ايران 8

نوشيجان به صورت 2 قسمت طبيعي و مصنوعي ارتفاع 37 متر و در سال 1346 ريويدا استروناخ حفاري كرد مشخصه معماري نوشيجان استفاده از خشت خام با طرح هاي مختلف تزئيني و نوشيجان I مادي سده دوم قرن 8 تا اول قرن ششم ق م و نوشيجان II هخامنشي و نوشيجان III پارتي

اولين پرستشگاه آتش در فضاي بسته در نوشيجان و پنجره كور و تزئين صليبي را هم اولين بار در نوشيجان و پوشش ضربي و هلالي هم داريم

تونل پله دار نوشيجان قابل مقايسه با تونل شهر گورديون در آسياي صغير

باباجان دشت دلفان 68-1962 توسط خانم كلرگاف ميد با دو تپه غربي و شرقي ساختمان طبقه I باباجان با حسنلو IV و مهمترين اثر معماري تپه شرقي اتاق منقوش آن است كه علاوه بر آن داراي اتاق منقوش و پنجره كور و پوشش گچي قرمز رنگ است و 200 عدد آجر و اتشدان و بابا جان I و II –حسنلوي IV و گودين II نوشيجان I تالارهاي ستوندار دارند .

نام ماننا اولين باردر كتيبه شالمانسرسوم در 843 ق م

تپه حسنلو 10 لايه فرهنگي دارد 6000 ق م

1312 هيات ايراني حفاري تجاري

1315 سراورول اشتاين

1326 محمود راد و فرهادي

1328 محمود راد و علي حاكمي و كشف جام حسنلو

1331و 1334 هيات ايراني امريكايي به سرپرستي دايسون

1351-1341 ايراني و آمريكايي

در حسنلو V سفال خاكستري ظاهر مي شود و عصر آهن

حسنلوي 3 دوره مادها III a مادي و IIIB هخامنشي و حسنلوي II اشكاني و ساساني

مهمترين دوره حسنلو ةحسنلوي IV با دو تالار ستوندار و ساختمان هاي سنگي ديوار دفاعي و دژ و قلعه و ستونهاي تالارغربي يا شماره 3 حسنلو ي چهار تماما سنگي و شروع عصر آهن در حسنلو v آغاز مي شود

گوردخمه هاي مادي توسط هرتسفلد معرفي شدند

گوردخمه هاي با ستون آزاد فخريكا در مهاباد

دكان داوود سرپل ذهاب با نقش مغ

كورخ گچ سليمانيه دهكده شورناخ

صحنه 2 عدد با نقش خورشيد بالدار و طاق هلالي و شيرواني

گوردخمه هايي با دو عدد نيم ستون

قيزقاپان در سليمانيه سر ستون آيونياي ونقش هلالي دو كماندار و مقابل آتشدان

داودختر در مهليان فارس سرستون آيونيايي

آخور رستم تخت جمشيد و نماي تزئيني كنگره دار

گوردخمه ساده سكاوند هرسين كرمانشاه سه عدد هستند با نقش دو عدد مرد كوچك و يك نفر بزرگتر در اطراف آتشگاه

گوردخمه صحنه شيرين گورا يا كيكاوس با نقش خورشيد بالدار و طاق شيرواني وته ستون ناقوس شكل

شيرين بوچكه با طاق هلالي

نقش خورشيد بالدار ابتدا آشوري سپس مادي و هخامنشي

گوردخمه مادي ديره سر پل ذهاب

گوردخمه روانسر با سقف گنبدي و نقش بال پرنده 12 شياره بين كرمانشاه و پاوه

گوردخمه بردعاشقان سرپل ذهاب

گوردخمه سنگ رستم يا سان رستم جنوب غرب كرمانشاه

گوردخمه سراب قره بلاغ شمال غرب سرپل ذهاب

گوردخمه دينور در بيستون

قبل از مادها گوردخمه هاي صخره اي نداريم به جز يك مورد كه در حسنلو توسط دايسون كشف شد

