اهمیت فضای سبز و شناخت درختان و درختچه های زینتی

فصل اول : اهمیت فضای سبز و پارک ها و انواع آنها اهمیت فضای سبز : با توسعه و گسترش شهر و حومه ، مردم از دامان طبیعت دور افتاده اند ، تراکم بیش از حد جمعیت ، امر نظافت را مشکل تر و آلودگی محیط زیست را به مراتب بالا برده است . در اغلب شهرهای بزرگ ، بیماری های جسمی و روحی بیش از روستاها و شهر های کم تراکم است . متخصصان معتقدند که با ایجاد فضای سبز و پارک می توان به بهسازی محط زیست کمک کرد . و شرایط را برای زندگی بهتر و سالم تر فراهم کرد . اهمیت فضای سبز را می توان در چند مورد خلاصه کرد : 1- کاهش درجه حرارت و تعدیل دمای هوا 2- تصفیه هوا و افزایش رطوبت نسبی هوا 3- جلوگیری از فرسایش آبی و بادی خاک 4- ایجاد آرامش روحی و روانی و کاهش استرس ها و کاهش آلودگی صوتی • استاندارد فضای سبز ، با توجه به خصوصیات منطقه حداقل 15 تا50 مترمربع برای هر نفر کاملا ضروری است . • در طراحی پارک ها، اصولا هماهنگ بودن اجزاءطرح ، اهمیت بسیار ویژه ای دارد برای هماهنگ کردن طرح ، طراحان روش ها و اصولی برای استفاده از خط ، فرم،رنگ،مقیاس،تکرار،تنوع و تنوع وضع کرده اند . الف- انواع پارک ها از نظر معماری و شکل : 1- پارک های منظم : در طراحی این پارک ها از خطوط راست هندسی و اشکال کاملا منظم استفاده می شود . که قرینه سازی اشکال منظم هندسی انجام می گیرد ،مانند اکثر پارک های قدیم و قصر های فرانسه ، که به همین علت برخی به این پارک ها ، فرانسوی نیز می گویند . محاسن: وجود خیابان های مستقیم با درختان بلند و کشیده که در دیـــــد عابرین ،پارک وسیـــــع جلوه می کند . مانـند باغ فین کاشان . معایب : خستگی و بوحوصلگی بازدید کنندگان را ممکن فراهم کند.( یکنواختی) 2- پارک های غیرمنظم : در این پارک ها از فرم طبیعی زمین استفاده می شود و خطوط اصلی و فرعی بطور غیر منظم به همدیگر مربوط شده اند و تقارن و نظم هندسی خاصی در طراحی خیابان ها و خطوط وجود ندارد . در پارک های نامنظم همبستگی و هم بافتی و تعادل خطوط باید بطور مشخص و هماهنگ رعایت شود. مانند : پارک لاله تهران،پارک ملت مشهد . این گونه پارک ها را ، پارک انگلیسی نیز می گویند ، چون نخستین بار در انگلستان ابداع شده اند. 3- پارک های مختلط: دارای مجموعه از ضوابط پارک های منظم و غیر منظم هستند. ساختمان ها ،خیابان های اطراف ساختمان ها و رستوران و آب نما ها و تزیینات گلکاری بصورت منظم و گاهی قرینه طراحی می شود و سطوحی که کاملا مسطح نباشد بصورت طرح پارک های غیر منظم طراحی می شوند ( پارک ساغی) . برای ایجاد پارک کودک، پارک های گیاهشناسی و پارک وحش مناسب است . تقسیم بندی پارک ها بر حسب خصوصیات منطقه ای : پارک جنگلی : 1- طبیعی 2- مصنوعی 1- طبیعی : در فضا ی خالی جنگل طبیعی پیاده رو و محل نشستن ایجاد می شود . 2- مصنوعی : به منظور احداث مکان برای استراحت و سالم سازی محیط زیست احداث می شود مانند : پارک چیت گر تهران . 3- پارک ملی : به منظور حفظ اکوسیستم ها و زیبایی طبیعی ساخته می شود . 