خلاصه کتاب شفای وسواس

اختلال وسواس – اجبار OCD، از جمله اختلالات روانی بسیار پیچیده و جالب است که از اوایل قرن نوزدهم ، نظر متخصصان را به خود معطوف داشته است.
اختلال وسواس اجبار ، از دیرباز از جمله مشکلترین و مقاومترین اختلالات نوروتیک شناخته شده است. اکثر دانشمندان متفق القول هستند که درمان حالات وسواسی ، یکی از مشکلترین کارهایی است که ممکن است یک نفر روان درمانگر یا روان پزشک با آن مواجه شود و بسیاری از آنان ، وسواس را درمان ناپذیر می دانند.
کتاب شفای وسواس ، به تألیف آقای اسلامی نسب و همکاری فر حناز قربانپور متشکل از چهارصدو چهل و چهار سوال و جوابی است که اذهان افراد وسواسی و حتی غیر وسواسی را معمولاً به خود مشغول می کند. در لابه لای این جوابها ، به تکنیکها و دستور العمل هایی اشاره شده است که ثمره سالها تلاش بی شائبه برای درمان وسواس – اجبار ، بدون دارو بوده است که به لطف خداوند این فنون و تکنیکها در درمان وسواسی بسیار کارساز بوده اند . امیدواریم خوانندگان محترم ، با خواندن این مجموعه بتوانند انگیزه کافی برای َآغاز درمان وسواس را پیدا کنند. در اینجا به خلاصه ای از این کتاب که بصورت پنجاه سوال و جواب در آمده است ، لطفاً توجه و با دقت مطالعه نمایید.
فرحناز قربانپور
کمک درمانگر وسواس
1- وسواس چیست و علائم آن کدامند؟
وسواس عبارت است از افکار ، تصاویر ، تمایل یا تکانه هایی مزاحم و ناخواسته.
علائم وسواس را از دیدگاه بالینی به چهار دسته تقسیم می کنیم:
الف: علائمی که مربوط به خود وسواس است (تصاویر، تکانه ها ،تفکرات و تمایلات ) که اگر خود فرد بیان نکند ، قادر به مشاهده آن نخواهیم بود .
ب: علائمی که مربوط به اجبار است مثل انواع شستشو، تقارن ، وارسی ، شمارش .
ج: علامت سوم اضطراب است.
د: علامت چهارم ، افسردگی است . یعنی پاسخی به ناکامی فرد در ناتوانی از جلوگیری از عمل اجباری و تحقیر دیگران .

2- معیارهای تشخیص وسواس چیست ؟
الف- افکار، تکانه ها ، تصاویر ، تفکرات عود شونده و مداوم که به شکل ناخوانده ونامتناسب ، تجربه شده و اضطراب و تشویش قابل ملاحظه ای را ایجاد می کند.
ب-افکار ، تکانه ها یا تجسم ها ، ارتباطی با نگرانی شدید در مورد مشکلات واقعی زندگی ندارند.
ج- شخص سعی در انکار و سرکوبی این افکار، تکانه ها یا تجسم ها نموده و یا با استفاده از بعضی افکار یا اعمال دیگر سعی در خنثی سازی آنها می کند.
د- شخص می داند که افکار ، تکانه ها و یا تجسم های وسواسی ، محصول ذهن خود اوست و از بیرون تحمیل نمی گردد.

3- انواع وسواس را نام ببرید؟
الف- وسواس پاک گردانی
ب- وسواس تقارن
ج- وسواس شک و تردید
د- وسواس وارسی

4- لطفاً عوامل اثر گذارنده در وسواس را توضیح دهید.
الف- عوامل هیجانی موثر: هیجانهای جنسی مهار شده یا تکانه های جنسی ، خشم های فروخورده شده، عوامل افسرده ساز، تغییر خلق های ناشی از تغییرات هورمونی (زمان پریود)
ب- عوامل جسمی اثر گذار : خانواده ، اطرافیان ، اجتماع ، آموزشها ، القائات
د- عوامل شخصیتی اثر گذار : احساس حقارت ، ترسو بودن ، خلاء های عاطفی.

5- از عوامل اثر گذار در شکل گیری وسواس شستشو، کدامند؟
الف- نقصان یا فقدان آموزش صحیح در مورد قواعد مذهبی یا بهداشتی در شستشو، رفع نجاست و رفع آلودگی
ب- دریافت آموزشها و القائات غلط
ج-تشویق شدن از جانب دیگران
د- فعال بودن طرحواره های تداعی گر ترسهای مذهبی
ه- شستشو به منظور تخلیه هیجانی
و- ابتلا به یک بیماری که عواقب ناراحت کننده روانی برای فرد در پی داشته است(درمورد وسواس آلودگی)
م- انجام شستشو به منظور زدایی اثر یک انزجار بنیادی یا احساس گناه عمیق (که البته پشتوانه هر دو مورد ترس است).

