سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان نام روشی است که با استفاده از آن میتوان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد. برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد ولی رایج ترین روش آن استفاده از روش DEXA است. DEXA که مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry است روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده میکند. در این روش از دو منبع، اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده میشود. مقداری از اشعه توسط استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج میشود. مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن توسط یک گیرنده اندازه گیری میشود. هرچه تراکم استخوانی بیشتر باشد ( به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشند) مقدار بیشتری از اشعه ایکس را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را میدهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده میرسد. اشعه دریافتی به توسط گیرنده یا دتکتور Detector به یک کامپیوتر رفته و در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل میشود. استفاده از دو منبع اشعه ایکس به منظور دقیقتر کردن اندازه گیری است. دانسیتومتری یا سنجش تراکم استخوان چگونه انجام میشوددو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد. اسکنر های مرکزی و اسکنر های محیطی. در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی میشود. در اسکنر های مرکزی ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز میکشد. از او خواسته میشود که در حین انجام تست بیحرکت باشد. سپس دتکتور یا اسکنر Scanner دستگاه بر روی قسمتی از بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوان آن را دارند قرار گرفته و یک منبع اشعه ایکس پرتو را به سمت استخوان هدف میتاباند. این استخوان معمولا ستون مهره یا مفصل ران در ناحیه لگن است. این استخوان ها محل هایی هستند که بیش از بقیه استخوان ها بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی میشوند. اسکن یا سنجش تراکم حدود 20-10 دقیقه به طول مینجامد.
اسکنر های محیطی کوچکتر و سبکتر بوده و استفاده از آنها راحت تر است.
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد
سنجش تراکم استخوان چه کاربردی دارداز این روش تصویربرداری بیشتر در کسانی استفاده میشود که در معرض خطر ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان هستند. پوکی استخوان در ابتدا هیچ علامتی ندارد ولی میتواند موجب افزایش احتمال خطر شکستگی استخوان شود. پس در افراد زیر توصیه میشود که از تست دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان استفاده شود - بروز شکستگی بعد از یک ضربه خفیف
- ایجاد قوز در کمر به علت شکستگی های مکرر مهره
- مصرف کورتون به مدت طولانی ( مصرف این دارو موجب پوکی استخوان میشود)
- بروز یائسگی زودرس در سنین کمتر از 45 سال
- آمنوره یا قطع پریود های قاعدگی قبل از یائسگی به مدت بیش از یکسال
- وجود بیماری های همراه با پوکی استخوان مانند روماتیسم مفصلی و یا بیماری سلیاک
- سابقه وجود شکستگی لگن در خانواده مادری
- کم بودن شدید وزن بصورتی که BMI کمتر از 19 باشد
منبع : سایت ایران ارتوپد چقدر استخوان های شما قوی
هستند؟ - پوکی استخوان اگر شما در معرض ریسک پوکی استخوان(osteoporosis ) باشید،چگونه خواهید
فهمید.پوکی استخوان، ضعیف شدن استخوان است که باعث می شود استخوانها به راحتی
بشکنند. این اثر هم در زنان وهم در مردان وجود دارد. آمارها متفاوت است؛اما در
بیشتر آنها اشاره شده که یک سوم زنان ویک پنجم مردان از شکستگی ناشی از پوکی
استخوان رنج می برند. نتیجه وپی آمد پوکی استخوان شامل؛درد،ازکارافتادگی(ناتوانی
حرکتی)،بدشکلی واز دست دادن استقلال (وابستگی به دیگران) می باشد. کلید حل معمای پوکی استخوان این است که قبل از اینکه شما دچار شکستگی
استخوان شوید، بفهمید میزان قدرت استخوان های شما چقدر است؟ به محض اینکه شما فهمیدید مقداری از قدرت ویا دانسیته استخوان شما تحلیل
رفته است ، شما باید در جهت کمک به پیشگیری از ضعیف تر شدن بیشتر استخوان عمل
کنید. اسکن تراکم استخوان یک آزمونی برای اندازه گیری قدرت واستحکام استخوان