4- پارک ها عمومی : برای گردش و استراحت . فصل دوم : شناخت درختان و درختچه های زینتی 1- پیچ ها 2- درختان خزان کننده : افرا ، زبان گنجشک ، نارون، بلوط، بیدها ،صنوبر ،گردو، ارغوان ، طاووس ، ابریشم، اقـــاقیا 3- مخروطیان(سوزنی برگان) : نراد ،کاج مطبق ، سدر اطلس، گامیس پاریس ،سرو شیرازی ، سرو نقره ای ، سرخدار 4- درختان پهن برگ همیشه سبز : لیمو ترش ، گریپ فروت، پرتغال ، ازگیل ژاپنی ، اکالپتوس ( انواع)، زیتون ،گیلاس همیشه سبز ، بلوط همیشه سبز ، کافور 5- نخل ها و سایر درختان مناطق گرمسیری : موز ، نخل خرما، فینیکس ، نخل زینتی ، نخل باد بزنی - پیچ ها : عبارتند از درختچه هایی هستند که اغلب حالت افتاده و گسترده و یا بالا رونده دارند برخی تا ارتفاع زیادی بالا رته و بلند می شوند مانند پیچ گلیسین که برای همه آشناست . تعداد کوتاهی باقی می مانند مانند پیچ (کلیماتس )و تعدادی حالت گسترده شده در سطح زمین بخود می گیرند مانند اغلب پاپیتال ها . به هر حال کلیه این گیاهان خشبی هستند و با پیچ های یکساله مانند نیلوفر متفاوت می باشند . • برخی از پیچ ها با پیچیدن به دور قیم بالا می روند مانند گلیسین و برخی با ریشه های نابجای کوچک خود به دیوارهای سیمانی و آجری چسبیده بالا می روند مانند پاپیتال ها. • برخی مانند موچسب و پیچ اناری دارای برگ های تغییر شکل یافته که به شکل پیچک می باشند . • برخی هم مثل نسترن ها و روزهای رونده فاقد اعضای بالا رونده می باشند . برخی همیشه سبزاند و برخی خزان کننده. نمونه ها : الف- پیچ امین الدوله (Lonicera caprifolium) که یاس نیز نامیده می شود . همیشه سبز، در مناطق سردسیر خزان کننده ، ارتفاع تا 6متر برگهای پهن بیضوی شکل در قسمت تحتانی بهم متصل و ساقه از وسط برگ متصل به هم می باشد ، گل های سفید و زرد و بسیار معطر ، تا حدی مقاوم به سرما - کاشت از طریق قلمه خشبی در اوایل بهار و قلمه سبز در زیر نایلون ( در تابستان ) و بهترین روش تکثیر از طریق خوابانیدن - تکثیر : نیمه خشبی در تابستان و قلمه خشبی در پاییز. ب- موچسب معمول : در فصل پاییز برگ های آنها رنگین می شود و جلب توجه می کند ، بومی آمریکا بوده و از پیچ های خشبی محسوب می شود که برای پوشانیدن دیوار ها و تنه درختان به کار می رود . دارای پیچکهای مکنده می باشد که بوسیله آنها می توانند محکم به دیوار ها بچسبند ، تا ارتفاع 15متر می توانند بالا بروند ، دارای برگ های متناوب و مرکب 5 برگچه ای،میوه به شکل حبه،به اندازه نخود و به شکرنگ آبی مایل به سیاه ، کاملا به سرما مقاومت دارد .افزایش از طریق کاشت بذر ، در موچسب وحشی انجام می شود ، پیوند موچسب معمولی بر روی موچسب وحشی در ماه زمستان و در گلخانه انجام می گیرد . ج- پیچ گلیسین : از خانواده پروانه آسا ها می باشد که اقاقیا نیز گفته می باشد یکی از زیبباترین پیچ های ایران است ارتفاع آن تا 20 متر می رسد ، گل های خوشه ای داشته و در آغاز بهار زیبایی خاصی دارد . گل های آویخته و معطر دارد .، رنگ گل ها آبی بنفش و شبیه گل نخود است و در خوشه های بلند و آویزان بلند مجتمع می باشند ، اغلب گونه ها قبل از برگ گل می دهند ، مقاوم به سرما بوده و در پاییز خزان می کنند ، ازدیاد از طریق قلمه سبز (در حالت مه پاش) و در تابستان انجام می گیرد و به جابجایی حساسیت دارد و باید در گلخانه کاشته شود ، خزان کننده و بالا رونده است . روش تکثیر : قلمه نیمه خشبی در تابستان و خاوانیدن در بهار د- پیچ ساعتی : از خانواده گل ساعتی (Passifloraceae) از این پیچ ها دو گونه در ایران وجود دارد P. Cedulis وP. Caefulea که هر دو در شمال ایران فراوان دیده می شوند و در تزیین باغ ها بکار میرود . در اوایل تابستان گل می دهد ، داخل گلبرگ های آن رشته های تار مانند حلقوی دیده می شود و گل بی شباهت به ساعت نیست و به همین علت به پیچ ساعتی معروف شده است و از آن ماده مسکن اعصاب استخراج می شود ( Passiflorine) ، ازدیاد بوسیله قلمه سبز امکان پذیر است . - درختان خزان کننده: 1- زبان گنجشک از تیره Oleacea تیره زیتون Fyaxinus کاربرد: سایبان حواشی خیابان ها - زیبایی برگ، رنگ آمیزی پاییزه در جوانی دارای تاجی باریک و هرمی است و به تدریج به درختی سایه گستر تبدیل می شود و نیز مقاومت قابل توجهی به شرایط صحرایی و ساحلی دارد و به انواع خاک ها سازگاری داشته و در ردیف مقاومترین گیاهان به شرایط نامساعد محیطی می باشد .