6- وسواس تقارن چیست و عوامل اثر گذار در شکل گیری این نوع وسواس چیست؟
کسانی که درک عدم نظم و هماهنگی در محیط ، باعث ناراحتی آنها می شود و ناراحتی خود را از طریق مرتب کردن مجدد اشیاء تخفیف می دهند، مبتلا به وسواس تقارن هستند .
عوامل اثر گذار آن عبارتند از :
الف- داشتن شخصیت وابسته و انتقال وابستگی به اشیاء.
ب- وجود یک خلاء بزرگ که فرد می کوشدبا تملک بر اشیاء تا حدودی آن را جبران نماید و با نظم بخشیدن ، آرام گیرد .
ج- نظم بخشیدن جهت اطمینان گیری.
د- فرزندی که پرورش یافته پدر یا مادر مبتلا به وسواس تقارن بوده است .
و- نظم بخشی به منظور دریافت تشویق و تأیید جمعی (درمورد افرادی که خلاء ارزشی دارند.)

7- عوامل اثر گذار در شکل گیری وسواس وارسی کدامند؟
الف- ضعف شدید اعتماد به نفس
ب- رشد بیمارگونه انواع احساس گناه
ج- احساس مسئولیت بیمارگونه که می تواند ناشی از یک جبران باشد.
د- وجود انواع ترسها با پشتوانه تحقیر ، سرزنش ، طرد شدن، تهمت و ... .

8- از عوامل اثر گذار در شکل گیری وسواس های فکری چند نمونه نام ببرید؟
الف- نقصان شدید پردازش صحیح اطلاعات
ب- وجود زمینه های هراس در فرد
ج- درگیری با احساس گناه شدید و سعی در جبران آن
د- داشتن خود رشد نایافته ، یا درگیر تعارضات شدید
ه- وجود خلاءهای بزرگ درونی که زاینده ترسها و اضطراب ها در فرد هستند.

9- وسواس چند لایه دارد؟
و سواس چهار لایه دارد؟
الف- ترس، این همان ترسی است که نباید وجود داشته باشد و واقعی نیست .
ب- فکر مزاحم
ج- اضطراب
د- عمل اجباری ، که عمل اجباری دو یار در دو سمت خود دارد . سمت راست (اطمینان بخش) و سمت چپ( اجتنابی).

10- افکار وسواسی را تعریف کنید؟
افکار وسواسی نوع خاصی از افکار مزاحم در انسان هستند که تولید اضطراب کرده(برخلاف افکار مزاحم افسرده کننده) و این اضطراب را درصورت انجام عمل اجباری ، متوقف می سازند.
افکار وسواسی ، افکاری هستند که ناخواسته بوده حال انسان را بد (اضطراب ) و تولید شک و تردید می کنند ، غیر واقعی هستند و واقعی جلوه می کنند . تحریف شده هستند و باعث انحراف عملکرد ذهن از حالتی که تولید علم ومعلوم کرده ، به حالتی است که تولید جهل و مجهول می کند.
پس افکار وسواسی ، جزء یکی از چهار دسته اختلالات اصلی انسان هستند.

11- در کل ریشه وسواس چیست؟
درکل ریشه وسواس ، داشتن یک ذهن نفوذ پذیر در مقابل افکار(ترسو بودن) مزاحم، ناتوانی در شناسایی افکار مزاحم، سابقه ارثی، یادگیری غلط و تربیت الگوهای وسواسی ، توانایی منفی برای گول خوردن، احساس حقارت ، ناتوانی در تفکیک فکر مزاحم از مراحم ، داشتن شخصیت وسواسی و خود رشد نایافته است .

12- آیا بیماران وسواسی دچار مشکلات جنسی نیز هستند؟ اگر جواب بله می باشد چه نوع اختلالات یا بیماری های جنسی دارند؟
اختلالات جنسی در افراد مبتلا به وسواس بیشتر است . مثلاً افرادی که مبتلا به وسواس آلودگی هستند . احتمالاً دچار انزال زودرس هستند . اگر خانمی مبتلا به وسواس باشد ، احتمالاً سرد مزاجی اش بیشتر است. به عبارت دیگر بسته به نوع و تیپ وسواس ، مشکلات روانی –جنسی این افراد هم تا حدودی متفاوت است . مثلاً افراد مبتلا به وسواس شستشو ممکن است طول رابطه جنسی با همسرشان کم شود ، به دلیل اینکه بخواهند از آلودگی ها جلوگیری کنند.
بنابراین می توان گفت کمترین عارضه و تاثیر وسواس در رابطه جنسی :
الف- اول اجتناب است (که می تواند به شکل سرکوبی تمایلات ذهنی نیز باشد)
ب- دوم تقلیل میل جنسی
ج- سوم اشکال در تکنیک ها و نوع رابطه
د- چهارم انزال زودرس یا سردمزاجی
ه- پنجم تمایل به کوتاه سازی رابطه که در آینده منجر به کاهش تعداد رابطه و هم کاهش طول رابطه می گردد.

13- علت نروشیمی وسواس در مغز چیست؟
در مورد علت نروشیمی وسواس می توان گفت که آزمایشهای بالینی بسیاری که با داروهای مختلف به عمل آمده ، تأیید کننده این فرضیه است که بی نظمی سیستم سروتونین در پیدایش علائم افکار و اعمال وسواسی در این اختلال در کاراست. داده ها حاکی است که داروهای سروتونرژیک موثرتر از داروهایی هستند که بر سایر سیستمهای نروترانسمیتر موثر واقع می گردند. معهذا اینکه سروتونین در علت اختلال وسواسی – جبری هم دخیل است یا نه ، فعلاً معلوم نیست.

