خلاصه فصل اول کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام

واژه شناسی تاریخ:

تاریخ از نظر لغت¬به معنای تعیین و شناساندن وقت.

در زبان انگلیسی، تاریخ(history)گرفته شده از historia یونانی و به معنای سرگذشت و شرح حال.

عده ای واژه ی تاریخ را عربی نمیدانند. اما نظر برگزیده این است که تاریخ از ماده اَرَخَ یا وَرَخَ به معنای تعیین وقت گرفته شده است.

تعریف های متفاوتی از تاریخ ارايه شده که همگی با انتقاد روبه رو شده است. که عبارتند از:

مطالعه و بررسی روزگاران گذشته.

احوال گذشته ی جهان و حتی پدیدهایی که انسان در آنها مؤثر نیست.

احوال گذشته ی زمین بعد از پیدایش انسان.

گزارش وقایع مشهور،روزگار پادشاهان،جنگلها،احوال پیامبران و سنت و سیرهی آنان.

ابن خلدون؛ دانشی که سرجشمه گرفته از حکمت و بیانگر سرگذشت ملتها،سیره ی پیامبران و سیاست پادشاهان است.

مجموعه وقایع کره ی زمین از آغاز پیدایش انسان تاکنون.

وقایعی که انسان بر آنها تاثیر گذاشته یا تاثیر پذیرفته است.

عناصر اصلی تاریخ:

انسان

زمان

مکان

تعریف تاریخ بر این اساس:مجموعه ای از اطلاعات درباره ی تأثیر و تأثر انسان که به طور طبیعی اموری چون هدایت،گمراهی،سازندگی،ویرانگری،رفتار های عادلانه

و ظالمانه را شامل میشود.

شهید مطهری(ره) ¬ تاریخ یکی از منابع معرفت انسانی است.

تاریخ:

تاریخ نقلی ¬علم به وقایع و حوادث سپری شده و آگاهی از اوضاع و احوال گذشتگان (زندگینامه و سیره ها).

پرداختن به امور جزیی و فردی.

علم به بودن ها و تعلق به گذشته دارد.

تاریخ علمی ¬ مطالعه ، بررسی و تحلیل وقایع گذشته و استنباط قواعد و سنت ها ی حاکم بر زندگی گذشتگان.

تاریخ نقلی (حوادث و وقایع گذشته) ¬ مقدمه ی تاریخ علمی (تحلیلی)است. و مفید برای استنباط قواعد کلی حوادث و روابط علی و معلولی حوادث.

بعد از تحلیل و بررسی تاریخ(تاریخ تحلیلی) ¬ می توان آن را به حال و آینده عمومیت دارد.

علمیت ، اعتبار و فایده ی تاریخ(چرا تاریخ؟)

هر حادثه مولود علت یا علت های پیش از خود و انگیزه ی سلسله حوادث بعدی است.

زندگی ملت ها چون رشته ای دراز است ¬ مجموع انسان های یک عصر تنها یکی از مهره های آویخته شده به این رشته است ¬ استواری و نا استواری هر مهره به چگونگی پیوند آن به مهرهی قبلی و بعدی وابسته است.

زندگی مردم از زندگانی گذشتگان و آیندگان جدا نیست ¬ برای یافتن علت حوادث نامطلوب و راه مقابله با آنها ¬ باید به تحقیق در گذشته پرداخت.

تاریخ مایهی سرگرمی نیست ¬ پل ارتباطی میان نسل های متوالی بشر ¬ برای دستیابی به تجربه ها و اندوخته های پیشینیان.

اهمیت مطالعهی تاریخ:

کمک به انسان برای پی ریزی زندگی سالم و خردمندانه.

کسب آگاهی از خود و دیگران

شناختن علل و انگیزه ظهور و سقوط تمدنها.

تشخیص حق از باطل

دقت و بهره گیری از تاریخ توسط مصلحان بزرگ و انسان های متعالی: وصیت امام علی(ع)به امام حسن(ع)در خصوص اهمیت تاریخ (نامه31نهج البلاغه).

