چگونه بهتر بنویسیم

یا

چگونه یک انشای خوب داشته باشیم

علم ودانش را به بند آورید و از آن صیانت و نگاهبانی کنید .
عرض کردند ،راه و رسم به بند کشیدن علم و دانش چیست ؟ فرمود : کتابت و نگارش آن . < قیدالعلم بالکتابه >حضرت محمد (ص)1

-هدف از آموزش نگارش و انشا چیست ؟
2-برای رسیدن به این هدف می توان از چه شیوه هایی بهره گرفت ؟
عمده ترین هدف ما در نگارش ، ایجاد آمادگی برای زندگی اجتماعی و رفع نیازهای حال و آینده ی انسان است . نگارش ، متناسب با نیازهای زندگی فزدی و اجتماعی انسان ، انواعی دارد . مکاتبات اداری ، چکیده نویسی، نامه های دوستانه،تهیه گزارش نوشتن مطالب علمی و آموزشی و فنی و .....گونه های متنوع نگارش است .
هدف آموزش انشا و نوشته های ادبی کمک به شکوفایی استعدادهای نهفته و پرورش آنها و خلق آثار ادبی چون داستان ، فیلم نامه ، نمایش نامه ، قطعه ادبی و ....است .
به این ترتیب در می یابیم که :
نگارش زبان را تقویت می کندو با آموزش مهارت هایی انسان را برای پاسخگویی به نیاز های فردی و اجتماعی خود توانا می سازد . اما انشا ، که خود نوعی نگارش است ، سطحی بسیار فراتر از نگارش دارد . در انشا علاوه بر تسلط بر زبان باید با ادبیات و مهارت های ادبی نیز آشنا شد .
برای نوشتن در باره ی هر مو ضوعی لازم است : 1- خوب فکر کنیم 2- خوب گوش بدهیم 3- خوب ببنیم 4- خوب مطالعه کنیم
نقش مطالعه در نگارش چون نقش آب در پرورش گیاه است . درطول زندگی مطالب فراوانی را مطالعه می کنیم و با تمام و جود آن ها را هضم کرده و با گوشت و پوست و خون خودقرین می سازیم تا به هنگام نوشتن که میوه ی مطالعه است از آن ها استفاده می کنیم . هر چه میزان مطالعه و نوع و کیفیت آن بهتر باشد حاصل و نتیجه بهتری هم عاید ما می گردد . ( در دنیا هیچ لذتی قابل برابری با مطالعه نیست . تولستوی )
در تمامی پایه‌ها برای این که دانش‌آموزان با نوشتن بیشتر آشنا بشوند باید به کتاب بنویسیم بیشتر اهمیت بدهیم چون تمامی نکاتی که در بنویسیم وجود دارد علائم و نشانه‌هایی هستند که در نوشتن انشا به ما کمک می‌کنند و به تک تک تمرینات اهمیت داده و به دانش‌آموزان یاد دهیم.مثل موضوعهایی در مورد رعایت علائم دستوری در نوشتن.در جمله و انشا علامت‌گذاری باید مراعات شود.
مشکلات نوشتن انشا در دوره ابتدایی
1)عدم داشتن مطلب
2)عدم توسعه کتابخانه دبستان و کلاس
3)عدم شرکت دادن بچه‌ها در مجالس عمومی،سخنرانی،نماز جمعه،گردشها و بازدیدهای علمی سطح آگاهی آنها را کاهش می‌دهد.
4) فراهم نکردن زمینه‌های مساعد و واقعی برای اجبار یافتن به نوشتن مانند شرکت در تهیه روزنامه‌دیواری،نوشتن نامه و دادن پیام کتبی به خانواده
5)عدم گسترش گنجینه لغات کودکان
6)عدم آموختن کلمات هم خانواده،متشابه و متضاد و افزایش لغات آنها
7)عدم آشنایی به سبک و الگوی خاص که بهترین نمونه‌ همان متون دروس کتابهای فارسی است.
8)عدم تطابق موضوع انشا با سن و فهم و علاقه کودکان
9)عدم توانایی در ترکیب کلمات و بیان احساس و فکر
10)عدم آشنایی دانش‌آموز با چگونگی شروع انشا
کلاس های پر جمعیت عامل دیگری است که فعالیت را از معلم و کلاس سلب می کند و بلاتکلیفی و دلسردی را جانشین تلاش و کوشش می سازد.