14- روشهای پیشگیری از وسواس چیست؟
پیشگیری اولیه در هر اختلالی ، در هر بیماری جسمی یا روانی ، آموزش است. در وسواس آموزش یک سری نکات اصولی و لازم است و افراد بدون اینکه درگیر خود بیماری وسواس شوند، باید انجام دهند. اولین آموزش این است:
1- خانواده ها ، روش های شناخت و پیشگیری از تاثیر فشارهای روانی را یادبگیرند.
2- خانواده ها، آگاه باشید هرگاه که از نظر ساختار روانی ضعیف می شوید از جمله اولین رویداد این است که ترس بزرگی در زندگیتان وارد می شود، آنجا نقطه ای است که شما احتمالاً وسواس می شوید،
3- یکی از موارد هشدار دهنده برای پیشگیری از وسواس این است که بدانید هرکس شخصیت وسواسی دارد ، مستعد اختلال وسواسی است . با دادن تستها و مشاوره با روان درمانگر می توانید شخصیت خود را مورد سنجش قرار دهید.
4- ارزیابی کنید که آیا وسواس به طور ژنتیک در خانواده شما وجود دارد یا نه .
5- اگر قصد ازدواج دارید بدانید که ازدواج نقطه عطف یا عامل و متغیری است که در آن ممکن است وسواس اتفاق بیفتد یا تشدید شود.

15- علت پیدایش و بروز شخصیت وسواسی چیست ؟
پایه شخصیت وسواسی بین سنین یک و دو سالگی گذارده می شود. این هنگامی است که کودک راه افتاده و زبانش باز شده و قدرت کنترل عضلات مقعد را پیدا کرده است . بنابراین می تواند در مقابل امیال مادر ابراز مخالفت کند . مادرانی که خود کشمکش درونی درباره کنترل شدن و کنترل کردن دارند ، این رفتار طبیعی کودک را تهدید آمیز احساس می کنند و با تمام قوا به مخالفت با میلی که کودک به ابراز وجود دارد ، به سرکوب کردن آن می پردازند و کودک از لذت بردن از توانایی تازه به دست آمده اش محروم می کنند.
کودک توانایی مقابله با مادر را نداردو مجبور است تسلیم شود و عصیان ، پرخاشگری و کینه جویی خود را با به کار بردن مکانیسم های دفاعی در ناخودآگاه نگاه می دارد . این بیماران با به کاربردن مکانیسم های دفاعی واکنش معکوس ، جداسازی ،... همه عمر پرخاشگری و کینه توزی را از ضمیر خود آگاه پنهان نگه می دارند. وظیفه شناسی و فرمانبرداری ، نظم و ترتیب و نظافت بیش از حد این بیماران منعکس کننده میل ناخودآگاه آنان به عصیان و پرخاشگری ، بی نظمی و کثیف بودن است . یک دندگی ،خست ، حرص و آز و از خود راضی بودن به وجهی واضح تر ، نمودار عصیان و پرخاشگری واقعی این بیماران است .

16- ویژگی های اساسی افراد مبتلا به شخصیت وسواسی چیست؟
1- نهایت خواهی و کامل گرایی
2- باریک بینی و ریزنگری
3- انعطاف ناپذیری
4- قدرت کنترل کردن پدیده ها و اطراف

17- درمان کامل گرایی( بی نقص گرایی ) چگونه است؟
1- ارزشمند بودن خود را در گرو پیشرفتهایتان ندانید.
2- سبک تفکر کامل گرایانه خود را شناسایی و کنترل کنید.
3- در اهمیت دادن به خطاهای کوچک خود اغراق نکنید.
4- به جنبه های مثبت توجه کنید.
5- اهداف واقع بینانه ای انتخاب کنید.
6- زمانی را صرف تفریح کنید.

18- چگونه می توان تشخیص وسواس در کودکان را داد؟
نشانه های وسواسی در کودکان و نوجوانان به طرق مختلف بروز می کنند . از معمول ترین نشانه ها که تقریباً در 40 درصد موارد دیده می شود، افکار وسواسی ، هراس از کثیفی و عفونتها ونیز اعمال وسواسی است که با شستشوی فراوان و نامتناسب همراه است. شایع ترین علائم وسواسی در کودکان و نوجوانان ، در هر دو حوزه افکار و اعمال وسواسی گسترده است.
به عنوان نمونه در مورد افکار وسواسی ، می توان از کثیفی ، آلودگی ، وقوع اتفاق وحشتناک ، بیماری ، مرگ ، تناسب اندام، سکس، مذهب ، ترس از صدمه رساندن به خود و دیگران نام برد و از نمونه اعمال وسواسی این گروه سنی می توان عادتهای شستشو وارسی کردن متعدد ، تکرار عادتها ، مرتب کردن و شمارش را نام برد .

