انشا چیست؟

اهداف انشا نویسی:

1- به کمال رسیدن زبان فارسی در فرد

2- آگاه شدن دانش آموز نسبت به شناخت واژه ها،تعابیر،اصطلاحات ودیگر ظرایف وطوایف زبان

3- پرورش قدرت تفکر،تعقل،تحلیل واستدلال

4- پرورش قدرت توصیف

5- پرورش عواطف واحساسات

6- توانا شدن فرد در برقراری ارتباط با اشیاء واشخاص

7- گسترش زبان وادبیات فارسی در جامعه

8- افزایش قدرت تحلیل واستدلال

9- شرکت در فعالیت های جمعی

10- رفع کم رویی وکسب اتکا به نفس

11- افزایش دقت در شنیدن، گفتن،خواندن ونوشتن

12- عادت به مطالعه

دلایل غیر فعال بودن کلاسهای انشا:

در مدارس کشور ما اکثراً به جای انشا ،ریاضی وعلوم جایگزین شده است یا در این کلاسها کمتر کسی پیدا می شود انشایش را خودش بنویسد. دلایل غیر فعال بودن درس انشاء وبی علاقه بودن به این ماده ی درسی را در حیطه های مختلف می توان بررسی کرد.

1-دلایلی که مربوط به معلمان می باشد:

1-1 بی علاقه بودن معلمان به درس انشاء واهمیت ندادن به آن

2-1 ربط ندادن درس انشاءبه سایر دروس

3-1 نداشتن روش تدریس مناسب

4-1 نداشتن دانش لازم برای نویسندگی در معلمان

2-دلایلی که مربوط به دانش آموزان می با شد:

1-2 ضعف فرهنگ مطالعه

2-2 فرهنگ جرأت نداشتن واتکا به خانواده برای ابراز ایده ها وآرام وهجوم به مسائل وبرآورد راه حل وارائه آنها

3-2 ذاتی وارثی پنداشتن امر خلاقیت وابداع

4-2 کمبود گنجینه لغات

و...

- واما چرایی پیدایش این دلایل:

1-عدم آگاهی معلمان ودانش آموزان به جایگاه انشاء در نظام آموزشی

2- بی هدف پنداشتن درس انشاونداشتن طرح آموزشی مناسب

3- عدم وجود تشویق کارساز ومناسب

4- همکاری نا مناسب خانواده ها

5- عدم وجود ارزیابی دقیق از درس انشاء

6- ملموس نبودن موضوعات ومسائل مورد بحث وتکراری بودن آنها

7- نبودن فرهنگ مطالعه برای معلمان ودانش آموزان

8- تفاوت در گویش مثل اینکه شاگردانی که به زبان ترکی یا عربی حرف بزنند وزبان معیار را به کلی نداند.

9- تفاوت در تلفظ کلمات

10- بها ندادن به بحث وفواید آن

11- آشنا نبودن معلمان با روشهای فعال

فعال سازی کلاس درس انشا :

برای فعال کردن کلاس درس انشاء اولین قدم ایجاد انگیزه نوشتن در دانش آموزان می باشد. برای پرورش استعدادهای عام وبرای آموزش نوشتن یا آموزش انشاء باید شیوه هایی در پیش گرفت که مناسب ودر خور مخاطبان باشد. یکی از آن شیوه ها این است که بتوانیم در دانش آموزان خود «انگیزه نوشتن» ایجاد کنیم واین نخستین ومهمترین گام است.

گام اول: برخی از شیوه های ایجاد انگیزه:

v توجیه ارزش واهمیت نوشتن: در جلسات اول نگارش وانشا نویسی،باید درباره ی اهمیت وارزش وضرورت نوشتن برای مخاطبان گفته شود. باید دانش آموزان تفهیم شوند که یک تفاوت اساسی وعمده ی انسان با دیگر موجودات زنده، برخورداری از قوه ی شگفت انگیز نطق وسخن گویی است.

v آغاز هر کاری ،مهمترین وحسا سترین مرحله آن است: کاری که با روش صحیح ومناسب آغاز شودبه خوبی نیز ادامه می یابد. اما اگر آغاز کار مناسب نباشد، بدون تردید در ادامه آن دچار مشکلات خواهیم شد.شروع انشا نویسی باید به گونه ای باشد که دانش آموزان از اهداف آگاهی نیابند. مرحله ای از انشا نویسی را در سالهای اول ودوم همه دانش آموزان _ ناخود آگاه_ طی می کنند وآن جمله سازی با کلمات است. نوشتن جمله های پیوسته را نیز طبعاً با استفاده از محسوسات باید آغاز کرد وکم کم دانش آموزان را به نوشتن آنچه در ذهن دارند سوق داد. یعنی در آغاز از دانش آموزان خواسته می شود که بر اساس آنچه می بینند بنویسند ودر مرحله بعد بر اساس آنچه می دانند.

v خواندن نمونه های خوب از شعر ونثر در کلاس: برای الگو دهی به دانش آموزان از شیوه های دیگر ایجاد انگیزه می توان به تقویت کتابخانه های مدارس،برگزاری مسابقات مقاله نویسی وقصه گویی ، تأکید برنوشتن فی البداهه و... را نام برد.