گوردخمه هاي اوراتوري فاقد نقش و ستون و مادي از اورارتوها تاثير گرفتن

گنجينه جيحون از تخت قباد ساحل آمو دريا بدست آمده

در گوردخمه هاي سكاوند و دكان داوود و آتشدان كاپادوكيه نقش مغ برسم بدست داريم

گوردخمه هاي قيزقاپان و دكان داوود مردي باشلق بر سر

قوري مفرغي با نقش انسان بالدار و 7 مجسمه بز مربوط به هنر ماد از همدان

ريتون هاي حيواني به صورت خوابيده را در كلاردشت و گورديون داريم

اولوسونو پادشاه مانايي

بشقاب نقره در گنجينه زيويه با نقش 6 رديف حيوان و خط هيروگليف

نقوش مادي دكان داوود – سكاوندو پلكان آپادانا

نقوش مادي خارج از ايران خورس اباد يا دورشاروكين –نينوا كاخ سارگن دوم –نمرود كاخ تيگلات پيلسر سوم و گوردخمه قيزقاپان

كلاه نمدي مادي تيار نام دارد

زيويه 1964 دايسون و كرافورد نزديك سقز و 1355-54 معتمدي

برروي تابوت نقش گل روز19 پر داريم و بر روي سفال نقش گل لوتوس 13 پر و ظروف به شكل چكمه را در زيويه و خوروين و نور مازندران و عمارلو و كلاردشت داريم

در سيلك B مانند زيويه 5 انگشتر بر 5 انگشت داريم

نقش برجسته آنوباني ني سرپل ذهاب لولوبي كه اين نقش قديمي ترين نقش برجسته ايران و فرد اول صف يك مادي است

نقش برجسته هورين شيخان بالاي رود دياله با موضوع مشابه نقش آنوباني ني مربوط به پادشاه گوتي با نقش كماندار

سرمجسمه مكشوف از همدان مربوط به پادشاه گوتي

اولين پايتخت ميتاني واسوكاني سي آريي

متن هاي حقوقي مكشوفه از نوزي يا يورگان تپه جنوب غربي كركوك با قوانين زناشويي

متون آشوري نام هگمتانه كاركاشي آمده نام دژ ايالت بيت كاري

گريشمن هنر سيلك سپس خوروين و حسنلو و املش و لرستان اجزا لاينفك فرهنگ جديد مي داند و مي گويد موضوع اصلي در هنر مادي نقوش مجالس

ژرژ كنتنو به بررسي ريشه نژادي ساكنان غرب ايران پرداخت

اوج مهاجرت آريايي هزاره سوم ق م و از طريق آسياي ضغير بوده 844 ق م اولين اشاره به پارسوا كتيبه شالمانسر سوم و 836 ق م اولين اشاره به ماداي كتيبه شالمانسر سوم واژه آريايي را براي اولين باردر يك قبيله ميتاني به نام Harry

در كتيبه تيكلت پيلسر اول نام همدان يا هگمتانه به صورت امدانه آمده است

ديااكو 708-655 ق م 53 پادشاهي

بر اساس گزارش لشكركشي سارگن ايوك به سوريه تبعيد شد و بر اساس كتاب هرودوت ايوك حاكم مانايي بود

فرورتيش همدوره با آشور بانيپال بود 23 سال 1ادشاهي كرد 655-632 اولين حمله به اشور و شكست او

هوخشتره يا كياسار در 615 ق م سكاها را شكست دادو 28 سال حكومت كرد 632-584 و تشكيل سپاه منظم و سواره نظام و محاصره نينوا و شكست اشور در اتحاد 612 ق م و حمله به ليدي در زمان آلياس يا اليات 585-590 و هوخشتره يك سال بعد از صلح ليدي مرد 584 ق م

آستياك 550-584 35 سال پادشاهي حمله به بين نهرين و سوريه و اوج قدرت ماد و مرز ايران در شرق نواحي مركزي فلات ايران و در غرب رود هاليس

آغاز امپراطوري ما 712

نوشيجان 37 متر و1346 ديويد استروناخ

نوشيجان I مادي 600-750 ق م نيمه دوم قرن هشتم تا ششم

نوشيجان II هخامنش 550-600

نوشيجان III پارتي 50 سال زندگي و اولين آتشگاه فضاي بسته

ترتيب زماني تالار ستوندار حسنلو – گودين –باباجان – نوشيجان و ازبكي

پايه آتشدان نوشيجان به صورت سه بخشي خشتي و اتاق ها و انبارهاي نوشيجان مانند برج هاي آپادانا داريوش و در نوشيجان طاقچه هاي مثلثي داريم

