زنبوران كارگر - نر - ملكه

 زنبوران كارگر - نر - ملكه

يك صندوق زنبورعسل داراي سه نوع زنبور مي باشد:

1) زنبور كارگر

2) زنبور ملكه

3) زنبور نر

آناتومي زنبور عسل

هر زنبور شامل سه قسمت مي باشد:

الف) سر: شامل شاخك يا آنتن ، خرطوم ، دوچشم ساده وسه چشم مركب .

ب) سينه: شامل دوجفت بال ، سه جفت پا ، دوسوراخ هوا بنام آستيگمات و دو ريه مي باشد .

ج) شكم: شامل سيستم هاضمه ، سيستم توليد تخمك ( تخمدان درملكه و سيستم تناسلي درنرها) ، سيستم تنفسي ، سيستم گردش خون وسيستم عصبي مي باشد.

الف) سر شامل اجزاي ذيل مي باشد:

شاخك : شاخك ها به دوقسمت تقسيم شده است ، قسمت اول به نام اسكاپ و قسمت دوم به نام فلاژل (شلاق) كه جمعاً يازده قسمت مي باشد؛ اولين قسمت آن به نام پديسل Pedicelle كه فلاژل را به اسكاپ متصل مي كند .

كارهاي مهمي كه شاخك ها انجام مي دهند عبارتند از:

1-  نوسانات باد

2-  نوسانات حرارت

3-  گيرنده بوهاي مختلف

4-  چشم داخلي صندوق

5-  ارتباطات مابين هم

خرطوم : خرطوم از چندين قسمت تشكيل شده وكار آن مكيدن شهد گلها وانتقال آن به معده    مي باشد.

چشم ساده : چشم ساده كه دوعدد مي باشد به روي سر زنبور قرار گرفته و درزنبور هاي نر بزرگتر از ديگر زنبورها مي باشد.

چشم مركب: چشم مركب كه سه عدد مي باشد، داراي سلول هاي اوماتيدي كه به هم       چسبيده اند، براي زنبور كارگر سه تا پنج هزار خانه ، براي زنبور نر هفت تا هشت هزار خانه و براي ملكه سه تا چهار هزار خانه مي باشد. ديد زنبورسيصد تصوير درثانيه ميباشد و شعاع ديد او سيصد و شصت درجه مي باشد. درصورتي كه در انسان ها بيست تا سي عكس درثانيه بوده كه فقط شعاع مقابل را مي بينيم . زنبورعسل رنگ قرمز يا سرخ رنگ را نمي بيند ولي ماوراي بنفش را مي بيند.

ب)سينه :

بال ها : شامل دوجفت بال كه اين بالها توسط بيست قلاب به هم چسبيده وسرعت زنبور را بالا مي برد ؛بالهاي زنبور نر بزرگتر وقوي تر از بالهاي ملكه وزنبور كارگر مي باشد.

پاهاي زنبور عسل: كه درزنبور كارگر بسيار پيشرفته ميباشد ، براي جمع آوري گرده گل ، بره موم وراه رفتن استفاده مي گردد ؛ ولي درزنبور هاي ملكه ونر پاها ساده مي باشد .

دوشاخك اصلي ريه درداخل سينه قرار داشته كه درآن مرض ( اكاريوز) رشد ونمو مي كند .

ج)شكم:

درداخل شكم زنبور عسل سيستم هاي تنفسي، عصبي، گردش خون وهاضمه ( درملكه تخمدان پيشرفته وكيسه اسپارماتيك وجود دارد و درزنبور نردستگاه تناسلي موجود است ولي در زنبوركارگر تخمدان ناقص مي باشد ، درصورت يتيم شدن صندوق ، فقط زنبور كارگر نر      تخم ريزي مي كند كه به آن اصطلاحا نرزا مي گويند) .

شكم زنبور پوشيده از كيتين ومو مي باشد كه قسمت كمري آنرا ترجيت Tergite مي گويند و شش عدد مي باشد. قسمت شكمي آنرا استرنيت sternite مي نامند كه آن هم شش عددمي باشد و درقسمت شكمي آن غده هاي موم ساز و درقسمت كمري آن غده نسانف وجود دارد.