گام دوم : پردازش قدرت تفکر:

انشا فرزند تفکر محسوب می شود.کسی که بتواند ذهن خودش را متوجه فکر بکند او خواهد نوشت وحتماً هم خواهد نوشت. تفکر مسئله ای آموختنی است، معلم انشا تا حدی کارش آموختن اندیشیدن به دانش آموزان است وبه دانش آموز می آموزد که چگونه بعدهای اساسی تفکر[1] را در درونش فراهم کنند.

اگر معلمان جامعه به تفکر خلاق ومنطقی وانتقاد گر معتقد ومتعصب بوده ودر پی اعمال این تفکر باشند، بالطبع باعث انتقال به افراد تحت آموزش خود شده،آنان نیز به صورت نسبی به این گونه اندیشیدن مسلح می شوند.

اظهار نظر شنوندگان در ساعت انشا پس از مطالعه وقرائت نگارنده ی انشا در مورد نقاط قوت وضعف از عوامل مهمی است که می تواند،کلاس را فعال واز حالت بی تفاوتی خارج سازد وتصحیح آرائ ونتیجه گیری نهایی توسط معلم وبها دادن به نظرات،عامل مهمی در جهت علاقمندی فراگیران می باشد.

امروزه تحقیقات انجام شده نشان می دهد که خلاقیت ونوآوری امری ارثی وذاتی نبوده وقابل تحصیل وکسبی است. لذا با برنامه ریزی دقیق وآموزش صحیح می توان به آن دست یافت. دادن میدان بیشتر برای نوشتن وابراز ایده ها از طریق تشویق وهمیاری واستفاده از مطالعه وکتابخوانی در ساعات مربوطه وفریضه داشتن آن به صورت قلبی ویقین به این امر کمک می کند.موانعی که سر راه

بهبود وشکوفایی تفکر خلاق هستند از جمله امکانات آموزشی وکمک آموزشی،محیطی(خانوادگی

وآموزشی)و... باید برطرف شوند. دردرس انشا می توان از منطق،قیاس وتمثیل بهره برد،تا فرد با ابزار مورد دسترس به ابداع وخلق اندیشه ها دست یافته ودر جهت تکمیل واستمرار آن بکوشد.

گام سوم: استفاده کردن از روشهای فعال تدریس:

رسیدن به اهداف موجود در گامهای اول ودوم همراه با گام سوم وبه صورت فرآیندی در این گام به دست می آید.

روشهای فعال تدریس چیبست؟

روش تدریس فعال روشی است که این روش برای تحقق اهداف آموزشی فراگیران محور فعالیت می باشند ومعلم نقش ناظر وراهنما را ایفا می کند وهماهنگی لازم را به عمل می آورد که شاگردان به صورت انفرادی یا گروهی به فعالیت بپردازند.

تدریسی که در آن بر فعالیت شاگرد تأکید گردد تدریس فعال نامیده می شود. روش فعال روشی است که در آن دانش آموزان در جریان یاددهی یادگیری نقش فعالی بر عهده دارند به بحث می پردازند.(حسن ملکی1386)

روشهای فعال انواع بسیاری دارند که با توجه به موضوع انشا وماهیت درس انشاء می توان از آنها بهره گرفت. مثلاً می توان از روشهای کارت های احساسی، بارش مغزی،ایفای نقش،بدیعه پردازی و... استفاده کرد. در ادامه توضیحاتی در مورد روش بارش مغزی وروش بدیعه پردازی می آید.

روش بارش مغزی:

شیوه ی اجرا: معلم موضوع انشا را تعیین می کند،بعد از دانش آموزان می خواهد تا کلماتی که با توجه به موضوع انشا به ذهن آنها می رسد یادداشت کنند،سپس از هر کلمه جمله ای بسازند با این شرط که ازکلمه من استفاده ی زیادی نکنند،بعد جمله های ساخته شده را در کنار هم گذاشته ومتن انشا را کامل کنند.

روش بدیعه پردازی:

مراحل اجرا:

1- شرایط موجود: معلم از دانش آموزان می خواهد که به توصیف وتشریح شرایط حاضر یا موجود بپردازند.

2- قیاس مستقیم:معلم از دانش آموزان می خواهد که قیاسهای مستقیمی را پیشنهاد ویکی را انتخاب کنند.

3- قیاس شخصی: در مرحله سوم دانش آموزان پس از دریافت اطلاعات از معلم ترغیب می گردند که از قیاس مستقیم مرحله دوم،قیاس شخصی بسازند.

4- تعارض فشرده: در این مرحله معلم از دانش آموزان می خواهد که بر اساس توصیفهای استعاری مرحله دوم وسوم ،چند تعارض فشرده را ارائه کنند. سپس از میان چند تعارض یکی را انتخاب کنند.

