مقدمه
دوران قبل از اسلام شامل تمدنهای اولیه ، هخامنشی ، اشکانی و ساسانی. 2ـ قرون اولیه اسلامی شامل سلسله های بویه ، خوارزمشاهی ، سامانی و ابتدای سلجوقی. 3ـ دوران میانی اسلامی شامل سلسله های سلجوقی ، ایلخانی و تیموری. 4 ـ دوره صفویه. 5ـ دوران جدید شامل سلسله های زندیه ، افشاریه ، قاجار ، .... و دوران معاصر. هر یک از آثار به جا مانده از این دوران تاریخی بسیار فنی و ارزشمند هستند و جای آن دارد به عنوان یک سند تاریخی و فرهنگی عقیماً توصیف شوند. ولی برای یک تشریح کلی لازم است در هر دوره تاریخی ضمن اشاره ای به خصوصیات مهم و فنی و هنری آنها چند نمونه از آثار مهم آن دوره ذکر شود: دوران قبل از اسلام در این دوره قطعات بزرگ چوبی به عنوان بخشی از ساختمان بکار می رفتند. در قرون پنجم قبل از میلاد کلبه های چوب و چوب به عنوان یکی از فراوانترین مصالح طبیعی نقش مهمی در ساخت ابزاتر فنی و کشاورزی و حتی وسایل خانگی ایفا می کرده است. تصویری که با چیدن منظم و هموار قطعات کوچک سنگهای رنگی یا سفال در کنار هم ساخته میشود موزائیک نامیده میشود. فرهنگستان زبان فارسی برای موزائیک، واژه پارهچین را تصویب کردهاست.موزائیکسازی یا مُعَرَّقکاری یکی از رشتههای صنایع دستی است. معرقسازی در ایران از سده ۶ هجری و دوره سلجوقیان با ساخت کاشی معرق پیشرفت کرد و در سده هشتم کاملتر و ظریفتر شد. در سده نهم و دهم هجری نیز رشد بسیار زیادی کرد. شهرهای اصلی معرقسازی در این دوره اصفهان، یزد، کاشان، هرات، سمرقند و آران و بیدگل بودند. هنر موزائیک از دیرزمان شناخته شده بود و تا به امروز نیز کاربرد دارد. در میانرودان و مصر باستان نوعی موزائیک در اندازههای کوچک و برای مصارف تزئینی و زینتی ساخته میشد ولی رومیان آن را چون یک قالب هنری همپایهٔ دیوارنگاری به کار میبردند. صنعت موزاییک سازی توسط هنرمندان صدر مسیحیت ادامه یافت و در اوایل قرون وسطی به خصوص در قلمرو امپراتوران بیزانسی به اوج شکوفایی خود رسید (مثلاً موزاییکهای کلیسای سان وتیله در راونا) در دایرةالمعارف هنر (نوشته رویین پاکباز)، در تعریف معرق چنین آمدهاست: معرق (موزائیک Mosaic) طرح پیک نما یا انتزاعی ساخته شده از قطعات سنگ، شیشه، سفال، چوب رنگین بر روی دیوار، سقف، زمین و غیرهاست. انواع معرق معرق چوب معرق کاشی معرق موزائیک معرقکاری در ایران در بعضی از منابع به اشتباه گفته شدهاست که معرق چوب برگرفته از کاشی معرق است و معرق در ایران از هند وارد شدهاست. در حالیکه در سبک هندی چوب زمینهٔ کار یک تکهاست و به علاوه جنس چوب از فوفل است..شیوهای کار در سبک هندی به این شکل است که ابتدا طرح را بر روی چوب پیاده کرد و سپس شکلها را بریده و بعد با تکههای مختلف چوب پر میکنند. طبق آخرین کاوشهایی که در شهر سوخته واقع در زابل انجام گرفتهاست، شانهای پیدا شدهاست که بر روی آن گلی با تکههای چوب کار شدهاست. این شانه متعلق به ۵۰۰۰ سال پیش است. پیدا شدن این شانه دلیلی بر بطلان دو نظریه فوقالذکر میباشد. علاوه بر این طرح گل روی شانه با طرح گلی که بر روی سفالینهها کشف شدهاست یکی میباشد که نشان میدهد شانهٔ یافت شده نمیتواند از جایی وارد ایران شده باشد در دوران قبل از اسلام قطعات بزرگ چوبی به عنوان بخشی از ساختمان به کار می رفته است. در این دوره چوب به عنوان یکی از فراوان ترین مصالح طبیعی نقش مهمی در ساخت ابزار فنی و کشاورزی و حتی وسایل خانگی ایفا می کرده است. از دوره سلوکیان آثار چندانی در دست نیست و آثار چوبی دوره اشکانی نیز تا حد زیادی شباهت به دوره هخامنشی