زنبور كارگر(Worker)

كوچكترين و پرجمعيت ترين زنبوران عسل هستند و 98 درصد جمعيت كلني راتشكيل مي دهند. زنبور کارگر مثل ملکه هميشه از تخم بارور شده بوجود مي آيند و مثلملکه از جنس ماده است و دوران رشدش(از تخم تا زنبور کامل)21 روز است. طول بدن آنها ۹ میلیمتر می‌باشد. در یک کندوی قوی با تعداد ۱۰قاب ۷۰ هزار زنبورکارگر وجود دارد. زنبورهای کارگر با اینکه ماده هستند توانایی بارور شدن ندارند. ولی در صورت نبودن ملکه در کندو می‌توانند تخم ریزی کنند. هيکل زنبورکارگر از سايرين«ملکه و نرها»کوچکتر بوده و گرده گل را در سبدي که در دو پايآخرينش است جمع آوري کرده و به کندو حمل ميکند.وجود نيش aiguillon (نيش کارگرانبصورتي است که زائده هايي بصورت قلاب در دو طرف آن وجود دارد که وقتي که زنبور شخصرا نيش مي زند اين زائده هاي قلابي شکل در گوشت بدن گير کرده ونيش او در داخل بدنشخص مي ماند که به همراه نيش قسمتي از بدن زنبور پاره شده و زنبور پس از مدتي کوتاهمي ميرد)در کارگران آنها را از نرها متمايز مي سازد.

تمام کارهاي داخلي و خارجيکندو و جمعيت را کارگران انجام ميدهند که مهمترين شان عبارتند از:

وظايف يكزنبور كارگر عمل پاكسازي و نظافت - تغذيه و مراقبت از نوزادان - شان سازي - كمككردن به ملكه - پرواز جهت يابي - تهويه كندو - وظايف محافظتي - جاسازي عسل ، گرده ،شهد و آب در سلولها - جلوگيري از غارت و... در روزهاي اول تولد کارگران از کندوخارج نشده و به کارهاي داخلي کندو رسيدگي مي کنند و در اين دوره از زندگي،زنبورهايکارگر جوان مي توانند غذاي مخصوص ملکه و لاروهاي کندو را درست کنند و ليکن کارگرانمسن اين استعداد را ندارند.

بدن کارگران جوان کاملا از کرک پوشيده شده است و برحسب نوع زنبور داراي رنگهاي مختلف بوده،پرها کامل و صاف است و هرچه سن کارگرانبيشتر مي شود بدنشان براق تر،ليز و بدون کرک خواهد شد.کنار بالها چين خورده و شکلعمومي بدنشان بعلت نداشتن مو و کرک لاغرتر بنظر مي رسد.

دو نوع زنبور کارگروجود دارد که از لحاظ شکل ظاهري کوچکترين فرقي بين آنها ديده نمي شود:کارگران بهاريکه از اوايل بهار تا نيمه تابستان متولد مي شوند و حداکثر سنشان(از تولد تا مرگ)ازشش هفته تجاوز نمي کند.کارگران پاييزي که از نيمه دوم تابستان به بعد تولد  مي يابند و سن آنها اغلب از هفت ماه هم تجاوز مي کند.تعداد زنبورهاي کارگر يک جمعيت نسبتا خوبدر حداکثر قدرتش در سال(حدود خرداد ماه) به 60000 عدد يا بيشتر هم مي رسد در صورتيکه در زمستان تعدادشان از 8000 الي 12000 عدد تجاوز نمي کند.

سر يك زنبوركارگر

سر هر زنبور كارگر از قسمتهاي مختلف زير تشكيل شده است:

1- چشمهاي نقطهاي به تعداد سه عدد و در قسمت بالاي پیشانی قرار دارد.

2- پيشاني در جلوسر.

3- چشمهاي مركب در طرفين سر به تعداد دو عدد.

4- شاخكها يا آنتن به تعداددو عدد در طرفين سر زنبور قرار داشته كه در ملكه و كارگران 12بند و در زنبور نر 13بند دارد.

5- پوششي در جلو سر.

6- لب جلو.

7- آرواره هاي جلويي: كه درملكه و كارگران قوي و در زنبور نر نسبتا ضعيف است.