[color]انتخاب موضوعات تکراری و بعضا قالبی و عدم رعایت ذوق و سلیقه و توان دانش آموزان در انتخاب موضوعات عامل دیگری است که عدم علاقه ی دانش آموزان به نوشتن انشا را در پی دارد. تعداد انشاهایی که در یک سال تحصیلی در کلاس ها گفته می شود، به ندرت از انگشتان دست ها تجاوز می کند.موضوعات انشای امتحانی، به ویژه امتحانات نهایی هم، قالبی و تکراری و در سطح ابتدایی موضوعاتی است از قبیل: فلان فصل را شرح دهید و یا فایده ی درخت کاری را بنویسید و در نوع آبرومندانه ترش: علم بهتر است یا ثروت...
در زمینه ی ارزشیابی، هرگز دیده نشده فی المثل در امتحانات نهایی پنجم ابتدایی از این درس کسی تجدید شود، و این حرف عمومیت یافته. مگر انشا هم درسی است که کسی از آن تجدید شود؟
دانش آموزان باید با انشا نوشتن، مهارت های متناسب با توان خود را به دست آورند:

- کلمات را در جمله های مناسب به کار برند.
- زیرنویس های مناسبی برای نقاشی ها و عکس ها بنویسند.
- با دادن دو یا سه کلمه از آن ها بخواهند که آن کلمات را در جملاتی که خود می سازند به کار برند.
- ا ز وقایع و حوادث جاری مدرسه، یادداشت تهیه کنند.
از چیزهایی که در کتاب ها خوانده اند، خلاصه ای تهیه کنند.
- نامه های کوتاه چند جمله ای به پدر، مادر و معلم و دوستان خود بنویسند.
- از راهنمایی های معلم یادداشت بردارند.
گزارش های کوتاهی تهیه کنند.
هر مطلبی را که می شنوند، خلاصه ای از آن را به رشته ی تحریر درآورند.
- نامه های دوستانه ی چند بندی (چند پاراگرافی) را درست بنویسند.نامه های اداری ساده را درست نویسند.
- یک جمله را به انواع مختلف بسازند، و زیباترین آن ها را مشخص کنند.
- نشانی نامه ها و بسته های پستی را درست بنویسند.

لازم به یادآوری است که از همان سال اول و خصوصاً سال دوم باید دانش آموزان، نقطه گذاری، جمله بندی، سر سطر رفتن،رعایت کردن حاشیه را به خوبی فرا بگیرند و در کلاس های بالاتر، ضمن رعایت بیش تر موارد فوق، علامت تعجب ،علامت سؤال، گیومه و... را بیاموزند.
در دوره ی ابتدایی به علت عدم آگاهی بالنسبه لازمه ی معلمان و عدم اهمیت به آموزش درس انشا در بعضی از مدارس باعث شده تا این درس به صورت فرمایشی در برنامه ی درسی گنجانده شود و وقت آن معمولاً صرف جبران عقب ماندگی دروس دیگر می شود.
ساعت انشا در مدارس ما غالباً ساعت بیکاری و اتلاف وقت است. معمولاً میدان به عده ای معدود اختصاص پیدا می کند و عموم دانش آموزان در این درس فرصت کار و فعالیت نمی یابند، در چنین اوضاع و احوالی چگونه می توان انتظار داشت دانش آموزان به این درس رغبتی نشان دهند و به فکر مطالعه و کسب اطلاعات سودمند برآیند و توان نوشتن را پیدا کنند؟ هدف از آموزش انشا، این است که توانایی و مهارت دانش آموزان در نوشتن به پایه ای برسد که به آسانی بتوانند آن چه را که می اندیشند و می خوانند، برای دیگران بگویند و بنویسند، درست و دلنشین و گیرا و خوب بنویسند و در استدلال و توصیف مطالب توانا شوند.