شماست. زمانی که شما برای انجام اسکن دانسیته استخوان(سنجش تراکم
استخوان) مراجعه می کنید؛ از شما تقاضا می شود که بر روی تخت دراز بکشید.دستگاه اسکنر بازویی دارد
که بالای شما به حرکت در می آید ولی این وسیله در تماس با شما قرار نمی گیرد.شما
دراین حالت باید لباس بدون سگک،تکمه فلزی وبدون زیپ بپوشید.مدت زمان اسکن شما 30-20
دقیقه طول می کشد واین درحالی است که در طول مدت اسکن صدای آرام دستگاه را می شنوید
وحرکت بازوی دستگاه را بالای خود می بینید.تکنسین زمان اتمام اسکن را به شما اطلاع می دهد.تصاویر وگزارش مربوطه از
طریق ای میل برای شما فرستاده می شود. پوکی استخوان: استخوانها در طول کل زندگی شما تغییر می یابند. بعد از تمام شدن دوره
رشد نوجوانی،دانسیته استخوان به طور متوسط تا سن 30 سالگی در شخص افزایش می یابد.در
همان زمان دانسیته استخوان ممکن است حالت پایا داشته باشد ویا تحلیل استخوانی به
میزان یک درصد در سال اتفاق می افتد. پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که رشد استخوان کافی نباشد و یا میزان
تحلیل آن زیاد باشد. تحلیل استخوانی سریع، ممکن است مربوط به نوع شیوه زندگی یا فاکتورهای
فیزیکی که ریسک فاکتورها خوانده می شوند، باشد. درزنان، کاهش ترشح استروژن در زمان یائسگی، منجر به تحلیل استخوانی می
شود که در برخی از زنان ممکن است سریع و شدید باشد. در مردان و زنان مسن ، تحلیل استخوان می تواند به علل مختلف اتفاق
بیافتد؛ برای مثال : به طورکلی چون زنان قد کوتاهتر وبدن نحیف تری نسبت به مردان
دارند وهمچنین زنان دچار یائسگی می شوند،بیشتر پوکی استخوان می گیرند. سایر فاکتورها شامل؛رژیم غذایی،عدم تحرک،سیگار والکل در شکنندگی استخوان
در هر دو جنس زن ومرد می باشند. من اگر پوکی استخوان داشته باشم چه کار باید بکنم؟ استخوان قوی(نیرومند)- استخوان پوک کی از آزمونهای مخصوص اندازه گیری تراکم استخوان ،اسکنر DXA است. در این
آزمون از دز کمی اشعه استفاده می شود و یک گزارش خوانده شده از تراکم استخوان در
مقایسه با مقدار متوسط آن در افراد با همان سایز وهمان وزن ارائه می شود.این گزارش
به وسیله رادیولوژیست یا روماتولوژیست تهیه شده و هم به پزشک بالینی وهم خود شما
ارسال می شود. عوامل خطر یا فاکتورهای ریسک: تنها راه دانستن میزانتراکم استخوان شما، اندازه گیری آن است. ریسک
فاکتورها در شناسایی افرادی که درآنها احتمال پوکی استخوان بیشتر است،کمک کننده
است. اما این ریسک فاکتورها نمی توانند میزان تراکم استخوان را به ما بگویند. ریسک فاکتورهایی که باعث افزایش پیشرفت پوکی استخوان می
شوند،شامل؛ - مونث بودن - بدن نازک ونحیف وکوچک - سن وسال بالا - تاریخچه خانوادگی پوکی استخوان - یائسگی زودرس - فقدان پریود منظم(عدم قاعدگی) - بی اشتهایی عصبی یا بیماری گرسنگی - رژیم غذایی با مقدار کلسیم خیلی کم - استفاده از داروهای خاص (مانند؛ استرویید، داروهای ضد
تشنج،تیروکسین) - سطح پایین تستسترون در مردان - شیوه زندگی کم تحرک - کشیدن سیگار - خوردن الکل بیش از اندازه - بیماری سوئ جذب پزشک با استفاده از این آزمون چه چیزهایی می تواند به من
بگوید؟ - قبل از شکستگی استخوان، میزان تراکم کم استخوان را مشخص کند. - هرگونه ریسک یا خطر افزایش شکستگی استخوان در آینده را پیش بینی
کند. - تشخیص پوکی استخوان را تایید کند. - میزان(سرعت) از دست دادن استخوان را تعیین کند به شرطی که چندین
مطالعه از این نوع داشته باشید. - تاثیر هرگونه درمانی که برای معالجه پوکی استخوان دارید را به
شما نشان می دهد. من اگر فهمیدم پوکی استخوان دارم ، چکار کنم؟ - چندین راه معالجه برای پایین آوردن میزان تحلیل استخوان وبه تبع
آن کاهش شکستگی استخوان وجود دارد. - چون سطح استروژن در ابقای استخوان در زنان مهم است، پزشک اغلب
هورمون جایگزین آن را در جهت پیشگیری یا درمان پوکی استخوان تجویز می کند. - هم برای مردان وهم برای زنانی که از پوکی استخوان رنج می برند،
پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند. به علاوه رژیم غذایی پر کلسیمی،ویتامین دی،
ورزش و شیوه زندگی سالم یک قسمت مهمی از برنامه های درمانی پوکی استخوان است که
پزشک در این مورد با شما بحث خواهد کرد. اسکن های تراکم استخوان(دانسیتومتری): ترجمه: علی طریقت نیا کارشناس رادیولوژی بیمارستان عالی نسب منبع: اینترنت سایت www.hamilton radiology.com | 