8- اعضاي لامسه وسطي آروارهاي.

9- آرواره وسطي.

10- اعضاي لامسه انتهاي آرواره اي.

11- خرطوم يا زبانكه از موهاي بسيار ريز و ظريف پوشيده شده است.

12- قاشق: براي جمع آوري شهد ازروي گلها.

تخمدانهای زنبور کارگر تخمگذار و معمولی

وظايف زنبور كارگر

1-  يك تا دو روز اول زندگاني زنبور پاك كننده صندوق مي باشد كه حجره ها را پاك كرده تا ملكه درآن تخم ريزي كند .

2-  از روز سوم تا پنج روزگي زنبور مسئوليت غذادادن به لاروها را دارد كه اين غذا شامل عسل؛ گرده گل وغيره مي باشد.

3-  شش تا ده روزگي زنبور توليد كننده ژله شاهانه يا عصاره شاهانه مي باشد كه توسط       غده هاي هيپوفرانژين كه در سر مي باشند انجام مي پذيرد و به ملكه و لاروها ژله شاهانه مي دهد و تغذيه مي كند.

4-  يازده تا پانزده روزگي مسئول انبار كردن شهد و گرده گل درداخل حجره ها مي باشد.
5-  شانزده تا هفده روزگي توليد كننده موم توسط غدد موم ساز مي باشد كه در زير شكم به تعداد چهار جفت در استرنيت هاي سه ، چهار ، پنچ و شش مي باشد و موم بافي را انجام       مي دهد.

6-  هيجده تا بيست روزگي زنبوركارگر نگهبان مقابل در صندوق مي باشد كه از ورود افراد غريبه وبيگانه جلوگيري مي كند .

7-  از روز بيست و يكم به بعد زنبور كارگر بيرون از صندوق مي باشد كه براي آوردن شهد ، گرده گل ، بره موم وآب فعاليت مي كند.

دوران حيات زنبور كارگر

مدت بدنيا آمدن يك زنبور كارگر 21 روز مي باشد كه شامل سه روز تخم ، شش روز لارو و دوازده روز شفيره بسته مي باشد. طول عمر زنبور كارگر بستگي به مقدار كاري كه انجام مي دهد دارد. هرچه بيشتر كار كند؛ عمرش كمتر مي شود زنبورهايي كه درفصل بهار يا تابستان به دنيا  مي آيند عموماً عمرشان شش هفته و زنبورهايي كه در اواخر تابستان و اوايل خزان به دنيا مي آيند عمرشان شش تا هفت ماه مي باشد.

 پس از گذشت سه هفته از عمر زنبوران عسل کارگر ، ابتدا پرواز تمرینی شروع شده و سپس پرواز اصلی برای آوردن غذا شروع می شود . زنبوران عسل کارگر بر حسب نیاز کندو ، مواد مورد احتیاج خود را به کندو می آورند. عده ای از زنبورها شهد گل ، برخی گرده گل ، تعدادی آب و معدودی بره موم جمع آوری می کنند .اگر یک زنبور را از ابتدای تولد تا انتهای مرگ عادی اش مورد مطالعه قرار دهیم فعالیتهایی را که بر حسب سن خود انجام می دهد عمدتا به شرح زیر است:

 1 تا 3 روزگی:         تمیز کردن سلولها

 3 تا 6 روزگی:         تغذیه کردن لاروهای مسن تر (بیش از سه روزگی)

 6 تا 12 روزگی:       تغذیه کردن لاروهای جوان تر (خوردن عسل و گرده جهت ترشح ژله)

 12 تا 18 روزگی:       ترشح موم ، ساختن شان

 18 تا 20 روزگی:       گارد بودن و تبدیل شهد به عسل

 20 روزگی به بعد:      چرای در صحرا ، مزرعه و باغات جهت جمع آوری شهد،گرده گل،آب ،بره موم و غیره

طول مدت تکامل گروههای زنبور عسل بر حسب روز

زنبور نر(Prones)

سر

سر زنبور ملكه و كارگر با هم شباهت دارند و تشخيص آنها مشكل استولي سر زنبور نر با هر دو تفاوت زيادي نشان مي دهد بطوري كه تميزش از آنها حتي باچشم هم ساده است و با چند بار تمرين از عهده همه برمي آيد.