[color]گروه 1- در زنگ انشا چه روش هایی را برای کاهش موانع خلاقیت و نیز پرورش خلاقیت در نوشتن دانش آموزان پیشنهاد می کنید؟ مدارس پسرانه 1و 4
گروه 2- برای انتخاب یک موضوع انشای خوب چه شرایطی باید لحاظ گردد؟ مدارس دخترانه 1و 2
گروه 3- از حیث آیین درست نویسی در یک نوشته خوب باید چه مواردی رعایت شود ؟ ( ارزشیابی ) مدارس دخترانه 3 و پسرانه 3
گروه 4- شما چه پیشنهادهایی را به منظور کارگاهی نمودن کلاس انشا ارائه می کنید ؟ مدارس پسرانه 2ومهمانان[/color]1-
برای کاهش یا از بین برده موانع خلاقیت دانش آموزان در زنگ انشا
دقت به این نکته که بچه ها تا قبل از سن مدرسه خلاق ترین موجودات هستند و بعد از پایان دوران دبیرستان قدرت خلاقیت آن ها از نصف هم کم تر شده است، جایگاه ها را به عنوان معلم، درباره ی خلاق ماندنشان، حساس تر می کند.
کلاس انشا، فرصتی است برای برداشتن موانعی که به تدریج بر سر راه تخیل قوی دانش آموزان قرار گرفته است. موانعی که خلاقیت را به تدریج می خشکاند و فرد را تبدیل به انسانی محافظه کار می کند که تنها بر روی زمین سفت و محکم می تواند گام بردارد.
این کارگاه فرصتی بود تا باتوجه به تجارب معلم های پایه چهارم ، در کلاس های شان، فعالیت هایی را برای کاهش موانع خلاقیت دانش آموزان طراحی شود؛ این موانع به طور عمده عبارتند از:
1- ارایه‌ موضوعات‌ تکراری‌ به‌ دانش‌آموزان‌
2- آشنا نشدن‌ دانش‌آموزان‌ با ضرورت‌ و حیاتی‌بودن‌ مهارت‌ نوشتن‌
3 - بی‌انگیزگی‌ دانش‌آموزان‌ نسبت‌ به‌ مهارت‌ نوشتن
4 - عدم پذیرش ایده های جدید
5- ترس از شکست، تفکر منفی
کلاس انشا فرصتی است مناسب برای از بین بردن این موانع. هم چنین این کارگاه یادآوری می کند که به عنوان یک معلم نیز، در فضای کلاس، سعی کنیم موانع خلاقیت خود را کنار بگذاریم و برخوردی خلاقانه با تفکر و عقاید دانش آموزان داشته باشیم.
[color]نوشتن و تفکر[/color]
وقتی‌ انسانها، علاقه‌ فراوانی‌ به‌ نوشتن‌ دارند سبب‌ می‌شود بخشی‌ از اوقات‌ فراغت‌ خود را صرف‌ نویسندگی‌ کنند و این‌ خود سبب‌ می‌شود انسان‌ تفکر کند. فرد با به‌ نمایش‌ گذاشتن‌ اندیشه‌های‌ ذهن‌ خود بر روی‌ کاغذ، بهتر فکر می‌کند و به‌ آنها تکامل‌ می‌بخشد و آدمی‌ از این‌ طریق‌ به‌ اعماق‌ وجودش‌ سفر می‌کند و به‌ سوی‌ خودشناسی‌ حرکت‌ می‌کند.
نوشتن ومطالعه
نوشتن‌ به‌ دنبال‌ خود، مطالعه‌ کردن‌ را نیز به‌ همراه‌ دارد. کسی‌ که‌ ذخیره‌ اطلاعات‌ خوبی‌ ندارد، نوشته‌های‌ ارزشمندی‌ نیز نخواهد داشت‌. نوشته‌ها، براحتی‌ نقد می‌شوند و هنگامی‌ که‌ تهی‌ از دانسته‌های‌ گرانبها باشند، بخوبی‌ بی‌محتوا بودن‌ خود را آشکار می‌کنند.پس‌ انسانهایی‌ که‌ زیاد می‌نویسند، مجبورند زیاد بخوانند.
- اگر نویسندگی به تقویت خلاقیت نوشتاری کمک می کند، قصه گویی مستقیماً به پرورش خلاقیت کلامی (سخنوری) یاری می رساند. از دیرباز قصه مورد توجه کودکان بوده است. بنابراین کمتر کودکی را می توان سراغ گرفت که به شنیدن قصه علاقمند نباشد. به ویژه آن که قصه توسط فردی مهربان و خوش سخن گفته شود. ویژگی عمده قصه گویی خلاق یکی این است که ذهن کودک را به تخیل و تصویرسازی می کشاند؛ کودک هنگام شنیدن قصه خود را در زمان ها، مکان ها و حالات مختلف تجربه می کند. و ویژگی دیگر قصه گویی این است که به وسیله طرح تجربیات مختلف برای کودکان، ذهن آنها به سوی تحلیل، تفکر، ابتکار سوق داده می شود.