ارتفاع آن به 9 تا 12 متر می رسد . پوست درخت تنه خاکستری قرمز با شیارهای عمیق می باشد . درختی دو پایه که گل های نر و ماده روی درختان نر و ماده شکوفا می شود و دارای میوه فندقه بالدار است. در خت ون : بومی جنگل های شمال ایران Fraxinus Excelsior . تکثیر بوسیله بذر 2-افرا:خانواده(Aceraceae) افرای سیاه یا افرای زبان گنجشکی (A-negnndo) : ارتفاع 15 تا 20 متر با تاج متراکم و شاخه ها از نزدیک زمین می رویند ، پوست ته قهوه ای مایل به خاکستری با ترک های توری شکل ، برگ ها متقابل 3تا 5 برگچه ، نوک تیز با دندانه های نامنظم ، رنگ برگ ها سبز( کدر ) و در پاییز به رنگ زرد در می آید . میوه V شکل و بالدار و در تابستان ظاهر شده تا اواخر زمستان به شاخه آویزان استو نیز دارای ریشه عمیق می باشد . نیازها : گرما و سرما . آبو هوای خشک را تحمل می کند و به تابش نور مستقیم خورشید مقاوم است معایب : عمر کوتاه ، شکنندگی شاخه ها ، بذر پاشی و پا جوش یاد . 3- افرای برگ پنجه ای یا افرای ژاپنی (Acer Palmatum) • رنگ برگ ها در پاییز قرمز، بصورت تک درخت در چمن و مجاورت جویبار وو داخل گلدان نیز کاشته می شود - دارای شاخه های موزون و شکیل ، برگ های سبز روشن با بریدگی های عمیق ، قبل از ریزش در پاییز به رنگ قرمز در می آید . جذابیت منحصر به فرد در تابستان پس از ریزش برگ ها به علت وجود شاخه های باریک با طرح زیبا خود نمایی می کند . واریته هایی از این درخت با برگ های نخ مانند با بریدگی های خیلی عمیق در برگ ها و گروهی با برگ های زرد تا برنزی سرخ و بنفش دارد . - درختی کوچک با برگ های ساده متقابل چند قسمتی با بریدگی های عمیق ودندانه های مضاعف ، پوست صامت با رنگ نقره ای مایل به خاکستری دارد ، میوه فندقه بالدار بشکل V. ریشه سطحی و فاقد ریشه های تهاجمی می باشد . انواع برگ افرا : کرکف ( Karkaf) یا افرای چناری . افرای قرمز : در اوایل بهار گل می دهد 4- درخت عرعر : سایبان ، پوشش کنار آب ، کنترل فرسایش خاک ، پوشش سریع ، تک درخت ،دو پایه ، سریع الرشد با تاج متراکم . تا زمانی که درختان دیگر بحد کافی رشد کنند پوشش لازم را ایجاد می کنند و دارای میوه قرمز بالدار می باشند .برگ ها ی مرکب و متناوب به طول 30 تا 60 سانتی متر دارند .عیوب : پا جوش فراوان دارند و خود تکثیر هستند . 5- تبریزی:Populusnigar از خانواده Salicaceae درختی است با فرم ستونی و متراکم و برگ های سبز روشن و براق، ساده ،با حاشیه دندانه دار و متناوب،بن تنه ضخیم بوده به تدریج باریک می شود . ساقه راست و قائم که بهتر است در حواشی پارک ها به عنوان حصار یا دیوار سبز کشت شود . ریشه های تهاجمی قوی داشته که در هر پاییز ریشه ها با بیل سر تیز باید هرس شود ، به عنوان باد شکن در صورت تراکم کاشت مورد استفاده قرار می گیرد . از این خانواده درختان صنوبر در ایران دارای گونه های (P.deltoides) درختی با شاخه های گسترده و فرم باز و برگ های تیره رنگ . 