متن سخنراني استاد معزز دكتر جمشيد ممتاز

....سلام عرض می کنم و[.....].قبل از اینکه وارد اصل بحث بشویم، می خواستم مقدمتا به دو مقدمه که می تواند به سروران عزیز کمک کند برای فهم بهتر مسائلی که در کامپالا مطرح شده. این دو موضوع عبارتند از: یک نحوه مقدمات سازی تشکیل این کنفرانس. در چه شرایطی این کنفرانس باز نگری کنفرانس در کامپالا تشکیل شد و نکته دوم هم مسائلی بود که در دستور کار این کنفرانس قرار گرفت.

در مورد مسئله اول هیچ تردیدی نیست که اولین سنگ بنای کنفرانس کامپالا در خود کنفرانس رم گذاشته شد و این یکی از ویژگیهای نه تنها اساسنامه است بلکه کنفرانسهای تجدید نظر اسناد بین المللی . اشاره من طبیعتا به ماده 5 پاراگراف 2 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی که در خصوص تعریف جنایت تجاوز خواهد بود.بر اساس ٍ[این] ماده 5بند 2 آمده که تا زمانی که تعریفی از جنایت تجاوز ارائه نشده، جنایت تجاوز که در زمره جنایاتی است که در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی به آن رسیدگی نخواهد شد. و نه تنها تعریف جنایت تجاوز مطرح است بلکه تعیین شروطی که دیوان به موجب آن به رسیدگی به این جنایت خواهد پرداخت و اضافه هم شده در انتهای این بند 2 ماده 5. و این بسیار مهمه که تعریف جنایت تجاوز و نحوه رسیدگی به جنایت تجاوز باید الزاما منطبق با مقررات منشور ملل متحد باشد و این بند آخرنشان می دهد که این مسئله چقدر چالش بر انگیز و موضوع مهم مباحث در کنفرانس رم و تا آخرین ساعات اجلاس رم هیچ یک از این هیات ها اطمینان نداشتند که جنایت تجاوز در فهرست جنایات ماده 5 یعنی جنایاتی که توسط دیوان مورد رسیدگی قرار می گیردمنظور شود. و نهایتا در آخرین ساعت اجلاس رم قرار شد که جنایت تجاوز در فهرست قرار گیرد و به دلیل اینکه تعریفی از جنایت تجاوز در اساسنامه منظور نشده است ، این امر یعنی رسیدگی به جنایت تجاوز موکول بشه به کنفرانس بازنگری و در کنفرانس بازنگری هم جنایت تجاوز تعریف خواهد شد و هم نحوه رسیدگی به این جنایت، یعنی ارجاع این جنایت به دیوان کیفری بین المللی. در این ماده 5 اولین بار آمده که این کار یعنی تعریف تجاوز و نحوه ارجاع در کنفرانس بازنگری براساس ماده 121 و 123 اساسنامه مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. برای اینکه مطلب روشن بشه ما یک توضیح کلی و مختصری در خصوص این دو ماده خدمت شما ارائه می دهیم:

برای تجدید نظر در اساسنامه دو راه پیش بینی شده در خود اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ، رسیدگی به [جنایات] توسط مجمع دولت های عضو یا به تشخیص مجمع دولت های عضو اگر موضوع اقتضا کند[........................]. اهمیت موضوع یعنی تعریف جنایت تجاوز و نحوه ارجاع مسئله به دیوان کیفری بین المللی .از نظر مجمع دولت های عضو اهمیت این موضوع بسیار زیاد تشخیص داده شد که یک کنفرانس بازنگری بدین منظور تشکیل شد و این کار با تصمیم اکثریت دولت های عضو مجمع انجام شد. سوال دوم که مطرح می شه اینست که چرا کامپالا به عنوان محل برگزاری اجلاس بازنگری انتخاب شد من شخصا فکر می کنم که این موفقیت بزرگ برای دولت اوگاندا بود و دولت اوگاندا کوشش های بسیاری را در طول سالها ی گذشته انجام دادتا به نحوی از خود رفع اتهام کندهمه سروران عزیز می دانند.که در اوگاندا یک جنگ داخلی جریان دارد و در این جنگ داخلی جنایات هولناکی رخ داده که در صلاحیت دیوان کیفری بین المللیقرار دارد و اوگاندا اولین دولتی است که بر اساس ماده 15 دیوان خود رسما این پرونده یا پرونده جنایات اتفاق افتاده در این درگیری را به دیوان کیفری بین المللی ارجاع داده . گذشته از این دلایلی که خدمتتون ذکر کردم می خوام خدمتتون عرض کنم که اغلب کشور های آفریقایی با این پیشنهاد موافق بودند و آنها هم حس می کردند با تشکیل این کنفرانس در کامپالا می توانند به نحوی همراهی، حمایت و همکاری خودشان را از دیوان کیفری بین المللی نشان دهند. فراموش نکنید که پرونده هایی که الان در دستور کار دیوان کیفری بین المللی قرار دارد مربوط است به جنایات رخ ذاذه در ماههای بعد از انتخابات در کنیا ، مسئله جنایات اتفاقی در سودان، مسائل مربوط به آفریقای کنکو، آفریقای مرکزی و نهایتا ساحل عاج و جالب اینجاست که در این اجلاس کامپالا آقای کوفی عنان به عنوان دبیر کل سابق ملل متحد دقیقا روی این مسائل انگشت گذاشت که ما آفریقایی ها به هیچ وجه در مقابل دیوان کیفری بین المللی قرار نگرفته ایم بلکه هدف ما همکاری با دیوان کیفری بین المللی است. آقای کوفی عنان بدلیل اینکه دیگر مسوولیت سیساسی نداره هم مصوبات اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه آفریقایی در حمایت از آقای البشیر[ .....................................................] بر اساس آمار ی که ارائه کرده اند حدود 4500 نماینده از طرف دولت ها، دولت های عضو ، دول ناظر و سازمان های غیر دولتی حضور داشتند و هشتاد و چهار دولت عضو شرکت کردند در این اجلاس و چیزی حدود و تعدادی هم از سازمان های غیر دولتی از جمله سازمان حقوق بشر اسلامی[ ...............................................]

از دیگر مسائل مهمی که در این اجلاس اتفاق افتاد حضور چشم گیر هیات نمایندگی ایالات متحده بود.در بیشترین تعداد نمایندگان،نمایندگان آمریکا بودند.جای تعجب است، دولت آمریکا که عضو دیوان نیست ناظره چرا به این کنفرانی اهمیت میده. علتش به نظر من اینست که دولت آمریکا کوشش می کد که از این مصوبات کنفرانس در مورد جنایت تجاوز چیزی در نیاید که بعدا مشکل ساز باشد و مانع آزادی عمل دولت آمریکا در نقاط مختلف دنیا باشد و دولت آمریکا بسیار فعالانه عمل کرد و یکی از موفقیت های دولت آمریکا این بود که برای بار اول نحوه تفسیر برخی از بند های مربوط به تعریف تجاوز و مفهوم نقض فاحش منشور ملل متحد را بنا به اراده دولت آمریکا در این متن مصوبه کنفرانس گنجاندند، انشاالله در این مورد اگر فرصت شد بنده توضیحات بیشتری خواهم داد.

