اصفهان نصف جهان

عمارت عالی قاپو

عمارت عالي ‌قاپو، همزمان با ساير بناي ميدان امام (نقش جهان) احداث شده است. ساختمان بنا از سال 1006 هـ . ق در زمان شاه عباس اول آغاز شده است. عالي ‌قاپو داراي معاني چندگانه است، ولي عمدتاً به منظور دروازه عالي به مجموعه كاخ ها بوده است. احداث عالي ‌قاپو در چند مرحله که عبارتند از، ايجاد ساختمان ورودي، ايجاد تالار فوقاني بر روي هشتي ورودي، ساختمان طبقه پنجم يا تالار موسيقي، احداث ايوان خاوري، ايجاد سقف چوبي ايوان بر روي هجده ستون چوبي و احداث راه پله جبهه جنوبي معروف به راه پله شاهي و احداث منبع آب در جبهه شمالي جهت تأمين آب فواره‌هاي حوض مسي صورت گرفته و در حدود 70 سال به طول انجاميده است. تزيينات سطوح خارجي عالي ‌قاپو داراي نماهاي آجري با تركيبي از كاشي مي ‌باشد. ليكن سطوح داخلي داراي زيباترين انواع گچ بري و نقاشي مي ‌باشد.
عمارت عالي ‌قاپو در درجه اول به عنوان ورودي مخصوص شاه به دولت خانه و دربار و در مراحل بعد براي پذيرايي از ميهمانان و سفرا، مراسم بارعام، استراحت و تفريح، شنيدن موسيقي، تماشاي مراسم مختلف مذهبي و ملي خصوصاً بازي چوگان از ايوان ستون‌دار آن، مورد استفاده قرار مي ‌گرفته است. اين قصر كه درعهد صفويه «دولت خانه مباركه نقش جهان» و قصر دولت خانه نام داشته نمونه منحصر به فرد و يکي از عجايب معماري كاخ‌هاي عهد صفوي است كه دراوايل قرن يازدهم هجري به امر شاه عباس اول ساخته شده است. شاه صفوي، سفيران و شخصيت‌هاي عاليقدر را دراين كاخ به حضور مي ‌پذيرفت بعد از او هم جانشينان وي در همين كاخ و در ملحقات آن مانند عمارت حوض خانه و تالار مرواريد ميهمانان خود را به حضور مي ‌پذيرفتند. عالي قاپو داراي 5 طبقه است كه هر طبقه آن تزيينات ويژه‌اي دارد. با آن كه بعد از دوره صفويه به تزيينات بناها خرابي ‌ها و لطمات جبران ناپذيري وارد آمده ولي هنوز شاه كارهايي از گچ بري ‌ها و نقاشي ‌هاي عهد صفويه را در بر دارد و تماشا كنندگان را به تحسين و تمجيد وا مي ‌دارد.

از قسمت‌هاي جالب توجه اين بناي تاريخي، مينياتورهاي هنرمندانه رضا عباسي نقاش معروف عهد شاه عباس، نقاشي ‌هاي گل و بوته و شاخ و برگ، اشكال وحوش و طيور و گچ بري ‌هاي زيبا به شكل انواع جام در تاق‌ها و ديوارها تعبيه شده است. گچ بري هاي اين قسمت از ساختمان كه به «اتاق صوت» مشهور است و انواع اين كار كه با گچ تعبيه شده بسيار ظريف است و كوچک ترين اشاره‌اي كه در اثر برخورد دست يا شيي ديگري به آن ها حاصل شود آن ها را در هم مي ‌شكند، نقش آكوستيک دارد كه مكاني براي اجراي موسيقي بوده است. به اين ترتيب نغمه ‌ها و صداها طبيعي بدون انعكاس صوت به گوش مي رسد و از فراز آخرين طبقه آن بهترين منظره شهر باستاني اصفهان و تغييرات و تحولات هزار ساله اخير آن به خوبي پديدار است. تالار با شكوه آن در سال 1054 هجري در زمان سلطنت شاه عباس دوم به بناي اصلي افزوده شده است.