مهمترين اختلافها بينآنها عبارتند از:

1- در حالي كه چشمهاي مركب ملكه و زنبور كارگر از دو طرف سر بههم نمي رسند،چشمهاي مركب زنبور نر خيلي بزرگ بوده و از پشت سر از دو طرف به يكديگرمي رسند.اين واضح ترين و مهمترين فرق بين آنهاست و به كمك آن مي توان زنبور نر راحتي در حال پروازش شناخت.
زنبوردارها هم با استفاده از همین موضوع آنها را میشناسند.شناخت سایر اختلافات که در زیر شرح شان می آید تنها پس از گرفتن زنبور و دقتزیاد و یا حتی اغلب در آزمایشگاه امکان پذیر است.

2- تعداد بندهای هر یک ازشاخکها در ملکه و زنبوران کارگر 12عدد و در زنبور نر 13 عدد است.

3- خرطوم زنبورنر کوتاه تر از زنبور کارگر است دلیلش هم مثل آنچه در مورد ملکه گفته شد دراین استکه زنبور نر ازآن در جمع آوری شهد استفاده نمی کند.چون زنبور نر هم مانند ملکهبوسیله کارگران تغذیه می شود.

4- آرواره های جلوی زنبور نر ضعیف تر از آرواره هایجلوی کارگران است.

5- سه چشم نقطه ای زنبور نر در جلو پیشانی ولی در ملکه و زنبورکارگر در بالای پیشانی قرار دارند.

وظايف زنبور نر

زنبور نر براي جفت گيري با ملكه باكره استفاده مي گردد كه دراين موقع ملكه هاي باكره در يك منطقه درحال پرواز بوده و زنبورهاي نر به دنبال آنها مي باشد. هشت تا شانزده زنبور نر با ملكه جفت گيري كرده وآلت تناسلي نرها درداخل بطن ملكه باقي مي ماند كه توسط زنبورهاي كارگر برداشته مي شود. زنبورهاي نر بعد ازعمل جفت گيري بر روي زمين افتاده و مي ميرند. وظيفه دوم زنبور نر خنك كردن صندوق بوده و نيز در انبار كردن مواد غذايي به زنبور كارگر كمك مي كند.

دوران حيات زنبور نر

زنبور نر 24 روزه بدنيا مي آيد . سه روز تخم ، شش ونيم روز لارو و چهارده ونيم روز هم شفيره بسته مي باشد و عمر زنبور نر ما بين يك ونيم تا دو ماه مي باشد.

زبان تماس زنبورها ( رقص هاي زنبورها):

تمام موجودات كره زمين به طريقه هاي مختلف باهم تماس برقرار مي كنند. زنبورعسل توسط رقص كردن بازنبورهاي ديگرارتباط برقرارمي كند كه اين رقص ها دونوع هستند.آقاي وان فريش كه برنده جايزه نوبل دراين زمينه بوده است دونوع رقص زنبوررا شناسايي كرده وتوضيح داده است:

رقص اول ( دايروي شكل): هرگاه زنبور كارگر يك منبع غذائي را شناسائي بكند كه اين منبع غذائي نزديك به صندوق باشد و فاصله آن به صندوق كمتر از صد متر باشد ، زنبور برعكس عقربه ساعت به صورت نيم دايره مي چرخد و برعكس آن يك حركت نيم دايره ديگر را انجام  مي دهد. دراين رقص زنبورهاي ديگر جهت منبع غذائي پيدا شده و فاصله آن را شناسائي مي كنند و به دنبال آوردن آن منبع غذائي رفته وآن را به صندوق انتقال مي دهند. هرچه رقص سريع تر باشد نشانگر آن است كه منبع غذايي داراي مواد غليظ تر وفراوان تر مي باشد.

رقص دوم به صورت هشت انگليسي: اين رقص براي مسافت هاي بيشتر از صد متر مي باشد كه در آن زنبور به صورت هشت انگليسي كه زاويه رقص برعكس زاويه منبع غذايي ، آفتاب وصندوق    مي باشد انجام مي دهد . دراين رقص زنبور شكم خود را بالانگه داشته حالت معكوس عقربه ساعت دور مي خورد.

