فارسی دو م درس اخلاق و زندگی

فصل پنجم

اخلاق و زندگی

ده روزه مهر گردون، افسانه است و افسون

نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا!

حافظ

مهر: محبّت، علاقه گردون: آسمان، فلک

افسانه و افسون: جناس(شبه اشتقاق: کلماتی که به نظر همجنس یا همریشه به نظر میرسند، ولی به واقع اینگونه نیستند). افسانه: داستان غیر واقعی و مبالغه آمیز

افسون: نیرنگ، مکر و حیله به جایِ: در حقّ،

فرصت شمار: غنیمت بدان، مغتنم شمار، فرصت شمردن: قدر دانستن.

ده روزه مهرِ گردون: مهرِ ده روزهی گردون(محبّت ناپایدارِ آسمان).

یارا: ای دوست!( منادا) و در حکم جملهی کامل است.

ترتیب درست اجزای کلام در این بیت، به این قرار است: « ای یار! مهرِ ده روزهی گردون، افسانه و افسون است؛ پس نیکی کردن در حقّ دوستانت را فرصت شمار.»

پند پدر

زین گفته سعادت تو جویم پی یاد بگیر هر چه گویم

زین: مخفّفِ از این. گفته: سخن، کلام

سعادت: خوشبختی جویم: دنبال می کنم

از این سخن خوشبختی تو را میخواهم؛ پس هر چه را که میگویم، یاد بگیر.

می باش به عمر خود سحر خیز وز خواب سحرگهان بپرهیز

میباش: فعل امر(باش) بپرهیز: دوری کن، اجتناب کن

خوابِ سحرگهان: خواب اوِل صبح وَز: و از

در تمام زندگیات سحر خیز باش و از خوابِ دمِ صبح دوری کن.(تلمیح به: سحر خیز باش تا کامروا شوی).

با مادر خویش مهربان باش آمادهی خدمتش به جان باش

با مادرت همیشه مهربان باش و آماده باش تا از جان و دل به او مهربانی کنی.

با چشم ادب نگر پدر را از گفتهی او مپیچ سر را

نگر: بنگر، نگاه کن، ببین سرپیچیدن: نافرمانی کردن، اطاعت نکردن

با ادب و فروتنی به پدرت نگاه کن و از سخنان او سرپیچی نکن.

چون این دو شوند از تو خرسند خرسند شود ز تو خداوند

خرسند: راضی، خشنود این دو: پدر و مادر

اگر این دو(پدر و مادر) از تو راضی و خشنود شوند؛ خداوند نیز از تو راضی میشود.

چون با ادب و تمیز باشی پیش همه کس عزیز باشی

اگر مؤدّب و پاکیزه باشی، همگان دوستدارِ تو خواهند شد.

میکوش که هر چه گوید استاد گیری همه را به چابکی یاد

چابک: سریع به چابکی: به سرعت میکوش: تلاش کن، سعی کن

تلاش کن تا هر چه را که استادت میگوید، همه را به سرعت یاد بگیری.

زنهار مگو سخن به جز راست هر چند تو را در آن ضررهاست

زنهار: بدان و آگاه باش.

آگاه باش که جز به راستی سخن نگویی؛ گرچه از این جهت به تو ضرری برسد.

هر شب که روی به جامهی خواب کن نیک تأمّل اندر این باب ...

جامه: لباس تأمّل: اندیشه، تفکّر، درنگ باب: مورد

این بیت با بیت بعدی وابستگی معنایی دارد. به بیان بهتر با بیت بعدی(موقوفالمعانی) است.

هرشب،زمانی که به خواب میروی،در این موردخوب اندیشه کن که ...

کان روز به علم تو چه افزود وز کردهی خود چه بُردهای سود؟

افزود: اضافه شد. کرده: کار، فعّالیّت

که در آن روز چه چیزی به علم و آگاهی خود اضافه کردی و از فعّالیّتهای خود چه بهرهای بردهای؟

روزی که در آن نکردهای کار آن روز ز عمر خویش مشمار

روزی راکه درآن کار مفیدومؤثّری انجام ندادهای، ازعمرخود به حساب نیاور.

فارسی دو م درس اخلاق و زندگی

مطالب مشابه :

روش های نوین در تدریس فارسی دوره ی راهنمایی

واژه های دخیل در فارسی اول راهنمایی

باد جوی مولیان

فارسی دو م درس اخلاق و زندگی

شعر مستوره ی کردستانی

امتحان کتاب باز فارسی اول از درس یک تا آخر درس یازده

طرح درس فارسی سوم

تست فارسی هفتم از درس 9 تا 12

اتمام مهلت پاسخ دهی

فرهنگستان چگونه واژه می سازد ؟