد می کنید با اندکی صدای محیط (صدای مزاحم(Noiseبه میکروفن تیونر می رسد. بنابراین اگر عقربه در حدود عدد 5- تا 5+ قرار گیرد مطلوب است. در واقع پیشنهاد می کنم شما به چراغ توجه کنید، اگر سبز شد کار تمام است و می توانید به سراغ سیم بعدی بروید.حال سیم اول از سیمهای نت سل کوک شده. مابقی سیمهای نت سل را نیز به همین ترتیب عمل نمائید. فرض کنید میخواهیم نت سی سیمهای سفید را کوک کنیم. حرف لاتین نت سی B است. اگر به کوک دستگاه شور دقت کنید خواهید دید که نت سی باید بمل باشد. یعنی شما باید به دنبال حرف B با علامت بمل بگردید. بدانید که نت سی بمل کمی پایین تر از نت سی بکار می باشد. پس شما بعد از اینکه مثل سابق اول گوشی را کمی شل کردید وقتی به آهستگی گوشی را سفت می کنید و هر بار سیم را به صدا در می آورید ابتدا به نت سی با علامت بمل می رسید تا به نت سی بکار. بعد از آن به دنبال چراغ سبز باشید. فرض کنید میخواهیم نت لا سیمهای سفید را کوک کنیم. این نت کرن است، برای بدست آوردن آن شما اول به دنبال نت لا (A) با علا مت بمل باشید هنگامی که نت لا بمل را کوک کردید (جراغ سبز) برای گرفتن لا کرن لازم است عقربه را حدوداً بین اعداد 30+ تا 40+ قرار دهید. پس در نتیجه دانستیم لا کرن کمی بالاتر (بیشتر) از لا بمل است. در حقیقت نتهای دارای علامت کرن همگی جایی کوک می شوند که اولاً علامت بمل برای آن نت بر روی صفحه ی تیونر نمایان است و ثانیاً عقربه روی اعداد 30+ تا 40+ قرار دارد و نتیجتاً چراغ قرمز را مشاهده خواهید نمود. اصولاً نتهای کرن دار در موسیقی ما جای صد در صد دقیقی ندارند و شما نهایتاً در آینده باید با اتکا به گوش خود کوک کنید اما فعلاً بین آن اعداد را اگر کوک کنید کرن تقریبی و گاهی نیز دقیق را بدست خواهید آورد. چند نکته برای مبتدی ها: 1- پیشنهاد می شود ابتدا سیمهای سفید را کوک کنید سپس به سراغ سیمهای زرد بروید. به این خاطر که سیمهای سفید از مقاومت بالاتری برخوردار هستند و احتمال پاره شدن آنها نسبت به سیمهای زرد کمتر است تا زمانی که دست شما آشنایی مختصری با انجام عملیات کوک پیدا کند. 2- کوک سیمهای پشت خرک به مهارت لازم و تجربه ی کافی نیاز دارد.که گاهی نیاز به جابجایی خرک ها هستش. اجالتاً هنگامی که شما سیمهای سفید را کوک می کنید سیمهای پشت خرک نیز تا حدی کوک می شوند. 3- خود را با انجام کوک در مدت طولانی خسته نکنید. این کار صبر و حوصله زیادی مخصوصاً در اوایل کارمی طلبد. توصیه می کنم هر 15 یا 20 دقیقه که کوک کردید به خودتان و دستگاه استراحت دهید. 4- بعد از اینکه سنتور را یکبار به طور کامل کوک کردید (به جز سیمهای پشت خرک که شرح آن گذشت) مطلوب است دوباره تک تک سیمها را چک کنید و ببینید آیا سر جای کوک اصلی خود قرار دارند یا خیر، اگر نه، دوباره آنها را اصلاح کنید. 5- سعی شود در هنگام کوک کردن در دو طرف سنتور کسی نشسته نباشد زیرا حین کوک ممکن است سیم ها پاره وبا شدت زیاد به سمت شخص پرتاب شوند.مخصوصا به سمت چپ. 5- هنگام کوک کردن سر خود را به هر دلیلی نزدیک سنتور نبرید چون سیم ممکن است زمانی که پاره می شود به چشم شما اصابت کند. 6- برای شروع کوک یکی از نکات شل کردن گوشیها بود. از آنجائیکه برای بعضی اشکالاتی در این مرحله بوجود آمده است دوباره یادآور می شوم گوشی را به مقدار خیلی خیلی کم شل کنید شاید در حدود کمتر از 10/1 دور. وقتی گوشی را زیاد شل کنید احتمال پاره شدن آن هنگام سفت کردن بیشتر می شود. 7- گاهی این دستگاه ها بیش از حد معمول و معقول بهم می ریزند (مانند موبایلها). می توانید با روشن و خاموش کردن آنها دوباره شروع به کار کنید. 8- همراه بعضی از تیونرها یک میکروفن گیره ای نیز می باشد. به طور کلی برای کوک کردن احتیاجی به آن ندارید اما اگر در محیط شلوغ و پر سر صدا مجبور به کوک هستید باید از آن میکروفن استفاده کنید تا تیونر صدای محیط را نگیرد و نت صحیح را به شما نشان دهد. این میکروفن را می توانید به سوراخی که کلاف بلند سنتور دارد نصب نمائید به شکلی که گیره داخل سوراخ و خود میکروفن روی صفحه ی سنتور قرار گیرند. 