در مورد آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی یکی از ۳۰ استان ایران است، که در شمال غربی این کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه ( در اصل: اورمیه) است. در کنارهٔ شرقی این استان، دریاچه ارومیه قرار دارد.
محتویات |
جغرافیا
استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب می‌شود و ۲٫۲۵ درصد مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. جمعیت استان آذربایجان غربی طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ - ۲٫۸۷۳٫۴۵۹ نفر می‌باشد که ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل کشور را در خود جای داده‌است و از این لحاظ هشتمین استان پرجمعیت کشور به شمار می‌آید.
استان آذربایجان غربی یکی از مناطق کوهستانی کشور است و توپوگرافی متنوع و گسترده‌ای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اکوسیستمهای ویژه‌ای از ترکیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمده‌است که اهم آن‌ها به شکل جنگلها و مراتع خودنمایی می‌کنند.
این استان عمدتاً تحت تأثیر جریان هوای مرطوب اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه‌است، ولی در برخی از ماههای زمستان، توده هوای سردی از اطراف شمال، هوای مدیترانه‌ای آن را متأثر کرده و موجب کاهش قابل توجه دما می‌شود.
ناهمواری‌ها
قسمتی از نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه، آذربایجان شمال غربی‌ترین استان ایران
سراسر مرز استان با ترکیه و عراق از کوههای مرتفع دیوار مانندی از شمال به جنوب کشیده شده‌است که منبع چشمه‌های آب فراوانی می‌باشند.
حوزه‌های آبریز
۱) دریاچه ارومیه ۲) رودخانه ارس ۳) رودخانه زاب کوچک
آب‌های معدنی
استان آذربایجان در دوره خلفای عباسی
۱) ایستی سو؛ در نزدیکی گردنه قوشچی. ۲) آب گرم محال باراندوز؛ در نزدیکی قریه هفت آباد ارومیه. ۳) آب معدنی کوه زنبیل؛ در کنار دریاچه ارومیه. ۴) آب معدنی دریک؛ که بسیار گوارا بوده و در روستای دریک سلماس قرار دارد. ۵) آب معدنی کانی گراوان؛ در روستای کانی گویز در نزدیکی شهر رَبَط.فاصله ۲ کیلومتری
بلندی‌ها
۱) رشته‌کوه‌های مرکزی ترکیه و عراق ۲) ارتفاعات گردنه قوشچی ۳) کوههای باستان ۴) ارتفاع مور شهیدان ۵) ارتفاعات گردنه کله شین ۶) کوه بینار ارومیه ۷)کوه قندیل ۸)دره حاجی ابراهیم ۹-کوه ترغه بوکان به ارتفاع ۲۲۴۶
رودخانه‌ها
جنگلها
جنگل‌های طبیعی استان، هرچند که در قسمت‌هایی از پیرانشهر و مهاباد وجود دارد، ولی مناطق وسیع جنگلی در سردشت قرار گرفته‌است که مساحت آن را بین ۶۰ تا ۸۰ هزار هکتار تخمین می‌زنند. کل مساحت جنگل‌های مصنوعی در استان به ۳۲۰ هکتار در قطعات متفاوت می‌رسد.
مردم‌شناسی
ترک‌های آذری و کردها از گروه‌های عمده این استان به شمار میروند.[۳]
کردها در بخش‌های مرتفع غربی و جنوبی استان نشیمن دارند و متقابلاً ترک‌های آذری در دشت‌های پیرامون دریاچه ارومیه و بخشی نیز در دشت‌های شمال و جنوب شرقی استان، سکونت دارند.[۳][لینک مرده] همچنین اقلیت‌های آشوری و ارامنه هم در استان ساکن هستند.
اطلاعات نظرسنجی سال ۱۳۸۹
بر پایه نظرسنجی که در سال ۱۳۸۹ به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور تهیه شد که نمونه های این پزوهش در کل کشور از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور انتخاب گردیدند، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان آذربایجان غربی به قرار زیر بود:[۴]
| ردیف | اقوام | شهرنشین‌ها(%) | روستانشین‌ها(%) | مرد(%) | زن(%) | زیردیپلم(%) | دیپلم(%) | بالای دیپلم(%) | کل استان(%) |
| ۱ | فارس | ۱.۳ | - | ۰.۳ | ۱ | - | ۱.۵ | ۲.۸ | ۰.۸ |
| ۲ | ترک | ۸۲.۵ | ۶۶.۴ | ۶۷ | ۸۴.۷ | ۷۳ | ۸۰.۳ | ۸۲.۶ | ۷۶.۲ |
| ۳ | کرد | ۱۵.۴ | ۳۱.۲ | ۳۰.۵ | ۱۳.۴ | ۲۶ | ۱۶.۱ | ۱۲.۸ | ۲۱.۷ |
| ۴ | عرب | - | ۰ | - | - | - | - | - | |
| ۵ | بلوچ | - | - | - | - | - | - | - | |
| ۶ | لر | - | - | - | - | - | - | - | |
| ۷ | شمالی(گیلک،مازنی،ترکمن،دیلمیان،تالش و...) | - | - | - | - | - | - | - | |
| ۸ | سایر | ۰.۳ | ۲.۴ | ۱.۶ | ۱ | ۱ | ۲.۲ | - | ۱.۱ |
| ۸ | بدون جواب یا نمی دانم | ۰.۵ | - | ۰.۶ | - | - | - | ۱.۸ | ۰.۳ |
تاریخ استان
از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد در آمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیها در حوالی کوههای زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.
گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از آذرآبادگان گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سرداری به نام آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی آداره نمود .
موقعیت اقتصادی اجتماعی
این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاههای موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانیهای غیرفلزی و غذایی - داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان می‌توان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.
شهرستان‌های استان
استان آذربایجان غربی دارای ۱۷ شهرستان، ۳۶ بخش، ۳۶ شهر، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۲۸ آبادی است و مرکز آن شهر تاریخی ارومیه است
آمار شهرستان‌های این استان بدین قرار است:
شهرستان‌های استان آذربایجان غربی نام‌شهرستان جمعیت رتبه‌جمعیت درصدباسوادی رتبه‌باسوادی مساحت ک‌م‌مربع [۵] رتبه‌مساحت شهرستان ارومیه ۸۵۶٬۹۱۴ ۱ ۷۳٫۵ ٪ ۱ ۵٬۲۵۱ ۲ شهرستان اشنویه ۶۳٬۷۹۸ ۱۳ ۶۱٫۳ ٪ ۱۲ ۱٬۱۹۳ ۱۳ شهرستان بوکان ۲۰۲٬۶۳۷ ۴ ۶۸٫۶ ٪ ۶ ۲٬۵۴۱ ۶ شهرستان پیرانشهر ۱۰۷٬۶۷۷ ۹ ۶۰٫۸ ٪ ۱۳ ۲٬۲۵۹ ۸ شهرستان تکاب ۸۱٬۳۹۵ ۱۲ ۶۶٫۲ ٪ ۱۰ ۲٬۵۲۳ ۷ شهرستان خوی ۳۶۵٬۵۷۳ ۲ ۶۹٫۹ ٪ ۴ ۵٬۵۶۱ ۱ شهرستان چالدران ۴۴٬۵۷۲ ۱۴ ۵۹٫۳ ٪ ۱۴ ۱٬۹۷۵ ۱۱ شهرستان چایپاره --- -- -- ٪ -- -- -- شهرستان شوط --- -- -- ٪ -- -- -- شهرستان پلدشت --- -- -- ٪ -- -- -- شهرستان سردشت ۱۰۴٬۱۴۶ 11 ۶۲٫۹ ٪ ۸ ۱٬۴۱۱ ۱۲ شهرستان سلماس ۱۸۰٬۷۰۸ 10 ۶۷٫۸ ٪ ۹ ۲٬۵۴۴ ۵ شهرستان شاهین‌دژ ۸۹٬۳۵۶ ۱۱ ۶۶٫۴ ٪ ۱۱ ۲٬۱۴۴ ۱۰ شهرستان ماکو ۱۷۴٬۵۷۸ ۷ ۶۸٫۳ ٪ ۷ ۴٬۳۳۵ ۳ شهرستان مهاباد ۱۹۷٬۴۴۱ ۵ ۶۹٫۴ ٪ ۲ ۲٬۵۹۲ ۴ شهرستان میاندوآب ۲۴۵٬۱۵۳ ۳ ۷۰٫۵ ٪ ۳ ۲٬۲۳۳ ۹ شهرستان نقده ۱۱۷٬۸۳۱ ۸ ۷۰٫۸ ٪ ۵ ۱٬۰۵۰ ۱۴مناطق دیدنی
- آبشار شلماش سردشت
- سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی
- گورستان سرداران موکری در بوکان
- تپه حسنلو
- سه گنبد
- سد بوکان
- تخت سلیمان تکاب
- قره‌کلیسا
- غار سهولان مهاباد
- فقرگاه مهاباد
- سد مهاباد
- شهر باستانی سه هزار ساله موصاصیر سردشت
- سلطان یعقوب نقده
- بازارچه پیرانشهر
- چشمه کانی خدا, روستای دلاوان, شهرستان پیرانشهر
- سنگهای افسانه ای خورنج پیرانشهر
- مسجد جامع ارومیه
- سنگ کاظم خان
- کلیسای ننه مریم
- دره قاسملو ( گه لیه خان) (دره شهدا)
- موزه ارومیه
- سه گنبد
- آبشار سوله‌دوکل مرگور
- جنگل‌های مرگور (واقع در دره باوان)
- چشمه آب معدنی گراوان مهاباد
- دامنه کوه قره داغ دربسر
- بوزخانا چورس
- قرمزی مسجد چورس
- آرامگاه سادات کوه کمره‌ای -چالدران
- روستای بسطام-چایپاره
- غار چهل پله خضرلو-چالدران
- کاخ و موزه باغچه‌جوق-ماکو
- دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات-ماکو
منابع ویکی پدیا
مطالب مشابه :
بهار در دل است و با دل است.
ویکی پدیا. کتابخانه وب سايت مدیریت جهاد کشاورزی مشگین شهر. عارفانه ترین
"نیو اردبیل" کلید خورد/انجام مطالعات مسیر گردشگری 10 کیلومتری اردبیل تا سرعین
سرعین در دانشنامه ی آزاد ویکی پدیا. مشگین شهر. قالب میهن
استان‌های ایران
از ویکی‌پدیا ورزقان • هادی‌شهر • هریس کوثر • گرمی • مشگین‌شهر
در مورد آذربایجان غربی
اسمس های تورکی کلبه ی عشق نم نم باران چند لحظه دور از مشکلات ساوالان مشگین شهر ویکی پدیا
اتمام مرمت مسجد عالی قاپوی اردبیل
اردبیل در ویکی پدیا مشگین شهر نگین سبز ساوالان(شاهین) اخبار و پروژه های عمرانی شهر اردبیل
برچسب :
مشگین شهر ویکی پدیا