آزمایش خون و تشخیص سرطان

شايد ابتدائی ترین ومهمترين آزمايش كه براي تعيين وضعيت خوني بيمار به كار مي‌رود، شمارش كامل گلبولي يا

CBC باشد. اين آزمايش تقريباً در تمام آزمايشگاه‌ها صورت مي‌گيرد و انجام آن ساده، كم‌خرج و سريع مي‌باشد. CBC شامل شمارش گلبولهاي سفيد و قرمز، پلاكتها مي‌باشد. در ضمن ويژگيهاي مختلف گلبولهاي قرمز از جمله رنگ و اندازة آن نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد. بنابه درخواست پزشك، انواع گلبولهاي سفيد موجود در خون نيز به تفكيك مشخص مي‌گردد.

اولين موردي كه در CBC اندازه گرفته مي‌شود، تعداد گلبولهاي سفيد خون در هر ميليمتر مكعب مي‌باشد. اين تعداد اهميت خاصي در ارزيابي وضعيت اين گويچه‌ها در خون دارد. گفته مي‌شود كه تعداد طبيعي گلبولهاي سفيد 4000 تا 10000 سلول در ميليمتر مكعب است و كاهش يا افزايش تعداد آنها مي‌تواند نشان دهندة بيماري‌هاي خاصي باشد. به عنوان مثال در عفونت‌ها، برخي سرطان‌ها و بيماريهاي التهابي، تعداد سلولهاي سفيد خون به بالاتر از 10000 مي‌رسد. از سوي ديگر، ضعف دستگاه ايمني و نارسايي مغز استخوان در توليد سلولهاي سفيد خون موجب مي‌گردد كه تعداد كلي سلولهاي سفيد خون به كمتر از 4000 برسد. با اين حال، با توجه به تعدد رده‌هاي مختلف سلولهاي سفيد، بهتر است كم و زياد شدن تعداد متعلق هر رده را معيار تشخيص‌هاي خود قرار دهيم. فرض كنيد شمارش گلبولهاي سفيد فردي 9000 باشد و 90% اين سلولها نوتروفيل باشند، با ضرب كردن اين دو عدد در يكديگر مشخص مي‌گردد كه 8100 نوتروفيل در هر ميليمتر مكعب خون اين فرد وجود دارد. در صورتي كه با همين شمارش گلبولي و نسبت 40% ، تعداد نوتروفيل‌هاي فرد 3600 عدد خواهد بود. حال به كاهش يا افزايش چند ردة سلولي سفيد توجه كنيد:

نوتروپني: يعني تعداد نوتروفيل‌هاي خون كمتر از 1500 عدد در هر ميليمتر مكعب بشود. هرگاه اين تعداد به كمتر از 500 برسد در اصطلاح گفته مي‌شود كه فرد دچار «آگرانولوسيتوز» شده است. بيماريهايي مانند حصبه، تب مالت، ولوسمي حاد مي‌توانند باعث نوتروپني در فرد شوند. به دنبال شيمي‌درماني يا مصرف برخي داروها نيز احتمال مي‌رود كه فرد دچار نوتروپني شود.

نوتروفيلي: عكس حالت فوق را نوتروفيلي مي‌گويند. به عبارت دقيق‌تر افزايش نوتروفيل‌هاي خون به رقمي بالاتر از 10000عدد در ميليمتر مكعب نوتروفيلي گفته مي‌شود. اين وضعيت در چندين حالت طبيعي نيز ايجاد مي‌شود و جاي نگراني خاصي ندارد (به دنبال ورزش، در اثر درد، با مصرف سيگار، در حاملگي و زمان تخمك‌گذاري). در بيماريهاي عفوني و التهابي نيز مقدار اين ردة سلولي بالا مي‌رود كه آن نيز قابل پيش‌بيني است. دست آخر، برخي بيماريهاي سرطاني از جمله لوسمي حاد و مزمن مي‌توانند موجب نوتروفيلي شديد در فرد شوند.

مونوسيتوز: هرگاه تعداد مونوسيتهاي خون بالاتر از 750 برسد، يعني مونوسيتوز در فرد ايجاد شده است. اين وضعيت در بيماريهاي روماتيسمي، عفوني، بدخيم (مانند لوسمي و لنفوم). و گوارشي (مانند بيماريهاي التهابي روده و سوء جذب) مشاهده مي‌گردد.

لنفوسيتوز: به بالا رفتن تعداد مطلق لنفوسيتهاي از عدد 4000 در هر ميليمتر مكعب، لنفوسيتوز گفته مي‌شود. علاوه بر بيماريهاي عفوني كه مي‌تواند موجب افزايش اين ردة سلولي گردد، لوسمي‌هاي لنفوسيتي و لنفوم نيز ممكن است موجب لنفوسيتوز گردند. مونونوكلئوز عفوني نيز از ديگر علل لنفوسيتوز مي‌باشد.

ائوزينوفيلي: يعني تعداد مطلق ائوزينوفيل‌هاي خون بالاتر از 500 در هر ميليمتر مكعب خون برسد. اين وضعيت نيز علل بسيار متنوعي دارد كه چند نمونه از آنها ذكر مي‌گردد: آلرژي‌هاي مختلف، آسم، سرطان (از جمله لوسمي)، بيماريهاي پوستي، بيماريهاي انگلي، بيماريهاي كلاژن (يا بافت همبند).