[color]دانش آموز خلاق :
به خانم معلم گفتم که نقاشی خواب دیشب خودم را کشیده ام .اما او هم مثل بقیه ی بچه ها مرا مسخره کرد؛ من هم آن را پاره کردم و به جای آن یک خانه و یک درخت کشیدم ![/color]

2-برای انتخاب یک موضوع انشای خوب چه شرایطی را باید لحاظ گردد؟
موضوعات ارائه شده برای انشا چندین سال است که روش سنتی خود را طی نموده که همان توصیفی نمودن یک پدیده یا فصل و .....یا مناسبت هایی از سال چون نوروز و تعطیلات و ..... است این موضوعات این قدر کلی هستند که در حیطه دانش آموزان مقطع ابتدایی نیست . موضوع خوب و مناسب ، شوق نوشتن انشا را زنده می کند . موضوع و یا عنوان خشک ، از همان اول ، توی ذوق دانش آموزان می زند و او را از نوشتن باز می دارد .
وظیفه معلم در درجه اول انتخاب موضوعی مناسب کلاس برای انشاء است در کلاسهای پایینتر بسیار ساده و آسان است ولی رفته رفته موضوعها پیچیده‌تر میشود.
ساده‌ترین موضوع،انشایی است که زیاد احتیاج به تفکر و تعقل نداشته باشد مثل یک توصیف کلاس،در این حالت شاگرد آنچه را که به چشم خود می‌بیند به صورت جملات کوتاه به روی کاغذ می‌آورد.اگر این موضوع برای بعضی از دانش‌آموزان مشکل بود و ندانستند که از کجا و به چه ترتیب شروع کنند معلم می‌تواند با توصیف شفاهی آنها را راهنمایی کنند تا بتوانند بنویسند .
تبدیل شعر به نثر است که به زبانی ساده و به زبان امروزی نوشته شود در کلاس سوم و چهارم به دانش‌آموزان داده می شود. موضوعات اجتماعی مثل وظیفه پلیس و ... که علاوه بر چشم بینا،به قوه فکر و استدلال نیاز هست در پایه چهارم به دانش‌آموزان گفته می شود.کم‌کم باید از محسوسات کاست و به محتویات افزود و از موضوعهای اجتماعی به سوی موضوعهای اخلاقی رفت و به تدریج آنها را به اندیشیدن و مدد گرفتن از تخیل واداشت البته مسایل اخلاقی و آنگونه که خود احساس می کنند ، خواهند نوشت . بعضی از معلمان ،ازانتخاب موضوع مناسب اظهار ناتوانی می کنند و یا به سراغ موضوع های تکراری می روند
_در صورتی‌ که‌ معلم‌ مجبور است‌ در بعضی‌ موارد از موضوعات‌ تکراری‌ استفاده‌ کند،می‌تواند موضوع‌ مذکور را در کلاسها مطرح‌ کرده‌ و با برگزاری‌ یک‌ جلسه‌ »یورش‌ فکری‌« با کمک‌ دانش‌آموزان‌ ابعاد مختلف‌ آن‌ موضوع‌ را روشن‌ کرده‌ و هر کسی‌ بخشی‌ از آن‌ موضوعی‌ را که‌ علاقه‌ دارد،انتخاب‌ کرده‌ و در مورد آن‌ بنویسد
در انتخاب موضوع به شرایط ذیل باید توجه کرد :
-موضوع دارای ارزش باشد .
-پیام مفیدی را مطرح کند.
-متناسب با سال تحصیلی و سن دانش آموز باشد .
-طوری باشد که دانش آموز بتواند آن را بسط و گسترش دهد .
-از مسائل اخلاقی دور نباشد .
-موجب آگاهی شود .
-زیبا ودلپذیر باشد .
-دور از ذهن نباشد .
-روشن و شفاف باشد .
- دانش آموزان را به مطالعه و تحقیق وا دارد .
هدف از برشمردن آن همه شرط ،این نیست که تمام آن شرطها باید در مورد موضوع صدق کند . به خاطر سپردن این ویژگی ها ،باعث میشود که در انتخاب موضوع ،دقت بیشتری صورت گیرد .
3- از حیث آیین درست نویسی، دریک نوشته خوب باید چه مواردی را رعایت کرده باشد ؟ (ارزشیابی )
اگرچه برای همه ی انواع نوشته ها مشخصات و ویژگیهای واحدی و معینی نمی توان ذکر کرد ، ولی بطور کلی نوشته خوب نوشته ای است که در آن موارد زیر را از حیث سبک نگارش و آیین درست نویسی رعایت شده باشد :
-ساده نویسی ، سادگی از ضروریات نوشته است . ولی نباید در آن افراط شود. نوشته باید ساده ،وروان و درعین حال شیوا و رسا باشد.
-عفت قلم و پاکی فکر رعایت شود .
