يونجه (Medicago sativa. L)

(Medicago sativa L.) Alfalfa يونجه

يونجه به عنوان ملكه گياهان علوفه اي در جهان مطرح مي باشد. همكنون زمينهاي زير كشت يونجه در

جهان نزديك به 32 ميليون هكتار است. كشورهاي ايالات متحده امريكا، آرژانتين، روسيه و كانادا به
نوبت نزديك به70درصد توليد و فراوري جهاني و ديگر كشورها 30 درصد فراوري يونجه را دارا
هستند.

ميزان و سطح زير كشت يونجه به توسعه يافتگي و فرهنگ تغذيه كشورهاي مختلف بستگي دارد.
كشورهاي با جمعيت بيشتر ، كمتر كشت يونجه دارند چون ترجيح مي دهند محصولاتي بكارند كه به
طور مستقيم مورد مصرف قرار بگيرد مانند گندم

دلايل اهميت يونجه

مهمترين گياه علوفه معروف به ملكه گياهان علوفه اي

عملكرد زياد

كاهش هدر رفتن آب به علت ريشه هاي عميق اين گياه

خوشخوراك بودن و مغذي بودن آن

قابليت چرا و رشد مجدد و بي درنگ بعد از برداشت

استواري و پايداري آن در برابر تنش هاي محيطي

تثبيت نيتروژن از راه همزيستي با باكتري رايزوبيوم و نياز كمتر به كودهاي شيميايي نيتروژنه و
همچنين كاهش اثرات زيست محيطي كوهاي شيميايي

كشت و كار در محدوده وسيعي از جهان

سازگاري بالا به انواع شرايط محيطي ( داشتن خواب زمستانه و تابستانه براي فرار از شرايطنامساعد محيطي و مقاومت به شوري و خشكي) اين گياه در مناطق سردسير2-3چين، در مناطق معتدل7-8چين و در مناطق گرمسير12-13چين در سال عملكرد دارند.

به عنوان گياه پوششي

افزايش حاصلخيزي خاك از لحاظ فيزيكي، شميايي و بيولوژيكي

توليد علوفه در اول فصل

قابليت كاربرد در كشت مخلوط

قابليت نگهداري علوفه آن به صورت خشك، سيلو و يا فراوري شده

قابليت بهره برداري از مزارع يونجه به مدت طولاني (7-8) سال

منبع مناسبي براي شهد و عسل

معايب كشت يونجه

مصرف بالاي آب(18000متر مكعب)

مشكل برداشت

وجود آفات و بيماري ها و علفهاي هرز (سزخرطومي و سس)

ايجاد نفخ در دام

مشخصات گياه شناسي

اين گياه از خانواده بقولات(Fabaceae)و از جنس مديكاگو(Medicago)بوده و داراي گونه هاي متعدد يكساله و چند ساله مي باشد.گونه هاي چندساله آن عبارتند از : يونجه معمولي( M. sativa L)ويونجه گل زرد(M. falcata .L.) ريشه هاي يونجه عميق بوده و مي تواند تا عمق250-300سانتيمتري در خاك نفوذ كند. البته در شرايط فارياب، بيشترين توسعه ريشه در عمق كمتر از15سانتيمتر است. غرقابي شدن منجر به اسيدي شدن
محيط شده و همزيستي يا باكتري ها و گسترش ريشه يونجه دچار اختلال مي شود.

ساقه آن توخالي، علفي و چهارگوش است و طوقه آن در مناطق معتدل در سطح و در مناطق سردسير در
زير خاك است. برگهاي يونجه سه برگچه اي مركب بوده كه به گونه اي متناوب روي دمبرگ باريكي
جاي دارند. نوك برگچه ها كنگره اي است و برگهاي بالايي داراي دمبرگ كوتاهي هستند.

گل آذين يونجه، خوشه اي و نيمه متراكم است و هر كدام از5-50گل تشكيل شده است. گلهاي يونجهبه رنگ ارغواني، بنفش، زرد، آبي و يا سفيد هستند و مانند ديگر اعضاي خانواده بقولات، گلبرگهاي
نامنظم دارد. گل يونجه داراي گلبرگهاي نامنظم و شامل يك درفش، دو بال و دو ناو است. اجزاي
زايشي در داخل ناو بوده و شامل10پرچم است كه9پرچم آن به هم چسبيده و لوله اي شده و يكي ازآن ها جداست. مادگي درون اين لوله قرار دارد.
براي عمل گرده افشاني بايد قسمت جلويي ناو به وسيله يك عمل مكانيكي به نحوي باز شود تا اندامهاي زايشي بتوانند به طرف بالا رها شوندو به درفش برخورد كنند، اين عمل را لغزش ياTrippingگويند.

