چگونه برنامه سفر بنويسيم

براي اجراي موفق يك تور، احاطه كامل راهنما بر برنامه سفر و مرور آن قبل از حركت بسيار مهم است، لذا احساس مي‌شود كه دانستن علم طراحي و نوشتن Itinerary (گشت‌نامه) براي هر راهنما الزاميست.
گشت‌نامه‌هاي دفاتر خدمات مسافرتي مي‌توانند تمام ايران را معرفي كنند

خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گردشگري ـ از آن‌جايي كه براي اجراي موفق يك تور، احاطه كامل راهنما بر برنامه سفر و مرور آن قبل از حركت بسيار مهم است، لذا احساس مي‌شود كه دانستن علم طراحي و نوشتن Itinerary (گشت‌نامه) براي هر راهنما الزاميست. از اين رو بر آن شديم كه نكاتي چند از نوشتن يك گشت نامه موفق را به اطلاع خوانندگان و علاقمندان برسانيم.
براي طراحي گشت‌نامه بايد به نكاتي توجه كرد تا به يك گشت‌نامه مطلوب دست پيدا كنيم، چرا كه اولين چيزي كه باعث مي‌شود يك توريست از آن طرف مرزها به شما اعتماد كند و به ايران سفر كند تا آژانس شما يا راهنما در مدتي معيين به او سرويس‌دهي داشته باشد يك گشت‌نامه عالي كه در بر دارنده تمام مقاصد توريست باشد، است.
بعضي گشت‌نامه‌ها به صورت پكيج ارائه م‌يشود تا آژانس مربوطه، آن را به هموطن‌هاي خود ارائه دهد و همگي تحت پوشش اين پكيج به كشور مقصد سفر كنند (اين پكيج ها در بردارنده كليه اطلاعات سفر اعم از شهرهاي مورد بازديد در روزهاي معين، كلاس و درجه هتل‌ها، اماكن مورد بازديد، پرداخت يا عدم پرداخت وروديه‌ها، تعداد وعده‌هاي غذايي كه برعهده آژانس مي‌باشد، پذيرايي بين شهري، حضور يا عدم حضور راهنماي محلي بر روي تور، كيلومتر بين شهرها و... هستند.)

اين‌گونه پكيج‌ها معمولا" توسط آژانس برگزار كننده قبلا" بررسي شده و حتي سال‌ها از اجراي آن مي‌گذرد، با اين حال ديده شده است كه گهگاه در پايان سفر تعدادي از مسافران از مسيرسفر يا از ديگر ضعف‌هايي كه در سفر بوده ناراضي هستند كه به نظر مي‌رسد درصد بالايي از اين نارضايتي‌ها به ضعف تنظيم گشت نامه بازمي‌گردد.
بعضي گشت‌نامه‌ها به درخواست گروه توريستي است كه راسا" با آژانس مقصد تماس گرفته و تقاضاي بازديد از شهرهايي را در فصلي بخصوص و مدت زماني معين، مشخص كرده‌اند تنظيم مي‌شود. تنظيم و نوشتن اين‌ گشت‌نامه‌ها بسيار مشكل‌تر است، چرا كه بايد تمام خواسته‌هاي توريست را مد نظر قرار داد.

يكي از مواردي كه طراح برنامه بايد به آن توجه كامل داشته باشد مسافت بين اقامتگاه‌هاست و جاذبه‌هايي كه در بين راه مي‌توان از آن‌ها بازديد كرد. گردشگران به بعد مسافت، مثلا" بين شيراز و مشهد اصلا" توجه‌اي ندارند و حتما" مي‌خواهند در مدت زمان محدودي كه امكان مسافرت به ايران را دارند اين دو نقطه دور از هم را ببينند.

بايد توجه داشت كه مسافت نوشته شده در نقشه ها اصلا" نم‌يتواند ملاك واقع شود، مثلا" مسافت كرج ـ چالوس 170 كيلومتر است در حالي كه مسافت كرج ـ قم هم چيزي نزديك به آن است و حال ايا مي‌توان مدت زمان رسيدن به چالوس را برابر با مدت زمان رسيدن به قم دانست ؟ از اين‌گونه راه‌ها در كشور بسيار است. اگر طراح خود اين مسيرها را قبلا" تجربه كرده باشد، بسيار موفق‌تر است و در صورت تجربه نكردن اين راه‌ها بايد با كمك گرفتن از افرادي كه قبلا" اين تجارب را كسب كرده‌اند اقدام به نوشتن گشت‌نامه كند.

