۱۹شهريور سالروز وفات اولین امام جمعه تهران ایت الله سیدمحمود طالقانی گرامی باد
آیت الله سید محمود طالقانی
مرحوم آيت الله طالقاني در سال ١۲٨٩ هجري شمسي ديده به جهان گشود، او در خانواده اي اهل علم و فضيلت و داراي روحيات انقلابي و ضد ظلم رشد نمود و براي نخستين بار در مكتب پدرش ابوالحسن آغاز به يادگيري مفاهيم اسلامي و درس تقوا كرد. همان كس كه امام (ره) از او به سرآمد پرهيزكاران ياد مي كند.
او تحصيلات ديني خود را در مدارس رضويه و فيضيه قم به پايان رساند. آيت الله طالقاني در زمان طلبگي آشنايي فراواني با امام (ره) داشت و روابط متقابل آن دو، بسياري را در شگفتي افكنده بود. مرحوم آيت الله طالقاني موفق به كسب اجازه نامه اجتهاد از مرجع بزرگ آن، روز آيت الله حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي گرديده و بعد از اتمام تحصيلات به تهران آمده و در مدرسه شهيد مطهري (سپهسالار سابق) به تدريس علوم ديني مشغول شد. در سال 1318 براي اولين بار خشم خويش را نسبت به رژيم و دستگاه حكومتي، با دادن يك اعلاميه در رابطه با كشف حجاب ابراز كرد و در پي آن دستگير و زنداني شد.
پس از شهريور 1320، با تشكيل گروههاي گوناگون سياسي، مبارزه را به طور رسمي آغاز كرد، اما طولي نكشيد كه اين دوران را وقفه اي پيش آمد؛ چرا كه پس از كودتاي 28 مرداد سال 1332، ساواك، مرحوم طالقاني را به جرم مخفي كردن نواب صفوي در خانه اش، دستگير، و به زندان افكند، اما اين دستگيري كوتاه و موقت بود و بزودي آزاد و فعاليت دوباره را آغاز كرد. مرحوم طالقاني در كنگره جهاني شعوب المسلمين كه در كراچي تشكيل مي شد شركت كرد و نيز در كنگره اسلامي قدس كه سالي يكبار تشكيل مي گرديد دوبار در مقام رياست هيئت نمايندگي ايران به بيت المقدس سفر كرد.
ترتيب يافتن «دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه» كه در نزديكي تشيّع و تسنّن سهمي بسزا داشته، يكي از بزرگترين اقدامات قرن اخير بشمار مي رود. آيت الله طالقاني به نمايندگي مرحوم آيت الله العظمي بروجردي «ره» براي رساندن پيام ايشان به شيخ شلتوت ـ هم او كه جواز تقليد از را صادر كرد ـ به آن ديار مسافرت نمود. آيت الله طالقاني در جريان نهضت ملي شدن صنعت نفت ايران مبارزات ارزنده اي داشت و تلاشهاي فراواني در جهت رهانيدن حقوق ملت مسلمان ايران از چنگال استعمارگران چپاول پيشه انجام داد.
پس از شكل گيري نهضت روحانيت به رهبري امام خميني «ره» در سال 1341 و طرح مسائلي چون انجمنهاي ايالتي و ولايتي و انقلاب باصطلاح سفيد، به پيروي از امام «ره» به مخالفت با رژيم پرداخت و به دليل فعاليتهاي زياد در همان سال به زندان افتاد و پس از آزادي مجدداً در سال 1342 در ارتباط با وقايع 15 خرداد دستگير و به ده سال زندان محكوم شد. آيت الله طالقاني در زندان نيز دست از مبارزه و ارشاد برنداشت، رفتار و گفتار مناسبش حتي روي ماموران زندان اثر مثبت گذاشت و در پي همين تلاشهاي فرهنگي و تبليغي بود كه در زندان، با نوشتن تفسير «پرتوي از قرآن» سعي در آشنا كردن افراد به عظمت و سازندگي قرآن كرد. ايشان درباره خود مي گويد:
«من پيش از اين كه در كسوت يك سياستمدار متعارف و معمول باشم يك شاگرد كوچك مكتب قرآن و معلم قرآنم». زنداني شدن مرحوم آيت الله طالقاني در اين مرحله بيش از 4 سال طول نكشيد و در سال 1346 به واسطه فشارهاي داخلي و خارجي بر رژيم شاه از زندان آزاد شد. و بعد از آزادي مبارزه را همچون گذشته ادامه داد و در آستانه سال 1350 همزمان با برگزاري جشنهاي 2500 ساله شاهنشاهي دستگير و به مدت سه سال در زابل و 18 ماه در بافت كرمان در بدترين شرايط به حالت تبعيد بسر برد. در سال 1354 مجدداً به دست ساواك گرفتار شد و به 10 سال زندان محكوم گرديد.