درگاه ياقاب تزئيني را در نوشيجان و باباجان و موش تپه داريم

كشف گنجينه نقره را در جنوبي ترين انبار نوشيجان داريم 200 شي

اولين بار حصار تزئين شده از درون توسط پشت بند در نوشيجان

اشيا بدست آمده از نوشيجان قابل مقايسه با مارليك و زيويه

مهره هاي مارپيچ بدست آمده از نوشيجان قابل مقايسه با حصار III b

چهار انبار در نوشيجان

بر اساس تكه چوب بزرگ بدست آمده از اتاق شماره يك نوشيجان تاريخ ان 723 ق

به طور كلي سفال نوشيجان ساده و غير منقوش

پله مارپيچ را در حسنلو IV داريم

در دهانه غلامان –گوردخمه قيزقاپان – پاسارگاد –نقش برجسته هاي هخامنشي و ساساني پايه آتشدان داريم

ويژگي سفال مادي ذرات ميكا در آن و نخودي خاكستري

گودين جنوب شرقي كنگاور 1965 كايلر يانگ 5 تا 10 هكتار و هفت دوره فرهنگي

گودين I اسلامي

گودين II مادي 600تا 700 ق م 5 محوطه ساختمان سازي و مجموعه كاخ دژ

گودين III 700تا 1200

گودين IV 2000 تا 2700 ---گودين V 300 تا 3500

گودين VI 3500-5000 و گودين VII 5000-5500

در گودين هيچ فضاي مذهبي نداريم و پايه ستونهاي گودين سنگي و نوشيجان خشتي

نيمكت و ميز هدايا در گودين و حسنلو داريم يانگ سفال گودين را به سه گروه ظريف و معمولي وخشن تقسيم كرد

قديمي ترين تالارستوندار حسنلو لايه IV چهار

استفاده از جرزهاي پشتيبان در يك فضاي عمومي اولين بار حسنلو

نيمكت خشتي اولين بار حسنلو دوره تاريخي

سنجاق قفلي مفرغي را طبقه II گودين داريم

بابا جان تپه كلرگاف ميد تپه شرقي آن مربوط به هزاره اول و دوره ماد و قديمي ترين آثار تپه مركزي آن مربوط به مس و سنگ با سه دوره ساختمان سازي

معماري تپه شرقي باباجان قابل مقايسه با نوشيجان از نظر تالار ستوندارو پله مارپيچ در اتاق منقوش تپه شرقي آجرهاي منقوش و تزئين سفيدو آجرهاي قرمز به صورت جفت را داريم و طرح آجرهاي اتاق منقوش باباجان قابل مقايسه با نقوش سيلك B تپه سيلك با دو تپه شمالي و جنوبي و دو قبرستان aو b

قبرستان a عصر آهن و قبرستان b دوره مادي با قبرهاي شيرواني

تپه ازبكي نظر اباد كرج دكتر مجيدزاده 1377 هزاره ششم ق م و در طبقه IV آن دژي مادي داريم

تپه زار بلاغ قم ملك زاده بنا لاشه سنگي

محوطه بيستون هيات الماني محوطه را هزاره اول معرفي كرد ولي ملك زاده آنرا شهري مادي معرفي كرد

سفال با لعاب شيشه اي را در تپه يلفان همدان – حسنلو و زيويه و قلعه آي چي (قلايچي )

در قلعه آي چي آجرهاي لعابدار داريم

در عصر آهن I و II سفال خاكستري غالب بود و عصر آهن III سفال نخودي

و تنها در سيلك B و باباجان سفال منقوش داريم

محوطه كهك يا واسون با مصالح شبيه محوطه زار بلاغ و ساختمان آن مانند نوشيجان با لاشه سنگ پر شده

فخريكا در مهاباد با دو ستون آزاددر جلو و دو ستون در عقب و با 3 قبر كه احتمالا 4 تا بوده است