6- سپیدار(کبوده) :P.alba که پوست تنه سفید مایل به خاکستری برگ ها در سطح فوقانی سبز تیره و در سطح تحتانی سفید گچی( پودری شکل) که در هر خاکی رشد می کنند . برگ های کنگره ای و دندانه دار تکثیر همه آن ها بوسیله قلمه صورت می گیرد . معایب: ریشه های تهاجمی ،عمر کوتاهو تنه جوش زیاد . حداقل 9متر دورتر از تاسیسات کاته شود بیدها: خصوصیات بید مجنون که دارای شاخه های افتاده می باشد و به راحتی از طریق قلمه شاخه تکثیر می شود . • درختان و درختچه های خزان کننده جدا گلبرگ که گل آن ها خیز زیبایی مخصوصی دارد. ارغوان : درخت یا درختچه ای گلدارو زینتی از خانواده Leguminosae که گاه بلندترین آن به 12 متر می رسد . اما بیشتر به صورت درختچه است . برگ ها که به شکل قلب ، بدون کرکبا کناره های صاف است.گل های آن در اوایل بهار قبل از برگ ها ظاهر می شود و چون تعداد گل ها زیاد است منظره زیبایی به درخت می دهد . • میوه نیام شکوفا، تکثیر ار طریق کاشت بذز( لوبیای شکل) و قلمه سبز در فصل تابستان صورت می گیرد . 7- اقا قیا معمولی: Robinia از خانواده Leguminos درختی است با حالت رشد غیر قابل پیش بینی، تاجی با فرم باز ، کروی نامنظم و شاخه های افراشته به بالا،پوست تنه خاکستری تیره، خشن و ترک خورده ودارای برجستگی . برگ ها مرکب و متناوب متشکل از 7-19 برگچه کامل دوک گرد. گل ها بسیار معطر ، پروانه آسا ، سفید رنگ به شکل گل آذین خوشه ای در اردیبهشت و خراداد،نیام لوبیایی ، تکثیر بوسیله بذر و پیوند ارقام دیگر اقاقیا روی ان ها . ارقام دیگر اقاقیا : اقاقیای سرخ ، و نوعی دیگر که دارای خار می باشد . اقاقیا ، گرما و سرما ی شرایط کویری و خاک های کم حاصخیز را تحمل می کند . دارای بافت سبک بوده و نور را از خود عبور می دهند و در زیر آن ها امکان کاشت گل و چمن بخوبی وجود دارد . معایب: شاخه ها شکننده اند ، ریشه ها تهاجمی و فرم رشد شاخه ها قابل پیش بینی نیست . - سوزنی برگان زینتی ( مخروطیان) لغت سوزنی برگ در زبان فارسی به گونه های مختلف بازدانگان (Gymnosprmae) اطلاق می گردد. در زبان انگلیسی به این دسته از گیاهان (Coniferous Evrreen) همیشه سبز یا میوه های مخروطی شکل گفته می شود ولی برخی گونه ها مثل Ginkgo خزان کننده بوده و برخی نظیر سرخدار میوه مخروطی ندارد ،لغت سوزنی برگان صحیح تر به نظر می رسد اما باید متذکر شد برگ ها در برخی گونه ها بصورت فلس های ریز بوده و سوزنی برگ نیستند و تغییرات گمراه کننده موجود بسیار بوده بنابراین شناسایی برخی از آن ها سخت می باشد . تعدادی از سوزنی برگان که در فضای سبز و پارک ها کاشته می شوند را نام می بریم : باید متذکر شد که این گیاهان تولید کننده میوه های مهروطی بوده و درختانی با وقار و در کلیت همیشه سبزاند .از آن ها به ندرت بعنوانسایبان استفاده می شود و در باغ های بزرگ یا بسیار منظم بعنوان تک درخت یا پرچین و یا باد شکن استفاده می شود . تعدادی از آنها واریته های دو رگ گیری شده بصورت قد کوتاه و ابلق برای باغات و پاسیوها و حتی گلدان مورد استفاده قرار می گیرند. 1- کاج مطبق یا آروکاریا Araucaria Excelsa درختی است هرمی شکل و بسیار منظم و متقارن دارای شاخه هایی که بطور متقارن، صفات افقی گسترده و با برگ های متراکم کوچک و سوزنی شکل به رنگ سبز درخشان پوشیده شده است . شاخه ها در اطراف تنه مانند یک چرخ آرایش گرفته و فاصله آن ها از یک دیگر به یک اندازه است که به نور اجازه عبور داده و هر شاخه متمایز می گردد . تک درخت بسیار چشمگیری برای چمنزار ها است و در مراحل جوانی برای کاشت در گلدان مناسب می باشد ، میوه ها، مخروط مدور بطول 10 سانتی متر که تنها در درختان کهنسال می رویند .