19- انواع روشهای درمانی که برای وسواس بکار گرفته می شود کدام ها هستند؟ مهمترین و مفیدترین آنها کدام است ؟
برای درمان وسواس ، از روش روان درمانی ، رفتاردرمانی، شناخت درمانی استفاده می شود.گرچه شیوه های دیگری نیز ادعا شده است. اما آنچه که مشخص بوده و دارای نظریه آزمون شده دقیق در درمان وسواس است، نظریه مواجهه و پیشگیری از پاسخ است.
بهترین روش درمان ، شناخت درمانی است . در موارد خاصی که اضطراب خیلی زیاد است ترکیب دارو درمانی و شناخت درمانی می تواند مفید باشد، اما توصیه من این است که روش منحصر به فرد در درمان وسواس ، درمکتب وشفا، نظریه شفاست.نظریه شفا ، نظریه التقاطی است . یعنی مجموعه ای از کلیه نظریه ها به اضافه فرا نظریه مرگ آگاهی (بخش شهودی).

20- چرا درمان وسواس به طریقه شناخت درمانی سریع و ریشه ای صورت می گیرد ؟
زیرا ریشه وسواس فکر است و فکر به شناخت درمانی پاسخ می دهد . شناخت درمانی ، شکلی از درمان کوتاه مدت و سازمان یافته است که در طول آن سعی می شود، بیماران به شناختی اساسی از مشکلاتشان نایل آیند ، و بتوانند ناراحتی خود را در قالب کلمات و عبارات به زبان بیاورند .
هم چنین برای غلبه بر حالتهای عاطفی ناخوشایند و حل مشکلاتشان تکنیکهایی آموزش داده می شود. دلیل دیگر این که ، در شناخت درمانی فرد به طور فعال و آگاهانه ، به حل مسایل حل نشده گذشته خود مبادرت می ورزد. اصلی ترین کلید موفقیت شناخت درمانی ، تشخیص ریشه مشکلات بطریقی متفاوت است . هم اکنون ما واقفیم که اصلی ترین ریشه مشکلات واقعی بشر در فکر او نهفته است .

21- آیا دارو درمانی ، درمان قطعی وسواس است ؟
دارو درمانی روش درمان قطعی وسواس نیست ، بلکه شناخت درمانی روش درمان قطعی وسواس است. دارو درمانی، وسیله کمکی برای تخفیف اضطراب و قابل تحمل کردن مشکلات زندگی ، برای فرد است. اگر دارو درمانی در مواقعی که فرد اضطراب بالایی دارد ، شروع شده و سپس قطع شود ، شاید کمک کند که فرد بتواند اضطراب را کنترل کرده وبعد بتواند وارد مرحله شناخت درمانی شود .
در غیر اینصورت دارو درمانی کمکی است و درمان قطعی وسواس نیست.

22- چرا وسواس در من به وجود آمده است ؟ چرامن؟!
بروز وسواس یک علت و دلیل خاصی ندارد که بتوان مستقیماً به آن اشاره کرد یا از آن پیشگیری نمود. علل و عوامل گوناگونی ، دست به دست هم می دهند و اختلالی به نام وسواس را به وجود می آورند . اگر شما در گذشته خود دقت کنید می توانید به عوامل به وجود آورنده یا عوامل زمینه ساز ، آشکار کننده، نگهدارنده و تداوم بخش آن پی ببرید.
از عوامل زمینه ساز وسواس ، می توان اشاره کردبه شخصیت وسواسی ، عوامل ژنتیکی یا توارثی ، تربیت بچه ای که دوره جنینی پراسترسی داشته است.
عوامل آشکار کننده : مانند ازدواج ، زایمان ، مرگ عزیزان ، شکست تحصیلی ، طلاق ،...
عوامل نگهدارنده: رفتارهای وسواسی (اجباری)، تکرار (توأم با کاهش اضطراب ، فقدان فشار اطرافیان برای قطع این رفتارها و حتی حمایت های عاطفی اطرافیان .

23- آیا مشکلات روابط زناشویی – جنسی می توانند در بروز وسواس تاثیری داشته باشند؟
مراجعینی که در زمینه مسایل جنسی مشکلات اساسی دارند، پیش آگهی درمان نامطلوبی دارند. اساساً این افراد در مورد رفتار جنسی و کمبود میل جنسی ، تکرار اعمال جنسی ، تکنیکهای جنسی ، اختلال جنسی و هر نوع مشکلی که در رابطه با مسائل جنسی می باشد باید مورد بررسی قرار گیرد.

24- احساس حقارت چه رابطه ای با بروز یا تشدید وسواس دارد ؟
اعتماد به نفس ، یک ستون از چهار ستون سلامت روانی است . احساس حقارت ، یعنی ستون لرزان اعتماد به نفس . تقریباً تمام افراد وسواسی از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند . این اعتماد به نفس پایین ، موقعیتی یا وضعیتی است. یکی از روشهای ما در برنامه درمان وسواس اندازه گیری اعتماد به نفس افراد پس از مراجعه آغازین است که در تست اعتماد به نفس عموماً زیر5/22 را نمره میانگین می گیرند.
در این صورت روشهایی توصیه و اجرا می شود تا اعتماد به نفس افزایش پیدا کرده و فرد بتواند درمان بیماری و اجرای تکنیکها را آغاز کند. بنابراین می توان این گونه نتیجه گرفت که احساس حقارت یک رابطه نزدیک با وسواس دارد . زیرا فرد وسواسی دست به اعمالی اجباری می زند که در نهایت ، خودخواهان اجرای آن اعمال نیست و ایجاد عدم اعتماد به نفس می کند . درحالیکه اعتماد به نفس در اثر اجرای عملی به وجود می آید که فرد دوست دارد و موفقیت آمیز است.