آيت الله طالقاني در دوران انقلاب اسلامي، پس از آزادي از زندان نهايت تلاش خود را در جهت پيروزي انقلاب نمود و پس از پيروزي به رياست شوراي انقلاب اسلامي برگزيده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانونگذاري (12 مرداد 1358) از سوي مردم تهران به عنوان نماينده انتخاب شد.
زادگاه آیتالله طالقانی در روستای گلیرد طالقان
*استفاده آیتالله طالقانی از تجربیات استادش در نشر معارف دین
آیتالله طالقانی در زمینه احیای جلسات تفسیر از تجربیات استادش آیتالله میرزا خلیل کمره‌ای استفاده بسیاری برد و با همکاری ایشان در طرح موضوعات قرآن و نهج‌البلاغه، جلسات فوق را پر رونق و جذاب‌تر کرد، این جلسات به صورت مخفی و پنهان تا سقوط رضاخان و تبعید او به خارج از ایران در سال 1320 شمسی و روی کار آمدن محمدرضا پهلوی ادامه یافت.
در سالهای بعد از شهریور 1320 و با وجود مبارزاتی که از سوی آیتالله کاشانی علیه استعمارگران صورت می‌گرفت، خلأ پایگاه‌های مبارزاتی از سوی عده‌ای از روحانیون از جمله آیتالله طالقانی احساس شد که می‌بایست این پایگاه‌ها جهت تقویت مبارزه علیه استعمارگران و رژیم شاه به وجود می‌آمد.
*پایگاهی به نام مسجد هدایت/ استفاده از شیوه تبلیغی نوین توسط آیتالله طالقانی
بر همین اساس پایگاهی پدید آمد که ریشه بسیاری از تشکل‌ها و گروه‌های ضداستعماری در رژیم شاه بود، این پایگاه «مسجد هدایت» نام داشت که علیه رژیم شاه قد علم کرد و مبارزین را در جهت پیشبرد اهداف مقدس و والای اسلام تعلیم و تربیت می‌کرد، آیتالله طالقانی از سال 1327 در مسجد هدایت مستقر شد و آموزش مبارزان را شروع کرد.
بدون تردید استقرار مرحوم طالقانی در مسجد هدایت و دو دهه و نیم جلسات تفسیر وی برای تربیت جوانان و مبارزان، هویت جدیدی به آن جلسات و مسجد داد، مسجد هدایت، طالقانی را از یک دهه دغدغه نقل و انتقالات مکرر جلسات تفسیر از مساجد، مدارس و منازل رهانید، از این رو طالقانی و آن مسجد طی این سال‌ها، به گونه‌ای پیوند یافتند که به حق امروزه هر یک معروف دیگری است، در این بحث رویکردهای نوین طالقانی در تبلیغات دینی مورد بازکاوی قرار می‌گیرد، این تکاپوها که از آغاز دهه بیست شروع شد، در خلال جلسات تفسیر مسجد هدایت به اوج خود رسید، همین شیوه تبلیغی جاذبه مسجد هدایت را برای دانشجویان مذهبی دو چندان ساخت.
*حضور شخصیت‌های برجسته انقلاب پای درس آیتالله طالقانی
مسجد هدایت به یمن علم و فضیلت و تقوای آیتالله طالقانی به ستاد مرکزی احرار تبدیل شده بود و بسیاری از یاوران انقلاب همچون رجایی، باهنر، چمران، حبیبی، شیبانی و ... از کانون گرم علمی و سیاسی او بهره‌ها گرفتند، آیتالله طالقانی با بیان جذاب، مشربی خوش و طمأنینه‌ای ستودنی و علمی سرشار تمامی گروه‌ها و شخصیت‌ها را جذب می‌کرد و بسیاری از فضلا و تحصیل‌کردگان از درس و بحث او فایده می‌بردند، حتی اشخاص و گروه‌های غیر مذهبی چپ و راست هم علاوه بر آن که دوری ایشان را موجب خسران می‌دیدند، ایشان را نقطه ارتباط مجامع ملی و مذهبی و حتی غیر مذهبی می‌دانستند.
*تاکید آیتالله طالقانی بر تشکیل تشکل‌های مذهبی دانشجویی در زمان پهلوی
رضاخان که در سال 1313 شمسی، درست زمانی که در اوج قدرت بود، نهال دانشگاه تهران را در فضای آکنده از شدت عمل و مخالفت با مذهب - کاشت، این کار او موجب شد تا میان تعلیم و تربیت سنتی ایران و تعالیم مدون دانشگاهی که عمدتاً ارمغان فرنگ بود، انقطاع تاریخی حاصل شود.
