شناخت و بررسی نقش کوآنزیم Q10 در بدن

تاریخچه

کوآنزیم Q10 ابتدا توسط دکتر Frederick Crane از ویسکانسین آمریکا در سال 1957 از میتوکندری قلب گاو جـدا شـد. همان سال پروفسور مـورتون از انگلستان تـرکیبـی را از کبـد موش هایی که دچار نقصان ویتامین A شده بودند جدانمود و تحت عنوان Co-Q10 معرفی کرد.پرفسور مورتون در ابتدا آنرا بنام یوبیکینون Ubiqoinone، به معنی کلی کینون نام گذاری کرد. در سال 1958 پـرفسور Karl Falker و همکارانش ساختمان شیمیایی دقیق Co-Q10 را به نام 2 و 3 دی متوکسی 5- متیل 6- دی کاپریل بنزوکینون تعیین نموده و سپس آنرا از طریق تخمیر سنتز کرد. در اواسط 1960 پرفسور Yamamura از ژاپن برای اولین بار در جهان از Q7 برای درمان نارسایی قلبی انسان استفاده کرد.

Mellor و Tappel در سال 1966 نشان دادند کـه Q6 احیاء شده دارای اثرات آنتی اکسیدانـی است. در سال 1972 Gain paolo Littarru از ایتالیا همراه پرفسور Karl Falker سطوح کاهش یافتۀ Co-Q10 را در بیماران قلبی مستندسازی نمودند. تا اواسط 1970 ژاپنی ها بطور کامل تکنولوژی صنایع تولید Co-Q10 خالص را در مقادیر کافی برای آزمایشات کلینیکی عمده تولید نمودند. Peter Mithell جایزۀ نوبل سال 1978 را به خاطر روشن شدن چگونگی انتقال انرژی بیولوژیکی توسط تئوری فورمولاسیون شیمیواستیک که شامل نقش حرکتی پروتون های حیاتی از کوآنزیم Q10 در سیستم های انتقال انرژی است از آن خود کرد. در اوایل 1980 آزمایشات کلینیکی در این زمینه شتاب فراوانی گرفت. و نهایتاً نتایج این تلاش ها منجر به دسترسی به CoQ10 خالص در مقیاس فراوان توسط کمپانی های داروسازی ژاپن گردید. در ژاپن این ترکیب درخـون و بافت ها به کمک HPLC انـدازه گیری شد. Lars Ernster از سوئد اهمیت نقش Co-Q10 را در قالب آنتی اکسیدان و تنظیف کنندۀ رادیکال های آزاد نمایان ساخت.

* کمبود کوآنزیم Q10

محققین فراوانی تا به حال این کوآنزیم را در خون و بافت های افراد مختلف ارزیابی نموده اند. مقادیر کاسته شدۀ آن در بدن حین بیماریهای گوناگون در انسان و حیوان مورد بررسی قرار گرفته است. کمبود این فاکتور معمولاً به سه شکل خود را نمایان می سازد. ابتدا کمبود این عامل در رژیم غذایی افراد دوم نقص در بیوسنتز کوآنزیم در بدن و در نهایت مصرف بیش از حد کوآنزیم توسط سلول ها یا عواملی که سبب دفع یا مهار آن از بدن شوند. بدیهی است در برخی موارد ترکیبی از عوامل فوق می توانند نقش داشته باشند.

در برخی موارد افراد دچار سوء تغذیه یا افراد کاشکتینک کمبود کوآنزیم Q10 را تجربه می کنند و در بعضـی مـوارد برخـی ترکیبات دارویی مهارکننده با مهاربرخی آنزیمها مثـل هیـدروکسـی متیل کلـوتاریل کـوآ ردوکتـاز(HMG-COA-Reductas) آنزیم اصلی سنتز کننده کلسترول در بدن می تواند بیوسنتز Co-Q10 را نیز مهار نماید. بنابراین در چنین شرایطی بایستی برای دوری از اثرات مضر، مصرف خوراکی Co-Q10 بشکل مکمل توصیه گردد.

گاهاً شرایط خاص مثل شوک حاد و وضعیت بیش متابولیکی برای بدن میتواندمقادیر قابل توجه Co-Q10 دفع را از بدن دفع نماید.

* ژن، آنزیم، بیوسنتز Q

امروزه تمرکز اصلی تحقیقات بر نقش های فیزیولوژیک Q در سطوح مولکولی است بطور نمونه بررسی و تحقیق روی یک مدل عالی یعنی نماتد nematode Caenarhabditis elegans مطالعات ژنتیکی را در مورد فرآیند پیری به این سمت کشانده است. در بررسی های انجام شده مشخص شد که ژن Clk-1 در نماتد مذکور منجر به افزایش طول عمر می شود و از طرفی این ژن در بیوسنتز Q ضروری است و در واقع روند افزایش سن با سطوح Q بدن مرتبط است این تحقیق به وضوح نشان داد که طول مدت متوسط و ماکزیمم عمر نماتدهای نوع پهن که با رژیم Q تغذیه شده اند 60% افزایش یافت.همچنین اثـرات قطعی آنتی اکسیدان بودن Q/QH2 در مطالعه روی مخمرها به عنوان نمایندۀ ایده ال یوکاریوت ها این موضوع را مشخص نمود.