25- در چه موقعیتهایی انسان مستعد بیماری و اختلالات روانی است؟
1- وقتی دچار ترس است.
2- وقتی اطلاعات کافی ندارد .(عدم آشنایی صحیح با روشهای مقابله ای مثبت با استرس ها و فشارهای روانی)
3- وقتی درمانده است . (احساس پوچی ، حقارت ، بی ارزشی و ناتوانی می کند)
4- وقتی کسالت جسمی دارد.

26- آیا آموزش سخت و افراطی منجر به ایجاد وسواس می شوند؟
خیر ، زمینه نفوذپذیری و تلقین پذیری و ترسو بودن می تواند زمینه ساز وسواس باشند.

27-رابطه مذهب و رفتارهای وسواسی چگونه است ؟ و چه تاثیر متقابلی دارند؟
آموزشهای مذهبی در فرآیند یادگیری وسواس تاثیر دارند. اگر چه ما معتقدیم که تمام افرادی که ادعای مذهبی بودن می کنند و مبتلا به وسواس هستند ، از مذهب واقعی دور می باشند.
هسته اصلی آموزشهای مذهبی بایستی «توحید» باشد که از اصول مذهب است. اما متاسفانه تعداد زیادی یا تقریباً می شود گفت همه افراد مبتلا به وسواس بخشهای جزءتر فقهی و احکام مربوط به مذهب را مورد حمله و سوء استفاده قرار می دهند . به عبارت دیگر افراد وسواسی به دلیل داشتن شخصیت باریک بین و ظریف بین خود، به قسمت های جزئی تر آموزش احکام هجوم آورده و آن را مورد حمله قرار می دهند و به یک شکل دیگر از آن سوء استفاده می کنند.
به نظر ما ، ادعای افراد وسواسی بعنوان افراد مذهبی ، ادعای پوچ است . زیرا در عمل از آنچه که هدف مذهب است دور می باشند. بنابراین یک مذهبی واقعی به وسواس مبتلا نمی شود یا به عبارت دیگر یک مذهبی با اعتقادات راست آیین ، احتمالاً توحید محوری خود را از دست نداده و سلامت مذهبی خود را حفظ می کند.

28- راه های ایجاد وهم چیست؟ یا عمده ترین ابزارهای شیطان کدامند؟
دوگانگی ، آغازین کار شیطان است . شیطان دامگاه و ابزارهای بسیاری دارد که ما در اینجا چند نمونه از آن را نام می بریم : فقه ، فلسفه ، ریاضیات ، روان شناسی و فن آوری ، مطلق گرایی ، خلاء، اصل عدم تناقض، دوگانگی ، ماده نهایی، جنگ ، سیاست ، الهیات ، حسابداری ، فیزیک محض، علوم پایه ، توجیه، دروغ ، مقایسه، الگو برداری، وارسی، سوءظن و... با دوگانگی اضطراب شروع می شود. آنگاه کارخانه تردیدشروع به تولید می کند. سپس عقل و آنگاه هوش از کار می افتد و درنتیجه اعمال خودکار به طور خودکار را می افتند و سپس ترس از نجاست یا آلودگی و نظایر آن از قشر مغز به قشر پوست جابه جا می شود و آنگاه در آنجا لانه گزینی می کند در حدی که : حکم حسن بر عقل ترجیح پیدا
می کند، یعنی حس بر عقل حکم می کند.
و هم پایین ترین درجه کارکرد ذهنی است.

29- آیا این باور که فرد وسواسی مشرک بوده و از خداوند دور می باشد صحیح است؟
فرد، آگاهانه به وجود خداوند شرک نمی ورزد، ولی موضوع فقط این آگاهی سطحی نیست. موضوع این است که فرد در عمق ذهن و آگاهی خود (فردی که مذهبی است و اعتقاد به خدا دارد ، به دلیل اعتقاد به خدا برای نجاست اهمیت قائل است)، عملاً جمله اش نقض می شود. به این دلیل که هرکس برای خداوند اهمیت قائل است ، باید به آنچه که خداوند
می گوید عمل کند. خداوند دوست ندارد که انسان مطیع شیطان ، افکار مزاحم و بیماری شود.
بنابراین می توان این نتیجه را گرفت که آدمهایی که مبتلا به وسواس می باشند، اساساً از دیدگاه دینی ، تابع افکار شیطان بوده ، مشرکند.
مثال عینی که ما همیشه در جلسات می زنیم این است که : خانم یک ترازو تصور کن ، در یک کفه آن ترس از خدا را بگذار و در کفه دیگر آن ترس از نجاست را ، سپس می پرسیم از کدام بیشتر می ترسی ؟
اگر گفت خداوند پس می گوییم پس بشکن ولی نمی تواند پس ترس از نجاست بیشتر است . در اینجاست که چون اولویتی جز خدا برای خدا قائل است و یادر کنار آن ، از چیز دیگری می ترسد و به آن علاقه دارد، مشرک است.