در مجموع بايد به اين نكات توجه كامل داشت:
1- تعداد روزهاي سفر
2- اماكن و شهرهاي مورد بازديد
3- تعداد نفرات گروه
4- نوع تور: تورهاي طبيعت‌گردي، تور فرهنگي، تورهاي طبيعت گردي ـ فرهنگي
5- فصل اجراي تور

1- تعداد روزهاي سفر: نكته بسيار مهم اين است كه مسافتي كه ما براي جابجايي از شهري به شهر ديگر يا به محل كمپ در نظر مي‌گيريم نبايد از 300 كيلومتر بيشتر باشد، معمولا تا 400 كيلومتر هم مجاز است. به خصوص اين‌كه در بين راه جاذبه‌هايي براي ديدن وجود داشته باشد. نكته‌اي كه نبايد فراموش شود اين‌ است كه خودرو توريستي هرگز نبايد در تاريكي شب در حركت باشد، بلكه قبل از غروب آفتاب بايد به هتل برسد. سرعت استاندارد و مجاز براي كليه خودروهاي توريستي فقط 80 كيلومتر در ساعت است .
يكي از مسيرهايي كه بيشتر از 400 كيلومتر است، مسير شيراز - كرمان 570 كيلومتر بوده و متاسفانه در بين راه فقط مي‌توان از كاخ ساساني سروستان و منظره درياچه بختگان از گردنه استهبان بازديد كرد (توقف كوتاهي براي عكاسي)، با آن‌كه در بين راه در شهرستان سيرجان مهمانسراي جهانگردي وجود دارد و مي‌توان براي اقامت شبانه از آن‌جا استفاده كرد، آژانس‌هاي مسافرتي رغبت چنداني براي انجام اين امر ندارند : چرا كه جاذبه‌اي در آن وجود ندارد و يك روز توريست را نمي‌توان صرفا براي ديدن يك كاخ ساساني تلف كرد و نيمي از روز بعد را هم در طي مسافت سيرجان – كرمان از دست داد.

اگر از ما توري به مدت 10 روز درخواست شده باشد با توجه به مسافت بين شهرها كه بين 300 تا 400 كيلومتر را در نظر ميگيريم مي‌توانيم به اين صورت عمل كنيم: براي مثال گروهي تقاضاي ديدن از شهرهاي تهران – همدان ، اصفهان – شيراز ، يزد و كرمان را دارد (در مدت 10 روز):
روز اول: حركت به طرف همدان با توجه به بعد مسافت و تاريكي زودرس هوا اگر پاييز باشد زمان را تلف نكرده و قبل از رسيدن به همدان از طريق جاده كبودرآهنگ جهت بازديد به طرف غار علي‌صدر مي‌رويم و مسير برگشت را از طريق روستاي لالجين طي مي‌كنيم، كه اگر وقت باشد توقفي هم براي ديدن يكي از فروشگاه‌ها و كارگاه‌هاي سفال سازي خواهيم داشت. (پس در گشت‌نامه فقط بازديد از غار را عنوان مي‌كنيم و از اعلام بازديد از سايتي در شهر پرهيز مي‌كنيم، چرا كه در صورت نبود وقت با اعتراض توريست‌ها روبرو مي‌شويم.)
روز دوم : پس از بازديد از شهر همدان صبح يا حوالي ظهر به طرف كاشان حركت مي‌كنيم. درواقعه ما كاشان را به شهرهاي ديگري كه ايشان درخواست كرده بودند اضافه مي‌كنيم و تمام جاذبه‌هاي آن را برايشان توضيح مي‌دهيم، چرا كه آن‌ها قبلا اطلاعاتي درباره شهرهاي درخواستي داشته‌اند ولي حتما درباره كاشان چيزي نمي‌دانستند، شما با اين كار مسافت را كوتاه كرده (همدان _ كاشان 390 كيلومتر) و به آن‌ها مي‌گوييد كه در اين صورت غير از زيبايي‌هاي كاشان روز بعد شما دو سايت بسيار جالب، زيبا و تاريخي يعني ابيانه و نطنز را نيز در بين راه اصفهان خواهيد ديد. (اگر مستقيما به اصفهان ميرفتيم مسافت 480 كيلومتر بود و به علت كمي وقت بازديد از كاشان، ابيانه و نطنز را از دست مي‌داديم.)
روز سوم : پس از بازديد از كاشان به طرف ابيانه حركت كرده نهار را در هتل ابيانه صرف مي‌كنيد و پس از بازديد از ابيانه به طرف نطنز كه در مسير قرار گرفته مي‌رويد. در نطنز از مسجد جامع و كارگاه سفال سازي كه سفال‌هاي آن در ايران بي‌نظير و گرانترين است، ديدن كرده و در پايان روز به اصفهان مي‌رسيد.
روز چهارم : بازديد تمام روز در اصفهان داريد.
روز پنجم : مانند روز گذشته بازديد از اصفهان خواهيد داشت.
روز ششم : به طرف يزد حركت كرده، در بين راه از نائين بازديد مي‌كنيد، (مسجد جامع - خانه پير نيا و روستاي محمديه براي هنر عبابافي ) سپس ادامه مسير به يزد كه مجموعا 300 كيلومتراست. در بعد از ظهر از اماكن يزد بازديد مي‌كنيد .(لازم به ذكر است كه اگر اقامت در يزد 2 شب مي‌بود از اماكن تاريخي ميبد نيز مي‌توانستيد بازديد كنيد ولي به علت كمبود وقت حتما بايد در بعد از ظهر و قبل از تاريكي در يزد باشيد و تاجايي كه امكان دارد از اماكن تاريخي يزد بازديد كنيد.)