كاخ چهل ستون اصفهان

کاخ چهل ستون از جمله بناهايي است که اصفهان ملقب به نصف جهان بخش مهمي از شهرت خود را مديون آن است. ساخت اين کاخ که ابتدا جهان نما نام داشته است در دوره شاه عباس اول و در وسط باغ چهل ستون (باغ جهان نما) كه بالغ بر 67000 متر مربع مساحت داشته آغاز و در دوره شاه عباس دوم به پايان رسيده است. طبق كتيبه داخل قصر سال 1057 هـ . ق به عنوان تاريخ بناي اين کاخ نقش بسته است و بعد از مدتي تغييراتي كلي در آن داده شد. در اين کاخ قسمت هاي ديدني و جالب توجه زيادي از جمله، ‌ستون‌هاي عظيم، تالارهاي هجده ستون، تالار آيينه، شيرهاي سنگي چهار گوشه حوض مركزي تالار و ازاره‌ هاي مرمري منقش اطراف كه معرف صنعت حجاري دوره صفويه است، تزيينات عالي طلا كاري سرسراي پادشاهي، اتاق‌هاي طرفين تالار آينه و تابلوهاي بزرگ نقاشي تالار پادشاهي (شامل تصوير شاهان صفوي)، تصويري از شاه عباس اول با تاج مخصوص و مينياتورهاي ديگري در اتاق گنجينهكه در مرمت سال ‌هاي 1334 و 1335 خورشيدي از زير گچ خارج شده است، سردر مسجد قطبيه، سردرهاي زاويه كوشک ديده مي شود.
بر سقف ايوان و ديوار تالارهاي كوچک و بزرگ اين كاخ نقاشي ‌هاي زيبايي به چشم مي ‌خورد كه با رنگ هاي متنوع و جذاب چشم را مي ‌نوازند. اين نقاشي ‌ها در قاب‌هاي چوبي ظريفي به اشكال مختلف هندسي كشيده شده‌اند و عمدتاً مراسم باريابي سفيران كشورهاي خارجي به دربار صفوي و صحنه‌هايي از رزم سپاه ايران و قشون عثماني و مجالسي از بزم درباريان صفوي را به نمايش مي ‌گذارند. افزون بر اين تصاوير بديع و زيبا، نقاشي ‌هاي مينياتوري زيبايي نيز بر ديوار و سقف مشهود است. تزيينات آينه كاري، مقرنس كاري، گچ بري و لوح‌ هايي با خط نسخ مشكي بر زمينه گل و بوته را بايد به مجموعه آثار هنري اين كاخ افزود. كاخ چهل ستون برخلاف كاخ هاي تاريخي ديگر اصفهان كه مسكوني بوده ‌اند در واقع كاخ تشريفات و مراسم درباريان صفوي بوده است. در اين كاخ سفيران و فرستادگان سياسي با شاه ملاقات مي كردند و برخي از مراسم رسمي نيز در آن برگزار مي شد. كاخ چهل ستون در اصل بيست ستون چوبي بلند دارد كه هجده ستون در جلوي عمارت و دو ستون ديگر در جلوي تالار بعدي قرار دارند هر يک از اين ستون ها از تنه درختان تناور بلندي ساخته شده‌اند كه بر پايه‌هاي سنگي استقرار يافته‌اند. انعكاس ستون ‌هاي بيست گانه تالارهاي چهل ستون در حوض عمارت منظره بديعي را به ديدگان نشانده و بيست ستون ديگر را ايجاد کرده و مفهوم چهل ستون را القا مي ‌كنند از سوي ديگر عده اي واژه چهل را در نام اين عمارت نشانه كثرت ستون ها محسوب کرده و معتقدند که وجه تسميه عمارت مزبور به علت تعدد و بسياري ستون‌ هاي آن است. در آثار به جا مانده از مورخان، خاور شناسان و سياستمداراني كه به دربار صفوي رفت و آمد داشته‌اند، اشارات فراواني به جلال و شكوه اين كاخ ديده مي ‌شود.