30- چرا ترس و ترساندن بزرگترین گناه است؟ چرا ترس آغاز کننده گناه وسواس است؟
ترس عبارت است از حالتی که در مورد اتفاقاتی که در آینده ممکن است بیفتد ، ایجاد می شود. ترس ابزار شیطان است ، در صورتی که ترس غیر واقعی است واقعی جلوه می کند.
شیطان با ترساندن انسان ، او را دچار اضطراب می کند . اضطراب باعث دوگانگی و چند پارچگی ذهن شده ، زمینه بسیاری از اختلالات روانی می شود . به همین علت علی (ع) فرموده است: «ترس بزرگترین گناه است.» بنابراین هرکسی که بترسد یا بترساند بزرگترین گناه را مرتکب شده است. زیرا توسط شیطان از خدا دور می شود.
در وسواس همواره نقطه شروع ترسی می باشد که گناه کبیره است و از آن بدتر شک و شرک که توحید فردی را در هم می ریزد و با وهم بیماری را تثبیت می کند .

31- چه رابطه ای بین اثرات مثبت ناشی از یادمرگ و درمان ترس در بیماران وسواسی وجود دارد؟
یاد مرگ اساساً در یک جمله، یاد ترس بزرگ پایان دنیاست . پس هراتفاقی که در دنیا برای هرکس بیفتد ، بالاتر از مرگ نیست.
پس جابه جا کردن ترس از ترس کوچک ، با ترس از ترس بزرگ ، کمک می کند که فرد احساس امیدواری کندکه می شود ترس ایجاد شده از آلودگی یا نجاست در وسواس را حل کرد.

32- وسواس چه فرقی با وسوسه دارد؟
وسوسه کششی برای تمایل و جذب است که در آن لذت به عنوان یک اصل به کار می رود . البته گناه و احساس گناه را به دنبال خواهد آورد.
اما وسواس یک اجبار برای انجام عملی است که در آن نه تنها لذتی در کار نیست ، بلکه سرشار از ترس واضطراب است . وسوسه و وسواس دو روی یک سکه هستند.

33- چهار فیلتر یا پیش شرطی که برای ورود به فرَآیند درمان وجود دارد چیست؟
1- انگیزه واقعی درونی بالای 40%
2- فشار اطرافیان (انگیزه بیرونی) بالای 40%
3- پذیرش بی قیدو شرط درمان در یک چهارم مسیر درمان
4- تعهد برای انجام کل تکنیکهای درمانی

34-عمده ترین روش درمان شما برای وسواس چیست ؟
عمده ترین روش درمان از طریق شفا، مواجهه (EX) و پیشگیری از پاسخ (R.P) می باشد. افزایش آستانه تحمل برای اضطراب با آموزش روشهای مقابله درست با اضطراب ، افزایش آستانه تحمل برای ترس از طریق درمان ترس بزرگتر در مرگ آگاهی ، با حضور در مرده شور خانه ، درمان افسردگی اولیه و ثانویه به وسواس ، تمرین تن آرامی ، یادگیری روش های حذف تنش ، نغز درمانی ، درمان از طریق نوشتن ، استفراغ روانی، خانواده درمانی ، جلسات مشاوره، درمان فردی و گروهی ، ویزیت در منزل ... جلسات آموزشی و نظایر آن از جمله روشهای مکمل درمان هستند.

35- درمان از طریق مواجه سازی را توضیح دهید؟!
در درمان اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) ، هدف درمان ترس شدیدی است که زیر بنای وسواس های فکری –عملی را تشکیل می دهند. هر جلسه بعد از رسیدن به خوگیری خاتمه می یابد(که به صورت 50% کاهش در واکنش پذیری نسبت به محرک های ترس آور تعریف می شود)
جلوگیری از پاسخ ، بوسیله آموزش ، ترغیب ، رهنمود، قانع سازی و روشهای غیر جسمانی دیگر، از تشریفات وسواسی مثل شستن ممانعت می کند. چون تشریفات ، وظیفه کاهش اضطراب را به عهده دارند، بیمار باید یادبگیرد که اگر این تشریفات اجرا نشود ، پیامدهای ناگواری رخ نمی دهند.

36- روش های عمده کاهش اضطراب وسواس کدامند؟
1- تن آرامی
2- برانگیختگی جنسی
3- آموزش قاطعیت یاابراز وجود
4- ورزش
5- تنفس های عمیق
6- فاصله گرفتن از فکر

37- اضطرابی که فرد در طول وسواس دارد ، چه فرقی با اضطراب 100 درجه در طول درمان وسواس دارد؟
دقت کنید: درمان برابر است با یادگیری در اوج اضطراب خود انگیخته نظریه درمان در مکتب شفا . اضطراب روز مره برای فرد وسواسی که تحت درمان نیست ، آزار دهنده ، بی هدف، منجر به اجتناب یا رفتار اجباری بیشتر می گردد ولی اضطراب خود انگیخته ناشی از مواجهه و پیشگیری از پاسخ ، در درمان وسواس، خوشایند، قابل تحمل و نتیجه بخش است. اضطرابی که فرد با مواجهه در طول درمان به آن می رسد اگر خالص و بدون اطمینان گیری و اجتناب عینی یا ذهنی باشد، مقدس، کوتاه مدت و کشنده فکر مزاحم است.