روز هفتم : يزد را به طرف شيراز ترك كرده در بين راه از سرو 4000 ساله ابر كوه و پاسارگاد بازديد مي‌كنيم و شب را در شيراز اقامت مي‌كنيم.

روز هشتم : از شيراز به طرف تخت جمشيد حركت مي‌كنيم و پس از بازديد از نقش رستم و تخت جمشيد و صرف نهار به طرف شيراز برگشته و بعدازظهر از آرامگاه حافظ، سعدي، مسجد وكيل و بازارديدن مي‌كنيم.( بعلت كمي وقت از بازديد از سايت‌هاي ديگر صرف نظر مي‌كنيم)
روز نهم : شيراز را به طرف كرمان ترك مي‌كنيم و در بين راه از كاخ ساساني سروستان ديدن مي‌كنيم و سپس با توقفه‌ايي در بين راه به كرمان ميرسيم؛570 كيلومتر.

روز دهم : از شهر كرمان بازديد كرده و در بعد ازظهر گروه با هواپيما به طرف تهران پرواز مي‌كنند و از آن‌جا به كشورشان باز مي‌گردند.
اگرتقاضاي توريست‌ها 12 روز بود اين گشت‌نامه بسيار عالي و كامل‌تر مي‌توانست باشد (اقامت طولاني‌تر در اصفهان يا شيراز)

ما اين گشت‌نامه را كه شامل كليه اطلاعات سرويس‌هاي سفر( در بالا ذكر شده است) است را به اطلاع گردشگران مي‌رسانيم، اگر قبول كردند و آن را تاييد كردند،ما مقدمات كار را فراهم ميكنيم. اگر روي همان 10 روز پافشاري كردند يكي از شهرها را كه مسلما بايد همان كاشان باشد را حذف كرده و از همدان مستقيما به اصفهان 480 كيلومتر مي‌رويم، ولي بايد در نظر داشته باشيم كه تقريبا اين مسافت مدت زمان بيشتري را نسبت به مسافت اصفهان – شيراز كه 480 كيلومتر است مي‌گيرد، چرا كه بسياري از قسمت هاي سفر جاده دو طرفه است و سرعت خودرو را كم مي‌كند. اگر ما داراي وقت بيشتري باشيم ( تورهاي بالاي 15 روز) و در اصفهان مدت زمان بيشتري را بخواهيم توقف داشته باشيم مسير را از طرف ملاير و جوكار (بازديد از تپه باستاني نوشيجان) خمين و گلپايگان (بازديد از ارگ قديمي گوگد) و اصفهان انتخاب مي‌كنيم كه تقريبا غروب آفتاب به اصفهان مي‌رسيم (پس از دو مسير با در نظر گرفتن شرايط مي‌توانيم از همدان به اصفهان برسيم).
2- مدت زمان تور: همان‌طور كه ذكرشد اماكن مورد بازديد در شهرها نيز بسته به مدت زمان تور دارد. در شهرهايي كه اقامت بيشتري به خاطر طول مدت سفر داريم اماكن بيشتري را مي‌توان بازديد كرد، مثللا اگر در اصفهان فقط 2 شب اقامت داشته باشيم بايد از بازديد بعضي سايت‌ها مثل منارجنبان، به علت بعد مسافت صرف نظر كرد. پس در اين گونه موارد نمي‌توان دستورالعملي كه شامل بازديد كليه اماكن باشد را به راهنماي گروه داد و همچنين بايد از ذكر اسامي تمام اماكن تاريخي در گشت‌نامه ارسالي به كشور مربوطه خودداري كرد و بازديد از اماكن را در هر شهري صرفا در اختيار راهنما گذاشت.