كاخ هشت بهشت اصفهان

عمارت تاريخي هشت بهشت نمونه ‌اي از كاخ ‌هاي محل سكونت آخرين سلاطين دوره صفوي است كه در دوره شاه سليمان (1080 هـ . ق) بنا شده و در مسير خيابان تاريخي چهارباغ قرار دارد. امروزه تنها بخش کوچکي در حدود 5000 متر از باغ وسيع و زيباي هشت بهشت بر جاي مانده اما قصر تاريخي آن هنوز اثري ارزنده و جالب توجه است. کاشي کاري هاي زيبايي که تصوير انواع پرندگان، درندگان و خزندگان بر آن ها نقش شده است از آثار قابل توجهي هستند که نماهاي خارجي قصر را تزيين کرده و با شوکت هر چه تمام تر خودنمايي مي کنند که در كم تر از بناهاي تاريخي دوران صفوي نظير آن ديده مي ‌شود. آينه كاري اين كاخ شاهد ديگري بر زيبايي بنا بوده است. شهرت اين كاخ گذشته از جنبه معماري و زيبايي، به علت به كاربردن سنگ هاي مرمر و طاق مقرنس كاري و نقاشي و مناظر كاشي كاري خاص آن است. ساختمان اين قصر دو طبقه، داراي شاه‌ نشين و غلام گردش و اطاق هاي متعددي است. داخل ايوان‌هاي آن با نقوش زيباي طلايي تزيين شده است. در دهه اخير پارک مجلل و زيبايي به همت شهرداري اصفهان در اطراف اين كاخ تاريخي طراحي و ساخته شد كه در حال حاضر از گردشگاه هاي مهم شهر اصفهان محسوب مي شود.

گنجينه هنرهاي تزييني (ركيب خانه) اصفهان

گنجينه (موزه) هنرهاي تزييني ايران در عمارت تاريخي ركيب خانه قرار دارد كه در اوايل قرن 11 هجري قمري مقارن با سلطنت شاه عباس اول در ميان مجموعه بناهاي دولت خانه صفوي احداث و به عنوان محل نگه داري لوازم سواركاري و يراق آلات مركب سلطنتي مورد استفاده قرار مي ‌گيرد. اين عمارت در دوره قاجار، اندروني ظل السلطان اصفهان بوده و در دوره پهلوي نيز به عنوان اداره آمار و ثبت اموال مورد استفاده قرار داشته است. اداره كل ميراث فرهنگي استان اصفهان اين بناي تاريخي را پس از بازسازي و مرمت كامل، با بخشيدن كاربري فرهنگي در سال 1375 هـ . ش و با نمايش بيش از سه هزار اثر هنري، رسماً به عنوان گنجينه هنرهاي تزييني ايران افتتاح كرد و در معرض ديد علاقه مندان قرار داده است.

كاخ فرح آباد اصفهان

در دوره سلطنت شاه سلطان حسين مجموعه بناهاي زيبايي كه شامل مدرسه چهارباغ و كاروان سراي مادر شاه و بازار شاهي (بازارچه بلند) و كاخ فرح آباد بوده، به آثار باشكوه دوره صفويه افزوده شد، كاروان سراي سه طبقه مادر شاه در جانب خاوري مدرسه سلطاني چهار باغ بنا شده و از نمونه‌هاي زيباي كاروان سراهاي عهد صفويه است. سر در جنوبي اين کاروان سرا به سوي باغ فتح آباد و سر در شمالي آن در بازار شاهي باز مي شده است. بازار شاهي كه امروزه آن را بازارچه بلند مي ‌نامند در طول ضلع شمالي مدرسه چهار باغ و كاروان سراي مادر شاه از خيابان چهار باغ تا حد خاوري هشت بهشت امتداد مي ‌يافته است. اين بازار تاريخي هم اكنون نيز با طاق‌هاي بلند و حجرات دو طبقه فوقاني و تحتاني وجود دارد و سر در شمالي مدرسه چهار باغ و سر در كاروان سراي مادر شاه در اين بازار واقع مي باشد ولي يک قسمت از حد خاوري آن به مرور زمان تصرف شده و در نتيجه از طول اصلي بازار مقداري كاسته شده است. كاخ فرح آباد بنايي سست بنياد و از خشت خام بوده و در دامنه كوه صفه قرار داشته است. فرح آباد كاخ تابستاني مادر شاه بوده و به طوري كه جهانگردان توصيف كرده‌اند از نظر هنري ارزش زيادي نداشته ولي بناي اين كاخ موجب شده كه دراطراف آن آبادي ‌هايي به وجود آيد.