9- از آنجائیکه این دستگاه با باطری کار می کند به این نکته دقت کنید که: نصف سنتور را با باطری ضعیف و نصف دیگر آنرا با باطری نو کوک نکنید، چرا که فرکانسهایی که دستگاه با باطری نو به شما می دهد کمی با فرکانسهای باطری ضعیف متفاوت است، یا کل سنتور را با همان باطری ضعیف کوک کنید یا اگر باطری خیلی ضعیف است قبل از شروع عمل کوک از باطری نو استفاده نمائید. کوک هایی که در زیر بیان میکنم کوک های آکادمیک هستند ولی در موارد نه چندان کمی کوک ها بر اساس نیاز قطعه تغییراتی می کنند. کوک های آکادمیک در واقع کوک هایی هستند که بتوان با آنها کتاب های دستور سنتور، ردیف ابتدایی، دوره های صبا، سی قطعه چهارمضراب، قطعات موسیقی مجلسی و حتا ردیف میرزا عبد الله را اجرا کرد. دستگاه شور، خود شامل چند آواز است: 1 آواز ابوعطا 2 آواز بیات ترک 3 آواز افشاری 4 آواز دشتی و 5 آواز بیات کرد. که همگی آنها دقیقا مانند دستگاه شور کوک می شوند مگر در موارد خاص که به موضوع ما "فعلا" بی ارتباطند. دستگاه نوا: عینا مانند دستگاه شور کوک می شود ولی چون شخصیت مستقلی دارد آنرا جزیی از دستگاه شور نمی شناسند.(جای نت "ر بکار" و "ر کرن" در سیم های زرد و سفید میتوانند عوض شوند) دستگاه سه گاه: کوک آن دقیقا مانند شور است فقط نت "ر" سیمهای سفید نیز کرن کوک می شود. (طریقه ی کوک نت های کرن دار در مقاله ی مذکور آمده است). دستگاه همایون: مثل کوک دستگاه شور است با اختلافات زیر : نت "می" خرک اول سیم های زرد "بکار" کوک می شود. نت های "سی" در هر سه پوزیسیون "بکار" کوک می شوند (گاهی "سی" پشت خرک "بمل" می شود که در این مورد باید خرک پنجم را کمی به سمت راست کشید). نت "ر" سیمهای زرد "بکار" می شود. آواز بیات اصفهان: این آواز جزو دستگاه همایون است و دقیقا مانند آن کوک می شود. دستگاه چهارگاه: مقایسه ی این دستگاه با همایون راحت تر است بدین صورت که کوک چهارگاه را مانند همایون فرض کرده با اختلافات زیر : نت "می" سیمهای سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. (در مقاله ی "کوک سنتور با استفاده از تیونر" ذکر شد که هنرجویان تازه کار لازم نیست که سیمهای پشت خرک را کوک کنند بلکه با کوک سیمهای سفید، نتهای پشت خرک تا حد قابل قبولی از نظر آنها کوک خواهد شد). نت "ر" سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "کرن" کوک می شوند. نت "می" خرک هشتم زرد "کرن" و خرک هشتم سیم های سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. نت "فا" خرک نهم سیم های زرد "دیز" کوک می شود. دستگاه ماهور و راست پنجگاه: مقایسه ی این دو دستگاه نیز با دستگاه شور راحت تر است بدین صورت که باز هم سنتور را عینا" کوک دستگاه شور فرض می کنیم با تغییرات زیر: نت "می" خرک اول سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "بکار" کوک می شوند. نت "لا" سیم های سفید "بکار کوک می شود در حالی که نت "لا" پشت خرک باید همان کوک "لا ی بمل" باقی بماند. برای انجام این کار کافی است خرک چهارم را کمی به سمت راست بکشیم. نت "ر" سیم های زرد "بکار" و در سیم های سفید " کرن" کوک می شوند. گاهی نیز نت "فا" خرک نهم سیم های زرد نیز "دیز" کوک می شود. درباره ی اینکه چه مقدار باید خرک را جابجا کرد: وقتی "لا ی" سفید را "بکار" کوک می کنید "لای" پشت خرک را چک کنید و ببینید که آیا "بمل" شده است (با چراغ سبز) یا خیر. اگر که بود که درست است اگر نبود نسبت به اینکه لای بمل پشت خرک چه مقدار پایینتر یا بالاتر است باید دوباره خرک را کمی جابجا کنید و دوباره "لای" سفید را کوک و "لای" پشت خرک را چک نمایید تا به کوک درست برای هر دو نت "لا" برسید. پیشنهاد می کنم در این مورد از معلم خود کمک بگیرید. همانطور که می بینید کوک دستگاه های مختلف، اختلاف کمی با یکدیگر دارند و این اختلاف در حد سه یا چهار نت است به جز دستگاه چهارگاه. بنابراین اگر نوازندگان سنتور کمی به کوک اشراف پیدا کنند به نظر من داشتن دو سنتور برای آنها کفایت می کتد، مگر اینکه یرای موارد خاصی از سنتور های "لا کوک" یا "سی کوک" یا سنتور های "ده یا دوازده خرک" بخواهند استفاده کنند.

کوک سنتور

مطالب مشابه :

کلیپ از سنتور زدن و خواندن آهنگ مرغ سحر

کوک سنتور

آموزش کوک دستگاه های سنتور (تصویری)

دانلود 40 نت تار و سه تار

چهارمضراب ابوعطا

کلیپ انلاین آموزش زدن ریتم و ریتم نوازی در گیتار

مجموعه نرم افزارهاي آموزشي هنري جديد

نرم افزارهای کاربران

نگاهی به جزئیات آموزش این گروه