خداوند ¬ در بیشتر سوره های قرآن به بیان سرگذشت پیامبران و ملت های قبل پرداخته است.

فرمان خداوند به پیامبر(ص) ¬ جهت اعتلای کلمهی توحید و رستگاری و هدایت بندگان از تاریخ استفاده کند.

عده ای به تاریخ بد بین هستند و آن را به عنوان یک علم قبول ندارند و میگویند در مسیر زندگی نمیتوان به آن اعتماد نمود.

دقت در رویکرد تاریخی قرآن و نهج البلاغه ¬ بیانگر اهمیت ، اعتبار ، فایده مندی و علمیت تاریخ است.

خداوند متعال در بیشتر سوره های قرآن به بیان سرگذشت پیامبران و ملت های پیشین پرداخته است.در مکتب اسلام،تجربه ی پیشینشان چنان اهمیت دارد که خداوند به پیامبرش فرمان می دهد در راه اعتلای«کامه ی توحید»و رستگاری و هدایت بندگان از تاریخ استفاده کند و روزهای مقدس خداوند(ایّام اللّه)را به یادشان آورد.

جوامع،چون موجودی زنده اند.هر یک هویتی مشخص دارند و در حرکت خویش از سمت گیری و کارمایه های ویزه ی خود بهره می برند.شناسنامه ی هر ملتی بر اساس«میراث های تاریخی»اش شکل می گیرد.میراث های تاریخ و فرهنگی جهان اسلام و در واقع حافظه ی تاریخی ملتهای مسلمان را شکل می دهد؛پیکر جامعه اسلامی را نیرو و نشاط می بخشد و سبب پایداری،استواری و وحدت جهانی مسلمانان می شود.

تاریخ ¬ قابل تجربه و آزمودن است اما روش آن با علوم حسی و تجربی متفاوت است.

فلسفه ی تاریخ ،سنت ها و عوامل آن:

سیر متعالی مجموع زندگانی بشر انکار نا پزیر است.

حاکمیت سنت ها ، قوانین و حساب های دقیق و منظم بر تحولات تاریخ بشر انکار ناپذیر است

فلسفه تاریخ ¬ عهده دار بررسی حقیقت و علت وجودی تحولات تاریخ بشر ، کشف سنت های حاکم بر آنها و بیان روش های پروهش در تاریخ و ارزیابی دستاورد این پدیده است

با شناخت قوانین تاریخ ¬ می توان گذشته را چراغ راه آینده قرار داد.

طبق آیات قرآن کریم ¬ صحنهی تاریخ به وسیله ی قوانین و سنت های مربوط به خود آباد است.

قانونمند بودن تاریخ در قرآن کریم:

آیاتی که از مرگ و زندگی جوامع صحبت می کند.

آیاتی که از فراگیر بودن کیفر این جهان صحبت می کند.

آیاتی که از نابودی جامعه ها و امت ها بر اثر طرد پیامبران صحبت می کند.

وقایع تاریخی تصادفی نیست بلکه قانون دارد.

تاریخ اسلام:

اهمیت و ارزش تاریخ اسلام:

اثبات مساله ی وحی و پیوستگی پیامبر(ص)به منبع لایزال الهی و معجزه ی جاویدان وی(قرآن).

آگاهی از رمز موفقیت پیامبر(ص)در گذر از جامعه ی جاهلی به جامعه اسلامی و دگرگون ساختن نظام قبیله ای جاهلیت به یک حکومت منسجم ، پویا و زنده.

دستیابی به بخش گسترده ای از مبانی نظری و سنت عملی پیامبر(ص)و ائمه(ع)در عرصه های فرهنگی ،معنوی ،اجتماعی ،سیاسی و اقتصادی.

شناخت احکام شرعی ،چگونگی و مراحل وجوب و مشروعیت آنها.

وظیفه ی مسلمانان آگاهی از پیشینه و سابقهی خود.

اسباب تحریف تاریخ اسلام:

فاصله ی زمانی میان مورخ و پدیده ها ¬ ثبت گزارش بدون توجه به درستی یا نادرستی آن.