38- لطفاً در مورد «4 الف» توضیح دهید. چرا باید فهرست آنها تهیه شود.
«4الف» عبارتند از:
1- اعمال اجباری : همان اعمال و رفتارهای وسواسی می باشند که فرد در مورد انجام آنها اجبار دارد و معمولاً با تکرار واضطراب نیز همراه است و در مورد قطع این اعمال ، حال فرد بسیار بد می شود .
2- اعمال اجتنابی : فرد وسواسی به دلیل ترس از مواجهه از روبرو شدن و تماس با آن موارد ، اجتناب کرده و در واقع فرار می کند .
3- اعمال اطمینان بخش: روشهایی است که فرد ، چه عینی و چه ذهنی ، برای کاهش اضطراب خود از آنها استفاده می کند . در این مورد نه از روش اجتناب استفاده می شود و نه از اعمال اجباری .
4- اعمال انزجاری : در این روش، از هیچ یک از سه الف بالا استفاده نمی شود ولی فرد با دیدن اشیاء یا افراد یا چیزهای خاصی ، مثل آب دهان، مخاط بینی ، و... دچار حال بد می شوند.
تهیه فهرست چهار الف، جز کارهای ضروری اولیه درمان است و برای قطع اعمال و پیشگیری از پاسخ لازم است.

39-محتوای آنچه که باید در دفتر سبز شفا نگاشته شود چیست؟(استفراغ روانی و چه طبقه بندی دارد؟
چهار موضوع عمده باید در دفتر شفا نگاشته شود. اول مکانیسم استفراغ روانی است که در آن فرد ،بدون توجه به ارزش خوب یا بد بودن، زیبایی یا زشتی و بدون توجه به راز یا عدم راز بودن بیرون می ریزد.
بعبارت دیگر :
الف: قسمت آغازین که در دفتر شفا ، نگاشته می شود، بیرون ریختن جهنده و مستمر اطلاعاتی است که فرد سالهای سال انباشته و از قسمت آگاهی خارج کرده است.
ب: قسمت دوم ، تاریخچه زندگی است . از آن قسمتی که فرد به خاطر دارد تا به امروز از والدین نیز می توان کمک گرفت، تاریخچه زندگی حدالامکان با جزئیات و کامل صورت می گیرد.
ج: قسمت سوم ، درمورد خاطرات روزمره زندگی است که وقایع روزمره هم می تواند براساس فهرست روشهای درمان اختلال شکل گیرد ، و هم می تواند به صورت ثبت وقایع روزمره مهم زندگی باشد .
د: قسمت چهارم ، کار او با افکار مزاحم یا مهارت فکری خاص است که در دفتر سبز نوشته می شود.

40- کسی که هم مبتلا به وسواس و هم مبتلا به افسردگی است، درمان کدام یک اولویت دارد؟
اگر فرد مبتلا به افسردگی واکنشی باشدو سپس به وسواس مبتلا شده باشد اول باید افسردگی درمان شود و سپس وسواس.
ولی افسردگی که ناشی از مبتلا شدن به وسواس ، آشکار می شود ، افسردگی واکنشی بوده و پیش آگهی درمان آن خوب است .

41- عمده ترین ویژگی های افکار مزاحم که ارکان شناسایی آنها را فراهم می کند، نام ببرید؟
افکار مزاحم و افکار مراحم ، 40 ویژگی دارند که در کتاب وسواس مفصلاً به آن اشاره شده است ولی عمده ترین
ویژگی های افکار مزاحم عبارتند از :
1- اتومات و خودکار هستند.
2- غیر ارادی هستند.
3- ایجاد حال بد می کنند.
4- چسبنده هستند.
5- تحریف شده اند.
6- غیر منطقی هستند.
7- ایجاد ترس و وهم می کنند.
8- افکار مزاحم واقعی جلوه می کنند.

42- جایگاه ترس در شکل گیری وسواس چگونه است؟
ترس آغازین هیجان منفی برای فرآیند شکل گیری وسواس است. ترس آغاز عملیات ذهنی وسواس است. ترس ریشه کارکرد وسواسی ذهن فرد مبتلاست.

43- روش مبارزه و درمان ترس چیست ؟
بیشترین روش مبارزه و درمان ترس ، مواجهه با آن است .
ترس ها به دو روش عمده درمان می شوند:
1- ترسهای سمبولیک ، که درخود وسواس شکل گرفته اند مثل آلودگی ، نجاست و نظایر آن که مواجهه و جلوگیری از پاسخ در آنها صورت می گیرد.
2- ترس های واقعی که پس از درمان و قطع اعمال اجباری صورت می گیرد .مشکلات و تجربیات واقعی و دردناک زندگی مثل طلاق ، فقر، بدرفتاری والدین ، حوادث جنگی ، شکست تحصیلی و عشقی ، مورد سوء استفاده قرار گرفتن. ترس های سمبولیک با وهم همراه هستند و ترس های واقعی با اضطراب شدید که در هر دو مورد ، مواجهه صورت می گیرد.