محوطه بردكنه با معماري صخره اي در 5 كيلومتري فخريكا هزاره اول

قيزقاپان سليمانيه عراق دو نيم ستون و سر ستون مارپيچي با نقش دو مرد مادي كمان بدست در دو طرف آنشدان كه احتمالا هوخشتره و يك مغ و نمادهاي بكار رفته در آن ريشه بين نهرين دارند

گوردخمه كورخ كيچ ستون ازاد

سكاوند با سه گوردخمه و نقش يك مرد مادي بزرگ و يك مرد كوچك مادي مقابل آتشدان

دكان داوود ستون آزاد و نقش مغ برسم بدست احتمالا قبر آستياك و پوشش سقف قوسي

گوردخمه شيرين و فرهاد با ستون ازاد و نقش خورشيد بالدار شيرين گورا شيرين بوچكه صحنه

گوردخمه روانسر گوردخمه برتاج

مك داند مي گويد هگمتانه همان همدان است 1818 ميلادي

گنجينه فلزي مادي گنجينه نقره نوشيجان كه اكثرا به صورت شمش و ميله اند

پيكره هاي مفرغي بز از همدان

كلاه خود هاي مادي با كتيبه يوناني

ظروف طلايي موزه سين نياتي

بخشي از گنجينه جيحون –كاسه با نقش 6 رديف حيوان و خط هيروگليف

كتبه هاي غرب ايران

تيگلات پليسر سوم 737 ق م

سارگون دوم 716 ق م

مطالعه قوم نگاري ساكنان غرب ايران ژرژ كنتنو

اولين مطالعه قوم نگاري ماد توسط اشپيگل

اولين كتاب تاريخ ماد راولسينون

آخرين نام ماد سالنامه دهم آشور پاني پال 659 ق م

ولفرام كلايس در بسطام حفاري كرد و رودولف نومان تخت سليمان

چارلز برني در هفتوان

12 استقرار اوراتويي عقرب تپه

كنفرانس ايتاليا تاريخ ماد به سه دوره تقسيم شد

670-750 و 610-670 و 550-610

راوليسون تخت سليمان را پايتخت ماد مي داند

كنديس لباس هخامنشي و كيداويس تاج هخامنشي و اكيناكه خنجر

جنگهاي هخامنشي با يونان از 480 ق م شروع شد

از سال 640 ق م ديگر در اسناد بين نهرين نام ماد را نداريم

تدفين مادي- زيويه تدفين انسان و اسب - حسنلو V –كلورز (گيلان) حفار حكيمي

سفال مادي دينخواه –هفتوان- گيان

عقرب تپه حفار آن ماسكارلا با سفال هايي مادي و قلعه اي اوراتوري

تپه دينخواه حفار ماسكالا 1944

ماهيدشت و گودين توسط يانگ و گودين II تالارستوندار و هفت دوره فرهنگي و قديمي ترين طبقه آن مربوط به اواخر نوسنگي 5400

گودين II –حسنلوIV و نوشيجان I وباباجان II و I

نوشيجان توسط استروناخ و پاسارگاد توسط هرتسفلد و علي سامي

قبرستان a سيلك اواخر هزاره دوم و قبرستان B اغاز هزار اول

كاوشها كاپادوكيه توسط فرانسيس و جفري سامرز قرن 6 ق م

كركس داغ يا قلعه پتريا قرن 6 ق م و غربي ترين دژ نظامي مادي

اولين بار شالمانسر سوم نام آمادي 838 ق م

سقوط نينوا 606 پس از اتحاد 612ماد و بابل

آلتين تپه محوطه مادي و حفار اوزبوج بر روي صفه ساخته شده

پايه ستون گودين سنگي تالار ستوندار نوشيجان و گودين مستقل ولي تالار ستوندار باباجان همراه اتاق

نام ماد در متون بابلي اومتان مند آمده

آتشدانهاي هواي باز يا ازاد هخامنشي پاسارگاد و نقش رستم

قبرستان a سيلك چهار دوره فرهنگي اواخر هزاره دوم

قبرستان B سيلك طبقه VI و بين طبقه IV و V يك وقفه هزار ساله داريم

به لوحه هاي سفالي يا سنگي كه در ساخت قبرها شيرواني به كار رفته تروكاتا گويند

سيلك B لوحه هاي سفالي چهار گوش

مهمترين يافته سيلك B بازي مصري از سفال قرمز

در 1935 هرتسفلد اولين كسي بود كه كه به گوردخمه هاي مادي اشاره كرد و پس از او فون گان الماني آنها را بررسي كرد