ناگفته نماند كه آژانس‌هاي كار گذار و يا توريست‌هايي كه مستقيما با آژانس ايراني تماس گرفته‌اند حتما توقع و حق دارند كه از چگونگي بازديد اماكني كه در شهرها وجود دارد باخبر باشند و ما بايد در اين گونه موارد (شهرهاي بيشتر و روزهاي كمتر) حداقل اماكن بازديدي را ذكر كنيم.

3- تعداد نفرات: تعداد نفرات نيز در تنظيم سفرنامه مهم است چرا كه اگر گروه 30 نفر باشد، جمع كردن گروه از سايت، پياده و سوار شدن به اتوبوس، پذيرش هتل و مراحل ترك هتل، بسيار وقت گير است و گاها راهنماها مجبور مي‌شوند كه بيدارباش گروه را زودتر اعلام كنند تا به موقع به تمام سايت‌ها برسند. از طرف ديگر در زمان بازديد از سايتي ، بسيار ديده شده است كه افرادي در گروه‌هاي بزرگ هستند كه به علت كهولت سن توانايي حركت تند و سريع را ندارند و بسيار آهسته به طرف سايتي مانند تخت جمشيد يا زيگورات چغازنبيل رفت و آمد مي‌كنند و حتي مي‌دانيم كه سرعت اتوبوس از خودروهاي كوچكتر كمتر است، پس در اين گونه تورها بايد حتما در شهرهاي مهمي مثل اصفهان يا شيراز روزهاي بيشتري اقامت كرد و قبلا از ذكر كليه سايت‌هاي قابل بازديد خودداري كرد.
4- تورهاي طبيعت گردي ـ فرهنگي: در اين گونه تورها ، گشت‌نامه بايد در برگيرنده كليه علايق و خواسته‌هاي اين گونه توريست‌ها كه شامل طبيعت گردي و بازديد از اماكن تاريخي است باشد، نطراح بايد سعي كند با شناختي كه از سايت هاي طبيعي و آثار باستاني در شهرها دارد گشت‌نامه را طوري تنظيم كند كه بعد از يك، دو يا سه شب اقامت در طبيعت و چادر حتما به يكي از شهرهاي مهم و تاريخي برسد و ضمن آن‌كه موجبات استراحت و رفاه توريست‌ها را در يكي از هتل‌ها فراهم مي‌آورد، با نشان دادن اماكن تاريخي در اين شهرها جاذبه‌هاي بي‌شمار تاريخي كشور عزيزمان را نيز به آنان نشان دهد. تورهاي طبيعت گردي فرهنگي بايد به طور متناوب بازديد از طبيعت و اقامت در كمپ، و بازديد از سايت‌هاي تاريخي و اقامت در هتل را با هم داشته باشد تا مدت زمان تور به انتها برسد.

با توجه به اينكه داوطلبان اين گونه تورها اقامت در طبيعت را بيشتر ترجيح مي‌دهند، طراح بايد فصل انجام تور را در نظر بگيرد و با توجه به طلوع و غروب آفتاب، زمان رسيدن به محل كمپ را كه حداكثر بايد يك ساعت قبل از غروب آفتاب باشد را دز نظر بگيرد (ضمن اين‌كه نبايد وقت توريست را با زود رسيدن به محل كمپ بيهوده تلف كرد)

طراح بايد با دقت بسيار زمان بين دو محل اقامت را با در نظر گرفتن مسافت و جاذبه‌هاي بين راه محاسبه نمايد. پس مي‌توانيم بگوئيم كه معمولا در اين گونه تورها تعداد شهرهاي مورد بازديد كمتر هستند و تعداد شب‌هاي اقامت در كمپ بيشتر است. فراموش نشود حركت از محل كمپ بسيار وقت گيرتر از حركت از هتل است و همان‌طور كه ذكر شد رسيدن به محل كمپ بايد يك ساعت قبل از غروب آفتاب باشد.
تورهاي فرهنگي: كه شامل بازديد از اماكن تاريخي هستند، مي‌توانند از تعداد يك نفر توريست شروع شود تا 20 يا 30 و يا يك اتوبوس كامل و همانطور كه قبلا ذكر شد طراح گشت‌نامه بايد حتما شرايط تعداد نفرات را در نظر بگيرد و بايد به اين موضوع واقف باشد كه مدت زمان طي يك مسير توسط اتوبوس بسيار متفاوت با يك خودرو سواري مانند پژو است، مثلا زمان طي طريق تهران _ چالوس براي يك اتوبوس بسيار طولاني تر از يك خودرو سبك است، ضمنا" بايد توجه داشت كه در هر نوع تور هيچ مسيري نبايد تكراري باشد. مسافر ما نبايد از يك جاده دو بار عبور كند البته سايت‌هايي مانند تخت جمشيد كه معمولا" از شيراز به تخت جمشيد و بالعكس ميباشد از اين موضوع مستثني است.
5- فصل سفر: يكي از نكات مهم براي تنظيم يك گشت‌نامه بخصوص به صورت پكيج،
توجه به فصل سفر است. مثلا در طول تابستان نمي‌توان اقامت و يا حتي عبور از كوير را
مد نظر داشت و در بسياري از موارد حتي بازديد از شهرهايي مانند: كاشان _ يزد _ نائين
و كرمان به هيچ وجه در فصل تابستان توصيه نمي‌شود و در گشت‌نامه‌ها نيز ديده نمي‌شود يا در زمستان سفري به نواحي آذربايجان شرقي و غربي يا اردبيل ديده نمي‌شود، چرا كه سرما موانع بسياري را بر سر راه تور ايجاد خواهد كرد.

