قرآن درباره تربیت فرزند چه می گوید ؟

بسم الله الرحمن الرحیم

تربیت فرزند در قرآن

قسمت اول

چکیده

شخصیت و رفتار هر فردی ریشه در تربیت او دارد. کودکان بسان زمین حاصلخیز و آماده کشتی هستند که هر آنچه در این زمین پاک کاشته شود - چه بذر خوب و چه بذر بد - همان در او رشد می کند.
در این مقاله بر آنیم آنچه از آیات کریمه قرآن که در موضوع تربیت فرزند ذکر شده است را بیان نماییم. و اما نگاهی کوتاه به عناوینی که در این مقاله مطرح شده است:

1- نياز فطرى و طبيعى فرزندان به بازی و سرگرمی های سالم

2- گذشت و چشم پوشی از خطاهای فرزندان در صورت ندامت

3- هدایت اعتقادی فرزندان

4- توصیه فرزندان به رعایت احترام والدین

5- تربیت دینی فرزندان ( سفارش به نماز،امر به معروف و نهی از منکر و صبر)

6- تعلیم آداب اجتماعی به فرزندان (سفارش به خوشرفتاری با مردم، نهی از غرور و تکبر و اعتدال در امور)

7- تعلیم آداب ورود به جايگاه خصوصى پدر و مادر

پیشگفتار
تنها مکتبی که از حین تولد انسان (بلکه قبل از تولد) تا زمان وفات او برنامه زندگی ارائه کرده است، اسلام است. هیچ مکتبی در دنیا غیر از مکتب انبیا (که همه از یک منبع وحیانی سرچشمه گرفته اند) چنین خاصیتی ندارد.

در مکاتب و رژیمهای غیر الهی به مسائل شخصی فرد توجهی نمی شود؛ اینکه در خانه او چه می گذرد، چه همسری بر می گزیند، غذای او حلال است یا حرام، عیش و نوش او، فساد او و... ابداً به این مسائل کاری ندارند ولی باید وقتی وارد اجتماع شد، نظم عمومی و مقرراتی را رعایت نماید. این مکاتب هیچ انگیزه ای برای تربیت انسانی مهذب و آسمانی ندارند. تربیت یک انسان کامل تنها در مکتبهای الهی یافت می شود.

اسلام است که برای انسان از بدو تولد تا زمانی که چهره در نقاب خاک می کشد، برنامه تربیتی ارائه کرده است. اینکه چه غذایی بخورد، با چه همسری ازدواج کند، درآمدش چگونه و از چه راهی باشد، دوستانش چگونه باشند و ... . تمام این برنامه ها و دستورات برای آنست که مکاتب الهی می خواهند به هر اندازه که مقدور است انسان کامل بسازند، استعدادهای الهی و آسمانی او را شکوفا نموده، از فرش به عرش برند و به ترنم این نوا بیدار کنند که:

مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک
برای این منظور، اسلام عزیز برنامه ها و دستورات زیادی جهت تربیت فرزندان و شکوفایی استعداد های وجودی آنان ارائه کرده است که در قرآن و سنت بیان شده است.

در این مقاله بخشی از تعالیم قرآنی ناظر به موضوع تربیت فرزند ارائه شده است که تقدیم خوانندگان عزیز می شود.

برای اینکه مباحث طولانی و خسته کننده نباشد، این نوشتار در 5 قسمت ارائه می شود.

تذکر:

1- بنده تمام آیات کریمه قرآن را ملاحظه نمودم و آیاتی که مرتبط با موضوع تربیت فرزند بود را گلچین کرده و با شرحی کوتاه در این نوشتار آورده ام.

2- آیاتی که مربوط به بحث حقوق فرزند در قرآن است (مانند آیه 11 نساء که به موضوع ارث فرزندان اشاره می کند یا آیه 233 بقره که موضوع شیر مادر را مطرح می کند)، از موضوع بحث ما (تربیت فرزند در قرآن) خارج است فلذا در این نوشتار به این دسته از آیات اشاره ای نشده است. البته تأثیر شیر مادر در جسم و جان بچه امری انکارناپذیر است، اما بنده آیه ای نیافتم که به صراحت به این مطلب اشاره نماید.

3- تا جایی که بنده یافتم، در قرآن کریم تنها در مورد 4 نفر به روابط پدر و فرزند از حیث تربیتی اشاره شده است:
الف) حضرت یعقوب و فرزندانش که در سوره یوسف به تفصیل آمده
ب) حضرت نوح و فرزندش (هود / 42 و 43)
ج) حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (صافات / 101 و 102)
د) لقمان حکیم و فرزندش (لقمان/13 تا 19)

قرآن کریم این روابط را در سه مورد اول، به صورت عملی و در مورد چهارمی، به صورت تئوری و آموزشی گزارش می دهد؛ به دیگر سخن، قرآن کریم درباره سه مورد اول از یک جریان و حادثه و چگونگی رفتار بین پدر و فرزند خبر می دهد و آموزه های تربیتی را در قالب داستان بیان می کند، اما در مورد چهارمی (لقمان و فرزندش)، بایدها و نبایدها را از بیان لقمان و سفارشات او به فرزندش حکایت می کند.

4- ظاهرا در مورد روابط مادر و فرزند از حیث تربیتی در قرآن کریم به موردی تصریح نشده است. در این مورد دو مثال در قرآن کریم قابل ذکر است: مریم مقدس و حضرت عیسی (سوره مریم/24) و مادر موسای کلیم (قصص/10) اما در هیچیک جنبه های تربیتی مرتبط با موضوع بحث این نوشتار مطرح نشده است.

5- سعی شده که از موضوع بحث(تربیت فرزند در قرآن) خارج نشده و تنها مطالبی ارائه گردد که از خود آیات به طور مستقل و بدون مراجعه به احادیث بدست می آید.

قرآن درباره تربیت فرزند چه می گوید ؟

مطالب مشابه :

تأثیر مادر در تربیت دینی فرزند

تربیت فرزندان

جملاتی درباره با تربیت فرزند

نقش شعر در تربیت کودک

تربیت هم زمان فرزند و والدین در روش تربیتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

قرآن درباره تربیت فرزند چه می گوید ؟

احادیث و روایاتی در مورد تربیت فرزندان

نقش پدر در تربیت فرزند

نقش مادر در تربیت فرزند