اختلالات ژنتیکی ناشی از ازدواج‌های فامیلی

اختلالات ژنتیکی ناشی از ازدواج‌های فامیلی مهمترین دلیل تولد کودکان معلول است که این مساله با افزایش آمار ازدواج‌های فامیلی و عدم مراجعه به مراکز مشاوره ژنتیک، چشمگیرتر می‌شود.
بر اساس آمارهای جهانی 3 تا 4 درصد مرگ و میر نوزادان به دلیل اختلالات ژنتیکی رخ می‌دهد، حتی در دورترین ازدواج‌های فامیلی نیز 5 تا 6 درصد احتمال تولد کودک معلول در خانواده وجود دارد که این ریسک خطر در ازدواج‌های فامیلی نزدیک، علاوه بر افزایش 12 درصدی با احتمال تکرار معلولیت در فرزندان بعدی خانواده نیز همراه است.

اصلی‌ترین هدف مشاوره ژنتیک
به عقیده متخصصان، اصلی‌ترین هدف مشاوره ژنتیک، مشخص‌کردن خطر وقوع یا جلوگیری از تکرار یک بیماری ارثی در هر حاملگی است، بنابراین زوج‌های جوان قبل از تصمیم به ازدواج ، قبل از بچه‌دارشدن، در هنگام حاملگی یا بعد از زایمان باید تحت مشاوره ژنتیک قرار بگیرند؛ زیرا در حال حاضر بیماری‌های محیطی در بسیاری از کشورها از جمله ایران ریشه‌کن شده اما بیماری‌های ژنتیکی روز به روز در حال افزایش است؛ که خوشبختانه کشور ما در خاورمیانه از نظر وجود دفاتر مشاوره ژنتیک منحصر به فرد است و مردم باید بدانند که انجام مشاوره ژنتیک در ازدواج‌های فامیلی و غیرفامیلی نیز ضروری است.
البته کارشناسان بر این باورند که زوج‌ها در ازدواج‌های غیرفامیلی با خطرات کمتری مواجه هستند اما باید قبل از ازدواج به مراکز مشاوره مراجعه کنند و اطلاعات دقیق و کاملی را از وضعیت خود و خانواده‌هایشان به مشاوران متخصص در این زمینه ارائه دهند.
بی‌شک مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج به خصوص ازدواج فامیلی می‌تواند با بررسی بیماری‌های موجود درفامیل و انواع آنها احتمال بروز مشکلات آینده را مشخص کند زیرا یکی از دلایل بیماری‌های ژنتیکی شایع، همچون ضعف عضلانی، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و بیماری MS، ازدواج افرادی با ژن‌های معیوب است.

ازدواج فامیلی منطقی نیست
دکتر حمید علیزاده، پزشک عمومی در همین رابطه به شبکه ایران می‌گوید: ازدواج فامیلی ازدواجی است که در آن زوج با یکدیگر خویشاوند بوده و بنابراین دارای ژن‌های مشابه هستند و خویشاوندان به سبب داشتن اجداد مشترک دارای یک سری خصوصیات ارثی مشترکی نیز هستند.
به گفته وی، گاهی این خصوصیات مشترک مربوط به بیماری‌هایی است که به صورت نهفته و بدون علامت در فردی وجود دارد و چنانچه همسر او نیز این بیماری‌ها را به صورت نهفته دارا باشد، احتمال دارد فرزندان این زوج این خصوصیت بیماری را به شکل شدید و علامت‌دار به ارث ببرند و بیمار شوند.
این پزشک عمومی می‌افزاید: ازدواج‌های فامیلی نه تنها احتمال مبتلاشدن فرزندان به بیماری‌های ارثی را افزایش می‌دهد بلکه باعث ازدیاد این بیماری‌ها و ژن‌های بیماری‌زا در نسل‌های آینده می‌شود.
دکتر علیزاده تاکید می‌کند: از نظر علم ژنتیک ازدواج فامیلی معقول و منطقی نیست و حتی بسیاری از صاحب‌نظران در این حوزه چنین ازدواج‌هایی را ممنوع اعلام کرده‌اند اما برخی دیگر معتقدند بهترین راهکار انجام آزمایشات ژنتیکی قبل از ازدواج است.

9 هزار نوع بیماری ارثی حاصل ازدواج‌های فامیلی
وی ادامه می‌دهد: البته دقیق‌ترین آزمایش‌ها هم نمی‌تواند به نتایج قطعی در این مورد دست پیدا کند به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند تا افرادی را به عنوان همسر آینده خود انتخاب کنید که رابطه خویشاوندی با شما نداشته باشد.
علیزاده در پاسخ به این سوال که آیا کسانی که با یکدیگر غیرفامیل هستند و گروه خونی یکسان نیز دارند می‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند، اظهار می‌کند: گروه خونی یکسان در زوج غیرفامیل، ارتباطی به ایجاد مشکل و بیماری ژنتیک برای فرزند آنها ندارد، در این مورد اگر مرد دارای RH مثبت و خانم دارای RH منفی باشد، مشکل به‌وجود می‌آید که آن هم با تزریق آمپول روگام به خانم در هنگام بارداری قابل حل است اما اگر حتی RH گروه خونی یکسان بوده، ولی زوج با یکدیگر فامیل باشند، احتمال ایجاد مشکل برای فرزند آنها بسیار بالاست.
در حال حاضر حدود 13هزار نوع بیماری ژنتیک مختلف شناخته شده که ممکن است از طریق به ارث رسیدن ژن‌های مشترک در پدر و مادر گریبان فرزندان را بگیرد که البته این خطر در ازدواج‌های فامیلی به علت وجود ژن‌های مشترک بیشتر و به مراتب بالاتر خواهد بود.

