مشارکت کارکنان در سازمان

انواع مشارکت

در یک طبقه بندی، انواع مشارکت به صورت زیر تقسیم شده است:

1.مشارکت ابزاری: در این نوع مشارکت انسانها بصورت یک ابزار ملاحظه می شوند. این نگرش بدون توجه به مبانی انسانی و فرهنگی افراد، صرفا به انسان با دیدی اقتصادی و مادی توجه می کند.

2.مشارکت تحمیل شده: این نوع مشارکت که توسط نخبگان جامعه و در سطوح سازمانی توسط مدیران ارشد هدایت می شود به صورت برنامه ریزی شده و هدایت شده افراد را در اداره امور سهیم می سازد. روشی که در کشورهای سوسیالیستی مانند شوروی سابق اعمال می شد، که از آن بعنوان مشارکت تبعی نیز یاد می کنند.

3.مشارکت توسعه ای: این نوع مشارکت فرایندی است: اجتماعی، یکپارچه، جامع، پویا، همبسته،مکمل، چند بعدی و چند فرهنگی؛ به عبارت دیگر، مشارکت توسعه ای خواهان مشارکت همه افراد در سازماندهی جامعه است. در مشارکت توسعه ای به نیازهای عالیه انسانی توجه می شود.

پیش شرطهای لازم برای مشارکت کارکنان

برای توسعه مدیریت مشارکتی در سازمان رعایت و توجه به پیش شرطهای زیر لازم است:

1.وجود زمان کافی برای مشارکت: مشارکت نیازمند زمان کافی می باشد. برای کارهای فوری مشارکت همه کارکنان بسیار مشکل است.

2.سود مشارکت از زیان آن باید بیشتر باشد: مشارکت نباید باعث زیان در کارها شود. هدف از مشارکت ایجاد سودمندی است که به غیر از آن ممکن نخواهد بود.

3.کارکنان باید دارای دانش لازم برای مشارکت باشند: اگر از کارکنان در مورد مساله ای نظرخواهی می کنیم، باید دانش و مهارت آن را داشته باشند.

4.موضوع مشارکت باید مورد علاقه کارکنان مشارکت جو باشد.

5.مشارکت کنندگان باید از توان ارتباطی قوی برخوردار باشند.

6.مشارکت نباید برای کارکنان تهدیدی را موجب شود: آنها باید بتوانند به راحتی نظرات خود را بیان نمایند.

7.مشارکت کارکنان باید درراستا و محدوده شغلی آنها صورت گیرد و به آزادیهای قانونی و رسمی آنها در سازمان لطمه ای وارد نکند.

8.در مشارکت سازمانی باید حد تعادل را رعایت کرد: زیرا مشارکت افراطی و یا عدم مشارکت کارکنان هر دو موجب عدم رضایت کارکنان می شود.

فوائد مشارکت کارکنان

1.مشارکت کارکنان در امور سازمان، باعث کاهش مقاومت آنها در تغییرات سازمانی خواهد شد: وقتی افراد خود را در تغییرات سازمانی سهیم بدانند و در مورد تغییرات توجیه شوند، نه تنها در برابر تغییرات مقاومت نمی کنند بلکه در جهت تسریع اجرای آن نیز مساعدت خواهند کرد.

2.مشارکت سازمانی باعث افزایش روحیه خلاقیت و نوآوری در کارکنان می شود.

3.مشارکت افراد درامورسازمان موجب توسعه روابط محبت آمیز بین کارکنان و مدیریت سازمان را فراهم می کند: وقتی مدیریت سازمان اندیشیدن، تفکر و ارائه پیشنهاد را برای همه افراد سازمان ارجح بداند، روابط توام با تخاصم و دشمنی سنتی بین مدیر- زیردست جای خود را به روابط همراه با دوستی و مودت می دهد.

4.برنامه های مشارکت در سازمان موجب حرکت افقی قدرت به جای حرکت عمودی آن در سازمان میشود: این امر باعث ارضاء نیازهای سطوح عالی کارکنان می شود.

5.مشارکت موجبات توانمندی کارکنان را فراهم می نماید: ایجاد فرصت ابراز نظر و عقیده برای کارکنان سطوح پایین سازمان و به اندیشه واداشتن آنها، موجبات توانمند ساختن آنها را فراهم می سازد.

6.مشارکت، باعث درهم شکستن حاشیه نشینی کارکنان می شود: مشارکت سازمانی با فرا خوانی همه اندیشه های انسانی و بکارگیری انها در بهبود توسعه سازمان، گامی در راه دوری از فرهنگ حاشیه نشینی سازمانی بر می دارد.

7.مشارکت سازمانی موجب سرعت در اجرای تصمیمات می شود: زمانی که افراد در تصمیمات سازمان سهیم باشند، خود را متعهد و ملزم در اجرای آنها می دانند و توان و کوشش خود را در این راه بکار خواهند گرفت. نمونه آشکار این موضوع در مدیریت ژاپن قابل مشاهده است.

8.مشارکت کارکنان در امور سازمانها موجب افزایش حس تعلق و وابستگی آنها به سازمان می شود: بطور کلی انسانها زمانی نسبت به چیزی احساس تعلق می کنند که به نحوی از انحناء در آن سهیم باشند. یعنی در فراز و نشیبهای آن قدرت تصمیم گیری داشته باشند.