سي و سه پل (پل الله وردي خان، پل جلفا) اصفهان

سي و سه پل كه از شاه كارهاي بي ‌نظير دوره شاه عباس اول صفوي است به نظارت سردار معروف او الله وردي خان بنا شده است. اين پل به نام‌هاي سي و سه چشمه، چهار باغ جلفا و بالاخره زاينده رود معروف است. تاريخ بناي اين پل را شيخ علي نقي كمره‌اي شاعر زمان شاه عباس در يک قطعه شعر به ماده تاريخ 1005 هجري ذكر كرده است. اين پل حدود 300 متر طول و 14 متر عرض دارد و طولاني ‌ترين پل بر روي زاينده رود است. در دوره صفويه مراسم جشن آبريزان يا آبپاشان در كنار اين پل صورت مي ‌گرفت. اين پل از شاه كارهاي معماري و پل سازي ايران محسوب مي ‌شود و از زيبايي و عظمت انحصاري برخوردار است.

پل خواجو (پل بابا ركن‌الدين) اصفهان

پل خواجو كه از اواخر دوره تيموري شالوده‌هايي داشته است به امر شاه عباس دوم در سال 1060 هجري به صورت امروزي آن ساخته شده در قسمت خاور رودخانه زاينده رود واقع شده است. غرفه‌هاي آن با تزيينات كاشي كاري و نقاشي پوشيده شده است. در وسط اين پل، ساختمان مخصوصي كه به بيگلر بيگي شهرت دارد براي اقامت موقتي شاه صفوي و خانواده او بنا شده که اين ساختمان هم اكنون نيز وجود دارد و اتاق‌هاي آن داراي تزيينات نقاشي است. نام اصلي اين پل « پل شاهي » بوده و خواجو نامي است كه طي دو قرن اخير به علت مجاورت با محله خواجو به آن اطلاق شده است. تا اوايل عصر صفوي، محله بزرگ و باصفاي خواجو به محله باغ كارون كوه تراز، تراز آباد و حسن آباد معروف بوده است و نام خواجو تحريفي از كلمه و عنوان «خواجو» است كه به مناسبت سكونت بزرگان و خواجه‌هاي عصر شاه عباس اول در اين مکان نام‌ گذاري شده است. اين پل در سال‌هاي نه چندان دور به نام‌هاي پل شيراز و پل بابا ركن الدين نيز معروف بوده است. پل خواجو در طراحي جديد براي چندين منظور در نظر گرفته مي ‌شود. قسمت فوقاني براي حركت سريع و عبور كالسكه ‌ها و چهارپايان بوده در حالي كه بخش تحتاني عمدتاً براي حركت آرام و توقف و تأمل عابرين پياده بوده است. قسمت زيرين تماماً از سنگ و ملات ساروج ساخته شده و دهانه‌هاي عبور آب به صورت بند با تخته‌هاي قطور چوبي قابل كنترل مي باشد و با بستن كامل دهانه‌ها سطح آب در قسمت باختري پل بالا آمده و درياچه كوچكي را به وجود مي ‌آورد. در سمت خاور پلکانهای سنگي اين پل انسان را تا حد تماس با آب به پايين هدايت مي ‌كنند. ضمن اين كه اين پلكانها خود محلي براي نشستن و لذت بردن از مناظر طبيعي مي ‌باشد.

منبع:مجموعه مرزپرگهر-مرکزگردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران

اصفهان نصف جهان

مطالب مشابه :

اصفهان نصف جهان

لیست دانشگاههای غیرانتفاعی

آدر س پستی موسسات آموزش عالی غیر انتفاعی 2

نحوه ادامه تحصيل دانش آموزان دوره راهنمايي تحصيلي با توجه به سندتحول بنيادين

نام و کد موسسات غیر دولتی - غير انتفاعي سراسر کشور

اصلاحیه دفترچه پذیرش بدون کنکور دانشگاه پیام نور و غیرانتفاعی برای بهمن 92

شروع ثبت نام بدون کنکور دانشگاه پیام نور و غیرانتفاعی

تور سه روزه اصفهان

معلم محور كليدي و اساسي اجراي موفقيت آميز سند تحول بنيادين است

تاریخچه مختصر قالی اصفهان