اين عمل باعث مي شود تا غشايي كه روي مادگي قرار دارد و در حالت عادي از جوانه زدن دانه گرده
جلوگيري مي كند پاره شود و بدين ترتيب تلقيح صورت گيرد.

گلهاي يونجه80-90درصد دگرگشن هستند. اگر عمل لغزش توسط حشرات صورت گيرد، معمولا دانه گرده توسط بدن حشرات حمل شده و منجر به دگرگشني مي شوند. گلهايي كه عمل لغزش در آنها
صورت نمي گيرد ريزش مي كنند.
ميوه يونجه، غلاف نام دارد. و داراي بذرهاي لوبيايي شكل به رنگهاي قهوه اي تا زرد است. اگر عمل
لغزش صورت گيرد قسمت اعظم گلها تشكيل غلاف مي دهند و هر كدام تا12بذر توليد مي كنند ولي در خودگرده افشاني، غلاف ها كوچك و حاوي يك يا دو بذر مي باشد. بذر يونجه به طول1-2وعرض1-2ميليمتر مي باشد. وزن هزاردانه يونجه حدود2/5-2گرم و رنگ آن بسيار متنوع است.

جوانه زني بذر يونجه از نوع اپي ژيل بوده يعني لپه ها نيز در هنگام سبز شدن از خاك خارج مي شوند.
در نتيجه آماده سازي بستر بذر، در جوانه زني بذر بسيار مهم است. سله باعث عدم خروج لپه ها و يا
اختلال در خروج لپه ها مي شود. براي جلوگيري از سله، مي توانيم طول دوره آبياري را كوتاه تر كنيم.

از تلاقي يونجه گل زرد و معمولي، يونجه الوان ياM. mediaحاصل شده است كه مقاوم به سرما بوده و گلهاي آن به رنگ سفيد، زرد، آبي و صورتي مي باشد.

گياهان جوان و گياهچه هاي يونجه به شوري خاك حساسند ولي گياه رشد يافته، پايداري بيشتري در
مقابل خشكي دارد. بايد توجه داشت كه در مورد گياهان چندساله اي نظير يونجه، جاگيري و استقرار
نامناسب با انجام كشت درست كاهش مي يابد.

تناوب زراعي
يونجه براي محصول بعدي بسيار سودمند است. البته منافع يونجه بيشتر در زماني مشاهده مي گردد كه
زماني كه هنوز يونجه داراي عملكرد مطلوبي است، آن را زير خاك نمود. زيرا با گذشت زمان و عدم
زيرو رو كردن بموقع، علاوه بر كاهش كيفيت يونجه، اين گياه به سادگي مورد حمله علفهاي هرز يكساله و چندساله قرار مي گيرد. از طرفي يونجه داراي خاصيت خودآسيبي(self allelopathic)باشد. پس اين گياه را نبايد در همان زميني كه قبلا يونجه كشت شده است براي چندين سال دوباره كشت نمود.
درصورتي كه در خاكي براي اولين بار يونجه كشت مي شود بايد خاك يا بذر ها را با باكتري هاي
همزيست تلقيح نمود.

بهترين روش تلقيح ايجاد پوشش بذر است. به اين صورت كه ابتدا بذر را به محلول قندي آغشته كرده و
سپس آن را به باكتري و در نهايت يك ماده حاوي تركيبات كلسيم آغشته مي كنيم. اين پوشش بذر
چندين مزيت دارد:

بذرها درشت تر شده وهنگام كاشت يكنواختر پخش خواهند شد

كلسيم به حفظ باكتري كمك مي كند

مواد غذايي بذر افزايش مي يابد

گرچه يونجه داراي قدرت تسخير منابع بالايي در خاك است و بخوبي از مواد غذايي خاك بهره مي
گيرد، همچنين وابستگي به نيتروژن معدني ندارد، ولي تجربه نشان داده است كه كاربرد مقدار مناسبي
فسفر و پتاسيم، مفيد خواهد بود. نياز يونجه به فسفر و پتاسيم از ساير گياهان لگومينوزه بيشتر است فسفر در گسترش ريشه هاي گياه وATPنقش دارد. با افزايش ميزان فسفر، تعدادو اندازه گره ها و ميزان تثبيت نيتروژن افزايش مي يابد.گاهي فسفر به صورت نواري در زير بذر قرار ميگيرد.
دراين حالت در مقايسه با دستپاش، علفهاي هرز كمتري رشد مي كنند و فسفر به علت كمتر تثبيت
شدن در خاك در سرتاسر دوره رشد بهتر در دسترس گياه قرار مي گيرد.به طور كلي مقدار كود مورد نياز را مي توان بر اساس آزمايش خاك تخمين زد.

همچنين مي توان بر اين اساس برآورد كرد كه به ازاي هر تن يونجه برداشتي در هكتار،5-10كيلوگرم در هكتارp2 O5،

10-12كيلوگرم K2O بايد به زمين داده شود. ريشه يونجه داراي ظرفيت تبادل كاتيوني بالايي بوده و در نتيجه كاتيونهاي دو ظرفيتي را ترجيح مي دهد. بنابرايت اگر يونجه از فسفر و پتاسيم به خوبي تامين نشود، به
سادگي علفهاي هرز اين كاتيونها را جذب مي كنند. به علت روابط همزيستي، اين گياه نياز بسيار زيادي
به كلسيم دارد. مي توان كمبود آن را از طريق مصرف آهك جبران نمود.
كشت بونجه به صورت مخلوط نيز صورت مي گيرد. اگر هدف اصلي برداشت يونجه باشد ممكن است
به صورت مخلوط با جو كشت گردد. اين امر باعث شكستن سله شده، پوششي براي يونجه در زمستان
ايجاد ميكند و چون تراكم آن زياد نيست با يونجه رقابت كمي دارد.
سال اول، سال استقرار گياه است. در سال اول بسياري از بذرها و گياهان به دلايلي مختلفي نظير موارد زير
از بين مي روند:

بذرها به خاك نچسبيده اند پس جوانه نمي زنند.

چون بذرها در عمق كم كشت مي شدند ممكن است رطوبت خاك اندك بوده و سله خاك
منجر به سبز شدن نامناسب گردد

پس از سبز شدن از سوي آفات و، بيماري ها، خشكي و يا سرما از بين بروند.

يونجه به غرقابي شدن حساس است زيرا آب زياد باعث كم شدن اكسيژن و خفگي شده و منجر به
افزايش قارچهايي مانند فوزاريوم كه باعث مرگ گياهچه مي شود از طرفي روابط همزيستي كاهش مي
يابد. هرچه ريشه عميق تر، حساسيت آن به غرقابي بيشتر است.

برداشت يونجه

بهترين زمان برداشت يونجه در زمان گلدهي است كه بسته به منطقه بين شروع تا100درصد گلدهي گياه عمل برداشت انجام مي گيرد. در اين زمان تعادلي بين عملكرد و ارزش غذايي يونجه برقرار
است.برداشت از سه جنبه كميت، كيفيت و پايداري توليد حائز اهميت است. در نتيجه با تغيير در
چگونگي برداشت، زمان و ارتفاع برداشت مي توان اين عوامل ياد شده را تحت تاثير قرار داد.

با افزايش سن گياه، كميت افزايش و كيفيت كاهش مي يابد. كاهش كيفيت با افزايش سن گياه ناشي از
تغييرات وزن برگ و ساقه و خشبي شدن علوفه مي باشد.

برداشت مكانيكي توسط سه دستگاه موورMower,(برش زدن علوفه در هواي گرم و خشك)،ريكرRaiker (رديف كردن علوفه در ساعات اوليه صبح)، بيلر Beiler (بسته بندي علوفه معمولا در صبح به دليل رطوبت بالاتر و ريزش كمتر) انجام مي گيرد.

در صورت برداشت ديرهنگام طول دوره بهره برداري و عملكرد ساليانه به شدت كاهش مي يابد. ميزان توليد علوفه سبز يونجه در هكتار معادل50-90تن در هكتار مي باشد . اين گياه معادل 20-25تن علوفه خشك در هكتار توليد مي كند.

علوفه سبز يونجه براي انوا ع دامها و مرغداري ها به مصرف مي رسد. مصرف عمده يونجه در توليد علوفه
خشك است. يونجه جهت ايجاد چراگاه نيز كشت مي شود ولي در حقيقت سازگار به چرا نيست.

يونجه (Medicago sativa. L)

مطالب مشابه :

یونجه

مبارزه با آفات يونجه سرخرطومي برگ يونجه

طرح توجيه فني ، مالي و اقتصادي يونجه جهت توليد علوفه

یونجه

يونجه (Medicago sativa. L)

گرده افشاني یونجه:

روش مصرف كود در زراعت يونجه

روش مصرف کود در زراعت یونجه:

يونجه

مبارزه با آفات يونجه-سرخرطومي برگ يونجه