سندرم دان مهترین عارضه ازدواج فامیلی
کارشناسان معتقدند، ناتوانی از شناخت صحیح و عدم صداقت در گفتار و افزایش نمایش و نقش‌های اجتماعی غیرواقعی و نیز بالارفتن بیماری‌های پنهانی روانی مانند افسردگی و فاصله گرفتن نسل‌ها از یکدیگر از جمله دلائل افزایش بی‌اعتمادی خانواده‌ها و رفتن به سمت ازدواج‌های فامیلی است.
دکتر ایرج خسرونیا رئیس متخصصان داخلی ایران نیز در گفت و گو با شبکه ایران می‌گوید: بیماری‌های ژنتیکی به دلیل ازدواج‌های فامیلی به وقوع می پیوندد که متاسفانه در ایران بسیار زیاد است.
وی می‌افزاید: اختلال در ژن و کروموزوم باعث می‌شود که نوزادان بیشتری به اختلالات ژنی مبتلا شوند.
به گفته خسرونیا، سندرم دان و بیماری‌های خونی از مهمترین اختلالات ژنی است که با وجود افزایش روز به روز جمعیت این اختلالات نیز بیشتر می‌شود؛ هموفیلی، اختلالات انعقاد خون و عقب‌افتادگی‌های ذهنی و افراد پیش فعال نیز از دیگر عارضه‌های بیماری‌های ژنی است.

ضرورت مشاوره‌های پزشکی قبل از ازدواج
بی‌شک هدف از مشاوره ژنتیکی، ارائه اطلاعات و حمایت از خانواده‌های در معرض خطر داشتن اختلالات ژنتیکی یا خانواده‌هایی که هم اکنون دارای اعضای مبتلا به نقایص مادرزادی یا اختلالات ژنتیکی می‌باشند، است.
وجود انواع بیماری‌های ژنتیکی، انجام مشاوره‌های پزشکی قبل از ازدواج‌ را ضروری کرده است اما نباید این نکته را از یاد برد که یکی از دلایل همگانی‌نشدن آزمایش ژنتیک، هزینه‌های گران‌ آن است؛ تجهیزات گران، مواد مصرفی گران و کمبود متخصص و کارشناس ژنتیک و علاوه بر آن بسیاری از بیمه‌ها، آزمایش‌های ژنتیک را پوشش نمی‌دهند درصورتی که در آینده نزدیک بحثی به نام فارماکو ژنتیک عملیاتی خواهد شد، به این معنا که بیماری‌ها بسته به ژنتیک افراد، درمان‌‌های متفاوتی را نیاز دارند؛ به عنوان نمونه برای سرماخوردگی، ممکن است چندین نوع استامینوفن موجود باشد که هر کس بسته به ژنتیک متفاوتی که دارد باید نوع خاصی از آن را استفاده کند.
رئیس متخصصان داخلی ایران در این باره تاکید می‌کند: برای جلوگیری از ازدیاد ارثی و ژنی لازم است افراد قبل از ازدواج حتما مشاوره‌های لازم را انجام دهند؛ به هر حال وقتی شک به ارثی بودن یک اختلال وجود دارد، بعد دیگری هم به آن اضافه می‌شود که آن هم نیاز به اطلاع‌دهی به سایر اعضای خانواده در مورد خطر برای آنها و شیوه‌های موجود برای تغییر دادن این مخاطرات است.
وی در خصوص آمار بیماری‌های ژنی در کشور می‌گوید: متاسفانه آمار دقیقی در دست نیست اما در هر صدهزار نفر، پنج نفر به اختلالات خونی و جسمی و بیماری‌های ژنتیکی مبتلا هستند.
به نظر می‌رسد ازدواج‌های فامیلی بر روی لبه تیغ قرار دارد چرا که ممکن است هر لحظه زوجین را با خطر تولد نوزادی با اختلالات ژنتیکی رو به رو کند و طبیعتا دریچه‌های ناخوشایندی را به سوی زندگی آنان بگشاید.
بی‌تردید آگاهی و دانش مردم از عواقب بد ازدواج‌های فامیلی می‌تواند آنان را ناگزیر به پرهیز از این نوع ازدواج کند تا شاید نسل‌های آینده از سلامتی، هوش و توان بیشتری بهره‌مند شوند.

اختلالات ژنتیکی ناشی از ازدواج‌های فامیلی

مطالب مشابه :

ازدواج فامیلی

نام های خانوادگی در طایقه ی منجزی

نگاهی به ازدواج های فامیلی درجمهوری اسلامی ایران

دلیل افزایش ضریب همخونی در روش رایج انتخاب (BLUP) نسبت به روش ژنومی

اختلالات ژنتیکی ناشی از ازدواج‌های فامیلی

نواقص ازدواج های فامیلی برکودکان از نگاه علم (Genetic)

ازدواج فامیلی