در مورد مسئله دوم دستور کار کنفرانس. همانطور که خدمتتان عرض کردم مهمترین مسئله ای که قرار بود در کنفرانس بازنگری مورد بررسی قرار گیرد تعریف جنایت تجاوز بود. که و همچنین نحوه ارجاع این موضوع به دیوان کیفری بین المللی بود. ولی اصلاحیه های دیگری هم در کنفرانس قرار گرفت . مورد دوم و اصلاحیه دوم مربوط می شه به ماده 124 اساسنامه دیوان بین المللی کیفری که طبق این ماده دولت ها یی که به اساسنامه ملحق می شوند می توانند برای یک دوره 7 ساله رسیدگی دیوان به جنایات جنگی که توسط دولت مورد نظر انجام گرفته یا متهم به ارتکاب این جنایات بوده اند را استثنا کنند. تعداد زیادی از نمایندگان غیر دولتی خواهان حذف ایم ماده بودند که معتقد بودند یک نوع مجوزی برای دولت ها داده شده که به مدت 7 سال بتوانند مرتکب جنایات جنگی شوند. با موافقت دولت هایی مانند ژاپن و تعداد دیگری از دولت ها قرار شد که اگر مجددا کنفرانس بازنگری تشکیل شده و این موضوع مورد رسیدگی قرار بگیرد و احتمالا حذف شود.

اصلاحیه دیگر در مورد افزایش تعداد جنایات جنگی که در درگیری های مسلحانه داخلی رخ می دهد و در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی است. این یکی از موارد بحث برانگیز در کنفرانس رم بود و تعدادی از دولت ها که با اینگونه درگیری ها مواجه هستند کوشش می کردند که حتی الامکان فهرست جنایات جنگی ارتکابی در درگیری های مسلحانه داخلی که تحت صلاحیت دیوان کیفری بین المللی است را به حداقل برسانند. دولت هایی مثل چین ، هند، روسیه معتقد بودند که فهرست این جنایات نباید کاهش یابد ( جنایات ارتکابی در در گیری های بین المللی و غیر بین المللی). با موافقت بسیاری از دولتها این فهرست جنایات جنگی ارتکابی در درگیری های داخلی گسترش پیدا کرد که به این ترتیب به کار بردن سلح های سمی ، استفاده از سلاح های خفه کننده و استفاده از گلوله هایی که در بدن انسان پخش می شه و نهایتا رنج بسیاری را به دنبال دارد به فهرست جنایات جنگی ارتکابی در درگیری های مسلحانه داخلی اضافه بشود. و جالب اینجاست که هیچ یک از دولت هایی که در رم با افزایش تعداد جنایات جنگی در درگیری های مسلحانه مخالف بودند با این اصلاحیه موافقت نکرند. احتمالا دلیل شان این بود که تمامی دولت هایی که مقاومت کردند به اساسنامه نپیوستند و فقط به عنوان عضو ناظر در این کنفرانس شرکت کردند.

نکته بعدی که در دستور کار کنفرانس قرار گرفته بود این بود که در این کنفرانس تحول حقوق بین المللی کیفری را از زمان ظهور فعالیت دیوان کیفری بین المللی را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهند، چندین عنوان انتخاب کرند از جمله تفسیر اساسنامه رم در حمایت از قربانیان و جوامع زیاندیده در اینگونه جنایات ارتکابی و دیگری اصل تکمیلی بودن صلاحیت دیوان کیفری بین المللی که اول باید دولت محل ارتکاب جرم رسیدگی کند و در صورتی که نخواهد و یا نتواند دیوان وارد عمل می شود و موضوع دیگر همکاری با دیوان است که از جمله مسائل روز به شمار می رود که در قضیه عمر البشیر که تعدادی از دولت ها برای اجرای حکم جلب البشیر حاضر با همکاری با دادستان دیوان کیفری بین المللی نیستند.

متن سخنراني استاد معزز دكتر جمشيد ممتاز

مطالب مشابه :

دوازدهمین کنفرانس آموزش فیزیک و دومین کنفرانس فیزیک و آزمایشگاه

مشهورترین عکس دنیای فیزیک

مقاله ارائه شده در دوازدهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران در استان سمنان

شیوه برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی

موضوع: مسیریابی روابط رسانه ای؛ دگرگونی، چالش، تاثیر

مقاله پذیرفته شده در دهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران

کتابخانه دیجیتال

کنفرانس آموزش ریاضی

متن سخنراني استاد معزز دكتر جمشيد ممتاز