از دیگر فوائد مشارکت سازمانی می توان: افزایش کیفیت کاری، توسعه ارزشهای عالی انسانی، شکوفایی استعدادها، ایجاد روحیه همبستگی، کاهش تعارضات گروهی، ایجاد احساس مالکیت،کاهش فشارهای عصبی، عزت نفس، رضایت شغلی، غیبت کمتر در محل کار، بازدهی بیششتر و بهبود انگیزه های کاری کارکنان را نام برد.

گروههای مشارکت کارکنان و تیمهای کاری

گروههای مشارکت کارکنان، عبارت است از گروههایی که از پنج تا ده نفر از افرادی که کارهای مشابه یا مرتبط به هم انجام می دهند و بطور منظم یکدیگر را ملاقات میکنند و در تشخیص، تجزیه و تحلیل و ارائه راه حلهای مساله در محدوده های کاری خو فعال هستند، تشکیل شده است. یکی از معروفترین گروههای کاری را که اغلب میشناسیم و در سازمانهای ژاپنی بطور چشمگیری فعال هستند، حلقه های کیفیت یاQC می باشد. گروههای مشارکت، بطور اساسی کارکنان را در اهداف بلند مدت سازمان از طریق پیشنهادات آنها برای بهبود کیفیت محصول یا خدمت و کاهش هزینه ها، درگیر می کنند. در گروههای مشارکت راه حلهای پیشنهادی به سوی مدیریت سازمان راه می یابد تا ایشان در مورد اجرا یا عدم اجرای آنها تصمیم گیری نمایند.

تیم های کاری

قبل از شرح تیم های کاری لازم است تفاوت بین تیم و گروه بیان شود. گروه همان تیم نیست. گروه عبارتست از«دو یا چند نفر که روابط و وابستگی متقابل با یکدیگر دارند، گرد هم می آیند تا به اهداف خاصی دست یابند». در گروه برعکس تیم بحث هم افزایی یا سینرژی مطرح نیست. اما در تیم کاری به دنبال هم افزایی هستیم. یعنی در اصل می خواهیم مجموع بازده کاری و یا عملکرد اعضا بیشتر از جمع بازده تک تک افراد شود.بطور کلی یکی از مهمترین دلایل روی آوری بسوی تیمهای کاری، همان ایجاد سینرژی است.

در یکی از تحقیقاتی که در سطح وسیعی انجام شده است، نشان می دهد 60 % ازسامانهای موفق جهان از تیم های کاری برای انجام امور خود استفاده می کنند. دربسیاری از این سازمانها مشاهده مشاهده شده است که 25 % از کارکنان در تیمهایی که بر روی بهبود و توسعه محصولات جدید و ارائه آنها به بازارهای فروش فعالیت می کنند، منظم شده اند.

انواع تیم های کاری

1.تیم های چند وظیفه ای (تیم های متخصص): تیم های متخصص، گروهی از تخصصهای مختلف (بازاریابی، تولید، مهندسی) در کنار هم برای به انجام رساندن هدف ویژه ای (تخصصی) می باشند.

اعضای تیم های چند وظیفه ای یا متخصص بیشتر به صورت داوطلبانه کنار هم جمع می شوند. از دیگر ویژگیهای تیم های متخصص تعلق افراد آن به یک سطح در سلسله مراتب سازمانی است. تیمهای متخصص در اواخر سالهای دهه 1980 شهرت جهانی پیدا کردند.

2.تیم های پروژه: تیم های پروژه ای یک گروه تخصصی برای یک محصول یا خدمت می باشند. اعضای تیم برعکس تیم های متخصص که می توانند بصورت دلخواه و داوطلبانه باشند، توسط مدیر بر اساس توانایی های آنها در حصول موفقیت پروژه، انتخاب می شوند.

3.تیم های خودگردان: گروههایی متشکل از افراد کار آزموده در سطح وسیع که مجموعه ای از وظایف شغلی مستقل را درون واحد کاری انجام می دهند. اعضای تیم برای انجام وظایف کاری، حل مشکلات یا چگونگی ارتباط و برخورد با مشتریان، به صورت اجماع تصمیم گیری می کنند.

4.تیم های گروه ضربت: گروه ضربت برای حل یک مساله اساسی سازمان توسط مدیریت ایجاد میشود. گروه ضربت باید طرح بلندمدتی را برای حل مساله ارائه دهد و در قبال طرح ارائه شده و اجرای آن مسئول است. اعضای گروه ضربت باید به سرعت درمورد مشکلی که برای سازمان ایجاد شده است راه حل مناسبی را پیدا کنند.

5.تیم های بهبود فرآیند: تیم های بهبود فرآیند جمعی از افراد مجرب از واحدهای مختلف با وظایف و سطوح مختلف سازمانی برای بهبود کیفیت، کاهش ضایعات یا افزایش بهره وری در فرآیندهایی که بر کل واحدها یا قسمتهای سازمان موثرند، می باشند. اعضای این تیم ها از سوی مدیریت سازمان منصوب می شوند.

مشارکت کارکنان در سازمان

مطالب مشابه :

مشارکت کارکنان در سازمان

انواع مشارکت در ساخت

انواع سازه و سازنده

ضمانت های اجرایی در قرارداد

انواع عقود بانکی

حسابداری شرکتهای عملی (مشارکت مخصوص)

راهکارهای مشارکت سیاسی در قانون اساسی افغانستان:

اثر انواع مختلف حقوق و دستمزد و مشارکت کارکنان در درآمد