5- قیاس مستقیم: معلم از دانش آموزان می خواهد که قیاس مستقیمی دیگر را بر اساس تعارض های فشرده ای که درمرحله چهارم ارائه شده انتخاب کنند.

6- بررسی دوباره تکلیف نخست: معلم دانش آموزان را وادار می کند تا به تکلیف نخست برگردند وآخرین قیاس خود را ارائه دهند.

روش تدریس درس انشا با استفاده از روش بدیعه پردازی:

1- معلم موضوع انشا را (برای مثال تکنولوژی چه نقشی در زندگی انسان دارد) انتخاب می کند واز دانش آموزان می خواهد تعریفی برای تکنولوژی ارائه دهند وآن تعاریف را پای تابلو می نویسد.

2- معلم از دانش آموزان قیاسهای مستقیمی می خواهد وآنها را پای تابلو می نویسد.برخی از قیاسها عبارتند از : تکنولوژی یک قطعه نان است،تکنولوژی مایه ی حیات است.سپس انتخابی از بهترین قیاسها صورت می گیرد .وتوضیحاتی در مورد آنها ارائه می گردد. مثلاً قیاس مستقیم انتخابی این مرحله،تکنولوژی یک قطعه نان است.

3- معلم از دانش آموزان می خواهد قیاس شخصی درباره ی قیاس مستقیم مرحله2 بسازند. اوتأکید می کند که در قیاس باید یک احساس نزدیکی زیاد با موضوع مورد مقایسه ایجاد شود.برخی قیاسهای شخصی ارائه شده از سوی دانش آموزان: 1- اگر از من استفاده نشود کپک می زنم.

2- دلم می خواهد در دهان هر کسی بروم.

4- معلم از دانش آموزان می خواهد بر اساس قیاس های مستقیم مرحله ی دوم وسوم تعارض فشرده را ارائه دهند.مثلاً: - رها و در زنجیرم(از قیاس مستقیم)

- مضر وسود بخش هستم.(از قیاس شخصی)

دانش آموزان از میان تعارض های فشرده ارائه شده تعارض فشرده ی رها و در زنجیر را انتخاب می کنند.

5- معلم دانش آموزان را ترغیب می کند قیاس مستقیم دیگری را شکل دهند. این قیاس باید براساس تعارض فشرده ی مرحله پیشین باشد.نمونه: 1- زندگی بخش ورها

2- در زنجیر ومضر

6- معلم به دانش آموزان یادآوری می کند تکلیف اساسی که داشتند را – نوشتن انشایی با عنوان (تکنولوژی آموزشی چه نقشی در زندگی انسان دارد؟) – با استفاده از انواع قیاس هایی که درباره ی تکنولوژی ارائه داده اند،بیابند. معلم اشاره می کند که اگر قیاسها را از قیاس مستقیم تا تعارض فشرده به صورت مستقیم به کار برند،انشایی که تنظیم می کنند،بسیار مطلوب خواهد بود. با استفاده ا زقیاس هایی که انجام گرفته است،نوشته ی شما مطلوبیت خاصی خواهد داشت وخوانندگان وشنوندگان انشا به عمق فعالیت خلاقانه شما در جریان نگارش پی خواهند برد.

برخی دیگر از فعالیت ها برای فعال کردن کلاس انشا:

1- نمایش فیلم ونقد آن

2-راه اندازی بحث های آزاد یا دارای جهت در کلاس

3- توصیف دوستان صمیمی از همه ی ابعاد

4- برای تقویت بیان کتبی باید از ساده نویسی شروع کرد یعنی ابتدا موضوع های ساده وملموس برای آنها طرح شوند.

5- طرح چند سؤال پیرامون یک موضوع وپاسخ به آنها

6- تشریح ضرب المثل وغیره

7- طرح کردن یک مسأله در کلاس برای پرورش تفکر خلاق

8- نقد انشاهای دانش آموزان توسط خود ودیگران

و...

ولی همه ی این گام های اساسی برای فعال سازی نیازمند معلمانی است که دانش پایه ی لازم را جهت نوشتن داشته باشندومهارتهای لازم وضروری را برای اجرای روش های فعال دارا باشند وهمچنین زمان لازم از طریق اختصاص دادن زمان بیشتر به درس پر اهمیت انشا صورت گیرد.

به امید آن روز که هم معلمان در این راستا تلاش کنند

وهم برنامه ریزان آموزشی به این امر مهم توجه بیشتری

مبذول دارند.

انشا چیست؟

مطالب مشابه :

انشاي دوره ابتدايي

ارزشيابی تحصيلی با تاکيد بر دوره ابتدايی نقاط ضعف نظام

نارساخوانی

سوال و جواب مكتوب در مورد فارسي پايه ي سوم ابتدايي

مراحل فراگیری نوشتن در کودکان

راهكارهايي براي تقويت انشاي دانش آموزان دوره ابتدايي

میزان مهارت حرفه ای معلمان ابتدایی

انشا چیست؟

چگونه انشا بنويسيم ؟