-وحدت موضوع ، منظور از وحدت موضوع ، فراهم آمدن تناسب و ربط طبیعی معانی مورد بحث در نوشته با یکدیگراست ؛ به عبارت دیگر نباید از اصل موضوع دور افتاد .
استفاده بجا و مناسب از صنایع ادبی و آرایه های کلام . آوردن تشبیه زیبا ، کنایه به موقع و بجا ، ضرب المثل مناسب ، تمثیل آموزنده کلمات قصار ....همه و همه نوشته راپر بار تر و خواندنی تر می کند .
-رعایت اصل کوتاه نویسی ، نوشته تا سر حد امکان باید مختصر و مفید باشد و از بحث های خارج از موضوع خوداری شود .
-رعایت املای صحیح کلمات ،
-رعایت نکات دستوری ، در سراسر نوشته باید نکات دستوری رعایت شود و ارکان و اجزای جمله در جای مناسب خود آورده شود .
-رعایت قواعد نشانه گذاری
-خوانا بودن خط ، خط همه زیبا نیست ولی همه می توانند زیبا بنویسند . خط نوشته باید روشن و خوانا و درست باشد.
- رعایت نظم و ترتیب و نظافت
-آوردن هر یک از مطالب در یک بند جدا و مستقل
-خلاقیت و تازگی فکر
3-چه پیشنهادهایی را به منظور کارگاهی نمودن کلاس انشا ارائه می کنید ؟
یکی از نکات مهم انشا نویسی این است که بدانیم نوشتن،بیشتر از آن که علم باشد مهارت است ،یعنی توانستن است . مهارت انشا و نویسندگی را تنها با تمرین و آزمون و خطا ی بسیار می توان کسب کرد و بر آن تسلط یافت .
حال اگر پذیرفتیم نوشتن مهارت است ،بهتر است به جای کلاس انشا از اصطلاح کارگاه نوشتن یا کارگاه نویسندگی استفاده کنیم تا هم معلم وهم دانش آ موز بدانند که چنین کلاسی با کلاس های دیگر فرق دارد . انشا یکی از معدود درس هایی است که به حق می تواند در دانش آموزان تغییر رفتار ایجاد کند ؛ می دانیم که صاحب نظران علم روانشناسی معتقدند که < یاادگیری یعنی تغییر رفتار در اثر آموختن >و تغییر رفتار در این تعریف به معنای کسب یک مهارت یاتوانایی است که قبلا وجود نداشته است .
آنچه که این ویژگی را درکلاس یا کارگاه نوشتن برجسته می کند و بویژه موجب جلب توجه شاگردان می شود ، جنبه مناقشه پذیری و بحث انگیز بودن بسیاری از موضوعات انشا ست .
اگر قرار باشدکلاس انشا کارگاه نوشتن شود ، دیگر معلم هم نمی تواند یک معلم معمولی باشد .معلم در اینجا به منزله استاد کار است ؛ یعنی کسی که خودش ، صاحب مهارت است و یا باید باشد ؛ در غیر این صورت از همان اول کارگاه نوشتن او تبدیل به کلاس انشای معمول خواهد شد .
پیشنهاد هایی به منظور کارگاهی نمودن کلاس انشا :
-می توان در صورت امکان ، صندلی ها یا نیمکت ها را دایره وار چید تا بچه ها رو در روی هم قرار گیرند و تبادل نظر میان آنان تسهیل گردد و کم رویی در انشا خواندن که معضل کلاس انشاست، در افراد کاهش یابد .
-بخش کوتاهی از وقت به آموزش مهمترین نکات در صحیح نوشتن اختصاص داده شود .
-به اظهار نظرهای دانش آموزان ؛ یعنی نقادی آنان ، نمره و امتیازی تعلق گیرد.
-به نوع خواندن انشا ، که در واقع فن بیان است ، ارج نهاده شود . در این جهت باید تفاوت های بین مقاله خوانی ، خطابه خوانی سخنرانی ، دکلمه و... برای دانش آموزان مشخص شود .
-بخشی از وقت کلاس به بحث پیرامون یک موضوع مشخص اختصاص یابد تا دانش آموزان به شرکت در گفت وگوتشویق شوند .
-هر از گاهی یکی ازدانش آموزان ، یک نویسنده بزرگ ایرانی یا غیر ایرانی را به دوستان خود معرفی کند و عکس یا اثری از او را نیز نشان دهد .

چگونه بهتر بنویسیم

چگونه بهتر بنویسیم

مطالب مشابه :

چگونه پایان نامه بنویسیم و چگونه از پایان نامه دفاع کنیم ؟

چگونه انگلیسی بنویسیم؟ (1)

چگونه بهتر بنویسیم

چگونه طرح درس بنویسیم؟

چگونه طرح درس بنویسیم

چگونه طرح درس بنویسیم

چگونه یک طرح شغلی بنویسیم؟

چگونه طرح درس بنویسیم

چگونه مقاله بنویسیم ؟