و آب هوای گرم و معتدل را دوست داشته به سرما حساس است . در تهران در گلخانه آن را پرورش می دهند ، در فضای آزاد در زمستان باید پوشانده شود ،ازدیاد آن بوسیله بذر صورت می گیرد ولی نهال های بدست آمده دارای میان گره طولانی می باشند . برای بدست آوردن درختان منظم از قلمه سر شاخه (انتهایی9 و آنهم بلندترین جوانه انتهایی قلمه مناسبی می دهد که پس از رشد نهال مناسبی می دهد که با استفاده از هورمون اسید انیدولبوتریک در زیر دستگاه مه پاش ریشه دار می شود ، پس از قلمه گیری جوانه انتهایی طبقه فوقانی شاخه ها در روی هر پایه حذف می شوند و در مرکز طبقه پایین تر چندین جوانه مجددا رشد می کنند . که می توان از آن ها قلمه گرفت و سپس آن طبقه نیز حذف می شود و به این ترتیب پس از مدتی از بین می رود . ارتفاع این درخت در جنگل ممکن است به 60 متر هم برسد . این درخت گرما و خشکی شدید را تحمل نمی کنند و باید در تابستان ها آن را در محل سایه ای نگهداری کرد . آبیس یا نرادAbies از خانواده Pinaceae این جنس 40 گونه از سوزنی برگان را در بر می گیرد . دارای میوه های مخروطی رو به بالا می باشند ، علاوه بر این که در باغات و منازل کشت می شوند شاخه ها و برگ های بریده آن ها برای تزیین دسته گل و پایه های قطع شده آن ها برای تزیین منازل در ایام کریسمس به کار می رود . شاخه ها و برگ های آن معطر و پوست آن صاف است . برگ ها از سوزن های پهن و در زیر از دو نوار سفید باریک شکل شده است ، میوه ها تخم مرغی شکل و استوانه کشیده و فلس های آن چوبی و رنگین است .دوام برگ ها روی شاخه های بریده بسیار زیاد است . مقاوم به سرما بوده گونه Abies Conolor می تواند محیط های شهری را اگر از نظر گرد و غبار و دود تمیز باشد تحمل کند ، احتیاج به هرس ندارد چون دارای فرم مشخص می باشند ، ازدیاد بوسیله بذر صورت می گیرد، قوه نامیه بذر ها حداکثر یکسال می باشد و یک دوره خواب دارند . - انواع دیگر کاج های مورد کاشت کاج سیاه Pinus nigra از خانواده Pinusceae درختی است هرمی شکل دارای شاخه های قوی و گسترده ، پوست تنه قهوه ای خاکستری خشن- سوزن های آن سبز تیره براق تا تقریبا سیاه و بسیار متراکم و شق بصورت دسته های دوتایی برای مدت چار سال می مانند ، مخروط ها تخم مرغی شکل و دارای ریشه عمیقی است ، تکثیر بوسیله بذر، گرما و سرما را به خوبی تحمل می کند و حتی شرایط کویری و مرتفع را نیز تحمل می کند . - درخت نوئل Picea درختی منظم و هرمی شکل ، قوی بنیه و افراشته ،فلس دار و تنه دارای شیارهای عمیق ، برگ ها سبز تیره و سرما را بخوبی تحمل می کند . - کاج کاشفی Pinus radiate برای کنترل فرسایش ، باد شکن ، سایبان و پرچین کاربرد دارد .درختی است باریک و فشرده با تاجی کروی که در جوانی هرمی شکل و در بلوغ اشکال متفاوتی به خود می گیرد . نوشته شده توسط: سجاد رجبی

اهمیت فضای سبز و شناخت درختان و درختچه های زینتی

مطالب مشابه :

جزوه درسی درختان و درختچه های زینتی

شاه پسند درختچه‌ای

معرفی گونه های جنگلی مناطق گرمسیری

اهمیت فضای سبز و شناخت درختان و درختچه های زینتی

معرفی چند تیره گیاهی

درختچه توری

گل کاغذی

نقش‌ گیاهان‌ در سلامتی‌ پوست‌

درختچه کور یا کورک -یا مارگیر (اسم محلی کلهری)-کبر یا قبارس - کور - کورک -کورزه می گویند.

درخت مورت