44-نظریه جابجایی ترس اصلی در ناخودآگاه بیمار وسواسی با ترس از آلودگی یا نجاست چیست؟
(به طور خلاصه توضیح داده می شود در صورت لزوم به بخش مفصل آن در کتاب شفای وسواس مراجعه بفرمائید.)
فرد مبتلا به وسواس به دلیل عدم تمایل ، یا عدم توانایی به مواجهه جدی و واقعی و مکرر با موضوعات ترسناک زندگی خود ، ترس را از قسمت خودآگاه به ناخودآگاه منتقل کرده و در آنجا مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار داده و سپس به خودآگاه وارد کرده است ولی موضوع ترس جابجا شده است.
به عبارتی دیگر ، هرگاه فرد خود را ناتوان از روبرو شدن با ترس واقعی زندگی خود می داند آن را به ناخودآگاه برده و تبدیل به موضوعاتی می کند که قابل مواجه شدن و ملموس تر باشد مثل ترس از نجاست یا آلودگی .
ولی ترس واقعی وجود دارد ، وقتی به ناخودآگاه می رود به اضطراب تبدیل می شود و این اضطراب در ترس های ظاهری و تبدیل شده آشکار می گردد. و فرد برای دوری از این اضطراب دست به اجرای اعمال وسواسی می زند . این اعمال فقط موقتاً قادرند که اضطراب را خنثی یا تقلیل دهند. زیرا عامل و ریشه این اضطراب در ناخودآگاه باقی است و با تغییر شرایط مجدداً اضطراب به فرد حمله می کند.

45-فواید مواجه سازی در درمان وسواس چیست؟
مواجه سازی در وسواس به این علت نشانه ها را کاهش می دهد که به بیماران کمک می کند متوجه شوند بر خلاف تصور غلط آنها چهار حالت زیر واقعیت دارد:
1- بودن در شرایط امنی که آسیب را به یاد آنها می آورد خطرناک نیست .
2- به یاد آوردن آسیب با تجربه کردن دوباره آن برابر نیست.
3- اضطراب در حضور موقعیتها با خاطرات ترسناک به طور نامحدود باقی نمی ماند.
4- تجربه کردن اضطراب به فقدان کنترل منجر نمی شود.

46- وهم چیست؟
وهم یعنی اصالت دادن به آنچه که واقعیت نیست.
مثل اینکه الان یک مراجع وسواسی می گوید که سرامیک کف مطب نجس است . در حالی که هیچ اطلاعی از نجس بودن یا نبودن آن ندارد و استدلال می کند ، چون کف پای آدمها با آن تماس داشته اند، نجس شده است.
در وهم ، حس به طور غیر عادی درگیر می شود و تولید درک حسی غلط می کند . وهم جهل مرکب است و شک جهل بسیط ، در وسواس شدید، عموماً افراد در وهم شدید هستند.
وهم حکم محسوس است بر معقول.

47- درمان وهم چیست؟
برای درمان وهم ، اولین اقدام ، قطع اعمال وسواسی است. حتی اگر به نظر فرد وسواسی ، دلیل منطقی یا علمی برای آن کار وجود داشته باشد. سپس با سئوال های پی در پی ، وهم او را به شک تبدیل می کنیم ." تقلیل کمیت" فن مبارزه با وهم است.
پس درمان وهم ، با واقعیت است که تولید درد می کند. دردی که با ایجاد اضطراب خودانگیخته به وجود آید درهم شکننده وهم است.

48- طرح واره های ذهنی منفی چه رابطه ای با وسواس دارند؟
طرح واره های ذهنی ، عمیق ترین بخش شناخت ها و باورهای مادر عمیق ترین بخش ذهن ما هستند. طرح واره های ذهنی را می توان به دو شکل در وسواس بررسی کرد :
اول : به این شکل که طرح واره های ذهنی چهار چوب های خاصی هستند که منجر به وسواس می شوند .
دوم : به این شکل که وسواس منجر به ایجاد طرح واره های ذهنی غلط جدیدی می شود که این هر دو با اثر مضاعف بر روی هم باعث تشدید وسواس می شوند.

49- علت تفکر منفی یا تحریف های شناختی در افراد وسواسی چیست؟
علت فکر منفی ، پردازش غلط اطلاعات می باشد ، اطلاعات جدید وارد شده به دلیل توقف یا اختلال در پردازش اطلاعات ، منفی شده و موجب خطاهای شناختی می شوند.

50- چرا باید برای درمان وسواس از "الله" کمک خواست و توکل بر او کرد؟
اگر چه شیطان مخلوق خداست ولی خداوند شیطان را وسیله امتحان انسان قرار داده است .
نیروی اراده هستی از آن الله است . در دید دینی بدون اراده خداوند و کمک از او امکان درمان فراهم نخواهد بود. برای مقابله با هر نیرویی ، لازم است نیروی مخالف از آن را وارد کرد. نیروی مخالف شیطان نیروی رحمان است . کمک از اصول الهی باعث نابودی اصول شیطانی می شود . باید "یا الله " از اعماق وجود گفت و به خداوند تکیه و توکل کرد. وسواس ، وسوسه شیطان است . البته وسوسه ای معکوس . پس باید از نیروی بالاتر یعنی خالق شیطان کمک گرفت .
تنها با کمک الله می توان کسالت های روانی از جمله وسواس را درمان قطعی کرد.

خلاصه کتاب شفای وسواس

مطالب مشابه :

خلاصه کتاب شفای وسواس

پاسخ

راهكارهاي كنترل فكر

باور های ناکارآمد در وسواس

اختلال وسواس فکری - عملی (OCD)و روش های تشخیص و درمان آن

ریشه رفتاری وسواس

آميختگي انديشه-كنش