در چنین فضایی طالقانی حوزه را رها می‌کند و در تهران به هدایت دانشجویان می‌پردازد، یکی از پیامدهای سقوط رضا شاه ایجاد فضای باز سیاسی بود، در این شرایط انجمن‌ها و تشکل‌های مختلف سیاسی، مذهبی و غیره تشکیل شد، از جمله انجمن اسلامی دانشجویان تهران بود که از سوی عده‌ای از دانشجویان مذهبی و به منظور مقابله با تبلیغات حزب توده تاسیس شد، به گواهی خاطرات و اسناد ارتباط فکری طالقانی یا آنان و جلسات هفتگی تفسیر ایشان مهم‌ترین منبع تغذیه ایدئولوژی اعضا و طرفداران انجمن بود.
1340، مسجد هدایت، پس از جشن استقلال الجزایر در حال گفت‌و‌گو با سفیر این کشور در ایران
* روایت شهیدان چمران و رجایی از مجلس آیتالله طالقانی در مسجد هدایت
دکتر مصطفی چمران یکی از شرکت‌کنندگان در این جلسات در خاطراتش از اهمیت آن چنین یاد می‌کند: «به راستی که آن اجتماع کوچک (جلسه تفسیر مسجد هدایت) که با هدفی متعالی تشکیل می‌شد، در طوفان حوادث سیاسی آن روزگار مانند کشتی نجات بود که ما را از خطرات فراوان انحراف به گرداب‌های چپ و راست حفظ کرد».
شهید محمدعلی رجایی دیگر شرکت کننده آن جلسات در خصوص تاثیر فکری مرحوم طالقانی معتقد است که «بزرگترین نقش را قبل از قیام امام در حرکت جامعه، استاد طالقانی داشتند»، «جلسات تفسیر آیتالله طالقانی بهانه بسیار خوبی بود و برای جذب جوانان و نقطه نظرهای سیاسی که درباره رژیم مطرح می‌شد»... «بزرگترین نقش آیتالله طالقانی، تفسیر قرآن و به کار بردن الفاظ سیاسی علیه رژیم بود، زیرا وی آیاتی که در جهت برخورد و مبارزه با طاغوت بود بیان نموده و برای جوانان خوب تفهیم می‌کرد».
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین علی حجتی کرمانی نیز در خصوص جلسات تفسیر قرآن آیتالله طالقانی می‌گوید: «شهید چمران را من از دوران مسجد هدایت می‌شناختم، مسجد هدایت در واقع ستاد مرکزی احرار بود، اغلب دانشجویان و استادان ضد رژیم، در پای درس تفسیر آیتالله طالقانی در این مسجد گرد می‌آمدند، از حوزه علمیه قم هم من و برادرمان آقای خسروشاهی از اصحاب دائمی آن مسجد بودیم».
*چه زمانی شهید باهنر مجالس آیتالله طالقانی را ادامه می‌داد
آیتالله طالقانی زمانی که از طرف ساواک دستگیر و روانه زندان می‌شدند افراد دیگری از جمله حجت‌الاسلام شهید دکتر باهنر جلسات تفسیر ایشان را ادامه می‌دادند، در این خصوص مهندس علی دانش منفرد می‌گوید: «یادم هست مدتی آیتالله طالقانی در زندان بودند، شهید باهنر به همان شیوه که آیتالله طالقانی تفسیر قرآن می‌گفتند، ایشان نیز بیان می‌کردند و بحث‌های زیبایی در این مورد ارائه می‌داد، به نظرم می‌رسد که آن موقع سوره برائت را جالب و جذاب تفسیر کرد».
مأموران ساواک که گزارش‌های مفصل و مستمری از جلسات تفسیر هفتگی قرآن طالقانی طی قریب دو سال و نیم از 1340 تا خرداد 1342 تهیه کرده‌اند، تعداد جوانان و دانشجویان حاضر در جلسات مذکور را از یکصد تا پانصد نفر ذکر کرده‌اند.
*اعتراف مأمور ساواک به مؤثر بودن ترفند آیتالله طالقانی در منابرش
این تعداد جهت، در مراسم، جشن‌ها، اعیاد و یا مناسبت‌های خاص دیگر افزایش می‌یافت و برخی اوقات از هزار نفر نیز می‌گذشت، یکی از مأمورین با فراست ساواک از جلسات تفسیر او به عنوان یکی «شگرد» به منظور فعالیت‌های تبلیغی و سیاسی یاد کرده، تصریح کرد: «طالقانی در ابتدای سخنرانی یک آیه از قرآن را می‌گیرد و می‌خواند و مردم خیال می‌کنند، قران را تفسیر می‌کند».