زنبور ملکه(Queen)

ملکه زنبور عسل به سادگی از کارگرانو زنبور نر مشخص می‌شود. ملکه نسبتا درشت تر و درازتر از کارگران و درازتر اززنبوران نر است، ولی پهن‌تر از آنها نیست. از آنجا که شکم ملکه طویل و در سطح زیرینپهن است، طول بالهایش نسبت به بدن از بال کارگرها و زنبوران نر  کوتاه تر است. نیشملکه کمی خمیده است و نسبت به نیش کارگر دارای دندانه‌های کمتری است و فقط برای ازبین بردن ملکه‌های رقیب بکار می‌رود. حرکت ملکه در حالت عادی ملایم است ولی درمواقع احتیاج می‌تواند با سرعت حرکت کند. تمام تخمهایی که در سلولها قرار دارد،بوسیله ملکه واحد کندو گذاشته می‌شود. این ملکه در جوانی در هوای آزاد با یک یا چندنر پشت سر هم جفتگیری و برای خود تا آخر عمر اسپرم ذخیره می‌کند.

سر يك ملكه

سر ملكه از لحاظ شكل و ساختمان ظاهري درست همانند سر يك زنبور كارگراست. تفاوت بين اين دو تنها در كوتاه تر بودن خرطوم ملكه مي باشد.

ملكه به خرطومدرازي هم نياز ندارد زيرا نمي خواهد با خرطومش شهد را از روي گلها       جمع آوري كندبلكه در داخل كندو دائما بوسيله كارگران تغذيه مي شود و حال آنكه كارگران بايد اغلبشهد را در پايين ترين و عميق ترين نقطه گلها جستجو كنند.در خيلي از موارد شهد درعميق ترين نقطه لوله هاي نسبتا دراز گلها قرار دارد و زنبور عسل براي جمع كردنشناچار است كه خرطوم را بداخل آن تا عمق فرو برده و آن را بمكد.بنابراين داشتن خرطومدراز در زندگي و فعاليتهايش نه تنها بسيار موثر بلكه حتي لازم هم است.

وظايف زنبور ملكه در صندوق

وظيفه اصلي زنبور ملكه درصندوق تخم ريزي مي باشد كه در اوج تخم ريزي ملكه دو تا سه برابر وزن خود در يك روز تخم مي گذارد زيرا غذاي او بسيار مقوي است (ژله شاهانه ) . وظايف بعدي ملكه مديريت صندوق ازنظر تحريك كردن كارگران براي كار بيشتر ؛ جلوگيري ازساختن خانه هاي ملكه درداخل صندوق وجلوگيري از تخم گذاري زنبور هاي كارگر و همچنين به حالت مجتمع درآوردن زنبورها درمواقع سرما . ملكه باكره نر ها را بدنبال خود مي كشاند كه اين عمليات توسط غده نسانف كه بو وهورمون توليد مي كند انجام مي پذيرد .

دوران حيات زنبور ملكه

زنبور ملكه در مدت شانزده روزه به دنيا مي آيد كه سه روز اول آن تخم ، پنچ ونيم روز آن لارو و وهفت و نيم روز آن شفيره بسته مي باشد . در روز شانزدهم ملكه به دنيا مي آيد كه اين ملكه باكره مي باشد. اين ملكه پس از جفت گيري با نرها باردار شده به مدت يك ماه تا پنج سال    تخم گذاري مي كند . درتكنولوژي زنبور داري جديد بعد از هر دو سال ملكه را تعويض        مي كنند.

ملكه در طول عمر خود فقط يك بار جفت گيري مي نمايد.

فصل پرورش زنبورها

فصل پرورش نوزادان در شرایطآب و هوایی معتدل ، به مقدار کم ، از اواسط دیماه شروع شده مرتب توسعه می‌یابد واوایل اردیبهشت به حداکثر خود می‌رسد. در صورتی که شرایط اجازه دهد، فعالیت تولیدمثل آنها ، به همین وضع ، تا اواخر خرداد ماه ادامه پیدا می‌کند و از آن به بعد روبه نقصان می‌گذارد. در ماههای آبان و آذر فعالیت زاد و ولد بکلی متوقف می گردد. نژادهای مختلف زنبورعسل از این حیث دارای خصوصیات متفاوت هستند. هنگامی که تولیدمثل کلنی در حداکثر توسعه خود می‌باشد، یک ملکه ممکن است ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تخم در روزبگذارد.