* نقش کوآنزیم Q10 در بیماریهای قلبی

با توجه به ماهیت سلول های قلبی و مصرف انرژی فراوان توسط آنها مقادیر تغلیظ یافتۀ کوآنزیم Q10 در این ماهیچه های قلبی قابل شناسایی است. بطور کلی در 14 سال گذشته حجم بالای آزمایشات کلینیکی روی اثر کوآنزیم Q10 در بیماریهای قلبی تمرکز داشته است. بطور خاص نارسایی احتقانی قلب بطور قابل ملاحظه ای با سطوح پایین کوآنزیم Q10 همبستگی دارد. در واقع این نقصان می تواند به عنوان اولین فاکتور علت شناسی در انواع مشکلات عملکردی قلب نمایان شود. در عین حال در صورت عدم پی گیری علل کاهش این فاکتور روند رو به رشد نارسایی قلبی ادامه خواهد داشت. اولین گروه بیماران افرادی بودند که تأثیر کمبود کوآنزیم Q10 را روی نارسایی قلبی خود بدلیلـی نامشخـص به شکـل ضعـف ماهیچۀ قلب (idiopathic dilated Cardiomyopathy) تجربه نموده بودند.

چندین آزمایش عملی با کمک مکمل Co-Q10 و دارونما (placebo) بر عملکرد قلبی بیماران و پایش همزمان اکوکاردیوگرافی در آنها صورت گرفت. Co-Q10 داده شده بشکل خوراکی در مقادیر تقسیم شده در طول روز بشکل قرص جویدنی همراه یک وعده غذای چرب یا یک کپسول روغنی ژلاتینی مورد استفاده قرار گرفت. شاخصهای قابل توجه بهبودی در علائم این بیماران از جمله خستگی، تنگی نفس، درد قفسۀ سینه و تپش قلب مشاهده گردید. در عین حال اغلب این موارد بطور چشمگیری در افرادی که مدت کوتاهی پس از عارضۀ نارسایی احتقانی قلب شروع به مصرف Q10 نموده بودند قابل توجهتر بود. در بسیاری از تحقیقات تأثیر مطلوب و مؤثر کوآنزیم Q10 در درمان اشکال اولیه و ثانویه کاردیومیوپاتی نارسایی قلبی شناخته شده است. بزرگترین مطالعه تا به حال توسط Baggio و همکارانش در ایتالیا انجام گرفت که در آن 2664 بیمار با نارسایی قلبی را شامل می شود.

در ارتباط با مقادیر مصرفی کوآنزیم Q10 می توان گفت آزمایشات کلینیکی طی 20 سال گذشته مقادیر مصرف آنرا به میزان کم 45- 30 میلی گرم روزانه و ارزیابی عکس العمل کلینیکی آن پس از مصرف در بیماران با نارسایی قلبی توصیه می کند.

توجه اخیر محققین به طور خاص بر نقش کوآنزیم Q10 در تبدیل انرژی (جفت نمودن جریان الکترون ها و پروتون ها) در بخش داخلی جدار میتوکندریال سلول ها و خواص آنتی اکسیدانی آن تمرکز یافته است.

* کوآنزیم Q10 محافظت کننده پوست در مقابل انواع رادیکالها

بدون شک با افزایش سن پوست دچار تغییراتی در سطح سلولی شده که با تخلیه انرژی همراه است .از طرفی محافظت پوست در مقابل رادیکالهای آزاد و استرسهای اکسیدکننده نیاز واقعی آن را در دریافت ترکیبی منحصر بفرد در ارتقاء تولید انرژی سلولی مشهود میسازد.

بدیهی است که عملکرد مناسب مواد تشکیل دهنده پوست ضامن سلامت و زیبایی آن خواهد بود بهمین دلیل حفظ و نگهداری طراوت آن و کند نمودن روند پیری از مهمترین مراقبتهای آن محسوب میشود . در این راستا فرآیند مکمل رسانی و ویتامینه در جهت محافظت ضروری است.

با توجه به ناپایدار بودن رادیکالهای آزاد واکنشهای مضر فراوانی در سطح پوست انجام گرفته که صرفا منجر به پیر شدن آن در قالب پدیدار شدن چین و چروک. تیرگی و لکه دار شدن پوست میگردد.

بدون شک پوست سالم نیازمند انرژی کافی جهت مبارزه با روند پیری است .بهمین دلیل بیشتر شرکتهای تولید کننده مواد بهداشتی در پی بکار گیری محصولاتی با قدرت ضد پیری بالا حاوی کوآنزیم Q10 میباشند.اخیرا ترکیب بخصوصی از یک سرم محافظت کننده حاوی کارتنوئیدهای بدون رنگ و ویتامین C و E بهمراه شکل فعال کوآنزیم Q10 فرمولاسیون بهینه ای را در جوان ماندن پوست ارائه نموده است.