اقامه اولین نماز جمعه تهران به امامت آیتالله سید محمود طالقانی سال 1358
*مقایسه تطبیقی مرد الهی و مستبد توسط ابوذر زمان/ سخنی که آیتالله برای تبرئه خود گفت
آیتالله طالقانی در غالب سخنرانی‌هایش جوانان و دانشجویان را از ترفندها و فریبکاری‌های هیئت حاکمه بر حذر می‌داشت و غالباً با نیش و کنایه شاه را مورد مواخذه قرار می‌داد، در یکی از این سخنرانی‌ها دو مرد مستبد و الهی را با هم مقایسه می‌کند و در خصوص ویژگی‌های مرد مستبد می‌گوید: «او همواره علیه آزادی‌های اجتماعی عمل می‌کند. برای آن که مردم را بفریبد، ظاهراً مجلس روضه‌خوانی ترتیب می‌دهد و در آن هم شرکت می‌کند، او همیشه در سایه محافظین خود از مردم جداست و در کاخ‌های مجلل خود زندگی می‌کند در حالی که سنگ خدمت به مردم را به سینه خود می‌زند.»، این سخنان اشاره مستقیمی به شاه بود که در عصر عاشورا در کاخ گلستان مراسم عزاداری برگزار می‌کرد و وعاظ درباری در آنجا روضه خوانی می‌کردند.
همین رویکرد بود که برخی را متقاعد می‌کرد که از مسجد هدایت به عنوان «سیاسی‌ترین مسجد نسل ما» یاد کنند، ایشان برای تبرئه خود از عواقب این سخنان در بازجویی‌ها، در یکی از این سخنرانی‌ها به تصریح به این که «اساس اسلام بر پایه سیاست و هدایت و ارشاد بشر پایه‌گذاری شده» خاطرنشان می‌سازد «من اگر روی منبر حرف‌هایی می‌زنم دولت و هیات حاکمه نباید به خودشان بگیرند».
*امام خمینی(ره) چه لقبی به آیتالله طالقانی داد
شهید محمدعلی رجایی هر شب به جلسات تفسیر قرآن آیتالله طالقانی در مسجد هدایت می‌رفت و تمام آیاتی که در آنجا تفسیر می‌شد گرفته و حفظ می‌کرد و می‌کوشید تا به آن عمل کند و بارها به دوستانش گفته بود که اگر ما حداقل هفته‌ای یک آیه از قرآن بخوانیم و به آن عمل کنیم زندگی خوبی خواهیم داشت و خود او نیز این کار را می‌کرد.
سرانجام آیتالله طالقانی در بامداد نوزده شهریور سال 1358 دار فانی را وداع گفت، امام خمینی(ره) در پیامی که به مناسبت درگذشت وی فرستاد، چنین گفت: «... او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود، زبان گویای او، چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده، مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت...»
|
سرانجام طالقانی در بامداد نوزده شهریور 1358 دار فانی را وداع گفت. امام خمینی در پیامی که به مناسبت درگذشت وی فرستاد، چنین گفت: «... او برای اسلام به منزله حضرت ابوذر بود. زبان گویای او، چون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده، مرگ او زودرس بود و عمر او با برکت....». | |
|
مطالب مشابه :
اغاز هفته دولت وشهادت شهیدان رجایی وباهنر تسلیت باد.
هیئت لثارات شیراز امع فرهنگی و سپس به تحصیلات دانشگاهی رو آورد و در دو رشته
فرارسیدن هفتم تیر شهادت مظلومانه ایت الله شهید دکتر بهشتی و 72تن ازیاران امام خمینی ره گرامی باد
هیئت لثارات شیراز امع فرهنگی مذهبی شهید آوینی ; تحصیلات حوزوی و دانشگاهی .
۱۹شهريور سالروز وفات اولین امام جمعه تهران ایت الله سیدمحمود طالقانی گرامی باد
گروه تعزیه چهارده معصوم شیراز; 70) امع فرهنگی و تعالیم مدون دانشگاهی که عمدتاً
زندیگینامه مرحوم ایت الله شیخ محمد رضا مهدوی کنی رحمه الله علیه رییس فقید مجلس خبرگان رهبری
گروه تعزیه چهارده معصوم شیراز; 70) امع فرهنگی محیط‌های حوزوی و دانشگاهی و
برچسب :
امع دانشگاهی گلستان شیراز