پرورش ملکه

در یک کلنی زنبور عسل ، پرورش ملکهممکن است به یکی از علل زیر صورت گیرد:

نشاندن ملکه جدید به جای ملکه‌ای که به علت نامعلوممعدوم شده است.

تعویض ملکه‌ای که پیر شده ولی هنوز مایل است فعالیت داشتهباشد.

برای ازدیاد کلنی یا بچه بیرون کردن.

در هر یک از حالات فوق ، کارگران موقعی اقدام بهساختن خانه ملکه و پرورش آن می‌کنند که ماده بخصوص جلوگیری کننده به آنها نرسد. درحالت اول ، چندین ملکه در خانه‌های اضطراری که با تغییر شکل خانه کارگران ساختهشده، پرورش داده می‌شوند. در ابتدای ساختمان خانه اضطراری ، سلول اصلی بوسیله مایعبخصوصی که از غده زیر فکی کارگران ترشح می‌شود، انباشته شده، لارو داخل سلول اصلیدر سطح آن شناور می‌شود. به این ترتیب ، لارو وارد قسمت ویژه‌ای که برای پرورش ملکهترتیب داده شده می‌گردد.

لاروهایی که برای پرورش اضطراری ملکه انتخابمی‌شوند اغلب دو روزه هستند ولی لاروهای سه روزه هم می‌توان یافت. معمولا کارگرانکوشش می‌کنند که در پرورش اضطراری ملکه از لاروهای مسن‌تر استفاده کنند. در صورتیکه لارو انتخاب شده برای پرورش ملکه دو روزه باشد، در حدود ۱۱ روز بعد ، ملکه کاملاز سلول خارج می‌شود و اگر شرایط هوایی مساعد باشد، در فاصله ۱۰ روز بعد جفت گیریکرده خود را برای تخم گذاری آماده می کند. در این صورت ، از وقتی که کندو ملکه‌ایرا از دست می‌دهد تا هنگامی که ملکه تخمگذاری جانشین آن گردد حداقل سه هفته طولمی‌کشد.

جفتگیری

ملکه باکره وقتی که تقریبا ۵- ۳ روزهاست، قبل از پروازهای مخصوص جفتگیری پروازهای اکتشافی در اطراف کندو می‌نماید. جفتگیری معمولا در گرمترین اوقات روز صورت می‌گیرد. گاهی ملکه بعد از چند دقیقهجفتگیری کرده به کندو برمی‌گردد. مشاهده جفتگیری که مطمئنا در آسمان انجام می‌گیردخیلی کم صورت گرفته است. زنبورهای نر در آسمان به سرعت در اطراف ملکه پرواز می‌کنندو هر یک کوشش دارند که خود را به او برسانند. این پرواز دسته جمعی مدتی بطور زیگزاگادامه دارد. زنبور نری که موفق به جفتگیری می‌شود آلت تناسلی و قسمتی از اعضایمربوط را از دست داده و می‌میرد.

در مدت کوتاهی که عمل جفتگیری انجام می‌گیرد، اسپرمنر به واژن ملکه وارد می‌شود. برای جلوگیری از خروج و ریزش اسپرم از واژن ، حشره نربلافاصله دهانه خروجی واژن را با ماده ژلاتینی مخصوص مسدود می‌کند. اسپرماتوزوئیدهاسپس به سمت کیسه اسپرم شناور و در آن متمرکز می‌شوند. در کیسه اسپرم ،اسپرماتوزوئیدها بطور منظم ، پهلوی هم و تقریبا بدون حرکت قرار می‌گیرند. ملکهمعمولا قبل از اینکه شروع به تخم گذاری کند، چندین بار جفتگیری کرده به اندازه کافیبرای آینده خود اسپرم ذخیره می‌کند.