پس با در نظر گرفتن فصول سال و مناطق مناسب بخصوص در كشوري مانند ايران مي‌توان گشت‌نامه‌هاي بسياري تنظيم كرد كه در طول سال پذيراي توريست‌هاي خارجي باشيم.

ما درايران به علت تنوع آب و هوايي، چهار فصل سفر داريم و ديگر بايد كلمه low season را فراموش كنيم، چرا كه در خارج از مرزهاي ايران، كشورمان به عنوان يك كشور گرمسير شناخته شده است و در ذهن كمتر كسي وجود مناطق خوش آب و هوا در فصل گرما كه شامل اماكن تاريخي و طبيعي بي نظير هم مي‌باشد، مي‌گنجد و كمتر كسي آشنايي با پتانسيل‌هاي استانهاي شمال و شمال غربي و شرقي كشورمان را دارد و حتي به جرات مي‌توان گفت كه در كشور عزيزمان نيز بسياري از دست اندركاران صنعت توريسم از اين واقعيت بي‌خبرند.

بنابراين ما با توجه به فصول مختلف و شرايط آب و هوايي مي‌توانيم گشت‌نامه‌هايي را تنظيم كنيم كه در هر فصلي، سفر با بازديد از شهرهاي شيراز و اصفهان به پايان برسد، چرا كه اين شهرها از مناطق مهم و هميشه مورد درخواست توريست‌هاي خارجي هستند و خوشبختانه از آب و هواي معتدل و مناسبي نيز برخوردار هستند.
در ادامه مطالب بالا بايد متذكر شوم كه نبايد فراموش كرد كه مسير سفر با گشت‌نامه تفاوت بسيار دارد، چرا كه ما بسيار ساده و بدون داشتن هيچ مهارتي و با نگاهي جزيي به نقشه مي‌توانيم تعداد بسياري از مسيرهاي مسافرتي تهيه كنيمف ولي آيا بدون اطلاع از كيفيت و مسافت بين راه‌ها و سايت‌هاي مورد بازديد در شهرها و بين شهرها و بدون در نظر گرفتن فصل اجراي تور و مدت زمان روشني روز و مدت اقامت در شهرها مي‌توان اقدام به نوشتن گشت‌نامه كرد و انتظار اجراي يك تور بدون نقص و موفق را داشت؟
در پايان اميدوارم كه طراحان گشت‌نامه فقط به گشتنامه‌هاي هميشگي و تكراري كه تقريبا" در تمامي سايت‌هاي اينترنتي آژانسهاي مسافرتي ديده مي‌شود اكتفا نكنند و با در نظر گرفتن پتانسيل‌ها و امكانات توريستي كشورمانف سعي در ابداع گشت‌نامه‌هاي جديد كه در آن‌ها تمامي ملاحظات بكار رفته باشد را داشته باشند.

غلامرضا شهداديان

چگونه برنامه سفر بنويسيم

مطالب مشابه :

هتل ها و مهمانسراهای شرکت سرمایه گذاری ایرانگردی و جهانگردی در کشور:

برنامه تور گردشگری و طبیعت گردی استانهای کهکلویه و بویر احمد وچهار محال وبختیاری

شهرهای ایران

نام و شماره تلفن و ستاره هتل های ایران

چگونه برنامه سفر بنويسيم-Itinerary

سامانه رزواسیون مراکز اقامتی

چگونه برنامه سفر بنويسيم

جاذبه های استان بوشهر