* نقش کوآنزیم Q10 در انواع بیماریها

نتایج تحقیقات از چندین مرکز علمی ـ پژوهشی نشان داد که تجویز کوآنزیم Q10 در بهبود و کاهش روند از بین رفتن سلول های عصبی مغز یعنی پارکینسون با بهبود بخشیدن عملکرد میتوکندریال سلولی در تنظیم انرژی مؤثر واقع شد. از طرفی تحقیقات امیدوارکنندۀ دیگری در مطالعات انسانی در خصوص کاهش علائم بیماری آلزایمر و به تعویق انداختن آن دیده شد. در مطالعاتی دیگر کاهش خفیف فشارخون در افراد مبتلا به پرفشاری خون با مصرف مکمل کوانزیم مشخص گردید همچنین در تحقیقات دیگر مبنی بر ارتباط مصرف مکمل کوآنزیم Q10 و بهبود یا به تأخیر انداختن برخی بیماریها از جمله لثه و دندان، کاهش عوارض حاصل از داروهای شیمی درمانی، کاردیومیوپاتی[1]، نارسایـی قلبـی، حمایت قلب حین جراحـی، HIV/AIDS، نارسایی کلیه ها، افزایش شمارش اسپرم ها[2]، میگرن، بیماریهای میتوکندریال سلول،

دیستروفی ماهیچه ها، دیابت، بیماری هانتینگتون نقش خـود را نشان داده است. همچنین کـوآنزیم Q10 در بـدن زنانی که مبتلا به سرطان سینه بوده اند کاهش یافته و مصرف مکمل آن حین بیماری مؤثر شناخته شده است.

ارتباط کوآنزیم (CoQ10) و ضعف عضلانی

کمبود کوآنزیم Q10 موجب بیماریهای متعددی میگردد. کمبود اولیه در میزان کوآنزیم Q10 مرتبط با جهش هایی در ژن مسئول تولید آن می باشد که در حال حاضر تحت بررسی است. بیماران مبتلا به میوپاتی ( ضعف عضلانی ) پاسخ خوبی به مکمل های کوآنزیم Q10 می دهند. دو نوع کمبود کوکیوتن وجود دارد. نوع اولیه آن ناشی از کمبود تغذیه ای و نوع ثانویه که شامل یک جهش بیماریزا در ژن میتوکندری سلولهای عضلانی می باشد. دلائل کمبودهای ثانویه آن تا حد زیادی ناشناخته است.

اخیرا مطالعه ای در چندین مرکز مختلف در جهت ارزیابی فراوانی کمبود میزان کوکیوتن انجام شده است. 76 بیمار مبتلا به میوپاتی مورد بررسی قرار گرفتند. جهت اندازه گیری میزان کوکیوتن از روش کروماتوگرافی استفاده می شود. بخش قابل توجهی از این بیماران کمبود کوآنزیم Q10 را نشان دادند که به وضوح در نه بیمار از نوع ثانویه یا اختلال ژنتیکی بوده است. در این مطالعه بیماران با علائم مختلف از قبیل ضعف در عضلات ، فلج عضلات چشمی مزمن پیشرونده و ضایعات مغزی روزانه با مقدار 300 میلی گرم کوکیوتن خوراکی به مدت حداقل 12 ماه درمان شدند. این بیماران بعد از طی دوره درمان بهبود قابل توجهی در میزان خستگی، گرفتگی عضلانی و سفتی عضلات را تجربه کردند. به این ترتیب مکمل های غذایی کو آنزیم کیوتن توانایی جبران کمبود آن را در بافتهای عضلانی و دیگر بافتهای بدن را داشته و در بهبود علائم ناشی از آن کمک کننده است.

شناخت و بررسی نقش کوآنزیم Q10 در بدن

مطالب مشابه :

اولويت هاي پژوهشي دانشگاه علوم پزشکی شیراز

مهمترین عناوین اعتبار بخشی بیمارستانها

تولید علم: ایران تا سال 2018 به رتبه چهارم تولید علم جهان دست می یابد.

خبرنامه فرزان: اجرای مرحله نخست از ارزشیابی مجلات علوم پزشکی کشور به پایان رسید.

گزارش کارآموزی در عرصه بهداشت محیط- بیمارستان و تصفیه خانه آب و فاضلاب

شاخص های نهایی کیفیت پرستاری

خواص درمانی چای سبز

موانع نظارت وزارت بهداشت بر سلامت محصولات کشاورزی: نبود بارکد محصولات کشاورزی، شناسنامه زمین، تکنولو

سیستمهای اطلاعات بیمارستان

شناخت و بررسی نقش کوآنزیم Q10 در بدن