تخمگذاری

کمی بعد از اینکه ملکه جفتگیری کرد،توجه کارگران نسبت به ملکه بیشتر می‌ شود. درهر جا که ملکه قرار گیرد حلقه‌ای ازکارگران که اعضای آن مرتب تغییر می‌کند، تشکیل می‌گردد. زنبورهای کارگر جوان اقدامبه تغذیه ملکه می‌کنند و بدن او را بوسیله شاخکهای خود لمس نموده با دهان می‌لیسندتا مواد مترشحه ملکه را دریافت کرده بین سایر زنبورها تقسیم کنند. ملکه هنگامتخمگذاری در روی شانه‌ها ، روی قاعده مشخصی حرکت می‌کند. ابتدا سر خود را وارد تکتک سلولها نموده آنها را آزمایش می‌کند و سپس تخمی در آن قرار می‌دهد. برای اینمنظور ، شکم خود را خم کرده انتهای آن را داخل سلول می‌کند.

دیدن ملکه

بعضیاز مربیان وقت زیادی برای جستجوی ملکه صرف می‌نمایند ولی بهتر است به جای این کاراطلاع حاصل کنند که ملکه خوب کار می‌کند یا خیر. اگر در کندو به مقدار کافی نسلزنبور در مراحل مختلف دیده شود که در قابها بطور منظم برقرار شده‌اند، نشان می‌دهدکه فعالیت ملکه رضایت بخش می‌باشد. بنابراین ، احتیاجی نیست که تمام کندو بازرسیشود و امتحان یکی دو قاب نسل کافی است. ولی اگر حتما لازم باشد که ملکه دیده شودباید کندو را با آرامش کامل باز نمود.

وارد کردن ملکه تازه به کندو

این عمل به منظورتعویض ملکه صورت می‌گیرد. در این روش ، مربیان ملکه لازم را از موسسات تربیت ملکهخریداری و از آن استفاده می‌کنند. می‌توان تعویض ملکه را در هر موقع سال عملی نمودولی اغلب آن را در اواخر دوره عسل کلی و یا در اوایل بهار انجام می‌دهند و معمولادر بهار ، هنگام جلوگیری از بچه دادن، به این کار اقدام می‌کنند. در هر صورت ، برایشروع به این کار ، باید نصف روز یا چند ساعت قبل از آن که ملکه جدید وارد شود، ملکهسابق را بگیرند و بیرون کنند.

منابع:

 http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B3%D9%84

 http://www.senmerv.com/archives/000087.php

 http://www.njavan.com/forum/showthread.php?36981-%D8%AA%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1-%D8%B9%D8%B3%D9%84-%D9%88-%D8%B9%D8%B3%D9%84

 http://www.aftabir.com/lifestyle/view/74495/%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1

 http://aent.persianblog.ir/post/2578

 http://blog.iranbm.com/tag/%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1/

 http://roostanews.ir/?lang=fa&p=content.body&id=6568

 http://www.mazraehdaran.com/%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C/231-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87

 http://dampezeshkaneiran.blogfa.com/post-37.aspx

 http://www.asalsabalan.com/article/honey_ebook/honey_ebook_22.htm

 http://pnuha.com/showthread.php?tid=13159&pid=22970#pid22970

 http://fa.iran-world-agriculture.com/Default.aspx?content=news&gidview=4567

 http://mellifera.blogfa.com/post-160.aspx

 http://mohammadhosseinia.persianblog.ir/post/10

 http://www.niazemarkazi.com/article/pdf/10005361-مقاله-پرورش-زنبور-عسل-.html

 http://sogra.parsiblog.com/

 http://24onlinenews.ir/news-8194.aspx

 http://horticulture.persianblog.ir/post/231

 http://www.agribiz.ir/?show=magh&maj=magh&type2=showz&catid=880

 http://damparvaryrooz.blogfa.com/post-11.aspx

 http://marshalm13.blogfa.com/post-11.aspx

 http://www.angabin.ir/zhele-soltani/darbare-zhelesaltanati/9-saltanati-about.html

 http://www.asalsabalan.com/article/honey_ebook/honey_ebook_21.htm

 http://www.rasekhoon.net/forum/ThreadShow-167992-1.aspx

 http://www.iran-eng.com/archive/index.php/t-334804.html

 http://v