ردة ديگري كه در CBC مورد توجه قرار مي‌گيرد، سلولها قرمز يا RBC هاي خون نام دارند. تعداد مطلوب اين سلولها در هر ميليمتر مكعب از خون در حدود 5 ميليون مي‌باشد. امروزه تعداد اين سلولها به تنهايي در تشخيص بيماري‌هاي ردة سرخ اهميت‌ خاصي ندارند و شاخص‌هاي ديگري (مانند هموگلوبين حجم گلبولهاي قرمز ) حرف اول را مي‌زنند.

هماتوكريت: به درصد حجم گلبولهاي قرمز به حجم كل خون، هماتوكريت گفته مي‌شود. اين شاخص معمولاً از 34 تا 48 درصد متغير است و مقادير كمتر از آن نشانه‌ي كم خوني مي‌باشد. در گذشته، معيار كم‌خوني فرد هماتوكريت او بود، اما امروزه بيشتر ميزان هموگلوبين است كه وجود يا عدم وجود كم‌خوني را تعيين مي‌كند.

هموگلوبين: يكي از مهمترين شاخص‌هاي CBC هموگلوبين نام دارد و مقدار هموگلوبيني را كه درصد گرم خون وجود دارد نشان مي‌دهد. مقدار هموگلوبين دز زن و مرد تفاوت دارد و خانم‌ها مقداري كمتر از آقايان مي‌باشد. امروزه معيار اصلي در كم‌خوني بودن يا كم خون نبودن فرد، مقدار هموگلوبين است. به اين صورت كه مقادير كمتر از 14 در مردان و كمتر از 12 در خانم‌ها نشان دهندة كم‌خوني در آنها مي‌باشد. سپس با توجه به حجم گلبول قرمز كه در زير خواهد آمد، نوع كم‌خوني نيز مشخص مي‌گردد.

حجم متوسط گويچه‌هاي سرخ يا MCV : قطر سلولهاي قرمز خوني حدود 7 ميكرون است و حجمي كه براي آن محاسبه شده است، حدود 80 تا 96 فنتوليتر بوده است. اگر در يك فرد كم‌خون، MCV كمتر از 80 باشد، يعني فرد كم‌خون است و سلول‌هايش نيز كوچك است. اگر MCV طبيعي باشد، يعني گويچه‌هاي سرخ با حفظ حجم طبيعي خود، هموگلوبين كمي دارند و اگر MCV بالاتر از حد نرمال باشد يعني در عين بزرگي سلولهاي سرخ، فرد كم‌خون است. فقر آهن و تالاسمي دو مثال معروف كم‌خوني با سلول كوچك هستند. در بيماريهاي مزمن، خونريزي‌ها، تجزيه‌ي زودرس خون و نارسايي مغز استخوان، اندازة گلبولهاي قرمز عليرغم كاهش هموگلوبين ثابت مي‌ماند. و در آخر كمبود ويتامينهاي ب 12 و اسيد فوليك باعث ايجاد نوعي از كم‌خوني مي‌شوند كه اندازة گلبولهاي قرمز در آن بزرگتر از حد طبيعي است.

مقدار متوسط هموگلوبين: دانستن اين شاخص در حد اين كتاب ضرورت چنداني ندارد.

غلظت متوسط هموگلوبين (MCHC) : اين شاخص مقدار هموگلوبين درصد گرم گلبول قرمز را نشان مي‌دهد. به زبان سادهMCV اندازة گلبولها و MCHC رنگ گلبولهاي قرمزر را نشان مي‌دهد. هرگاه MCHC فرد پايين باشد يعني هموگلوبين گلبولها كم است و زيرميكروسكوپ كمرنگ‌تر از حد عادي ديده مي‌شوند و هرگاه MCHC بالا باشد يعني سلولهاي سرخ از حالت عادي نيز پر رنگ‌ ترند.

ديف (Diff) : يعني 100 عدد سلول سفيد شمرده شده و انواع آن به تفكيك مشخص شود. سلولهايي كه معمولاً ديده مي‌شوند عبارتند از: نوتروفيل‌ها (معروف به poly)، لنفوسيت‌ها (معروف به lymph)، مونوسيت‌ها (با علامت اختصاري Mono)، و ائوزينوفيل‌ها (كه با علامت Eis. نشان داده مي‌شوند).

پلاكت‌ها : معمولاً شمارش پلاكتي در انجام CBC مستتر است، با اين حال گاهي لازم است براي تأكيد بيشتر، شمارش پلاكت جداگانه درخواست شود. تعداد طبيعي پلاكت خون انسان 150 تا 400 هزار عدد در هر ميليمتر مكعب از خون مي‌باشد. اگر مقدار پلاكت خون از اين حد بيشتر مي‌شود به آن ترومبوسيتوز گفته مي‌شود. اين افزايش يا يه صورت واكنشي رخ داده است، يا امري گذرا و موقت مي‌باشد، يا اينكه در اثر بدخيمي‌هاي خوني ايجاد شده است. كاهش پلاكت‌ به زير مقدار نرمال را «ترومبوسيتوپني» مي‌گويند و معمولاً در اثر كاهش توليد آنها در مغز استخوان يا افزايش تخريب آنها در نقاط مختلف بدن (حتي داخل رگ‌ها) پديد مي‌آيد.

آزمایش خون و تشخیص سرطان

مطالب مشابه :

سازمان انتقال خون

آزمایش خون و تشخیص سرطان

Pre-Eclampsia - استفاده از آسپرين با دوز پايين در حاملگی

آزمايش خونتان را تفسير کنيد

جزوه مراقبت های حین زایمان

آزمایش های دوران بارداری

فوريت ها و عوارض مهم دوران بارداري

خريد و فروش خون نداريم

غلظت خون

پره اکلامپسی و فشارخون دوران حاملگی