گوردخمه با ستون آزاد فخريكا –دكان داوود – كورخ كيچ –شيرين فرهاد –روانسر و برتاج

گوردخمه با نيم ستون داودختر –قيزقاپان –

گوردخمه ساده سكاوند

مهره هاي مارپيچ نوشيجان قابل مقايسه با حصار IIIB

درگودين فضاي مذهبي نداريم

پا ستونهاي جلويي فخريكا دايره و عقبي ها مربع هستند

گور دخمه دكان داوود داراي سقف هلالي مانند قبر داريوش دوم

گوردخمه صحنه داراي سقف شيرواني مانند پاسارگاد

ساراپس لباس مادي شلوار ساده بلند

كنديس لباس هخامنشي لباس ساده كمربند

كيداويس تاج هخامنشي

اخرين كسي كه در شوش حفاري كرد ميرعابدين كابلي

كركس داغ غربي ترين قلعه نظامي مادي كه بعد از جنگ ماد و ليدي ساخته شد با نقش برجسته و معماري مشابه گودين و نوشيجان

در متون آشوري مادي ها به صورت ماداي يا آمادي آمده اند و در متون بابلي اومتان مند

سكاها به رهبري ماديس به هوخشتره يا كياكسار حمله كردند

اخرين شاه آشور ساراكيس كه بعد از اتحاد ماد و بابل

بعد از شكست آشور مادي ها اشيا منقول و بابلي ها غير منقول را تصرف كردند

اوج قدرت ماد زمان آستياك يا ايشنو ويگو

آخرين بار واژه اوراتور به صورت اوراشتو در كتيبه بيستون داريم

توشپا – وان و توپراك قلعه شهرهاي اوراتوري

اوج قدرت اوراتورها آرگشي اول و گرفتن حسنلو IV

مهمترين اثر غير از معماري در تپه مركزي حسنلو قبر يك اسب

پر كردن معبد با سنگ بابلي

در سيلك B 218 قبر ئ بين سيلك V و IV

در گودين VII مس و سنگ جديد قبرهايي با مردگان كه همراه خود اشيا تزئيني دارند

جنگ ماد و ليدي 590 -585 به مدت 5 سال هوخشتره

كتيبه نويسي آشوري ادامه سنت سومري كه از زمان ادادنيراي هزاره سوم ق م

بر اساس مدارك زبانشناسي تاريخ ظهور ايرانيان قرن 8 و 9 ق م

و بر اساس مدارك باستان شناسي اواسط هزاره 2 ق م

يانگ تاريخ مهاحرت را 400 سال قبل از اسناد مكتوب مي داند

سالنامه هاي آشور نصيرپال دوم و شالمانسر سوم همزمان با طبقه IVB حسنلو

مترجم كتيبه هاي اشوري لاكن بيل

آشورباني پال دوم بيان مي كند من راه خود را بسوي درياي بزرگ گستردم

شمشي اداد هم مشابه او كتيبه دارد

گوتي و لولوبي ها در حوضه درياچه اروميه و شمال دياله ساكن بودند

هوري ها شمال غرب و كاسي ها مناطق كرخه و دياله

گريشمن مسير مهاجرت را از قفقاز اعلام كرد وي قبرستان سيلك B را مربوط به اقوام ايراني دانست

قبرستان a شي آهني نداريم قرن 12-11 ق م

قبرستان b قرن 8-10 ق م فرق قبرستان a و b درسيلك نوع سفال ها و ساختمان قبرهاست

ايران 8

مطالب مشابه :

رؤياي فدرال كردها نويسنده: نفيسه - كوهنورد

تصاویری از دادگاه اغتشاشگران و کودتاچیان

آشنایی با کشور عراق

خبرهای آخرین شماره نشریه عبرت‌هاي عاشورا شماره 163

جامعه شناسی کشورهای اسلامی

ايران 8

نكات كليدي مربوط به بين نهرين پيش از تاريخ