دارد. در دوره ساسانی استفاده از کلافهای چوبی در ساختمان متداول میشود. در این دوره نوعی رویهکوبی مربعهای چوبی انجام می شده که نقش هندسی و انتزاعی داشته است. نقوش عبارت بودند از نقوش انتزاعی، گیاه و حیوان و انسان. مهمترین وسایل چوبی که ساخت آنها در قرون اولیه اسلامی متداول بوده عبارتند از کلبهها و ساختمانهای چوبی، کلافهای ساختمانی، ستون چوبی سقفهای کاذب چوبی قابدار، وسایل به ساختمان مثل درب و پنجره، وسایل کاربردی مثل منبر، ابزار آلات صنعتی و کشاورزی. در آثار چوبی دوره میانی اسلامی که مربوط به حدود قرون پنجم تا دهم هجری است اجزای ساختمانهای چوبی مثل ستون و سقف، وسایل متصل به ساختمان مثل در، پنجره، نرده به میزان زیادی به چشم می خورد ولی آثار کوچکتر مثل جعبه، قاب، رحل، وسایل خانگی، ابزار آلات، وسایل جنگی و شکار نیز کم و بیش وجود دارد. بیشترین نقوشی که در منبت این دوران می بینیم عبارتند از: نقوش هندسی، شیارهای موازی، کتیبه، اسامی ائمه (ع)، شکل محرابی، لچک، ترنج، گل و بوته، ختایی و اسلیمی، شکوفه،برگ، نخل، شمسه، حیوان و انسان . در اکثر آثار چوبی صفوی میتوان تحولاتی از لحاظ نقش و شیوههای اجرایی ملاحظه کرد. صنایع دستی چوبی این دوره که مربوط به حدود قرن 10 و 12 می باشد از لحاظ فنی بسیار ظریف و بادوام و دارای عملکردی مفید و صحیح هستند و از لحاظ هنری بر اساس نقوش و فرهنگی ایرانی ساخته شدهاند و از طرفی با دقت و نظم اجرا شده. آثار این دوره شامل ساختمانهای چوبی و اجزای وابسته به آن مثل ستون و سقف و در و پنجره و همچنین شامل وسایل کاربردی مثل رحل، جعبه، قاب، صندلی و ابزار آلات صنعتی و کشاورزی و جنگی است. هنر معرق که از دوران قبلی آغاز شده و به طور ساده انجام می شد از این زمان تکامل بیشتری می یابد. منبت کاری دوره میانه اسلامی در حدی بسیار ظریف و باروسازی و ریزه کاری فراوان دیده میشود و پرداخت آن نیز در حد اعلای خود مشاهده میشود. منبت این دوره بر اساس طرحهای هندسی، شیارهای موازی، خط ثلث و نسخ، اسلیمی و ختایی به سبک ایرانی، نقوش انتزاعی گیاه و انسان و ترنج و محرابی مشاهده میشود. هنرهای چوبی بعد از صفویه و به خصوص دوران قاجار نه تنها تکامل فنی نداشت بلکه با افت کیفیت فنی نیز روبرو بود. به طور کلی در آثار چوبی این دوره به دو سبک وجود دارد. بخشی که در آن سعی شده از روشها و نقوش دوران قبل پیروی شود و بخشی دیگر که از اصول فنی و هنری آثار چوبی اروپا الهام گرفته شده. در این دوره به دو نوع منبت بر می خوریم. یکی منبت به شیوه صفوی با عمق کم و طرح ایرانی که ندرتا" دیده میشود و دیگری منبت به شیوه فرنگی با عمق زیاد و با نقش پیچک اجرا شده که به میزان زیادتر وجود داشته
مطالب مشابه :
دانلودکتاب طرح های معرق کاری به همراه اموزش
دانلودکتاب طرح های معرق کاری به همراه
تاریخچه معرق کاری
تاریخچه معرق کاری: ولی مفهوم آن در این نوع بخصوص هنر، ایجاد نقش ها و طرح های زیبایی است که
معرق کاری
مُعَرَّقکاری اره مویی معمولی برشهای بسیار ظریف و نزدیک به هم در تمامی قسمتهای طرح
طرح های ساده معرق کاری
طرح های ساده معرق کاری. نوشته شده توسط عباس ساکی در ساعت 9:6 |
طرح های معرق کاری
وبلاگ آموزشی حرفه و فن و کار و فناوری - طرح های معرق کاری - آموزش حرفه وفن و دفاعی و کار و
طرح مناسب برای معرق کاری کار با چوب
برای دیدن طرح های مختلف معرق کار بر روی لینک های زیر کلیک معرق کاری, طرح برای معرق کاری
مقدمه
هنر معرق کاری یا مُعَرَّقکاری یکی از رشتههای اساس طرحهای هندسی
برچسب :
طرح های معرق کاری