اختلاف امت و پیدایش فرقه ها ¬ تفسیر تاریخ به نفع خود و جریان و حزب خود.

تعصب ¬ نقش عقاید مذهبی و گرایش های نژاد پرستانه مورخ.

فشار فرمانروایان ¬ ناشی از خود دوستی حاکمان.

سوء استفاده برخی از دانشمندان اهل کتاب از کم اطلاعی خلفاء و اطرافیان آنها.

منع تدوین حدیث توسط خلفا ¬ شروع آن از زمان خلیفه اول.

انواع مکاتب تاریخ نگاری اسلامی:

الف)مکتب حجاز:ترکیب فقه وقران واحکام با موضوع تاریخی.

ب)مکتب عراق(بصره):ثبت حوادث با استفاده از1- موقعیت بدست آمده بعد از اسلام2-ادبیات پیش از اسلام.

ج)مکتب شام:پدید آمدن تحت تاثیر1- پندارهای جاهلی امویان2-در پی کسب مشروعیت دینی وسیاسی آنان.

د)مکتب یمن:پدید آمدن تحت تاثیر در پاسخ به ادعاهای قومی وقبیله ای امویان.

ه)مکتب ایرانی:پرداختن به1-ترجمه آثار کهن فارسی2-تدوین مجموعه های احیاگر اندیشه ی شعوبی گری.

انواع منابع مطالعاتی تاریخ اسلام:

الف)شفاهی: اتکا به حافظه -ثبت حوادث در ذهن -انتقال از طریق گفت وشنود -منبع بیشتر اطلاعات تاریخی منابع شفاهی وشاهدان وقایع وراویان است.

ب)مکتوب: شامل اسناد ومدارک-بیشتر از منابع شفاهی-مانع تحریف وغفلت-فرصت مطالعه ومقایسه رافراهم می کند-آغاز آن در قرن دوم هجری.

ج)تصویری: شامل نقاشی ونقشه های تاریخی-زینت بخش کتاب های جغرافیایی تاریخی.

د)معماری: شامل بنای مساجد و کاخها و معماری شهری وجاده ها.

انواع دانش های یاری رسان تاریخ:

الف)سندشناسی: سند یکی از مهم ترین ارکان تدوین تاریخ است.

ب)زبان شناسی: گسترش سرزمین های جهان اسلام در غرب و شرق موجب شد تا مورخ با چند زبان آشنا شود.

ج)سکه شناسی: از راه های شناخت اوضاع اجتماعی- سیاسی و فرهنگی هر عصر بررسی وضعیت اقتصادی آن دوره است.

د)جغرافیا: زمان و مکان دو عنصر مهم تاریخ است.

ه)ادبیات: ادبیات از تاریخ جدایی ناپذیر است زیرا ادبیات آیینه تمام نمای تفکر و تخیل و عواطف انسانی است.

علل توجه کم نظیر مسلمانان به تاریخ:

1- قداست دانش وارزش والای آن در اسلام.

2- موضع تصدیقی قرآن در برابر انبیای پیشین.

3- لزوم استفاده از سیره و سنت معصومان به عنوان اسوه.

4- ورود ملتهای مختلف به اسلام و داد و ستد فرهنگی.

پایان.

خلاصه فصل اول کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام

مطالب مشابه :

نمونه سوالات کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام تالیف آقای محمد نصیری

نمونه سوال تستی تاریخ تحلیلی صدر اسلام

دانلود رایگان نمونه سوال تاریخ تحلیلی صدر اسلام دانشگاه پیام نور

نمونه سوالات كتاب تاريخ تحليلي صدر اسلام

خلاصه مطالب کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام تالیف آقای محمد نصیری

دانلود نمونه سوالات درس تاریخ تحلیلی صدر اسلام با جواب کد درس : 1220285 نمونه سوال تاریخ تحلیلی صد

تاریخ تحلیلی صدر اسلام تشریحی

خلاصه فصل اول کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام