اداب و رسوم

از جمله آداب ورسوم رایج در قوم بختیاری عبارتند از :

آداب سوگواري بختياري : آنجا كه مردم بختياري ذاتاً مردمي مهربان و عمخوار هستند به محض از دست دادن عزيزي ار اقوام، براي دلداري و تسلي خاطر بازماندگان به خانه آنها مي روند و با تمام وجود به همدردي و عزاداري مي پردازند- بر طبق سنتي قديمي پيرزنان بختياري در غم از دست دادن جوانان ترانه اي غم انگيز و سوزناك را به زبان شيرين لري بختياري زمزمه مي كنند و بقيه زنان هم او را همراهي مي نمايند اين آواز غم انگيز به نام «گاگريو» معروف كه نواي حزن انگيز آن به همراه ساز چپ خبر از روزي غم انگيز دارد. رسم است كه اقوام هم در پرداخت هزينه هاي مراسم سوم – هفته و چهلم به بازماندگان كمك مالي كرده و تا جائيكه در توان دارند به بازماندگان ياري مي رسانند. اگر به سرزمين بختياري سفر كرده باشيد حتماً شيرهاي سنگي را بر مزار آنها ديده ايد كه بازهم بر طبق آدابي قديمي بر سر خاك مردان دلير بختياري به نشانه دلاوري آنها شير سنگي را نصب مي كنند كه به نام «بردسنگي» معروف مي باشد.

آداب مربوط به پوشش و لباس:

سالهاست كه مردان بختياري از چوقا كه گاهي هم چوخا ناميده مي شود استفاده مي كنند كه نوعي عباي دهقاني است و زنان بختياري با سليقه خاصي آنرا از پشم سفيد طبيعي مي بافند و در بافت آن از خطوط عمدي آبي تيره يا مشكي استفاده مي كنند، يك قرن پيش يكي از خوانين بختياري چوقا را به ميان مردم بختياري آورد كه پيرزني از توابع لرستان به او هديه داده بود و پس از آن پوشيدن چوقا در بين مردمان بختياري متداول شد.مادة اوليه چوقا پشم است كه زنان بختياري آن را به گونه اي نازك و ظريف مي ريسند و روي دستگاههاي ساده بافت، نواري با عرض حدود 50 تا70 سانتيمتر و طول 5/2 متر مي بافند كه اين نوار از دو قسمت مساوي و متفاوت تشكيل مي شود. قسمت بالا را «تهده نشقه» و قسمت پايين آنرا «تهده ساده» مي نامند. بلندي چوقا حدوداً تا سر زانو مي رسد و جلوي آن كاملاً باز است در حال حاضر بهترين نوع چوقا توسط زنان طايفة «كيارسي» بافته مي شود. بافت يك چوقا حدود 20 تا30 روز طول مي كشد

شلوار دبيت هم از ديگر اجزا لباسهاي محلي مردان بختياري است شلواري بسيار گشاد از جنس دبيت سياه رنگ كه در دوخت آن5/2 متر پارچه استفاده مي شودو خياطان محلي آنرا به صورت كيسه اي دولنگه مي دوزند كه در بالاي آن سه راه كش دارد و 3متر كش را درآن مي كنند.

شال مردان بختياري به اندازه 8متر از پارچه چلواري سفيد است كه به صورت شال در آورده و دور كمر مي پيچانند و گره هاي ريزي براي نماي آن از سر خود همان پارچه درست مي كنند. كلاه نمدي هم يكي ديگر از اجزاي لباس محلي مردان بختياري است همينطور گيوه ملكي كه براي پوشش پاها مورد استفاده قرار مي دهند.

و اما زنان پر تلاش بختياري هم از لباسهاي محلي زيبايي استفاده مي كنند، كه از بهترين پارچه ها دوخته مي شوند براي دوخت پيراهن زنان بختياري 4متر پارچه استفاده مي شود كه به صورت مدل چاك دار آنرا مي دوزند كه از دو قسمت كمر چاك دارد و پايين آن به صورت كلوشي است. شلوار زنان بختياري به قدري چين دار د گشاد است كه مثل دامني به چشم مي خورد در دوخت اين شلوار 10 متر پارچه استفاده مي شود از ديگر لباسهاي محلي

مي توانيم به مي نا و لچك و جليقه و كلجه كه به صورت كت است و از بهترين و از بهترين مخملها درست مي شود اشاره كنيم.

ايزابلا بيشوت سفرنامه نويس اروپايي در خصوص آداب لباس پوشيدن بختياريها در كتاب از بيستون تا زردكوه بختياري مي نويسد:

«معمولاً مردان بختياري از نوعي پارچه زيركتاني پيرهن مي پوشند و از يك پارچه مشكي رنگ شلوار به پا مي كنند كه هر پارچه شلوار تقريباً دوياردو بلندي آن تا روي گيوه مي رسد. آنان يك عباي قدي هم روي لباس خود مي پوشند كه كه به زبان محلي چوخا نام دارد همه بختياريها يك نوع كلاه غدي به سر مي گذاردند كه رنگ آن يا قهوه اي – مشكي و گاهي شيري مي باشد.»

آداب عقد و ازدواج در بختياري:

به طور كلي ازدواج در قوم بختياري رسومي دارد يا به صورت ناف بران كه دختر و پسر را از همان كودكي براي هم نامبر مي كنند و وقتي به سن ازدواج رسيدند رسم و رسوم نامزدي و عقد را به جا مي آورند كه امروزه آداب ناف بران كم رنگ شده، امروزه بستگان داماد براي نامزدي به خانه عروس مي روند و رسماً مراسم خواستگاري انجام مي شود و مادر داماد روسري زيبايي روي سر عروس خانم مي كند كه مانند همان انگشتري نامزديست و نشانه نامزدي آنان است. خانواده عروس هم نبات و شيريني را به معني قبول پيشنهاد به اقوام داماد مي دهند، يكي از رسوم قديمي بختياريها هنگام ازدواج اين است كه دختران نامزد شده شروع به بافتن قاليچه مي كنند تاهنگام عروسي همراه خود به خانه داماد ببرند، نوع قاليچه، كيفيت و زيبايي آن حكايت از هنرمندي عروس خانم دارد براي همين دختركان بختياري سعي مي كنند اين قاليچه را در نهايت زيباييو خوب ببافند.

يكي ديگر از آداب كهن ازدواج در بختياري مربوط به شب عروسي است كه اقوام و بستگان داماد پس از صرف شام به خانه عروس خانم مي روند و در حين اينكه آئينه و شمعدان آنها به دستان اقوام عروس خانم را با شور و نشاط و هلهله راهي خانه داماد مي كنند كه در بيشتر روستاهاي بختياري عروس را سوار بر اسب مي كردند و بقيه پياده به طرف خانه راه مي افتادند.در مراسم ازدواج بختياري ها صداي ساز و دهل- رقص محلي و تركه بازي- خواندن ترانه هاي شاد آهاي گل و دوال آل هم از ديگر آداب اصيل اين مراسم است، يكي ديگر از آداب اصيل كه هنوز هم در بعضي دهات بختياري انجام مي شود اينست كه ئقتي عروس را به خانه داماد مي برند اطرافيان به طور شوخي دستبردي به اثاثيه منزل عروس يا داماد مي زنند كه دقت و هوش اقوام طرف مقابل را امتحان مي كنند مثلاً وقتي اقوام داماد به دنبال عروس خانم مي روند يكي از زنان بستگان داماد ليوان يا سيني و يا گلداني را از خانه عروس خانم دستبرد مي زند، اگر اقوام عروس خانم متوجه نشوند آن شي را با خود مي برند و فرداي آن روز به خانه عروس مي فرستند وقتي عروس به درخانه داماد رسيد – آتش بزرگي را فراهم مي كنند و عرو.س خانم را چندبار به دور آتش مي چرخانند و سپس خونريزي مي كنند و سر ميش يا بره اي را مي برند.

اما فرداي شب عروسي مراسم پشت پرده يا پاتختي اجرا مكي شود به اين صورت كه مادر عروس ظرفي از برشتوك و غذاهاي تزئين شده و خلعتي را براي عروس و داماد به خانه داماد مي فرستند كه همراه اين هدايا چند نفر از بستگان عروس هم به خانه عروس و داماد مي روند.

اداب و رسوم

مطالب مشابه :

زنان مشکی پوش، باوقار و رسمی

يونجه

اداب و رسوم

مرشد و مارگريتا سه‌گانه عشق، فلسفه و سياست

شستشو ی لباس وپارچه

اصول تغذیه صحیح و سالم